Bài giảng quản lý dự án lâm nghiệp xã hội part 6 pdf

Mục đích phản ảnh nhu cầu v tầm nhìn của cộng đồng, đó l những gì họ muốn
có trong tơng lai. Nói cách khác, mục đích l sự diễn dịch tầm nhìn của cộng đồng đối
với vấn đề đợc quan tâm nh sự suy thoái ti nguyên rừng, sự xuống cấp của đất, sự
thiếu ổn định về quyền sử dụng ti nguyên. Mục đích phải có tính thực tiễn v khả thi
nhng đồng thời phải đủ bao quát để thực hiện tầm nhìn của cộng đồng v các bên liên
quan.

Phân tích
tình huống
Cây Mục tiêu
(Lựa chọn)
Cây Mục tiêu
(Lựa chọn)
4.
Phân tích
các sự lựa chọn
(tiếp)
4.
Phân tích
các sự lựa chọn
(tiếp)


Đa dạng sinh học đợc bảo tồn
v phát triển dựa vo cộng đồng
Đa dạng sinh học đợc bảo tồn
v phát triển dựa vo cộng đồng
Nâng cao độ
che phủ rừng

Kết thúc giai đoạn phân tích, các thnh phần chính của dự án đã đợc thiết kế:
mục
tiêu tổng quát, các mục tiêu cụ thể v các kết quả đầu ra.
Thông thờng trong văn kiện dự án, các mục tiêu tổng thể v cụ thể của dự án cần
đợc phát biểu thnh văn đầy đủ, rõ rng. Dới đây l các hớng dẫn viết mục tiêu dự
án:


Mục tiêu tổng thể: Có tính chất định hớng, thể hiện xu hớng phát triển của dự
án.




Nâng cao độ
che phủ rừng
Rừng đợc quản
lý bền vững
Rừng đợc quản
lý bền vững
Nơng rẫy đợc

áp dụng NLKH
Nơng rẫy đợc
áp dụng NLKH
Đất đợc quy hoạch
có sự tham gia
Đất đợc quy hoạch
có sự tham gia
Rừng đợc quản lý
dựa vo cộng đồng
Rừng đợc quản lý
dựa vo cộng đồng
Kết quả
Kết quả
Mục đích
Mục đích
Mục tiêu
Mục tiêu

Sơ đồ 3.6: Sơ đồ chiến lợc dự án LNXH
51
Mục tiêu l sự thể hiện cụ thể mục đích đã đợc các bên liên quan nhất trí.
Nói cách khác, mục tiêu nói lên sự cam kết m các bên liên quan sẽ phấn đấu để
đạt đợc trong phạm vi thời gian của dự án. Mục tiêu định hớng việc sử dụng
nguồn lực v lựa chọn các phơng án hnh động.
Mục tiêu cụ thể:
Các mục tiêu cụ thể cần đợc phát biểu rõ rng, không phải dạng viết lại kết quả
đầu ra. Đợc viết theo nguyên tắc SMART:
- Cụ thể. (Specific)
- Đo đếm đợc. (Measurable)
- Có thể đạt đợc. (Attainable).

- Có tính thực tiễn. (Realistic)
- Có giới hạn về thời gian để đạt đợc kết quả mong muốn. (Time bound).
Kết quả đầu ra phải đợc trình by rõ rng vì chúng cần thiết đối với việc đạt
đợc mục tiêu cụ thể của dự án.
Mỗi một mục tiêu tơng ứng với một số kết quả đầu ra, v với một kết quả nhất
định cần có một hoạt động hay nhóm hoạt động liên đới với nó; hoạt động sẽ xác định
chiến lợc hnh động để đạt đợc từng kết quả đầu ra.






