Luận văn tốt nghiệp Vai trò của Nhà nước đối với quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá ở nước ta

LU N VĂN T T NGHI PẬ Ố Ệ
Đ tài: “Vai trò c a Nhà n c đ i v i quá trình côngề ủ ướ ố ớ
nghi p hoá hi n đ i hoá n c ta”ệ ệ ạ ở ướ
1

M C L CỤ Ụ
Trang
A. PH N M Đ UẦ Ở Ầ 4
B. N I DUNGỘ 6
CH NG 1: TÍNH T T Y U KHÁCH QUAN V VAI TRÒ C A NHÀ N C TRONGƯƠ Ấ Ế Ề Ủ ƯỚ
QUÁ TRÌNH CÔNG NGHI P HOÁỆ 6
1.1. Vai trò c a Nhà n c trong quá trình công nghi p hoáủ ướ ệ 6
1.1.1. Quan ni m công nghi p hoá- Th c ch t công nghi p hoáệ ệ ự ấ ệ 6
1.1.2. Vì sao hi n nay công nghi p hoá l i g n v i hi n đ i hoáệ ệ ạ ắ ớ ệ ạ 7
1.1.3. Vai trò c a Nhà n c trong s nghi p công nghi p hoá hi n đ i hoáủ ướ ự ệ ệ ệ ạ 8
1.2. T t y u khách quan vai trò c a Nhà n c trong quá trình công nghi pấ ế ủ ướ ệ
hoá 9
1.2.1. Vai trò c a Nhà n c trong vi c đ nh h ng cho quá trình công nghi p hoáủ ướ ệ ị ướ ệ .9
1.2.2. Vai trò c a Nhà n c trong vi c phát tri n khoa h c công nghủ ướ ệ ể ọ ệ 11
1.2.3. Nhà n c v i vai trò phát tri n ngu n v nướ ớ ể ồ ố 13
1.2.4. Vai trò c a Nhà n c trong qu n lý quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoáủ ướ ả ệ ệ ạ 14
CH NG 2: TH C TR NG VAI TRÒ C A NHÀ N C TRONG QUÁ TRÌNHƯƠ Ự Ạ Ủ ƯỚ
CÔNG NGHI P HOÁ HI N Đ I HOÁ N C TAỆ Ệ Ạ Ở ƯỚ 16
2

2.1. Đ nh h ng cho quá trình công nghi p hoáị ướ ệ 16
2.1.1. Vi c đ ra m c tiêu chi n l c k ho ch b c đi c a công nghi p hoáệ ề ụ ế ượ ế ạ ướ ủ ệ .16
2.1.2. Th c tr ng vi c chuy n d ch c c u kinh t phù h p v i b c đi c a quáự ạ ệ ể ị ơ ấ ế ợ ớ ướ ủ
trình công ngi p hoáệ 16
2.1.3. T o ngu n l c cho ti n trình đ y m nh công nghi p hoá hi n đ i hoá đ tạ ồ ự ế ẩ ạ ệ ệ ạ ấ

n cướ 17
2.1.3.1. Th c tr ng ngu n nhân l c n c ta hi n nayự ạ ồ ự ướ ệ 18
2.1.4. Phát tri n giáo d c đ i h c đáp ng yêu c u ngu n nhân l c cho sể ụ ạ ọ ứ ầ ồ ự ự
nghi p công nghi p hoá hi n đ i hoá đ t n cệ ệ ệ ạ ấ ướ 20
2.2. Chính sách phát tri n công nghể ệ 21
2.2.1. Phát tri n công ngh s n xu tể ệ ả ấ 21
2.2.2. Phát tri n đ i ngũ cán b khoa h cể ộ ộ ọ 23
2.2.3. Nâng cao hi u qu qu nlý Nhà n c v khoa h c và công ngh trong th iệ ả ả ướ ề ọ ệ ờ
kì công nghi p hoá hi n đ i hoá ệ ệ ạ 24
2.2.3.1. M t s thành t u v ng d ng khoa h c và công ngh n c ta trongộ ố ự ề ứ ụ ọ ệ ở ướ
th i kì đ i m iờ ổ ớ 24
2.2.3.2. Th c tr ng qu n lý Nhà n c v khoa h c và công nghự ạ ả ướ ề ọ ệ 25
2.3. Chính sách huy đ ng và s d ng ngu n v nộ ử ụ ồ ố 26
2.3.1. Th c tr ng huy đ ng v n c a Nhà n cự ạ ộ ố ủ ướ 26
2.3.2. Th c tr ng vai trò c a Nhà n c trong vi c s d ng và qu n lý v nự ạ ủ ướ ệ ử ụ ả ố 27
3

2.4. Qu n lý quá trình công nghi p hoáả ệ 29
2.4.1. Th c tr ng vai trò qu n lý c a Nhà n cự ạ ả ủ ướ 29
CH NG 3: M T S GI I PHÁP NH M NÂNG CAO VAI TRÒ C A NHÀ N CƯƠ Ộ Ố Ả Ằ Ủ ƯỚ
TRONG QUÁ TRÌNH CÔNG NGHI P HOÁ N C TA TRONG TH I GIAN T IỆ Ở ƯỚ Ờ Ớ 32
3.1. Đ nh h ng quá trình công nghi p hoáị ướ ệ 32
3.1.1. Xác đ nh m t cách toàn di n thích h p h n quá trình công nghi p hoáị ộ ệ ợ ơ ệ 32
3.1.2. Chuy n d ch m nh c c u kinh t cho phù h p v i b c đi c a côngể ị ạ ơ ấ ế ợ ớ ướ ủ
nghi p hoá hi n đ i hoáệ ệ ạ 32
3.1.3. M t s gi i pháp c th nh m c ng c và nâng cao ch t l ng ngu nộ ố ả ụ ể ằ ủ ố ấ ượ ồ
nhân l cự 33
3.1.4. M t s gi i pháp phát tri n giáo d c đ i h c đáp ng yêu c u ngu n nhânộ ố ả ể ụ ạ ọ ứ ầ ồ
l c cho s nghi p công nghi p hoá hi n đ i hoá đ t n cự ự ệ ệ ệ ạ ấ ướ 36
3.2. Chính sách phát tri n khoa h c công nghể ọ ệ 39

3.2.1. Công ngh n c ngoàiệ ướ 39
3.2.2. Công ngh và cán b khoa h c trong n cệ ộ ọ ướ 40
3.2.3. M t s gi i pháp tăng c ng hi u qu qu n lý Nhà n c v KH - CNộ ố ả ườ ệ ả ả ướ ề 42
3.3. Phát tri n ngu n v nể ồ ố 42
3.3.1. Gi i pháp huy đ ng v nả ộ ố 42
3.3.2. Gi i pháp s d ng và qu n lý v nả ử ụ ả ố 44
3.3.3. Đ i m i t ch c b máy tài chính qu c gia và công tác ki m toán k toánổ ớ ổ ứ ộ ố ể ế . .45
4

3.4. Gi i pháp trong v n đ qu n lýả ấ ề ả 48
3.4.1. Xác đ nh đúng ph ng h ng c a c ch qu n lýị ươ ướ ủ ơ ế ả 48
3.4.2. Xây d ng h th ng lu t kinh tự ệ ố ậ ế 49
C. K T LU NẾ Ậ 52
TÀI LI U THAM KH OỆ Ả 53

