Nhà lao An Nam ở Guyane_Kỳ 4 Hương khói giữa rừng Amazon pdf

Nhà lao An Nam ở Guyane_Kỳ 4
Kỳ 4: Hương khói giữa rừng Amazon

"Chúng ta chia nhau thắp hương từng chuồng cọp.
Chắc đã từng có tù nhân qua đời trong các chuồng
cọp này", tôi nói và mọi người đồng ý ngay. Tôi lấy
từ trong balô bó nhang Bắc chia cho các bạn đồng
hành. Các chiến sĩ tham gia khởi nghĩa Yên Bái phần
lớn là người Bắc nên tôi mang nhang Bắc sang. "Cắm
nhang vào các bản lề ở cửa dãy này", bác sĩ Kim bảo.

Gần 80 năm rồi, mục nát hết, chỉ những bản lề bằng
sắt này còn lại. Các cánh cửa đâu mất hay là người ta
đã tháo gỡ đi, chỉ còn trơ lại các bản lề to tướng này?
Nhà lao An Nam đã bị đóng cửa từ năm 1945. Vào
thời điểm đó, xứ Guyane còn thưa thớt, hoang sơ,
những cánh cửa bằng sắt đó có thể đã bị gỡ để dùng
vào việc khác. Trong "chuồng cọp" thứ ba bên trái
còn sót lại những tấm ván mục mà trước đây là
"giường" cho các tù nhân ngủ. "Theo bài báo cáo của
một Việt kiều lâu năm ở Guyane mà tôi từng được
nghe ở một hội nghị, trong nhà lao có một nghĩa địa
chôn các tù nhân qua đời, song lâu quá cỏ mọc đầy
nên mất dấu luôn", bác sĩ Danh nói.


Khói hương xua đi cái lạnh lẽo của rừng già và sự
lãng quên suốt gần thế kỷ qua

Tôi lấy từ trong balô ra cái lư hương mang từ quê nhà
sang. Hôm nọ, qua đến nơi lấy ra từ vali, tuột tay nên

lư hương rơi xuống đất vỡ thành chục mảnh. Sáng
nay 6 giờ thức dậy lấy băng keo dán lại. Tôi lấy
nhang cắm vào lư hương. Khói hương nghi ngút từ
cửa "chuồng cọp", mỗi "chuồng cọp" ba cây nhang.
Trong chốc lát, cả khu vực "chuồng cọp" trở nên ấm
cúng hẳn. Mùi nhang Bắc xông lên thơm phức đánh
bạt cái mùi ngai ngái của lá cây mục, thật ấm áp, xua
đi cái lạnh lẽo của rừng già và sự lãng quên suốt gần
thế kỷ qua.

Lúc nãy trên đường vào nhà lao, chúng tôi gặp hai
người đàn ông Tây phóng xe từ bên trong đi ra. Một
người quốc tịch Ireland, tên John McLellan, sống và
làm việc ở Paris, rôm rả trò chuyện với chúng tôi.
Người kia quốc tịch Tây Ban Nha; không nói được
tiếng Pháp nên không tham gia câu chuyện. "Các anh
vào thăm đồng hương của các anh là đúng lắm đấy.
Tôi làm việc trong thế giới nhà tù nên hiểu thế nào là
lao tù”, ông John McLellan bảo như thế trước khi
chia tay.

Quả thật, nếu không có chuyến đi Guyane để đưa tin
về phóng vệ tinh Vinasat-1, có lẽ chẳng bao giờ tôi
lục lọi trên Internet để phát hiện ra có một nhà lao An
Nam ở xứ Guyane này đã từng là nơi giam cầm 525
tù nhân ái quốc Việt Nam và hầu hết đã bỏ xương nơi
đất khách quê người trong cô độc.
Trích:

Bên trong "chuồng cọp"

Ở nhà lao An Nam, chẳng mấy tù nhân tin rằng mình
có thể quay lại quê nhà, đạo luật "gấp đôi bản án" (Ll
loi du "doublage") buộc các tù nhân sau khi được
phóng thích phải ở lại châu lục này một khoảng thời
gian dài bằng thời gian thi hành án phạt, nếu như họ
chỉ bị án dưới 8 năm. Còn nếu bị kêu án trên 8 năm
thì phải bị biệt xứ suốt đời.

(Trích "Le bagne de Guyane", tư liệu của đài phát
thanh nước Pháp hải ngoại RFO)
Từ trong balô tôi lôi ra chai rượu nếp mới Hà Nội
mang từ quê nhà sang, rót vào ba cái chung cùng một
bộ với lư hương. Tất cả chúng tôi chỉ biết khấn thầm
trong lòng: "Các cụ sống khôn chết thiêng, xin về
nhấm chút rượu thành kính con cháu mang sang kính
các cụ”.

Cả một trại tù năm xưa nay chỉ còn lại hai dãy
chuồng cọp và vài mảnh vụn của các nền nhà cùng
mấy cái hố xí! Thế còn các cựu tù nhân đâu, các cụ
đang nằm ở nơi nào?


Một hố xí còn lại ở nhà lao An Nam