Tin - Sức mạnh của phát thanh

Đại học quốc gia hà nội
Trờng đại học khoa học xã hội và nhân văn
------o0o------
Khoa báo chí
Tiểu luận
Tin - sức mạnh của phát thanh


Mục lục
Trang
Phần mở đầu.3
Phần một
Khái quát về phát thanh và thể loại tin phát thanh5
I. Phát thanh-Những đặc trng cơ bản của phát thanh.5
II. Tin phát thanh......7
Phần hai
Khảo sát tin phát thanh trong chơng trình thời sự 18h..11
I.Lý do lựa chọn khảo sát chơng trình thời sự 18h11
II. Khảo sát chơng trình thời sự 18h..12
Phần ba
Kỹ năng làm tin phát thanh.19
Kết luận23
Danh mục tài liệu tham khảo..24
Phần mở đầu
2 2
Cùng với các loại hình truyền thông khác, phát thanh là phơng tiện
thông tin đại chúng cực kì quan trọng trong thời đại ngày nay. Ra đời vào
những năm cuối thế kỷ 19, đến đầu thế kỷ 20, phát thanh thực sự trở thành
phơng tiện truyền thông hữu ích. Nhiều ngời đã lầm nghĩ rằng sự phát triển
của nó sẽ làm giảm nhẹ vai trò của báo hàng ngày. Cũng nh vào những năm
50 của thế kỷ 20, khi truyền hình đến với từng gia đình, ngời ta e ngại

truyền hình rồi sẽ thay thế phát thanh nhng thực tế đã không diễn ra nh vậy.
Mỗi loại hình báo chí ra đời đều khẳng định đợc mình, bổ sung
những thiếu sót cho những loại hình khác. Phát thanh - với việc sử dụng âm
thanh tổng hợp để truyền tới thính giả là một lợi thế mà mà không một loại
hình báo chí nào có đợc. Thế giới âm thanh tổng hợp tạo ra sự liên tởng cho
thính giả. Với phát thanh - nghe là thấy.
Phát thanh là truyền thông bằng lời nói, đó là hình thức truyền thông
phát triển nhất, phức tạp nhất và thông dụng nhất.
Trong hệ thống thể loại báo chí, tin là thể loại đầu tiên và cũng là thể
loại đợc sử dụng với số lợng lớn. Trên báo in, tin chiếm 60-70% nội dung
thông tin. Báo phát thanh, với đặc trng và tính u việt của loại hình truyền
thông nhanh nhạy, tin phát thanh phát uy đợc thế mạnh vốn có và trở thành
một thể loại chủ lực. Hầu hết các đài phát thanh của Anh, Mỹ, Pháp, Thuỵ
Điển đều có các bản tin ngắn dới 5 phút xen kẽ các chơng trình để kịp thời
truyền thông tới thính giả những thông tin mới nhất. ở Việt Nam, tin phát
thanh chiếm số lợng lớn trong tổng thời lợng chơng trình của đài. Ngoài ch-
ơng trình thời sự 6h, 12h, 18h, 23h còn có các bản tin đầu giờ, các chơng
trình, chuyên đề về một mảng nào đó cũng đều có phần tin riêng của mình.
Chình vì vậy, thể loại tin chiếm vai trò qun trọng trong hệ thống thể loại
phát thanh. Thể loại tin trên phát thanh khá đa dạng, phong phú nhng cha đ-
ợc nghiên cứu một cách có hệ thống. Chính vì thế, tiểu luận này đi vào tìm
hiểu những đặc trng của thể loại tin phát thanh, thông qua khảo sát tin phát
3 3
thanh trong ch¬ng tr×nh thêi sù 18h, tõ ®ã gãp phÇn t×m hiÓu s©u h¬n vÒ tin
- thÓ lo¹i chñ lùc cña ph¸t thanh.
PhÇn 1. Kh¸t qu¸t vÒ ph¸t thanh vµ thÓ lo¹i
tin ph¸t thanh
4 4
I. Phát thanh - những đặc trng cơ bản của phát
thanh:

I.1. Phát thanh là gì
Phát thanh là một phơng tiện truyền thông đại chúng trong đó nội
dung thông tin đợc truyền tải bằng âm thanh. Phát thanh ra đời đã khắc
phục đợc cách đa tin chậm chạp và cồng kềnh của báo in, bổ sung một
kênh thông tin nhanh chóng cha từng có, cùng lúc và ngay tức khắc. Bằng
kênh truyền thông radio, phát thanh tác động đến hàng tỷ con ngời, vợt qua
mọi rào cản biên giới quốc gia.
Bớc sang thế kỉ 21, sự tiến bộ nhảy vọt của khoa học kĩ thuật đã tạo
ra sự bùng nổ thông tin. Các phơng tiện kĩ thuật mới đã làm đảo lộn thói
quen nghe, nhìn của công chúng. Những ngời làm phát thanh, truyền hình
không thể trông đợi ngời nghe, ngời xem tiếp nhận chơng trình của họ theo
công thức cũ. Cuộc cạnh tranh giữa các kênh phát thanh, truyền hình ngày
càng sôi động và gay gắt, buộc những ngời làm báo phát thanh phải đổi mới
để nâng cao chất lợng chơng trình, lôi cuốn, hấp dẫn ngời nghe về phía
mình.
Cho đến nay, cha có ai bác bỏ tính chất độc đáo của phơng tiện
truyền thông radio trong hệ thống các phơng tiện truyền thông đại chúng.
Bởi lẽ, radio là một phơng tiện linh hoạt có thể đến với mọi ngời mọi nơi,
mọi lúc, ở nhà, trên ô tô, trên đờng phố, ngoài bãi biển. Khi một sự kiện
xảy ra có thể đợc Phát thanh truyền đi rất nhanh chóng và hiệu quả. Ngay
cả ở những nớc mà các phơng tiện truyền thông phát triển rộng khắp, radio
vẫn đợc xem là phơng tiện truyền thông số một. ở những nớc đó, nếu một
ngời đợc hỏi đã nghe thông tin về một sự kiện nào đó lần đầu tiên ở đâu, sẽ
đợc trả lời là phát thanh.
5 5
Chính vì những lẽ đó, radio vẫn không ngừng đợc tăng cờng cơ sở
vật chất kĩ thuật và cải tiến nội dung chơng trình nhằm thoả mãn ngày càng
cao nhu cầu của cộng đồng, của dân tộc, để phát huy sức mạnh của mình
trong điều kiện các phơng tiện truyền thông đại chúng đang phát triển
mạnh mẽ.

I.2. Đặc trng của phát thanh:
Phát thanh là loại hình sử dụng kĩ thuật sóng điện từ và hiện tợng
truyền thanh để truyền trực tiếp tác động vào thính giác đối tợng tiếp nhận.
Sự sinh động kỳ diệu của âm nhạc, tiếng động, lời nói truyền qua làn sóng
radio khiến thính giả đón nhận thông tin một cách đầy thích thú. Phát thanh
có những đặc trng cơ bản đó là:
- Phát thanh có đối tợng tác động và độ phủ sóng rộng rãi:
Phát thanh không phân biệt đối tợng, tầng lớp, độ phủ sóng rộng rãi.
Bất cứ ai, ở bất cứ đâu cũng có thể tiếp nhận thông tin từ sóng phát thanh.
Đó là tờ báo điện tử không cần giấy, không có khoảng cách và là cuộc mít
tinh của hàng triệu quần chúng. Một sự kiện nào đó đợc thông tin trên
radio thì có thể trong cùng một thời điểm, hàng triệu ngời ở những khu vực
địa lý khác nhau cùng tiệp nhận và giải mã. Thông điệp của phát thanh len
lỏi đến mọi nơi. Đó là điều không phải phơng tiện truyền thông nào cũng
có thể làm đợc.
- Phát thanh rẻ tiền và dễ mang theo:
So với các loại hình khác, làm phát thanh không tốn nhiều tiền, ch-
ơng trình ít bị hạn chế, do đó dễ tiếp cận hơn với công chúng, giá thành
hoạt động phát thanh thấp hơn so với các phơng tiện truyền thông khác.
- Phát thanh là hình thức thông tin nhanh nhạy, tức thì, cùng lúc, cùng
thời và linh hoạt:
6 6
Khi sự biến, sự kiện đang xảy ra radio cũng có thể truyền đến cho
ngời tiếp nhận. Đó là những cuộc tờng thuật trực tiếp, tại chỗ. Thời gian
xảy ra sự kiện trùng với thời gian thông tin. Đặc tính này đã tạo ra sự thông
tin trung thực của radio làm cho ngời nghe bị lôi cuốn, hấp dẫn hơn nhiều
so với những cách tờng thuật khác. Nếu nh thời kỳ đầu, chiếc radio còn khá
to, cồng kềnh và đắt tiền thì đến những năm 60, khi chiếc radio Transitor ra
đời với đặc tính nhỏ gọn, dễ mang theo đã làm thay đổi thói quen nghe đài.
Phát thanh nhanh chóng trở thành ngời bạn thân thiết của mỗi ngời nhờ tính