5

L I M Đ UỜ Ở Ầ
B t kì m t qu c gia nào mu n phát tri n, đ t đ c trình đ m t n c phátấ ộ ố ố ể ạ ượ ộ ộ ướ
tri n đ u ph i tr i qua n c thang có tính t t y u l ch s . Đó là công nghi p hoá.ể ề ả ả ấ ấ ế ị ử ệ
Trên th gi i đã có nhi u n c ti n hành thành công công nghi p hoá và hi nế ớ ề ướ ế ệ ệ
nay cũng còn nhi u n c đang ti n hành công nghi p hoá. Trong các giai đo nề ướ ế ệ ạ
phát tri n khác nhau c a l ch s loài ng i, công nghi p hoá nh ng n c khácể ủ ị ử ườ ệ ở ữ ướ
nhau có s khác nhau v mô hình, v th i gian th c hi n và do đó có s khácự ề ề ờ ự ệ ự
nhau v nh h ng c a nó đ n phát tri n kinh t xã h i. N c ta b t đ u côngề ả ưở ủ ế ể ế ộ ướ ắ ầ
nghi p hoá t năm 1960 theo đ ng l i do đ i h i đ i bi u toàn qu c l n thệ ừ ườ ố ạ ộ ạ ể ố ầ ứ
III c a đ ng đ ra. Đ n nay s nghi p đó v n ti p t c. Nh ng hoàn c nh, đi uủ ả ề ế ự ệ ẫ ế ụ ư ả ề
ki n qu c t và trong n c, trình đ phát tri n kinh t n c ta hi n nay khácệ ố ế ướ ộ ể ế ướ ệ
nhi u so v i năm 1960. Đi u đó đ t ra nhi u v n đ lí lu n và th c ti n ph iề ớ ề ặ ề ấ ề ậ ự ễ ả
gi i quy t nh : Công nghi p hoá có còn là t t y u khách quan n a không? Đánhả ế ư ệ ấ ế ữ

giá nh th nào v th c tr ng công nghi p hoá n c ta nh ng năm qua? M cư ế ề ự ạ ệ ở ướ ữ ụ
tiêu, mô hình, n i dung công nghi p hoá g n v i hi n đ i hoá n c ta hi nộ ệ ắ ớ ệ ạ ở ướ ệ
nay nh th nào?ư ế
S phát tri n c a n n kinh t trong h n m i năm k t khi đ i m i đ nự ể ủ ề ế ơ ườ ể ừ ổ ớ ế
nay đã thu đ c nhi u k t qu đáng k .Trong đó ph i k đ n vai trò r t quanượ ề ế ả ể ả ể ế ấ
tr ng c a Đ ng và Nhà n c. Nhà n c là ng i ho ch đ nh ra các chính sáchọ ủ ả ướ ướ ườ ạ ị
chi n l c phát tri n kinh t , phát huy t i đa nh ng m t tích c c, h n ch t iế ượ ể ế ố ữ ặ ự ạ ế ố
thi u nh ng m t tiêu c c c a kinh t th tr ng. Mà quan tr ng nh t là s đ nhể ữ ặ ự ủ ế ị ườ ọ ấ ự ị
h ng c a nhà n c đ kinh t phát tri n theo đ nh h ng xã h i ch nghĩa màướ ủ ướ ể ế ể ị ướ ộ ủ
nhân dân đã l a ch n. Đây là đi m khác bi t gi a c ch kinh t th tr ng ự ọ ể ệ ữ ơ ế ế ị ườ ở
n c ta và các n c khác.ướ ướ
6

M c dù Nhà n c ta đã phát huy vai trò c a mình m t cách có hi u quặ ướ ủ ộ ệ ả
trong s nghi p này, nh ng không ph i là không có h n ch . Đó là s c ngự ệ ư ả ạ ế ự ồ
k nh c a b máy, ch a xóa b đ c thói quen c a c ch cũ, ch a thích nghiề ủ ộ ư ỏ ượ ủ ơ ế ư
v i c ch m i nên hi u qu ch a cao. Đ nh n th c rõ h n v vai trò c a nhàớ ơ ế ớ ệ ả ư ể ậ ứ ơ ề ủ
n c trong phát tri n kinh t nói chung và trong công nghi p hoá hi n đ i hoáướ ể ế ệ ệ ạ
nói riêng, trong bài vi t này, em xin ch n đ tài: “ế ọ ề Vai trò c a Nhà n c đ iủ ướ ố
v i quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoá n c taớ ệ ệ ạ ở ướ ”.
Do trình đ có h n, không th bao quát đ c h t m i khía c nh c a v n độ ạ ể ượ ế ọ ạ ủ ấ ề
to l n và khó khăn này, nên ph m vi nghiên c u c a đ tài ch xoay quanh m tớ ạ ứ ủ ề ỉ ộ
s v n đ v vai trò c a Nhà n c trong vi c phát tri n nh ng đi u ki n chínhố ấ ề ề ủ ướ ệ ể ữ ề ệ
c a quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoá. Trong bài vi t này, em xin đ củ ệ ệ ạ ế ượ
trình bày các n i dung c b n v đ tài trên nh : T i sao công nghi p hoá l iộ ơ ả ề ề ư ạ ệ ạ
ph i có vai trò c a nhà n c? Nhà n c đóng vai trò quan tr ng nh th nào?ả ủ ướ ướ ọ ư ế
Th c tr ng vai trò c a nhà n c ra sao? Và cu i cùng là m t s gi i pháp nh mự ạ ủ ướ ố ộ ố ả ằ
nâng cao vai trò c a nhà n c trong th i gian t i.Và kinh nghi m c a m t sủ ướ ờ ớ ệ ủ ộ ố
n c trên th gi i v vai trò c a Nhà n c đ i v i công nghi p hoá hi n đ iướ ế ớ ề ủ ướ ố ớ ệ ệ ạ
hoá

7

N I DUNGỘ
CH NG 1: TÍNH T T Y U KHÁCH QUAN V VAI TRÒ C A NHÀ N C TRONG ƯƠ Ấ Ế Ề Ủ ƯỚ
QUÁ TRÌNH CÔNG NGHI P HOÁỆ
1.1. Vai trò c a nhà n c trong quá trình công nghi p hoáủ ướ ệ
1.1.1. Quan ni m công nghi p hoá - Th c ch t công nghi pệ ệ ự ấ ệ
Quan ni m đ n gi n nh t v công nghi p hoá cho r ng: “Công nghi pệ ơ ả ấ ề ệ ằ ệ
hoálà t o đ c tính công nghi p cho m t ho t đ ng, trang b (cho vùng, cho m tạ ặ ệ ộ ạ ộ ị ộ
n c) các nhà máy công nghi p”. Quan ni m này có nh ng m t ch a h p lí:ướ ệ ệ ữ ặ ư ợ
Tr c h t nó không cho th y m c tiêu c a quá trình c n th c hi n ướ ế ấ ụ ủ ầ ự ệ
8

