phép biện chứng duy vật

7
/
2
5
/
1
4
1
CHƯƠNG II
PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
I. PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
1. Phép biện chứng và các hình thức cơ bản của phép biện chứng
BIỆN CHỨNG SIÊU HÌNH
Là phương pháp tư duy về sự vật hiện tượng
Đặt sự vật hiện tượng trong những mối liên hệ,
tương tác, chuyển hóa nhau, trong sự phát triển.
Đặt sự vật hiện tượng trong trạng thái cô lập,
bất biến.
7
/
2
5
/
1
4
N
H
Ữ
N
G

N
G
U
Y
Ê
N

L
Ý

C
B

C
Ủ
A

C
N

M
Á
C
-
L
Ê
N
I
N
PHÉP BiỆN CHỨNG DUY VẬT

PHÉP BiỆN CHỨNG DUY TÂM
PHÉP BiỆN CHỨNG CHẤT PHÁC
2. Chủ nghĩa duy vật biện chứng – hình thức phát triển cao nhất của chủ nghĩa duy vật
Cổ đại
trung đại
Mac, Anghen, Lenin
Là giai đoạn phát triển cao nhất của phép biện chứng
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
3
II. CÁC NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA PHÉP BiỆN CHỨNG DUY VẬT
1. Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến
2. Nguyên lý về sự phát triển
(Sv nghiên cứu giáo trình)
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
4
III. CÁC CẶP PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA PHÉP BiỆN CHỨNG DUY VẬT
1. Cái riêng và cái chung
a. Phạm trù cái riêng cái chung
CÁI RIÊNGCÁI CHUNG
Là phạm trù triết học dùng để chỉ
một sự vật, một hiện tượng,
một quá trình nhất định
những mặt, những thuộc tính,
những yếu tố, những quan hệ lặp
lại, phổ biến ở nhiều sự vật, hiện
tượng
CÁI ĐƠN NHẤT
Là những đặc tính, tính
chất chỉ có ở 1 sự vật, hiện
tượng nào đó mà không
lặp lại ở các sự vật hiện
tượng khác
7
/
2
5
/
1
4
B

À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
5
CÁI CHUNG CÁI RIÊNG
CÁI ĐƠN NHẤT
CON NGƯỜI
NGUYỄN THỊ A
NGUYỄN VĂN B
Dấu vân tay
của mỗi người
6
CÁI CHUNG CÁI RIÊNG
CÁI ĐƠN NHẤT
TP HỒ CHÍ MINH

Chợ Bến Thành, Nhà Thờ Đức
Bà, bến Nhà Rồng…
HÀ NỘI
36 phố phường, chùa Một
Cột, hồ Gươm…
Hồ Xuân Hương, thác
Camri, thung lũng Tình
Yêu
ĐÀ LẠT
VIỆT NAM
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í

N
H

T
R
Ị
7
b. Quan hệ biện chứng giữa cái riêng và cái chung
- Cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua cái riêng mà biểu hiện sự tồn tại của mình.
- Cái riêng chỉ tồn tại trong mối quan hệ với cái chung.
- Cái riêng là cái toàn bộ, phong phú hơn cái chung, cái chung là cái bộ phận nhưng sâu sắc hơn cái riêng.
- Cái chung và cái đơn nhất có thể chuyển hóa cho nhau trong quá trình phát triển của sự vật.
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C

H
Í
N
H

T
R
Ị
8
2. Nguyên nhân và kết quả
a. Phạm trù nguyên nhân, kết quả
NGUYÊN NHÂN
KẾT QUẢ
Là sự tác động nhau giữa các mặt trong một
sự vật hiện tượng, hoặc giữa các sự vật hiện
tượng với nhau, từ đó tạo ra sự biến đổi nhất
định.
Là những biến đổi xuất hiện do sự tác
động giữa các mặt, các yếu tố trong một
sự vật hiện tượng, hoặc giữa các sự vật
hiên tượng.
7
/
2
5
/
1
4
B
À

I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
9
b. Quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả
NGUYÊN NHÂN KẾT QUẢ
Có trước Có sau
VD:
Tức nước
Vỡ bờ
Áp bức
Đấu tranh
7
/
2
5

/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
10
Một kết quả có thể do một hoặc nhiều nguyên nhân sinh ra
MẤT MÙA
VD
HẠN HÁN
LŨ LỤT
SÂU BỆNH
GiỐNG XẤU