nhỏ gọn, linh hoạt ấy. Đối với những ngời làm phát thanh thì tính linh hoạt
thể hiện ở chỗ: có thể thay đổi thời gian của một chơng trình khi có vấn đề
khẩn cấp.
- Phát thanh là hình ảnh:
Đặc trng của phát thanh là nói cho ngời nghe. Chính vì thế, thông
qua âm thanh, lời bình, tiếng động, phát thanh tạo cho thính giả trí tởng t-
ợng cao.
Những đặc tính cơ bản trên đã làm nên sự khác biệt và tính u việt của
phát thanh so với các hình thức truyền thông khác. Vì thế, khi truyền hình,
báo điện tử ra đời và phát triển manh mẽ, phát hanh không hề bị lu mờ mà
vẫn tiếp tục khẳng định sức mạnh của mình.
II.Tin phát thanh:
II.1. Định nghĩa tin phát thanh:
Tin tức là thể tài hạt nhân cơ bản của tất cả các loại hình báo chí. Báo
phát thanh xem tin tức nh một thể tài mũi nhọn, tác chiến nhanh nhạy trong
việc phản ánh các sự kiện của đời sống xã hội. Tin tức đợc đa lên phát
thanh bắt đầu với ngày ra đời của phát thanh. Hàng loạt đài phát thanh : Bỉ,
Đức, Nga, Phần Lan, Liên Xô thực hiện những buổi phát thanh đều đặn đa
7 7
tin chi tiết về tình hình chính trị, kinh tế, xã hội trong nớc và quốc tế. ở
Việt Nam, trong ngày thành lập Đài tiếng nói Việt Nam 07/09/1945, sau
phần đọc bản Tuyên Ngôn Độc Lập là bản tin. Trong thời lợng 90 của buổi
phát sóng đầu tiên, phần bản tin đã chiếm tới 30.
Cho đến nay vẫn cha có một định nghĩa chính xác, rõ ràng và hoàn
chỉnh về tin tức, dù đó là thể tài quan trọng của báo chí nói chung và phát
thanh nói riêng. Có định nghĩa cho rằng: Tin tức là một mẩu thông tin
chung quanh một sự kiện đáng chú ý có sức hấp dẫn chung. Một ý kiến
khác lại cho rằng: Cái gì hấp dẫn và chân thật đó là tin tức. Từ điển Tiếng
Việt naaawm 1992 của viện ngôn ngữ học thì giải thích: Tin tức là điều đ-
ợc truyền đi, báo đi cho biết về sự việc, tình hình xảy ra.

Mặc dù có nhiều định nghĩa, quan điểm khác nhau về tin tức nhng
nội dung bên trong của khái niệm tin tức phải bao gồm các yếu tố: con ngời
hoặc sự vật, hiện tợng, quá trình xảy ra và đợc truyền đi.eTrong cuốn
Nghề báo nói, tác giả Nguyễn Đình Lơng đa ra định nghĩa về tin phát
thanh nh sau: Tin tức phát thanh là sự kiện, sự biến của con ngời, sự vật
hiện tợng đợc truyền đạt đến ngời tiếp nhận bằng phơng tiện truyền thông
radio.
Tin tức trong phát thanh phải là những sự kiện lớn, quan trọng, có
ảnh hởng đến mọi ngời. Đó cũng là những sự kiện vừa mới xảy ra trong
thực tế đòi sống xã hội và thiên nhiên. Nó đem lại sự hứng thú cho ngời
nghe bởi tính chân thực, muôn hình muôn vẻ.
II.2. Đặc điểm của tin phát thanh:
Về nội dung:
So với báo in, dung lợng của tin nhỏ hơn về mặt chi tiết và mức độ đề
cập. Tuy nhiên, báo in chỉ đợc cập nhật tin tức sau mỗi 24h, còn phát thanh
8 8
thờng xuyên cập nhật thông tin hơn. Tin trên báo chọn quá trình để phản
ánh còn phát thanh chọn những thời điểm tạo nên quá trình đó.
Về hình thức:
Cùng một sự kiện tin phát thanh có dung lợng nhỏ hơn báo in. Hiện
nay, tin phát thanh độ dai fhcir khoảng từ 10-30 ( 30-90 chữ), nếu tin có
tiếng động thì thời gian khoảng 1. Cấu trúc của tin đơn giản, có khả năng
đa tin trực tiếp có lời của nhân vật tham gia hay chứng kiến, đặc biệt phóng
viên phát thanh có thể truyền tin qua điện thoại. Do đó, thời điểm xảy ra sự
kiện cùng lúc với thời điểm phản ánh, sức hấp dẫn của phát thanh vì thế đợc
nâng cao.
II.3. Cấu trúc tin phát thanh:
Tin phát thanh cũng bao gồm những yếu tố cơ bản, nghĩa là phải trả
lời đợc những câu hỏi: Ai? Cái gì? ở đâu? khi nào? và có thể bổ sung thêm:
thế nào? do đâu?...