Th hai, trong n i dung trình bày, quan ni m này g n nh đ ng nh t quáứ ộ ệ ầ ư ồ ấ
trình công nghi p hoá v i quá trình phát tri n công nghi p. Và cũng không thệ ớ ể ệ ể
hi n đ c tính l ch s c a quá trình công nghi p hoá. Vì th nó đ c s d ngệ ượ ị ử ủ ệ ế ượ ử ụ
r t h n ch trong th c ti n. Đ t bi t là trong sách báo c a Liên Xô (tr c đây)ấ ạ ế ự ễ ặ ệ ủ ướ
t n t i m t đ nh nghĩa ph bi n : “Công nghi p hoá là quá trình xây d ng đ i cồ ạ ộ ị ổ ế ệ ự ạ ơ
khí có kh năng c i t o c nông nghi p”. Đó là s phát tri n công nghi p n ngả ả ạ ả ệ ự ể ệ ặ
v i ngành trung tâm là ch t o máy. Quan ni m này đ c coi là h p lí trongớ ế ạ ệ ượ ợ
đi u ki n c a Liên Xô th i kì đó. Nh ng s là r t sai l m n u coi đó là quanề ệ ủ ờ ư ẽ ấ ầ ế
ni m ph bi n đ áp d ng cho t t c các n c đang phát tri n trong đi u ki nệ ổ ế ể ụ ấ ả ướ ể ề ệ
hi n nay.ệ
Năm 1963 t ch c phát tri n công nghi p c a Liên H p Qu c đã đ a raổ ứ ể ệ ủ ợ ố ư
đ nh nghĩa sau: “Công nghi p hoá là quá trình phát tri n kinh t , trong quá trìnhị ệ ể ế
này m t b ph n ngày càng tăng các ngu n c a c i qu c dân đ c đ ng viên độ ộ ậ ồ ủ ả ố ượ ộ ể
phát tri n c c u kinh t nhi u ngành trong n c v i kĩ thu t hi n đ i. Đ tể ơ ấ ế ề ở ướ ớ ậ ệ ạ ặ
đi m c a c c u này là có m t b ph n ch bi n s n xu t ra t li u s n xu tể ủ ơ ấ ộ ộ ậ ế ế ả ấ ư ệ ả ấ
và hàng tiêu dùng, có kh năng b o đ m đ t t i s ti n b v kinh t xã h i”.ả ả ả ạ ớ ự ế ộ ề ế ộ
Hi n nay n c ta, công nghi p hoá xã h i ch nghĩa đ c coi là nhi mệ ở ướ ệ ộ ủ ượ ệ

v trung tâm c a th i kì quá đ . Đ ng ta đã xác đ nh th c ch t c a công nghi pụ ủ ờ ộ ả ị ự ấ ủ ệ
hoá xã h i ch nghĩa là: “Quá trình th c hi n cách m ng kĩ thu t, th c hi n sộ ủ ự ệ ạ ậ ự ệ ự
phân công m i v lao đ ng xã h i và là quá trình tích lu xã h i ch nghĩa khôngớ ề ộ ộ ỹ ộ ủ
ng ng th c hi n tái s n xu t m r ng”.ừ ự ệ ả ấ ở ộ
T đó cho ta th y: “Công nghi p hoá là quá trình xây d ng c s v t ch từ ấ ệ ự ơ ở ậ ấ
kĩ thu t c a ch nghĩa xã h i, do giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng th cậ ủ ủ ộ ấ ộ ự
hi n d i s ch đ o và t ch c c a nhà n c chuyên chính vô s n, s lãnh đ oệ ướ ự ỉ ạ ổ ứ ủ ướ ả ự ạ
c a đ ng c ng s n. Công nghi p hoá xã h i ch nghĩa có nhi m v đ a n nủ ả ộ ả ệ ộ ủ ệ ụ ư ề
kinh t n c ta t n n s n xu t nh ti n lên s n xu t l n tr thành m t n cế ướ ừ ề ả ấ ỏ ế ả ấ ớ ở ộ ướ
công nông nghi p hi n đ i, văn hoá và khoa h c tiên ti n, qu c phòng v ngệ ệ ạ ọ ế ố ữ
9

m nh cu c s ng m no h nh phúc”. Đ ng l i công nghi p hoá đ c xác đ nhạ ộ ố ấ ạ ườ ố ệ ượ ị
là: “ u tiên phát tri n công nông nghi p m t cách h p lí trên c s phát tri nư ể ệ ộ ợ ơ ở ể
nông nghi p và công nghi p nh ”. Đ i h i l n th VIII c a Đ ng c ng s nệ ệ ẹ ạ ộ ầ ứ ủ ả ộ ả
Vi t Nam l i m t l n n a xác đ nh m c tiêu c a công nghi p hoá hi n đ i hoáệ ạ ộ ầ ữ ị ụ ủ ệ ệ ạ
là: “Xây d ng n c ta thành m t n c có c s v t ch t kĩ thu t hi n đ i, cự ướ ộ ướ ơ ở ậ ấ ậ ệ ạ ơ
c u kinh t h p lí, quan h s n xu t ti n b , phù h p v i trình đ phát tri n c aấ ế ợ ệ ả ấ ế ộ ợ ớ ộ ể ủ
l c l ng s n xu t, đ i s ng v t ch t và tinh th n cao, qu c phòng an ninhự ượ ả ấ ờ ố ậ ấ ầ ố
v ng ch c, dân giàu n c m nh, xã h i công b ng văn minh. T nay đ nữ ắ ướ ạ ộ ằ ừ ế
năm 2020 ra s c ph n đ u đ a n c ta c b n tr thành m t n c công nghi p.ứ ấ ấ ư ướ ơ ả ở ộ ướ ệ
1.1.2. Vì sao hi n nay công nghi p hoá l i g n v i hi n đ i hoáệ ệ ạ ắ ớ ệ ạ
Cho đ n nay, th gi i đã tr i qua hai l n cách m ng v kĩ thu t và côngế ế ớ ả ầ ạ ề ậ
ngh . L n th nh t v i tên g i là cu c cách m ng khoa h c kĩ thu t, di n ra vàoệ ầ ứ ấ ớ ọ ộ ạ ọ ậ ễ
cu i th k 18 đ c th c hi n đ u tiên n c Anh mà n i dung ch y u là thayố ế ỉ ượ ự ệ ầ ở ướ ộ ủ ế
th lao đ ng th công b ng lao đ ng c khí hoá. L n th hai v i tên g i là cu cế ộ ủ ằ ộ ơ ầ ứ ớ ọ ộ
cách m ng khoa h c công ngh hi n đ i đ c b t đ u vào gi a th k 20 màạ ọ ệ ệ ạ ượ ắ ầ ữ ế ỉ
n i dung ch y u c a nó không ch d ng l i tính ch t hi n đ i c a các y u tộ ủ ế ủ ỉ ừ ạ ở ấ ệ ạ ủ ế ố
t li u s n xu t, mà còn kĩ thu t công ngh s n xu t hi n đ i, ph ng phápư ệ ả ấ ở ậ ệ ả ấ ệ ạ ươ
s n xu t tiên ti n Hi n nay cu c cách m ng khoa h c và công ngh có nhi uả ấ ế ệ ộ ạ ọ ệ ề

