phép biện chứng duy vật

PHẦN THỨ NHẤT
THẾ GIỚI QUAN VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA CHỦ NGHĨA MAC-
LÊNIN
Chương II
PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
1. MỤC TIÊU CỦA BÀI HỌC
1.1. Về kiến thức
-Giúp sinh viên thấy được mối quan hệ giữa triết học với các khoa học khác.
-Xây dựng được thế giới quan, phương pháp luận khoa học về phép
biện chứng.
-Nhận biết được phương pháp luận biện chứng và phương pháp luận siêu
hình để từ đó áp dụng vào cuộc sống.
-Tìm hiểu phép biện chứng sơ khai nhất tới phép biện chứng duy vật triệt để
nhất để có cái nhìn khách quan với thực tiễn cuộc sống.
1.2. Về kĩ năng
- Phân biệt được thế nào là phương pháp luận biện chứng, thế nào là phương
pháp luận siêu hình. Có sự so sánh, xem xét tìm ra lựa chọn tối ưu.
- Biết lựa chọn và thực hiện hành vi ứng xử phù hợp với các giá trị xã hội.
- Biết vận dụng phép biện chứng vào thực tiễn: trong nghệ thuật, kinh tế,
trong quá trình học tập.
- Nắm vững thế giới quan, phương pháp luận biện chứng tránh cái nhìn siêu
hình nhằm nhận thức và cải tạo thế giới.
- Áp dụng phép biện chứng vào xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
- Trong cuộc sống của cá nhân và các mối quan hệ xã hội giúp sinh viên có
cái nhìn khách quan, đấu tranh bảo vệ lẽ phải, phê phán cái sai trái và những
hành vi tiêu cực trong cuộc sống.
1
1.3. Về thái độ
- Tích cực trong học tập để thấy được vai trò của phép biện chứng trong việc
hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học, xây dựng niềm tin, lí

tưởng cách mạng, vận dụng một cách sáng tạo vào hoạt động nhận thức thực
tiễn, rèn luyện tu dưỡng đạo đức.
- Thêm yêu quê hương đất nước, biết trân trọng và phát huy những truyền thống
tố đẹp của dân tộc, đấu tranh chống lại những biểu hiện tiêu cực trong xã hội.
2. PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC
Trong quá trình giảng dạy có thể sử dụng các phương pháp sau:
- Giảng giải vấn đáp
- Thảo luận nhóm
- Đặt vấn đề và giải quyết vấn đề
- Vấn đáp trực tiếp
3. TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
- Giáo trình: +) Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mác- LêNin.
+) Tham khảo: giáo trình triết học Mác- LêNin
Lịch sử triết học Mác- LêNin
- Phương tiện dạy học: Sơ đồ, tranh ảnh
Phấn bảng
Máy chiếu, phim tài liệu(nếu có)
4. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
- Kiểm tra sĩ số, ổn định tổ chức
- Giới thiệu bài mới
2
Hoạt động 1:
GIỚI THIỆU BÀI
Hoạt động của giảng viên và sinh
viên
Nội dung kiến thức cần đạt
Lịch sử triết học trải qua những bước thăng trầm từ đơn giản, sơ khai, huyền
bí tới nền triết học biện chứng( triết học Mác- LêNin), đó là một chặng đường
dài đấu tranh gian khổ, có sự kế thừa phát triển lịch sử tư tưởng nhân loại. Tiết
trước chúng ta đã tìm hiểu mối quan hê biện chứng giữa vật chất và ý thức, vậy

phép biện chứng là gì chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay.
Hoạt động 2:
TÌM HIỂU NỘI DUNG BÀI HỌC
3
GV: Lịch sử triết học trải qua nhiều
giai đoạn đồng nghĩa với việc tồn
tại những quan điểm khác nhau về
thế giới: siêu hình, biện chứng.
GV: Vậy thế nào là siêu hình, thế
nào là biện chứng? Lấy ví dụ minh
hoạ. Từ đó rút ra đặc trưng cơ bản
cuả phép biện chứng?
SV: Trả lời
SV: Nhận xét
GV: Đánh giá và rút ra kết luận
GV: Biện chứng bao gồm những
hình thức nào? Nêu quan điểm của
Ăngghen và đưa ra kết luận về phép
biện chứng? Lấy ví dụ?
SV: Trả lời
I. Phép biện chứng và phép
biện chứng duy vật
1. Phép biện chứng và các
hình thức cơ bản của phép
biện chứng
a) Khái niệm biện chứng, phép
biện chứng
Siêu hình: nhận thức thế giới trong
trạng thái cô lập, tách rời, chỉ thấy
trạng thái tĩnh của sự vật mà không

thấy mối liên hệ giữa những sự vật ấy.
Biện chứng: nghiên cứu thế giới
trong mối liên hệ tác động qua
lại, trong sự vận động biến đổi
không ngừng,thấy được sự sinh
thành, tiêu vong của sự vật ấy.
Đặc trưng cơ bản của phép biện
chứng:
- nhận thức sự vật hiện tượng
trong mối liên hệ quy định ràng
buộc lẫn nhau.
- nhận thức đối tượng trong
trạng thái vận động biến đổi,
nằm trong khuynh hướng chung
là phát triển.
phương pháp biện chứng là
phương pháp nhận thức khoa
học, là công cụ hữu hiệu giúp
con người nhận thức và cải tạo
thế giới.
4
KẾT LUẬN
Phép biện chứng ra đời là một trong những kho tàng quý giá để lại cho thế
giới loài người mà sau này Mác- Ăngghen là những người kế tục hoàn hảo nhất,
đặc biệt là phép biện chứng của Hêghen. Hai ông nhiều lần nói rằng 2 ông chịu
ơn nhiều nhà triết học Đức và là học trò cua triết học Hy Lạp cổ đại.
Tuy trong từng thời kì tư tưởng về phép biện chứng còn có những hạn chế
riêng song đã đóng góp vào kho tàng nhận thức của nhân loại. Lịch sử tư tưởng
và thực tiễn cho thấy chỉ khi nào nắm vững lý luận biện chứng chúng ta mới có
thể nhận thức được các sự vật một cách khoa học, biện chứng và giải quyết các

mối quan hệ một cách đúng đắn, mới có thể cải tạo tự nhiên biến đổi xã hội theo
hướng phát triển. Ngược lại các quan điểm duy tâm duy ý chí, siêu hình sẽ dẫn
đến sai lầm, khuyết điểm gây tổn thất cho quá trình phát triển của xã hội.
Như vậy học tập nghiên cứu sự hình thành và phát triển phép biện chứng là
một điều cần thiết. Nó giúp ta nắm vững phép biện chứng duy vật, thấu suốt
những phương pháp luận đồng thời nắm được nguồn gốc ra đời , hình thành phát
triển qua quá trình đấu tranh gay gắt với chủ nghĩa duy tâm và quan điểm siêu
hình để khắẳng định vị trí to lớn của nó trong nhận thức và cải tạo thế giới.
Hiện nay nước ta đang trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội, việc
nghiên cứu lịch sử phép biện chứng là nhu cầu bức thiết để đổi mới tư duy.
Đảng ta khẳng định nguyên tắc phải trung thành với chủ nghĩa Mác- LêNin, giữ
đúng định hướng xã hội chủ nghĩa, không che dấu sai lầm và phải vận dụng sáng
tạo phép biện chứng macxit để khắc phục những sai lầm trong xây dựng nhà
nước xã hội chủ nghĩa.
5