52
Ví dụ về cách viết mục tiêu của Dự án Phát triển cộng đồng v bảo vệ khu bảo tồn
thiên nhiên U Minh Thợng:
Mục tiêu di hạn: Dự án phát triển cộng đồng v bảo vệ Khu bảo tồn thiên nhiên
U Minh Thợng cần nhắm đến mục tiêu di hạn l: Gìn giữ các nguồn ti nguyên
thiên nhiên v tính đa dạng sinh học của khu bảo tồn thiên nhiên U Minh Thợng
thông qua việc phát triển kinh tế xã hội với sự tham gia của các cộng đồng c
dân sống trong vùng đệm v tăng cờng năng lực quản lý khu bảo tồn.
Các Mục tiêu trớc mắt: (Xem ví dụ mục tiêu 2)
- Mục tiêu 1:
- Mục tiêu 2: Việc bảo đảm phơng cách kiếm sống cho các cộng đồng
dân c trong vùng đệm đợc cải thiện, do đó sẽ giảm bớt mức độ lệ thuộc của họ
vo các nguồn ti nguyên thiên nhiên, nhờ đó có tác dụng tích cực vo công việc
gìn giữ khu bảo tồn
Các chỉ dẫn có liên quan đến mục tiêu 2 l: Vo thời điểm chấm dứt dự án:
- 50% số hộ báo cáo sản lợng lúa gạo của họ tăng 25%
- 70% số hộ báo cáo đã đa dạng hóa cơ sở sản xuất nông nghiệp của từng hộ

- 70% số hộ báo cáo mức thu nhập ròng trong điều kiện thực tế do việc bán
các nông phẩm của họ đã tăng đợc 30%
- 50% số hộ chấp nhận v thực hiện bất cứ một hoặc nhiều hoạt động canh
tác nông nghiệp bền vững đợc dự án đề xuất
- 30% số hộ báo cáo họ đã đi vay đợc các khỏan tín dụng với các kỳ hạn hợp
lý
- 90% số hộ báo cáo không bị thiếu lơng thực
-
các thống kê của y tế huyện cho biết rằng tình hình bệnh tật do thiếu ăn / do
thiếu vệ sinh giảm 50%
- 1000 hộ tham gia vo chơng trình trồng rừng vùng đệm.


12 Giai đoạn lập kế hoạch dự án
12.1 Lập kế hoạch dự án theo khung logic
Quyết định kế hoạch chiến lợc dự án theo phơng pháp ZOPP đợc thực hiện
trong một khung logic. Khung ny đợc hon chỉnh thông qua thảo luận giữa các bên
liên quan v đợc sự nhất trí cao của cộng đồng. Các bớc thực hiện chiến lợc dự án
trong khung logic đợc tiến hnh theo một trật tự logic v đợc kiểm chứng hết sức cụ
thể để xem xét ton việc kế hoạch dự án.


53
Ma trận khung logic đợc triển khai từ kết quả phân tích sơ đồ cây mục tiêu v
chiến lợc nói trên. Các mục tiêu tổng thể, cụ thể, đầu ra/kết quả mong đợi đợc chuyển
sang khung logic dới đây từ sơ đồ chiến lợc.

Bảng 3.5: Khung logic lập kế hoạch dự án định hớng theo mục tiêu
Một ma trận 4 hng, 4 cột (4 x 4)
Tóm tắt các mục

đích/Hoạt động
Chỉ thị đo lờng Phơng pháp kiểm tra/
Phơng tiện xác minh
Giả định quan
trọng
Mục tiêu tổng thể


Mục tiêu cụ thể


Các đầu ra/ kết
quả mong đợi


Các hoạt động





Hình 3.5: Thảo luận lập kế hoạch dự án ở hiện trờng
Giải thích khung logic:
Tóm tắt mục đích đến
các hoạt động: Cột đầu
tiên tóm tắt các cấp mục
đích, mục tiêu, đầu ra
đợc lấy từ kết quả phân
tích sơ đồ chiến lợc. Sau
đó các

hoạt động đợc
xác định để đạt đợc
từng kết quả đầu ra, mục
tiêu cụ thể.
Chỉ thị đo lờng: Liệt kê chỉ thị để đạt đợc những mục tiêu, kết quả ở các mức
độ khác nhau; có nghĩa lm thế no để biết điều đó đã đợc thực hiện về
mặt
lợng, chất v thời gian.
Phơng tiện xác minh: Chỉ rõ nguồn thông tin cần thiết để xác minh chỉ thị
đợc thực hiện (Performance indicator), bạn phải tìm nó ở đâu?
54
Cấu trúc logic liên kết các thnh tố trong khung dới dạng IF and Then:
Nếu {Các hoạt động đã đợc thực hiện} V {Giả định đối với các hoạt động
đó l đúng} Thì {Kết quả sẽ đạt đợc}
Nếu {Các kết quả đã đạt đợc} V {Giả định đối với các kết quả đó l đúng}
Thì {Mục tiêu sẽ đạt đợc}
V tiếp tục nh vậy
Việc xây dựng khung logic đợc tiến hnh với sự tham gia của các bên liên
quan, của các nhóm đối tợng/cộng đồng; sau đó thống nhất trong một cuộc hội
thảo ton thể
Giả định quan trọng: Các giả định l những sự kiện, điều kiện v quyết định
quan trọng nằm bên ngoi tầm kiểm soát của dự án nhng lại rất cần thiết để đáp
ứng mục tiêu.