n i dung phong phú, đa d ng trong đó có th ch ra nh ng n i dung n i b t sauộ ạ ể ỉ ữ ộ ổ ậ
đây:
Môt là, cách m ng v ph ng pháp s n xu t: Đó là t đ ng hoá. Ngoàiạ ề ươ ả ấ ự ộ
ph m vi t đ ng tr c đây, hi n nay t đ ng hoá còn bao g m c vi c s d ngạ ự ộ ướ ệ ự ộ ồ ả ệ ử ụ
r ng rãi ng i máy thay th cho con ng i đ đi u khi n quá trình s n xu t.ộ ườ ế ườ ể ề ể ả ấ
Hai là, cách m ng v năng l ng: Bên c nh nh ng năng l ng truy nạ ề ượ ạ ữ ượ ề
th ng mà con ng i đã s d ng tr c đây nh nhi t đi n, thu đi n, thì ngàyố ườ ử ụ ướ ư ệ ệ ỷ ệ
10

nay con ng i ngày càng khám phá ra nhi u năng l ng m i và s d ng chúngườ ề ượ ớ ử ụ
r ng rãi trong s n xu t nh : Năng l ng nguyên t , năng l ng m t tr i ộ ả ấ ư ượ ử ượ ặ ờ
Ba là, cách m ng v v t li u m i: Ngày nay ngoài vi c s d ng các v tạ ề ậ ệ ớ ệ ử ụ ậ
li u t nhiên, con ng i ngày càng t o ra nhi u v t li u nhân t o m i thay thệ ự ườ ạ ề ậ ệ ạ ớ ế
hi u qu cho các v t li u t nhiên.ệ ả ậ ệ ự
B n là, cách m ng v công ngh sinh h c: Các thành t u c a cu c cáchố ạ ề ệ ọ ự ủ ộ
m ng này đ c áp d ng r ng rãi trong lĩnh v c công nghi p, nông nghi p, y t ,ạ ượ ụ ộ ự ệ ệ ế
hoá ch t và nhi u lĩnh v c khác.ấ ề ự
Năm là, cách m ng v đi n t tin h c: Đây là m t lĩnh v c mà hi n nayạ ề ệ ử ọ ộ ự ệ
con ng i đang đ c bi t quan tâm nh t là máy tính đi n t .ườ ặ ệ ấ ệ ử
Đ t n c ta ti n hành công nghi p hoá trong đi u ki n th gi i đã tr i quaấ ướ ế ệ ề ệ ế ớ ả
hai cu c cách m ng khoa h c và công ngh nh v y, vì th n u ch công nghi pộ ạ ọ ệ ư ậ ế ế ỉ ệ
hoá n n kinh t thì s không đáp ng đ c nhu c u phát tri n c a xã h i, khôngề ế ẽ ứ ượ ầ ể ủ ộ
th theo k p các n c phát tri n trong khu v c và th gi i. Công nghi p hoá cóể ị ướ ể ự ế ớ ệ
th coi là cu c cách m ng khoa h c công ngh l n th nh t, hi n đ i hoá có thể ộ ạ ọ ệ ầ ứ ấ ệ ạ ể
coi là cu c cách m ng khoa h c l n th hai. Mu n rút ng n kho ng cách t tộ ạ ọ ầ ứ ố ắ ả ụ
h u gi a n c ta v i các n c phát tri n thì chúng ta ph i th c hi n đ ng th iậ ữ ướ ớ ướ ể ả ự ệ ồ ờ
c hai cu c cách m ng khoa h c kĩ thu t hay th c hi n công nghi p hoá g nả ộ ạ ọ ậ ự ệ ệ ắ
li n v i hi n đ i hoá. Có nh v y thì s nghi p công nghi p hoá n n kinh tề ớ ệ ạ ư ậ ự ệ ệ ề ế
qu c dân m i có th thành công, đ a đ t n c ta tr thành m t n c côngố ớ ể ư ấ ướ ở ộ ướ
nghi p hi n đ i ti n lên ch nghĩa xã h i.ệ ệ ạ ế ủ ộ

1.1.3. Vai trò c a nhà n c trong s nghi p công nghi p hoá hi n đ i hoáủ ướ ự ệ ệ ệ ạ
Tr c khi nói đ n vai trò c a nhà n c trong s nghi p công nghi p hoáướ ế ủ ướ ự ệ ệ
ph i nói đ n vai trò c a nhà n c trong n n kinh t . Nghiên c u quá trình phátả ế ủ ướ ề ế ứ
11

tri n c a các n c ASEAN trong m y th p k qua cho ta th y: Nhà n c có vaiể ủ ướ ấ ậ ỉ ấ ướ
trò đ t bi t quan tr ng đ i v i s tăng tr ng kinh t . Tuy k t qu đ t đ cặ ệ ọ ố ớ ự ưở ế ế ả ạ ượ
không gi ng nhau nh ng t th c ti n có th rút ra nh ng vai trò c b n sau c aố ư ừ ự ễ ể ữ ơ ả ủ
nhà n c trong qu n lí vĩ mô:ướ ả
Nhà n c đ nh h ng chi n l c đúng đ n mang tính ch t tiên quy t đ iướ ị ướ ế ượ ắ ấ ế ố
v i s phát tri n kinh t m i n c. Nhà n c có chính sách thu hút v n đ u tớ ự ể ế ỗ ướ ướ ố ầ ư
t các ngu n trong và ngoài n c, đ c bi t là v n đ u t n c ngoài, khuy nừ ồ ướ ặ ệ ố ầ ư ướ ế
khích t b n n c ngoài đ u t b ng cách có các chính sách u đãi đ m b o vàư ả ướ ầ ư ằ ư ả ả
t o đi u ki n cho ho t đ ng c a các công ty n c ngoài, l p ra các khu v cạ ề ệ ạ ộ ủ ướ ậ ự
m u d ch t do. Nhà n c th c hi n chính sách n đ nh kinh t vĩ mô, ki m soátậ ị ự ướ ự ệ ổ ị ế ể
l m phát n đ nh ti n t .ạ ổ ị ề ệ
Nhà n c đi u ti t thu nh p, đ m b o công b ng xã h i, xoá đói gi mướ ề ế ậ ả ả ằ ộ ả
nghèo. Ví d : chính ph Malaixia b ng vi c th c hi n “m c tiêu là xoá đói gi mụ ủ ằ ệ ự ệ ụ ả
nghèo ti n t i xoá b nghèo và c u trúc l i n n kinh t xã h i đã gi m t lế ớ ỏ ấ ạ ề ế ộ ả ỉ ệ
ng i s ng d i m c nghèo kh t 49,3% (năm 1970) xu ng 17% (1990) vàườ ố ướ ứ ổ ừ ố
13,5% (1993).
Nhà n c đi u ch nh k p th i vi c s d ng các thành ph n kinh t , nh nướ ề ỉ ị ờ ệ ử ụ ầ ế ấ
m nh vi c s d ng các thành ph n kinh t nh ng các doanh nghi p nhà n cạ ệ ử ụ ầ ế ư ệ ướ
v n gi vai trò ch y u trong các lĩnh v c then ch t c a n n kinh t . Nhà n cẫ ữ ủ ế ự ố ủ ề ế ướ
xây d ng chi n l c phát tri n ngu n nhân l c, đ u t thích đáng cho giáo d cự ế ượ ể ồ ự ầ ư ụ
đào t o, s d ng hi u qu ngu n lao đ ng đã đ c đào t o. T i INĐÔNÊXIA,ạ ử ụ ệ ả ồ ộ ượ ạ ạ
chí phí c a nhà n c cho giáo d c và đào t o so v i t ng ngu n chi tăng t 9%ủ ướ ụ ạ ớ ổ ồ ừ
(1969 - 1974) lên 17,6% (1984 - 1989) và 21% (1990 - 1995).
T đó cho ta th y vai trò h t s c quan tr ng c a nhà n c trong s nghi pừ ấ ế ứ ọ ủ ướ ự ệ
công nghi p hoá hi n đ i hoá.ệ ệ ạ

