Phân tích và tìm hiểu Chiếu Cầu Hiền pptx

Phân tích và tìm hiểu Chiếu Cầu Hiền
* Tác giả
Ngô Thì Nhậm (1746-1803)
Người làng Tả Thanh Oai (làng Tó), huyên Thanh Oai,
tỉnh Hà Đông nay là huyện Thanh Trì, Hà Nội
Ông sinh trưởng trong một gia đình giàu truyền thống thơ
văn. Cha ông, Ngô Thì Sĩ,
từng làm quan trong phủ chúa Trịnh .
-Năm 1775 (29 tuổi), ông đỗ tiến sĩ.
-Từng làm quan dưới triều Lê Cảnh Hưng (ông Lê Chiêu
Thống), từng được chúa Trịnh giao cho chức Đốc đồng
trấn Kinh Bắc.
-Năm 1786 Nguyễn Huệ đem quân ra bắc
“phù Lê diệt Trịnh’
-Năm 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế
lấy niên hiệu là Quang Trung, đánh tan 20 vạn quan
Thanh xâm lược, mở ra một trang sử mới của nước ta.
-Ngô Thì Nhậm đi theo phong trào Tây Sơn, được vua
Quang Trung phong làm Lại bộ tả thị lang, sau thăng chức
Binh bộ thượng thư.
ông có nhiều đóng góp cho phong trào Tây Sơn. Nhiều
văn kiện, giấy tờ quan trọng của triều Tây Sơn do ông
soạn thảo. Chiếu cầu hiền do Ngô Thì Nhậm viết theo
lệnh của Quang Trung.
2.VĂN BẢN
*Hoàn cảnh và mục đích sáng tác
-Chiếu cầu hiền được viết vào khoảng năm
1788 và 1789 khi tập đoàn Lê –Trịnh tan rã,
Một số sĩ phu, tri thức của triều đại cũ kẻ thì ở ẩn để giữ
lòng trung, kẻ thì tự vẫn, người thì hoang mang chưa tin
vào tân triều. Không ít nhà Nho bất hợp tác, thậm chí

chống lại Tây Sơn vì cho Quang Trung là người Nam Hà ít
hiểu biết về lễ nghi, chữ nghĩa thánh hiền. Cũng có một
ngươi sáng suốt ủng hộ triều Tây Sơn
-Bài chiếu ra đời nhằm mục đích thuyết phục đội ngũ tri
thức của triều đại cũ ra cộng tác với triều đại Tây Sơn.
-Bài chiếu thể hiện quan điểm đúng đắn, tấm lòng yêu
nước thương dân, khao khát người hiền tài của Quang
Trung.
* BỐ CỤC: 3 phần
Phần 1:
Từ đầu đến sinh ra người hiền
(Mối quan hệ giữa người hiền tài và thiên tử)
Phần 2:
Tiếp đó đến chính sự buổi đầu cho trẫm
(Thái độ của Nho sĩ Bắc Hà với triều đại mới Tây Sơn,
tấm lòng khiêm nhường nhưng
cương quyết của Quang Trung trong việc cầu hiền
Phần 3 còn lại
(Con đường cầu hiền của vua Quang Trung)
* CHỦ ĐỀ
Tác giả khẳng định mối quan hệ giữa người hiền tài và
thiên tử. Nêu rõ thái độ của Nho sĩ Bắc Hà trước sự kiện
Nguyễn Huệ kéo quân ra Bắc diệt Trịnh, đồng thời thể
hiện tấm lòng khao khát người hiền tài của Vua Quang
Trung.
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
1.MỐI QUAN HỆ GIỮA NGƯỜI HIỀN VỚI THIÊN TỬSao
sáng trên trời <=>Người hiền
Sao Bắc thần (Bắc Đẩu) <=> Thiên Tử
Sao ->chầu về Bắc đẩu <=>Người hiền tài phải quy thuận