Trong khung logic, mối liên hệ luận lý giữa chúng theo biểu thức logic IF and
THEN.

Theo cách ny dự án sẽ có một chuỗi logic từ các hoạt động sẽ đợc thực
thi (thử nghiệm trên hiện trờng, thu thập v phân tích số liệu ) cho tới mục tiêu
tổng thể của dự án.

Cách khác để lm việc ny l đặt câu hỏi "nh thế no" khi di chuyển dọc theo
chiều xuống hệ thống thứ bậc, v hỏi "tại sao" khi đi ngợc từ dới lên trên.
Thông thờng một kế hoạch viết theo kiểu tờng thuật có thể đem lại cảm giác đầy
đủ hơn, tuy nhiên khi đúc kết nó trong khung logic, có thể thấy nó lộ ra các khoảng
trống. Điều ny cho thấy các u điểm của phơng pháp phân tích khung logic trong giai
đoạn lập kế hoạch dự án, nó thể hiện tính logic của các hoạt động để đạt đợc các kết
quả v mục tiêu với các đầu vo tơng ứng v các giả định cần thiết.







55
Lập Kế
hoạch Dự án
PPM
ì
ì
Mục tiêu
đầu ra
kết quả
Mục đích
Hoạt động
Nếu đạt đợc các mục tiêu v các giả định
l đúng, sẽ có một sự đóng góp
to lớn vo mục đích cuối cùng
Giả định
Giả định

Giả định
Giả định
Nếu tất cả các đầu ra dự kiến đợc sản xuất
v tất cả các giả định đều đúng,
mục tiêu sẽ có thể đạt đợc
Nếu tất cả các hoạt động trong kế hoạch
đợc thực hiện v tất cả các giả định đều đúng,
đầu ra / kết quả sẽ đợc sản xuất
PPM
Tr nh tự logic
Tr nh tự logic
MG-HH 01/03

Sơ đồ 3.7: Logic của khung logic


Sau đây l phơng pháp để xác định các chỉ thị đo lờng, phơng tiện xác minh v
các giả định quan trọng.
12.1.1 Xác định các giả định quan trọng
Giả định đợc định nghĩa l các điều kiện phải tồn tại để dự án thnh công; tuy
nhiên các điều kiện ny không chịu sự kiểm tra trực tiếp của quá trình quản lý dự án.
Mục đích của việc xác định giả định trong khung logic l xác định các yếu tố bên
ngoi ảnh hởng đến sự thnh công của dự án. Gỉa định phải đọc phát biểu dới dạng
tình huống mong đợi. Ví dụ:
Chính quyền địa phơng hợp tác thực hiện các hoạt động
Đất đai đợc giao cho nông dân đúng thời hạn.

Việc thảo luận cần hớng tới xem xét rằng để đạt đợc một mục tiêu, đầu ra hoặc
để thực hiện một hoạt động cụ thể thì cần có giả định no? V khi tìm thấy các yếu tố
56

bên ngoi có tác động đến dự án, cần thiết thảo luận để phân ra 3 loại v xem xét đa
vo phần giả định của khung logic:
Nếu nó chắc chắn đợc thực hiện thì không cần đa vo khung logic
Nếu nó có khả năng đợc thực hiện thì đa vo khung logic
Lập Kế hoạch
Dự án
Đánh giá các giả định
Câu hỏi
1
Giả định có quan trọng?
Có
Không có
khả năng
Nó có thể xảy ra nh thế no?
Câu hỏi
2
Không
Sửa đổi chiến lợc liệu có thể
lm giả định trở nên vô nghĩa?
Câu hỏi
3
có
Thiết kế lại
dự án
Gần nh
chắc chắn
Giả định
ny có
trong PPM
Quản lý

sự ảnh hởng
v giám sát
nh thế no đối
với điều kiện đó?
Có khả năng
Không để ý
K
h
ô
n
g