12

1.2. T t y u khách quan vai trò c a nhà n c trong quá trình công nghi pấ ế ủ ướ ệ
hoá
1.2.1. Vai trò c a nhà n c trong vi c đ nh h ng cho quá trình công nghi pủ ướ ệ ị ướ ệ
hoá
Công nghi p hoá là m t quá trình di n ra liên t c v i nh ng n i dung,ệ ộ ễ ụ ớ ữ ộ
b c đi thích h p cho t ng th i kì, phù h p v i n n kinh t . N c ta cũng nhướ ợ ừ ờ ợ ớ ề ế ướ ư
n n kinh t th gi i. Mu n th c hi n thành công công nghi p hoá hi n đ i hoáề ế ế ớ ố ự ệ ệ ệ ạ
thì ph i có m t ph ng h ng c th chi n l c đúng đ n thích h p. Sau khiả ộ ươ ướ ụ ể ế ượ ắ ợ
xác đ nh đ c m c tiêu, quan đi m n i dung c a công nghi p hoá hi n đ i hoáị ượ ụ ể ộ ủ ệ ệ ạ
n n kinh t n c ta thì m t v n đ không kém quan tr ng là đ ra nh ng b cề ế ướ ộ ấ ề ọ ề ữ ướ
đi đ đ t đ n m c tiêu đó. Nh ng b c đi trong công nghi p hoá có th nêu raể ạ ế ụ ữ ướ ệ ể
đ i th cho m i th i kì nh ng ph i đ c m t s ch tiêu quan tr ng nh : Thuạ ể ỗ ờ ư ả ượ ộ ố ỉ ọ ư
nh p qu c dân tính theo đ u ng i, t tr ng c a các ngành trong c c u kinh t ,ậ ố ầ ườ ỉ ọ ủ ơ ấ ế
t tr ng đ u t , t tr ng xu t kh u trong GDP M t khác trong t ng lĩnh v cỉ ọ ầ ư ỉ ọ ấ ẩ ặ ừ ự
cũng ph i có nh ng b c đi c th . Có th hình dung s nghi p công nghi pả ữ ướ ụ ể ể ự ệ ệ
hoá là m t “Cây m c tiêu” mà đ nh c a nó đ c l ng hoá b ng GDP tính theoộ ụ ỉ ủ ượ ượ ằ
đ u ng i. Các cành nhánh c a nó là nh ng m c tiêu quan tr ng nh : c c uầ ườ ủ ữ ụ ọ ư ơ ấ
kinh t , c c u s h u. M i m c tiêu có v trí quan tr ng khác nhau trong quáế ơ ấ ở ữ ỗ ụ ị ọ
trình công nghi p hoá, có tác đ ng qua l i thúc đ y nhau phát tri n nh ng baoệ ộ ạ ẩ ể ư
trùm nh t, quy t đ nh nh t là làm cho dân giàu n c m nh xã h i công b ng vănấ ế ị ấ ướ ạ ộ ằ
minh.
Nhà n c có vai trò quy t đ nh trong vi c đ nh h ng cũng nh th c hi nướ ế ị ệ ị ướ ư ự ệ
các b c đi c a quá trình công nghi p hoá n n kinh t . B i vì ch có nhà n cướ ủ ệ ề ế ở ỉ ướ
m i có th quy t đ nh:ớ ể ế ị
M c tiêu chi n l c và k ho ch ti n hành công nghi p hoá hi n đ i hoáụ ế ượ ế ạ ế ệ ệ ạ
n n kinh t trong t ng giai đo n. Huy đ ng và phân b t p trung các ngu n l cề ế ừ ạ ộ ổ ậ ồ ự
13

c n thi t theo yêu c u công nghi p hoá, cân đ i và đi u ch nh th ng xuyên quáầ ế ầ ệ ố ề ỉ ườ
trình công nghi p hoá hi n đ i hoá. ệ ệ ạ
Đ ra các chính sách c n thi t đ khai thác m i ti m năng, ngu n l c trongề ầ ế ể ọ ề ồ ự
và ngoài n c đ th c hi n nhanh, ch c quá trình công nghi p hoá.ướ ể ự ệ ắ ệ
Nhà n c t ch c l i, xây d ng l i b máy qu n lý đ m nh v c ch tướ ổ ứ ạ ự ạ ộ ả ủ ạ ề ả ấ
l ng và s l ng đ qu n lý có hi u qu , kiên quy t th c hi n tiêu chu n hoáượ ố ượ ể ả ệ ả ế ự ệ ẩ
cán b công ch c nhà n c, l a ch n các cán b có kh năng, trình đ kinhộ ứ ướ ự ọ ộ ả ộ
nghi m đ đ a đ t n c ta nhanh chóng ti n lên hi n đ i hoá h th ng qu n lýệ ể ư ấ ướ ế ệ ạ ệ ố ả
nhà n c theo yêu c u công nghi p hoá.ướ ầ ệ
Nhà n c th c hi n vi c qu n lý quá trình công nghi p hoá b ng phápướ ứ ệ ệ ả ệ ằ
lu t và các văn b n d i lu t. Hoàn thi n và xây d ng m i các công c c nậ ả ướ ậ ệ ự ớ ụ ầ
thi t nh ch đ th ng kê toán và ki m toán, ch đ tài chính và bao cáo tàiế ư ế ộ ố ể ế ộ
chính công khai chính xác đ qu n lý th ng nh t.ể ả ố ấ
Nhà n c ph i h p, đi u hoà các ho t đ ng trong quá trình công nghi pướ ố ợ ề ạ ộ ệ
hoá hi n đ i hoá n n kinh t qu c dân theo m c tiêu và đ nh h ng đúng đ n đãệ ạ ề ế ố ụ ị ướ ắ
đ c xác đ nh, vì quá trình công nghi p hoá ch có th thành công khi có s ph iượ ị ệ ỉ ể ự ố
h p c v chi u ngang và chi u d c.ợ ả ề ề ề ọ
Nhà n c t ch c vi c ki m tra giám sát quá trình công nghi p hoá đướ ổ ứ ệ ể ệ ể
phát hi n k p th i nh ng sai sót l ch l c m t cân đ i. Quy t đ nh đúng đ n vi cệ ị ờ ữ ệ ạ ấ ố ế ị ắ ệ
đi u ch nh quá trình th c hi n công nghi p hoá là vi c làm c n thi t và th ngề ỉ ự ệ ệ ệ ầ ế ườ
xuyên đ cân đ i l i hoàn ch nh nâng cao ch t l ng ho t đ ng c a các ngànhể ố ạ ỉ ấ ượ ạ ộ ủ
các đ a ph ng và c s .ị ươ ơ ở
Nhà n c đ m b o đ ng b các đi u ki n ch y u đ th c hi n thànhướ ả ả ồ ộ ề ệ ủ ế ể ự ệ
công công nghi p hoá. Nh ng quan đi m ph ng h ng b c đi c a côngệ ữ ể ươ ướ ướ ủ
nghi p hoá có đ c th c hi n đ y đ đúng đ n hay không hoàn toàn ph thu cệ ượ ự ệ ầ ủ ắ ụ ộ
14

