VAI TRÒ CỦA LUẬT BANG TRONG HỆ THỐNG LIÊN BANG HỆ THỐNG PHÁP LUẬT HOA KỲ pptx

VAI TRÒ CỦA LUẬT BANG TRONG HỆ
THỐNG LIÊN BANG hệ thống pháp luật Hoa Kỳ

Hiến pháp có quy định cụ thể về việc cấm các bang
thông qua một số loại luật nhất định (tham gia ký
hiệp ước với nước ngòa i, phá t hà nh tiền). Điề u VI
(Điều khoản tối cao) cũng không cho phép luật của
bang trái với Hiến pháp và luật liên bang. Tuy vậy,
một phần lớn hệ thống pháp luật vẫn thuộc quyền
kiểm soát của bang. Hiến pháp đã cẩn thận quy định
nhữ ng lĩnh vực Quốc hội được quyền làm luật. Tu
chính án Hiến pháp thứ mười (năm 1791) quy định rõ
ràng luật của bang cần kiểm soát nhữ ng lĩnh vực
khác: “Nhữ ng quyền lực không được Hiến pháp ủy
quyền cho Hợp chúng quốc, đồng thời các bang cũng
không bị Hiến pháp cấm nắm giữ quyền lực đó, thì
thuộc về các bang, hoặc thuộc về nhân dân, theo thứ
tự lần lượt”.

Tuy nhiên, vẫn còn sự giằng co giữa chính quyền liên
bang và các bang về vấn đề nô lệ và quyền tối thượng
của các bang được quyền tách ra khỏi liên minh.
Cuộc nội chiến năm 1861-1865 đã giải quyết cả hai
vấn đề này. Nó cũng đặt ra các giới hạn mới đối với
vai trò của bang trong hệ thống pháp luật: theo Tu
chính án Hiến pháp thứ mười bốn (1868), “Không
bang nào có thể tước quyền được sống, quyền tự
do và quyền tài sản của bất kỳ người nào, nếu không
theo đúng trình tự pháp lý; hoặc từ chối quyền được
pháp luật bảo vệ công bằng đối với bất kỳ người nào
trong khu vực tài phán của nó”. Tu chính án này đã

mở rộng rất lớn khả năng vô hiệu hoá luật bang của
các tòa án liên bang. Trong vụ Brown kiện Hội đồng
giáo dục (1954), căn cứ theo “điều khoản bảo vệ
công bằng” này, tòa án đã cấm hệ thống giáo dục
bang Arkansas phân tách học sinh theo chủng tộc.

Bắt đầu từ thế kỷ XX, đã xuất hiện một số xu hướng
định hình vấn đề nêu trên - đó là sự xuất hiện vấn đề
bang hành chính, một cách lý giải tư pháp mở rộng
hơn và mạnh mẽ hơn đối với khái niệm “trình tự pháp
lý” và “bảo vệ công bằng”, cũng như sự mở rộng
quyền lực của Quố c hội trong việc điều chỉnh
thương mại. Hai xu hướng này kết hợp với nhau, đã
làm tăng vai trò của liên bang trong hệ thống pháp lý.
Nhưng dù sao còn nhiều lĩnh vực trong hệ thống pháp
luật vẫn thuộc thẩ m quyề n của bang. Mặc dù không
bang nào được quyền từ chối trao cho công dân các
quyền được Hiến pháp bảo vệ, nhiều bang vẫn giải
thích hiến pháp riêng của mình theo hướng trao nhiều
quyền và đặc quyền rộng rãi hơn. Các tòa án bang áp
dụng luật của bang vẫn tiếp tục xem xét hầu hết các
tranh chấp hợp đồng, cũng như các vụ án hình sự, và
các hành động pháp lý về trách nhiệm dân sự ngoài
hợp đồng. Luật gia đình, bao gồm cả kết hôn và ly
hôn, hầu như là một vấn đề thuộc thẩm quyền chuyên
biệt của bang. Đối với hầu hết người Mỹ, đụng đến
hệ thống pháp luật có nghĩa là chỉ đụng đến các viên
cảnh sát, tòa án bang, chính quyền khu và phân khu
trong phạm vi bang đó.