đ
ể ý
K
h
ô
n
g
Điều kiện ny
huỷ hoại sự
thnh công
của dự án
Không
thực hiện
dự án
MG-HH 01/03

Sơ đồ 3.8: Các bớc thẩm định một giả định
Nếu nó không có khả năng thực hiện thì cần xem xét khả năng thiết kế lại dự án

để tác động lại yếu tố bên ngoi.
Sơ đồ sau giới thiệu các 03 bớc để thẩm định một giả định


12.1.2 Xác định các chỉ thị xác minh mục tiêu:
Đối với mỗi mục tiêu, đầu ra v hoạt động cần phải có chỉ thị cho nó. Các chỉ thị
xác minh mục tiêu (Objectively Verifiable Indicators - OVIs).
OVIs xác định tầm quan trọng của mức độ thực hiện của các hoạt động để
đạt đợc mục tiêu đã đề ra. Nó chỉ ra đặc điểm no giúp đạt đợc mục tiêu dới
các góc độ:
57
Số lợng: Bao nhiêu?
Chất lợng: Tốt nh thế no?
Thời gian: Khi no hon thnh?
Địa điểm: ở đâu?

OVIs l các chỉ số khách quan, lm cơ sở cho việc giám sát v đánh giá dự án.









Chỉ thị về sự bình đẳng v giới đối với dự án có mục tiêu cân bằng giới:
Khi một dự án có mục
tiêu cụ thể đạt đợc sự cân
bằng giới thì cần xác định các

chỉ thị liên quan đến giới. Chỉ
thị phải trình by ai l ngời
hởng lợi từ dự án v cho
phép đánh giá đợc tác động
mong muốn v không mong
muốn của dự án đối với các
nhóm ngời xã hội v các bên
liên quan khác nhau. Điều
ny đòi hỏi sự chọn lựa thông
tin tách biệt về nam v nữ,
các nhóm dân tộc khác nhau,
độ tuổi khác nhau, các nhóm
kinh tế khác nhau v xã hội
(ngời trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, buôn bán )
Tiêu chí cho các chỉ thị xác minh mục tiêu:
Có thể đo đợc: Chỉ thị có thể đo đợc về chất v lợng
Tính khả thi: Chỉ thị phải có tính khả thi về mặt ti chính, thiết bị, kỹ năng v thời
gian
Thích hợp v chính xác: Chỉ thị phải phản ảnh những gì chúng ta đang cố gắng
đo lờng một cách chính xác
Nhạy cảm: Chỉ thị phải có khả năng chọn lọc những sự thay đổi m chúng ta đang
quan tâm theo thời gian
Đúng hạn: Chỉ thị phải có thể cung cấp thông tin đúng hạn
Hình 3.6: Thảo luận xây dựng khung logic
58
Để xác định các chỉ thị về giới cần xem xét các câu hỏi:
Số liệu tách biệt giữa nam v nữ đã thu thập cha?
Đã có thông tin về phân công lao động theo giới, về mức độ tiếp cận v kiểm
soát các nguồn lực của phụ nữ v nam giới thuộc các nhóm đối tợng cha?
Đã dự đóan đợc các tác động khác nhau của dự án tới phụ nữ cha?

Mục tiêu cụ thể về giới đã đợc xác định cha?
Kinh phí của dự án có đợc phân bổ thích hợp cho các nội dung về giới không?
Việc phân tích giới cần lồng ghép vo trong chu trình dự án phát triển nông thôn,
đặc biệt l đối với các cộng đồng dân tộc thiểu số, với những nét đặc trng riêng về văn
hóa, truyền thống sinh hoạt trong gia đình, xã hội v quản lý các nguồn ti nguyên thiên
nhiên.