vào các đi u ki n ch y u có đ c đ m b o hay không. N u không có đ cácề ệ ủ ế ượ ả ả ế ủ
đi u ki n ch y u thì quá trình công nghi p hoá s không th thành công. T đóề ệ ủ ế ệ ẽ ể ừ
ta th y vai trò h t s c quan tr ng c a nhà n c trong s nghi p công nghi pấ ế ứ ọ ủ ướ ự ệ ệ

hoá hi n đ i hoá n n kinh t .ệ ạ ề ế
1.2.2. Vai trò c a nhà n c trong vi c phát tri n khoa h c công nghủ ướ ệ ể ọ ệ
T tr c đ n nay đ ng và nhà n c ta luôn xác đ nh khoa h c và côngừ ướ ế ả ướ ị ọ
ngh có vai trò quan tr ng trong quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoá n n kinhệ ọ ệ ệ ạ ề
t . Ngh quy t h i ngh trung ng l n th VII (khoá VII) đã coi công ngh làế ị ế ộ ị ươ ầ ứ ệ
n n t ng c a công nghi p hoá. Theo nh ng đánh giá c a b khoa h c công nghề ả ủ ệ ữ ủ ộ ọ ệ
và môi tr ng thì trình đ khoa h c và công ngh n c ta l c h u nhi u thườ ộ ọ ệ ở ướ ạ ậ ề ế
h so v i th gi i và khu v c. Trang thi t b cũ nát, ch p vá và các thi t b đoệ ớ ế ớ ự ế ị ắ ế ị
l ng th nghi m nói chung không đ ng b , t ch c s n xu t còn nhi u b tườ ử ệ ồ ộ ổ ứ ả ấ ề ấ
c p V i th c tr ng công ngh s n xu t nh v y thì chúng ta không th th cậ ớ ự ạ ệ ả ấ ư ậ ể ự
hi n thành công s nghi p công nghi p hoá. V i nh ng n c đang phát tri nệ ự ệ ệ ớ ữ ướ ể
nh n c ta, công nghi p hoá không ph i là s phát tri n ngành công nghi pư ướ ệ ả ự ể ệ
v i m c đích t thân mà là quá trình t o tính ch t công nghi p cho n n kinh tớ ụ ự ạ ấ ệ ề ế
qu c dân, là quá trình tăng tr ng n n kinh t d a trên c s nâng cao trình đố ưở ề ế ự ơ ở ộ
công ngh c a n n s n xu t xã h i. Th c ch t c a quá trình công nghi p hoá làệ ủ ề ả ấ ộ ự ấ ủ ệ
nâng cao m t cách m nh m và nhanh chóng trình đ công ngh nh m s d ngộ ạ ẽ ộ ệ ằ ử ụ
và phát huy t i đa m i ngu n l c đ phát tri n kinh t xã h i. n c ta quáố ọ ồ ự ể ể ế ộ ở ướ
trình công nghi p hoá đ c xác đ nh là quá trình chuy n t tình tr ng công nghệ ượ ị ể ừ ạ ệ
l c h u v i năng su t lao đ ng và hi u qu th p lên trình đ công ngh tiênạ ậ ớ ấ ộ ệ ả ấ ộ ệ
ti n hi n đ i v i năng su t lao đ ng cao, làm chuy n bi n c c u kinh t và cế ệ ạ ớ ấ ộ ể ế ơ ấ ế ớ
c u lao đ ng, c c u dân c theo h ng tăng t tr ng đ i v i vi c hi n đ i hoáấ ộ ơ ấ ư ướ ỷ ọ ố ớ ệ ệ ạ
n n kinh t qu c dân. Vì th có th th y công ngh là m t v n đ r t quanề ế ố ế ể ấ ệ ộ ấ ề ấ
15

tr ng c n ph i gi i quy t khi b t tay vào th c hi n công nghi p hoá hi n đ iọ ầ ả ả ế ắ ự ệ ệ ệ ạ
hoá.
Đ gi i quy t v n đ này ph i có nh ng chính sách đúng đ n c a nhàể ả ế ấ ề ả ữ ắ ủ
n c, nh ng chính sách đó s kích thích các đ n v kinh t nhanh chóng đ i m iướ ữ ẽ ơ ị ế ổ ớ
công ngh s n xu t.ệ ả ấ
Chính sách đ i m i m c a làm các doanh nghi p ph i đ i m i và nângổ ớ ở ử ệ ả ổ ớ

cao trình đ công ngh . C ch th tr ng bu c m i c s ph i tìm cách đ t nộ ệ ơ ế ị ườ ộ ọ ơ ở ả ể ồ
t i, đ phát tri n.ạ ể ể
Mu n v y ch có m t con đ ng là đ i m i và nâng cao trình đ côngố ậ ỉ ộ ườ ổ ớ ộ
ngh . Nhà n c khuy n khích phát tri n công ngh b ng các chính sách: u đãiệ ướ ế ể ệ ằ Ư
trong vi c vay v n ngân hàng đ đ u t xây d ng, m r ng c s hi n có, muaệ ố ể ầ ư ự ở ộ ơ ở ệ
máy móc thi t b m i c n thi t cho s n xu t t o đi u ki n thu n l i trong xu tế ị ớ ầ ế ả ấ ạ ề ệ ậ ợ ấ
nh p kh u, nh t là xu t kh u nh ng s n ph m do c s mình s n xu t, nh pậ ẩ ấ ấ ẩ ữ ả ẩ ơ ở ả ấ ậ
kh u máy móc thi t b tiên ti n c a n c ngoài, đ a cán b ra n c ngoài đẩ ế ị ế ủ ướ ư ộ ướ ể
ti p c n th tr ng, nghiên c u h c t p công ngh m i. Chính sách m c a v iế ậ ị ườ ứ ọ ậ ệ ớ ở ử ớ
nh ng đi u ki n u đãi trong vi c đ u t n c ngoài đã t o đi u ki n cho cácữ ề ệ ư ệ ầ ư ướ ạ ề ệ
đ u t n c ngoài tìm đ n liên doanh, đem theo nh ng máy móc thi t b phầ ư ướ ế ữ ế ị ụ
tùng hi n đ i, nh ng chuyên gia kĩ thu t, chuyên gia qu n lý tiên ti n c a thệ ạ ữ ậ ả ế ủ ế
gi i. Vi c đó đã t o đi u ki n cho các doanh nghi p trong n c nhanh chóngớ ệ ạ ề ệ ệ ướ
ti p c n và ti p nh n công ngh tiên ti n h n nhi u so v i công ngh hi n cóế ậ ế ậ ệ ế ơ ề ớ ệ ệ
trong n c. Nhà n c cũng là n i ban hành nh ng chính sách, c ch u đãi làmướ ướ ơ ữ ơ ế ư
đ ng l c kích thích cán b ho t đ ng trong lĩnh v c khoa h c công ngh trongộ ự ộ ạ ộ ự ọ ệ
n c, kích thích phát huy tính sáng t o nghiên c u tri n khai khoa h c côngướ ạ ứ ể ọ
ngh m i ph c v công nghi p hoá hi n đ i hoá đ t n c.ệ ớ ụ ụ ệ ệ ạ ấ ướ
1.2.3. Nhà n c v i vai trò phát tri n ngu n v nướ ớ ể ồ ố
16