…….
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
11
Một nguyên nhân có thể tạo ra một hoặc nhiều kết quả
VD

CHẶT PHÁ RỪNG
HẠN HÁN
LŨ LỤT
THAY ĐỔI KHÍ HẬU
TIÊU DiỆT SV
……….
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T

R
Ị
12
Nguyên nhân và kết quả có thể thay đổi vị trí cho nhau
DÂN SỐ TĂNG
Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
THAY ĐỔI KHÍ HẬU HẠN HÁN, LŨ LỤT
MẤT MÙA NGHÈO ĐÓI
……
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N

H

T
R
Ị
13
c. Ý nghĩa phương pháp luận của mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả
Trong thế giới, không có sự vật hiện tượng nào không có nguyên nhân, ngược lại, không có nguyên
nhân nào lại không dẫn tới kết quả.
Muốn tìm ra nguyên nhân thì phải tìm trong những sự kiện xảy ra trước đó.
Cần có quan điểm toàn diện trong việc giải quyết và ứng dụng mối quan hệ nhân - quả.
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H

Í
N
H

T
R
Ị
14
3. Tất nhiên và ngẫu nhiên
a. Phạm trù tất nhiên, ngẫu nhiên
TẤT NHIÊN NGẪU NHIÊN
Là cái do những nguyên nhân cơ bản bên
trong quyết định và trong những hoàn cảnh
nhất định nó phải xảy ra như thế chứ không
thể khác được
Là cái do những nguyên nhân không cơ bản
bên ngoài quyết định và trong những hoàn
cảnh ngẫu hợp nó có thể xuất hiện, có thể
không, có thể xuất hiện thế này, hoặc thế khác.
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
15
b. Quan hệ biện chứng giữa tất nhiên và ngẫu nhiên
Tất nhiên và ngẫu nhiên đều có vị trí nhất định trong sự phát triển của sự vật
Trong cái tất nhiên có cái ngẫu nhiên, và ngược lại
Tất nhiên và ngẫu nhiên có thể chuyển hóa cho nhau
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
16
4. Nội dung và hình thức
a. Phạm trù nội dung và hình thức
NỘI DUNG HÌNH THỨC
Là tổng hợp tất cả những mặt, những yếu tố,
những quá trình tạo nên sự vật.
Là phương thức tồn tại của sự vật
III. CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BiỆN CHỨNG DUY VẬT
Quy luật: là những mối liên hệ

Bản chất
Bản chất
Tất nhiên
Tất nhiên

Bên trong
Bên trong
Phổ biến
Phổ biến
Lặp đi
lặp lại
Lặp đi
lặp lại
Giữa các mặt, các yếu tố
của 1 sự vật, hiện tượng
Giữa các sự vật, hiện tượng
cùng loại
Khách quan
Khách quan
7
/
2
5
/
1
4
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
18
PHÂN LOẠI QUY LUẬT
Căn cứ vào mức độ phổ biến
HIÊN TƯƠNG GIÓ
QUY LUẬT TỰ NHIÊN
XUÂN-HẠ-THU-ĐÔNG
Tính chất của quy luật xã hội:Biểu hiện ra như 1 xu hướng chứ không thể hiện ở từng người,
từng việc.

Quy luật mang tính khách quan(không ai có thể sáng tạo hay xóa bỏ)

Con người có thể chủ động phát hiện và sử dụng quy luật
7
/
2
5
/
1
4
22

B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị

Con người chỉ được tự do khi nhận thức và vận dụng đúng quy luật.
7
/
2
5
/
1
4
23
B

À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
2. Quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập (quy luật mâu thuẫn)
7
/
2
5
/
1
4
24
B
À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
MÂU THUẪN SIÊU HÌNH MÂU THUẪN BiỆN CHỨNG
Là sự đối lập phản logic, không có sự
thống nhất, chuyển hóa giữa các mặt đối
lập.
Là sự thống nhất, đấu tranh và chuyển
hóa giữa các mặt đối lập.
7
/
2
5
/
1
4
B

À
I

G
I
Ả
N
G

C
H
Í
N
H

T
R
Ị
25
Mặt đối lập biện chứng
Vận động
trái ngược
nhau
Là điều
kiện, tiền
đề tồn tại
của nhau