Phần giới thiệu này chỉ nêu ra một số vấn đề mang
tính đại diện của hệ thống pháp luật. Phần còn lại của
cuốn sách sẽ đi vào chi tiết, thêm thắt và hiểu sâu
hơn. Chương 1 và Chương 2 sẽ lần lượt mô tả
phương thức tổ chức các tòa án liên bang và bang.
Chương 3 giải thích một vấn đề phức tạp là phạm vi
tài phán (thẩm quyền xét xử). Chương này sẽ vẽ ra
đường ranh giới giữa các tòa án liên bang và bang,
đồng thời khám phá vấn đề tố quyền (ai được kiện),
và các loại vụ việc được tòa án xét xử. Chương 4
không tập trung vào tòa án mà chuyển hướng xem xét
các nhóm đứng trước tòa. Chương này sẽ nghiên cứu
thông lệ thực hành pháp luật ở Hoa Kỳ, và mô tả
những bên khởi kiện điển hình. Chương này cũng
giải thích vai trò của các nhóm lợi ích gây áp lực đối
với các vụ việc pháp lý để tăng cường vị thế chính trị
xã hội của mình. Chương 5 xem xét chi tiết phương
thức tòa án xét xử các vụ án hình sự, và Chương 6 tập
trung vào các vụ dân sự. Chương 7 mô tả cách lựa
chọn các thẩm phán Mỹ. Chương cuối sẽ xem xét
xem các quyết định tư pháp, nhất là các quyết định
của tòa cấp cao, có thể tự nó cấu thành một hình thức
xây dựng chính sách và do đó càng xoắn kết ngành tư
pháp trong mối quan hệ phức tạp với ngành lập pháp
và hành pháp ra sao.

Michael Jay Friedman
Michael Jay Friedman là Cán bộ chương trình của
Văn phòng các chương trình thông tin quốc tế, Bộ
Ngoại giao Hoa Kỳ. Ông lấy bằng Tiến sĩ khoa học

về Lịch sử Mỹ tại Đại học Pennsylvania và bằng Tiến
sĩ Luật học ở Trung tâm Luật của Đại học
Georgetown.

1* Về mặt kỹ thuật, đạo luật liên bang chỉ áp dụng
cho một ngân hàng thành lập theo luật liên bang,
hoặc bảo hiểm liên bang, hoặc một thành viên của Hệ
thống Dự trữ liên bang. Hầu như mọi ngân hàng ở
Hoa Kỳ đều đáp ứng tiêu chí này, nhưng nếu có một
ngân hàng không đáp ứng, và cũng không được coi là
tác động đến thương mại xuyên bang, thì sẽ không
chịu sự ràng buộc của luật pháp liên bang. Các đạo
luật liên bang thường lặp lại một cơ sở thẩm quyền
tài phán: trong trường hợp này, đó là yêu cầu thành
lập theo luật liên bang.

2 Tòa phúc thẩm địa phận (lưu động) số 2 là một tòa
phúc thẩm xét xử các kháng án từ tòa sơ thẩm liên
bang cấp hạt ở các bang New York, Connecticut và
Vermont. Tòa phúc thẩm địa phận số 4 phụ trách các
bang Maryland, Bắc Carolina, Nam Carolina,
Virginia và Tây Virginia. Tòa phúc thẩm địa phận số
1 phụ trách các bang Alabama, Georgia và Florida.
Về tổ chức các tòa án liên bang, xem chương 1.

3 Các số trong câu này là số dẫn chiếu phán quyết
trong vụ Balsys. Chúng có nghĩa là Tòa án ra phán
quyết vào năm 1998 và quyết định được đưa vào tập
524 của một tuyển tập được gọi là Tập báo cáo Hợp
chúng quốc (United States Reports), bắt đầu từ trang

666.