Th c ti n cách m ng Vi t Nam cho th y nhân t hàng đ u, n u khôngự ễ ạ ệ ấ ố ầ ế
mu n nói là quan tr ng nh t đ i v i công nghi p hoá hi n đ i hoá cũng nh đ iố ọ ấ ố ớ ệ ệ ạ ư ố
v i s n xu t kinh doanh c a n n kinh t là ph i có v n l n. V n đ huy đ ngớ ả ấ ủ ề ế ả ố ớ ấ ề ộ
v n cho quá trình công nghi p hoá có ý nghĩa quan tr ng đ i v i n n kinh tố ệ ọ ố ớ ề ế
n c ta. Tr c h t là huy đ ng v n t n i b n n kinh t trong n c. Đây làướ ướ ế ộ ố ừ ộ ộ ề ế ướ
ngu n v n có tính quy t đ nh, là nhân t n i l c. Ngu n v n n i b đ c t o raồ ố ế ị ố ộ ự ồ ố ộ ộ ượ ạ
t s liên doanh liên k t gi a các ngành, các lĩnh v c, vùng, mi n c a n n kinhừ ự ế ữ ự ề ủ ề
t đ t n c, t s phát tri n m nh m c a các công ty c ph n, thông qua vi cế ấ ướ ừ ự ể ạ ẽ ủ ổ ầ ệ
huy đ ng ti n nhàn r i c a dân c , c a các c s kinh t , các t ch c đoàn th ,ộ ề ỗ ủ ư ủ ơ ở ế ổ ứ ể

các kho n thu n p ngân sách c a nhà n c.ả ế ộ ủ ướ
Ngu n v n n i b c a n n kinh t có tính ch t quy t đ nh trong quá trìnhồ ố ộ ộ ủ ề ế ấ ế ị
công nghi p hoá hi n đ i hoá nh ng v n còn h n h p. Các qu c gia khác trênệ ệ ạ ư ẫ ạ ẹ ố
th gi i cũng nh n c ta đ u ph i dùng m i bi n pháp đ thu hút v n đ u tế ớ ư ướ ề ả ọ ệ ể ố ầ ư
n c ngoài thông qua các hình th c: Liên doanh, h p tác kinh doanh, vay v i lãiướ ứ ợ ớ
su t th p, vi n tr . Trong đi u ki n kinh t tích lu v n còn ch m thì thu hútấ ấ ệ ợ ề ệ ế ỹ ố ậ
đ c nhi u v n đ u t n c ngoài là r t quan tr ng. T ngu n v n bên ngoàiượ ề ố ầ ư ướ ấ ọ ừ ồ ố
bi n thành ngu n l c trong n c t o đi u ki n đ y nhanh quá trình công nghi pế ồ ự ướ ạ ề ệ ẩ ệ
hoá hi n đ i hoá. Đ huy đ ng v n đ u t n c ngoài c n có c ch chính sáchệ ạ ể ộ ố ầ ư ướ ầ ơ ế
tho đáng đ thu hút ngày càng nhi u và tranh th cùng v i công ngh tiên ti n.ả ể ề ủ ớ ệ ế
Mu n ti p nh n v n đ u t n c ngoài thì c n ph i có m t ngu n v n t ngố ế ậ ố ầ ư ướ ầ ả ộ ồ ố ươ
ng trong n c. Còn vi c vay v n thì ph i tính đ n tr n . Ngoài ra còn ph iứ ướ ệ ố ả ế ả ợ ả
đ m b o các y u t khác v đ c l p, ch quy n, kinh t , chính tr . Vì th màả ả ế ố ề ộ ậ ủ ề ế ị ế
ngu n v n n i b có ý nghĩa quy t đ nh. Nhà n c ph i t o đi u ki n cho t ngồ ố ộ ộ ế ị ướ ả ạ ề ệ ừ
đ a ph ng t ng c s phát tri n m nh m s n xu t nh m huy đ ng ngu n v nị ươ ừ ơ ở ể ạ ẽ ả ấ ằ ộ ồ ố
nhàn r i trong dân ph c v có hi u qu s nghi p công nghi p hoá hi n đ iỗ ụ ụ ệ ả ự ệ ệ ệ ạ
hoá.
Song song v i vi c huy đ ng các ngu n v n, v n đ b o toàn, s d ng vàớ ệ ộ ồ ố ấ ề ả ử ụ
phát tri n v n cũng có ý nghĩa r t quan tr ng. Yêu c u b o toàn v n đ c thể ố ấ ọ ầ ả ố ượ ể
17

hi n tr c h t trong công tác t ch c tài chính. S c n thi t c a ch đ b oệ ướ ế ổ ứ ự ầ ế ủ ế ộ ả
toàn và phát tri n v n tr c h t xu t phát t yêu c u c a c ch qu n lý kinhể ố ướ ế ấ ừ ầ ủ ơ ế ả
t m i, ph i ho ch toán kinh t kinh doanh.ế ớ ả ạ ế
Xu t phát t yêu c u c a công nghi p hoá hi n đ i hoá là ph i đ m b oấ ừ ầ ủ ệ ệ ạ ả ả ả
tính hi u qu kinh t cao. Vì v y, đ quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoá vàệ ả ế ậ ể ệ ệ ạ
s n xu t kinh doanh đ t hi u qu kinh t cao, đ n n kinh t phát tri n b nả ấ ạ ệ ả ế ể ề ế ể ề
v ng t t y u ph i b o toàn và phát tri n v n, ph i nâng cao hi u qu s d ngữ ấ ế ả ả ể ố ả ệ ả ử ụ
v n.ố
1.2.4. Vai trò c a nhà n c trong qu n lý quá trình công nghi p hoá hi n đ iủ ướ ả ệ ệ ạ