12.1.3 Phơng tiện xác minh thông tin:
Khi đã phát hiện chỉ thị, nên thiết lập nguồn thông tin v phơng pháp thu thập, xác
minh cho từng chỉ thị.
Phơng tiện xác minh, kiểm tra (MoVs: Means of Verification) cho chúng ta biết
nơi chúng ta có thể tìm thấy bằng chứng của việc đạt đợc mục tiêu, hoặc bằng cách no
để có thông tin kiểm tra các chỉ số của kết quả, mục tiêu?
Một phơng tiện xác minh cần phải chỉ rõ:
Thông tin đợc thu thập v ghi nhận dới dạng no (báo cáo, biên bản, phát hiện
trong nghiên cứu, điều tra, ấn phẩm)
Ai cung cấp thông tin
Thông tin đợc cung cấp với mức độ thờng xuyên nh thế no.
Lu ý rằng nếu chúng ta không thể tìm đợc MoVs thích hợp thì chỉ số cần phải
đợc thay đổi

Ví dụ: Tiếp tục từ sơ đồ phân tích chiến lợc ở vùng đệm khu Ch Jang Sin,
chuyển sang hon chỉnh ma trận khung logic lập kế hoạch dự án định hớng theo mục
tiêu nh sau:

59
Lập Kế hoạch
Dự án
Ma trận lập kế hoạch dự án

PP
PPM
M
MG-HH 01/03
Tóm tắt các mục
tiêu/hoạt động
Các chỉ thị kiểm
tra khách quan
Phơng tiện
kiểm tra
Các giả định
Đa dạng sinh học
đợc bảo tồn &
phát triển
1. Nâng cao độ
che phủ rừng
Quản lý đợc di dân
tự do
Hệ thống phù hợp với
quy hoạch tổng thể
Đất nơng rẫy đợc
giao cho cộng đồng
2.1.2. Nâng cao năng
lực tự quản của CĐ
2.1.1. áp dụng kỹ thuật
thích hợp với cộng đồng
1.1.1 áp dụng PTD
2. Rừng đợc quản
lý bền vững
2.1. Rừng đợc quản

lý dựa vo cộng đồng
1.1. Nơng rẫy đợc
áp dụng NLKH
Hệ htống giám sát
có sự tham gia
Ti liệu tại cộng đồng
Hệthốngcanhtác
bền vững. Không còn hộ
đói nghèo - 2010
Mục đích
Độ che phủ rừng đạt 80%
Rừng trung bình 40%
2008
Điềutracósựtham
gia
Mục tiêu
Mức độ
kết quả
Mức độ
Hnh động
1500 ha đất rừng v rừng
đợc sử dụng theo QH
2006
80% đất độc canh đợc
áp dụng NLKH
2006
Báo cáo
Đánh giá hiện trờng
Báo cáo PTD
của cộng đồng

Báo cáo của thôn
Đánh giá hiện trờng
Báo cáo hng năm
của thôn
Đánh giá từ bên ngoi
Báo cáo dự án
Thẩm định hiệu quả
NKH
Phơng thức quản
lý rừng cộng đồng đợc
thừa nhận
1000 ha rừng đợc
quản lý bởi 8 nhóm hộ
2004
20% hộ tham gia PTD
Quản lý rừng CĐ
đợc áp dụng - 2004
Có có chế hợp tác
giữa KNL với thôn
Bảng hớng dẫn kỹ
thuật dựa trên KTBĐ
đợc áp dụng - 2003
Có sự hỗ trợ của trờng
ĐH xây dựng kỹ thuật
Ban tự quản thôn tự
lập v quản lý kế hoạch
2003
Các quy ớc truyền
thống đợc thừa nhân

Sơ đồ 3.9 : Lập dự án theo khung logic

12.2 Kế hoạch hoạt động: Thời gian v nguồn lực
Khi ma trận khung logic đã hòan tất, phải tiếp tục xây dựng kế hoạch hoạt động với
các chi tiết sau:
Nguồn lực: Vật t, phơng tiện, lao động, ti nguyên, ti chính.
Thời gian tiến hnh, tiến độ các công việc v mối liên quan giữa các hoạt động
đê hòan thnh từng mục tiêu.
Phơng pháp xây dựng sơ đồ mạng có thể đợc sử dụng để xây dựng kế hoạch hoạt
động, v việc dự tóan ngân sách phải phù hợp với khung logic v đã tính đến chi phí cho
phần đánh giá.
Một ma trận 4 cột có thể đợc sử dụng với sự tham gia của các nhóm đối tợng,
cộng đồng, các bên có liên quan để dự thảo kế hoạch hoạt động.
60