về với nhà Vua
-Sử dụng ý của Khổng Tử trong sách Luận ngữ (đối
tượng thuyết phục là tri thức- lấy ý trong loại sách Kinh
điển của Nho sĩ Bắc hà)
+Đặt vấn đề ngắn gọn, có hình ảnh
+Lí lẽ giàu sức thuyết phục: người hiền không để đời
dùng thì không đúng ý trời, phụ lòng người
+Tác giả đứng trên quyền lợi của dân tộc, của đất nước
để cầu hiền.
2.THÁI ĐỘ CỦA NHO SĨ BẮC HÀ KHI NGUYỄN HUỆ
ĐEM QUÂN RA BẮC DIỆT TRỊNH VÀ TẤM LÒNG CỦA
VUA QUANG TRUNG
-Thực tế được tác giả nêu rõ:
+Người cố chấp vì chữ Trung với triều đại cũ
thì bỏ đi ở ẩn
+Người ở lại triều chính thì im lặng như những con ngựa
bắt xếp hàng làm nghi trượng
+Các quan lại cấp dưới làm việc cầm chừng
+Có kẻ tự vẫn: ra bể vào sông.
Dùng hình ảnh ẩn dụ:
Lấy hình ảnh trong tứ thư, ngũ kinh (lấy ý từ kinh dịch: da
bò bền )
Lấy hình ảnh đánh mõ giữ cửa, hàng trượng mã
\Right.không nói thẳng, nhưng đủ để giới Nho sĩ Bắc hà
hiểu và giật mình vì thực tế xác đáng.
+Những người chống lại
(Tấm lòng của Quang Trung)
-Mong đợi người hiền thiết tha: trẫm đang ghé chiếu lắng
nghe, ngày đêm mong mỏi
-Hay trẫm ít đức (rất thành tâm, chân thực, khiêm

nhường)
-Giãi bày tâm sự:
+Tình hình đất nước mới được tạo lập
+Kỉ cương còn nhiều thiếu sót
+Lại lo toan chuyện biên ải
+Dân chưa hồi sức, lòng người chưa được thấm nhuần
+Làm nên nhà lớn không phải chỉ một cây gỗ, xây nền thái
bình không chỉ dựa vào mưu lược của kẻ sĩ.
*Chủ trương chiến lược đúng đắn: tập hợp tri thức xây
dựng đất nước, xuất phát từ quyền lợi của dân và ý thức
trách nhiệm của người đứng đầu vương triều Tây Sơn
3.CON ĐƯỜNG CẦU HIỀN CỦA QUANG TRUNG
-Lời cầu hiền mang tính dân chủ: ban chiếu xuống cho
phép dâng sớ tiến cử.
-Không trách cứ những người có lời lẽ không dùng được,
những người viển vông
-Các quan được tiến cử những người có tài
-Những người ở ẩn cho phép được dâng thư tự cử, chớ
nghĩ là đem ngọc bán rao.
*Cách tiến cử dễ thực hiện: ba cách tiến cử
1 Tự mình dâng thư tỏ bày công việc
2 Các quan tiến cử
3 Dâng thư tự cử
+Phân tích cơ hội: Thời vận ngày nay là lúc thanh bình,
lúc người hiền gặp hội gió mây
+Ra làm việc để cùng nhau cung kính, cùng nhau hưởng
phúc lành tôn vinh.
*Tác phẩm xuất sắc, tiêu biểu cho loại văn bản nghị luận
trung đại
*Các luận điểm được đưa ra:

+Người hiền có mối quan hệ với thiên tử
+Thái độ hành động của tri thức Bắc hà
+Thái độ của nhà vua
+Tình hình đất nước, yêu cầu với người hiền
+Cầu hiền
+Tấm lòng thành tâm của người cầu hiền
-Lập luận chặt chẽ, lời văn ngắn gọn
-Vừa đề cao, vừa thuyết phục người hiền
-Vừa châm biếm, vừa ràng buộc, vừa mở con đường cho
người hiền ra giúp đời.
-Quang Trung
+ Hết lòng vì dân
+Lo củng cố xã tắc
+Lo chống giặc ngoại xâm
+Thể hiện tư tưởng dân chủ tiến bộ
+Tầm nhìn chiến lược
+ Chân thành cầu hiền
III.CỦNG CỐ
+Bài chiếu thể hiện tầm nhìn chiến lược của Quang Trung
trong việc nhận thức về vai trò của người hiền tài với đất
nước
+Ngô Thì Nhậm đã nắm được tư tưởng chiến lược đó của
vua Quang Trung và đã thể hiện xuất sắc tư tưởng đó
trong một bài chiếu ngắn gọn, súc tích.
IV LUYỆN TẬP
+Cầu hiền gần như là một quy luật với một triều đại mới ra
đời
+Văn học trung đại Việt Nam có những bài chiếu nổi tiếng:
Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu) của Lí Thái Tổ; Chiếu để lại
trước khi chết (Di chiếu) của Lí Nhân Tông

+Về tính chất: Chiếu cầu hiền thuộc loại văn nghị luận-
chính trị xã hội
+Về nghệ thuật: Chiếu coi trọng các yếu tố lập luận, luận
cứ thuyết phục người đọc người nghe,ngôn từ và cảm xúc
của tác giả