hoá
Quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoá ch có th thành công khi đ cệ ệ ạ ỉ ể ượ
th c hi n theo c ch th tr ng có s qu n lý c a nhà n c. Công nghi p hoáự ệ ơ ế ị ườ ự ả ủ ướ ệ
hi n đ i hoá là m t quá trình lâu dài và ph c t p. Nó tuân theo quy lu t và tínhệ ạ ộ ứ ạ ậ
quy lu t c a các quan h cung c u trên th tr ng. Đi u đó có nghĩa là c chậ ủ ệ ầ ị ườ ề ơ ế
th tr ng và các b ph n c u thành: Cung c u, giá c , c nh tranh s quy t đ nhị ườ ộ ậ ấ ầ ả ạ ẽ ế ị
quá trình công nghi p hoá, quy t đ nh các ph ng án phát tri n l a ch n đ uệ ế ị ươ ể ự ọ ầ
t Nh ng c ch th tr ng có nh ng khuy t t t và h n ch riêng c a nó, choư ư ơ ế ị ườ ữ ế ậ ạ ế ủ
nên n u quá trình công nghi p hoá l thu c vào c ch th tr ng thì s khôngế ệ ệ ộ ơ ế ị ườ ẽ
đ t đ c nh ng m c tiêu công b ng xã h i, an ninh qu c gia và s b n v ngạ ượ ữ ụ ằ ộ ố ự ề ữ
c a môi tr ng. Th c t khách quan này đòi h i ph i có s qu n lý c a nhàủ ườ ự ế ỏ ả ự ả ủ
n c. S qu n lý c a nhà n c là m t b ph n không th thi u c a c chướ ự ả ủ ướ ộ ộ ậ ể ế ủ ơ ế
qu n lý quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoá.ả ệ ệ ạ
Nhà n c qu n lý quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoá ph i là nhà n cướ ả ệ ệ ạ ả ướ
c a dân do dân. Nhà n c th c hi n quy n qu n lý c a mình thông qua các côngủ ướ ự ệ ề ả ủ
c ch y u nh : Đ nh h ng k ho ch phát tri n, h th ng lu t pháp, các chínhụ ủ ế ư ị ướ ế ạ ể ệ ố ậ
18

sách kinh t xã h i, các qu qu c gia Th c hi n công nghi p hoá hi n đ i hoáế ộ ỹ ố ự ệ ệ ệ ạ
trong đi u ki n chuy n sang n n kinh t hàng hoá v n đ ng theo c ch thề ệ ể ề ế ậ ộ ơ ế ị
tr ng có s qu n lý c a nhà n c theo đ nh h ng xã h i ch nghĩa, nhà n cườ ự ả ủ ướ ị ướ ộ ủ ướ
có vai trò qu n lý vĩ mô sau:ả
M t là, t o môi tr ng và đi u ki n thu n l i cho quá trình công nghi pộ ạ ườ ề ệ ậ ợ ệ
hoá hi n đ i hoá đ m b o s n đ nh v chính tr xã h i, thi t l p khuôn khệ ạ ả ả ự ổ ị ề ị ộ ế ậ ổ
lu t pháp th ng nh t, có h th ng chính sách nh t quán đ t o môi tr ng nậ ố ấ ệ ố ấ ể ạ ườ ổ
đ nh và t o đi u ki n thu n l i cho công nghi p hoá.ị ạ ề ệ ậ ợ ệ
Hai là, đ nh h ng cho quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoá, tr c ti pị ướ ệ ệ ạ ự ế
đ u t vào m t s lĩnh v c đ d n d t n n kinh t phát tri n theo h ng xãầ ư ộ ố ự ể ẫ ắ ề ế ể ướ
h i ch nghĩa, n đ nh môi tr ng kinh t vĩ mô nh : Ch ng l m phát, ch ngộ ủ ổ ị ườ ế ư ố ạ ố
kh ng ho ng, ngăn ng a nh ng đ t bi n x u trong n n kinh t .ủ ả ừ ữ ộ ế ấ ề ế

Ba là, xây d ng k t c u h t ng kinh t xã h i đ m b o yêu c u c a côngự ế ấ ạ ầ ế ộ ả ả ầ ủ
nghi p hoá hi n đ i hoá, th c hi n đúng các ch c năng qu n lý nhà n c vệ ệ ạ ự ệ ứ ả ướ ề
kinh t và ch c năng ch s h u tài s n công cu nhà n c.ế ứ ủ ở ữ ả ả ướ
B n là, kh c ph c h n ch các m t tiêu c c c a c ch th tr ng, phânố ắ ụ ạ ế ắ ự ủ ơ ế ị ườ
ph i thu nh p qu c dân m t cách công b ng, th c hi n công nghi p hoá hi nố ậ ố ộ ằ ự ệ ệ ệ
đ i hoá g n v i ti n b xã h i và công b ng xã h i.ạ ắ ớ ế ộ ộ ằ ộ
Ngoài ra vai trò c a nhà n c trong vi c t ch c qu n lý quá trình côngủ ướ ệ ổ ứ ả
nghi p hoá hi n đ i hoá còn th hi n trong vi c l a ch n s d ng nh ng côngệ ệ ạ ể ệ ệ ự ọ ử ụ ữ
c qu n lý có hi u qu cao nh h th ng pháp lu t, các chính sách kinh t xãụ ả ệ ả ư ệ ố ậ ế
h i đ c bi t là các chính sách kinh t nh m t o ra đ ng l c m nh m thúc đ yộ ặ ệ ế ằ ạ ộ ự ạ ẽ ẩ
quá trình công nghi p hoá, l a ch n các ph ng pháp qu n lý nh : Giáo d c,ệ ự ọ ươ ả ư ụ
thuy t ph c, đ ng viên, ph ng pháp t ch c hành chính, ph ng pháp kinh t ,ế ụ ộ ươ ổ ứ ươ ế
b trí h p lý các cán b đ u ngành ch ch t trong các c quan qu n lý, tóm l iố ợ ộ ầ ủ ố ơ ả ạ
nhà n c có vai trò r t quan tr ng trong vi c qu n lý quá trình công nghi p hoá.ướ ấ ọ ệ ả ệ
19

CH NG 2: TH C TR NG VAI TRÒ C A NHÀ N C TRONG QUÁ TRÌNH CÔNGƯƠ Ự Ạ Ủ ƯỚ
NGHI P HOÁ HI N Đ I HOÁ N C TAỆ Ệ Ạ Ở ƯỚ
2.1. Đ nh h ng cho quá trình công nghi p hoáị ướ ệ
2.1.1. Vi c đ ra muc tiêu chi n l c k ho ch b c đi c a công nghi pệ ề ế ượ ế ạ ướ ủ ệ
hoá
Th c hi n công nghi p hoá nh m t o ra nh ng chuy n bi n c b n vự ệ ệ ằ ạ ữ ể ế ơ ả ề
kinh t , trên c s đó góp ph n c i thi n đ i s ng v t ch t tinh th n c a nhânế ơ ở ầ ả ệ ờ ố ậ ấ ầ ủ
dân đ m b o công b ng xã h i. Nh ng vi c xác đ nh ph ng h ng b c điả ả ằ ộ ư ệ ị ươ ướ ướ
c a công nghi p hoá hi n nay còn nhi u thi u xót b t c p. Tuy nhà n c đã uủ ệ ệ ề ế ấ ậ ướ ư
tiên đ u t cho phát tri n kinh t nh ng ch a gi i quy t tho đáng m i quan hầ ư ể ế ư ư ả ế ả ố ệ
20