Từ những yếu tố cơ bản trên, ngời làm phát thanh sắp xếp, cấu trúc
thế nào đó để lôi cuốn ngời nghe. Yếu tố nào quan trọng cần nhấn mạnh,
thì đặt ở vị trí cần thiết, gây ấn tợng trong tin.
Tin phát thanh có ba dạng cấu trúc cơ bản là tháp xuôi, tháp ngợc và
hình chữ nhật.
Cấu trúc hình tháp xuôi:
Là cấu trúc thông thờng nhất. Cấu trúc này bắt đầu bằng sự lôi cuốn
sự chú ý của ngời nghe bằng sự mở đầu khêu gợi trí tò mò. Sau đó dần dần
cung cấp những chi tiết phát triển đề tài của tin. Việc thông tin các sự kiện
sẽ dẫn ngời nghe đến tự mình rút ra kết luận. Đây là phơng pháp tăng
dần ấn tợng của tin đối với ngời nghe.
Cấu trúc hình chữ nhật:
9 9
Là cấu trúc mà các chi tiết của tin đợc sắp xếp ngang hàng nhau.
Mỗi chi tiết mang một lợng thông tin mới, không chi tiết nào nổi trội hoặc
ngợc lại không có giá trị trong tin.
Cấu trúc hình tháp ngợc:
Là cấu trúc theo từng đoạn lớp trong đó mỗi đoạn lớp sau sẽ chứa
đựng nội dung thông tin ít hơn lớp trớc. Theo đó, các yếu tố quan trọng có
ý nghĩa nhất đợc nêu lên ở đầu. Ngời nghe đài ngay từ đầu sẽ biết đợc bản
chất của sự kiện. Phần đầu của tin có thể nghe một cách chăm chú, nhng
phần sau có thể hờ hững nhng vẫn nắm đợc lợng thông tin cần thiết. Tuy
nhiên không nên đặt thông tin quan trọng trong những chữ đầu tiên, tránh
tình trạng ngời nghe cha kịp chú ý thì thông tin đã đi qua. Cấu trúc hình
tháp ngợc là cấu trúc đợc sử dụng phổ biến nhất trên phát thanh vì ngời
nghe có thể lĩnh hội đợc bản chất sự kiện ngay ở đầu tin, ngời biên tập có
thể dùng phần đầu làm tít của tin, làm tin vắn, tin rút gọn trong chơng
trình thời sự. Trật tự các diễn biến của sự kiện đợc trình bày logic rõ ràng,
khôgn lộn xộn. Khi cần nhờng chỗ cho thông tin khác quan trọng hơn, ngời
biên tập có thể cắt phần cuối mà không làm cho thông tin bị sai lệch với

bản chất sự kiện.
Hiện nay trong các bản tin thời sự của Đài tiếng nói Việt Nam còn có
dạng tin có tiếng động. Phần đầu giống nh một tin ngắn thông báo về sự
kiện, phần thân triển khai chi tiết (cả tiếng động, lời nói của nhân vật, phần
kết tóm lại những ý đã triển khai. Thời gian của dạng tin tiếng động này là
khoảng tù 2-4. Do thời lợng, và tính chất phản ánh, nhiều ngời coi tin
dạng này là bài phản ánh hay phóng sự ngắn.
II.4. Các dạng tin phát thanh:
Tuỳ theo lĩnh vực phản ánh, phơng thức truyền tải có thể chia tin
phát thanh thành nhiều dạng khác nhau.
10 10