Tiểu luận triết học: VẬN DỤNG LÝ LUẬN VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI GIẢI THÍCH QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA VIỆT NAM NGÀY NAY docx

z
CNH - HĐH và vai trò của nó trong quá trình tiến lên CNXH ở nước ta














Tiểu luận kinh tế chính trị

Đề tài: VẬN DỤNG LÝ LUẬN VỀ
HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI GIẢI
THÍCH QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN
CỦA VIỆT NAM NGÀY NAY

MỤC LỤC


LỜI GIỚI THIỆU 3

PHẦN A

GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI

I. KHÁI NIỆM VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI 4
II. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI 4
III. MỤC ĐÍCH,Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI 5

PHẦN B

NỘI DUNG
I. HỌC THUYẾT HÌNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI 5
II. QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI,CON ĐƯỜNG PHÁT TRIỂN
TẤT YẾU CỦA CÁCH MẠNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở NƯỚC TA

HIỆN NAY 11

PHẦN C
1
KẾT LUẬN 18
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 20

2

LỜI GIỚI THIỆU

ÔN ” TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN ” CÓ THỂ NÓI LÀ MỘT
MÔN HỌC RẤT KHÓ ĐỂ CÓ THỂ HIỂU ĐƯỢC CẶN KẼ, RÕ RÀNG
VỀ NÓ. DO VẬY VIỆC LÀM BÀI ” TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC ” CŨNG
HẲN KHÔNG NẰM NGOÀI MỤC ĐÍCH GIÚP CHO SINH VIÊN CÓ
THỂ HIỂU SÂU, RỘNG HƠN VỀ MÔN HỌC NÀY. MUỐN VẬY MỖI
NGƯỜI PHẢI TỰ TÌM TÒI, TRA KHẢO CÁC TÀI LIỆU, SÁCH BÁO
ĐỂ PHỤC VỤ CHO CÔNG VIỆC CỦA MÌNH.VÀ VÌ THẾ BỀ DẦY
KIẾN THỨC CỦA MỖI NGƯỜI SẼ ĐƯỢC TĂNG LÊN.VỀ ĐỀ TÀI
"VẬN DỤNG LÝ LUẬN VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI GIẢI
THÍCH QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA VIỆT NAM NGÀY NAY”
HẲN RẤT BỔ ÍCH VÀ CẦN THIẾT VÌ TỪ XƯA CON NGƯỜI ĐÃ
MUỐN TÌM HIỂU VỀ CHÍNH MÌNH, VỀ THẾ GIỚI XUNG QUANH
MÀ VẤN ĐỀ ĐẶT RA HẾT SỨC BỨC XÚC LÀ KINH TẾ - XÃ HỘI
NÓ BAO TRÙM LÊN TẤT CẢ, NÓ GẮN LIỀN VỚI MỖI NGƯỜI MÀ
Ở ĐÂY HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA MÁC LÀ MỘT BƯỚC
ĐỘT PHÁ, LÀ NỀN TẢNG LÝ LUẬN CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT
LỊCH SỬ. VIỆC NGHIÊN CỨU NÓ NHƯ THẾ NÀO ĐỂ VẬN DỤNG
VÀO THỰC TIỄN NƯỚC TA, QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI LÀ
HẾT SỨC CẦN THIẾT.

TỪ NHỮNG NHẬN THỨC TRÊN TÔI ĐÃ MẠNH DẠN CHỌN ĐỀ
TÀI NÀY ĐỂ VIẾT CHI BÀI TIỂU LUẬN CỦA MÌNH. TRONG QUÁ
TRÌNH NGHIÊN CỨU VÀ LÀM ĐỀ TÀI, MẶC DÙ ĐÃ RẤT CỐ
GẮNG NHƯNG CHẮC CHẮN CÒN NHIỀU THIẾU SÓT. TÔI RẤT
MONG CÓ ĐƯỢC SỰ GÓP Ý CỦA THẦY VÀ CÁC ĐỒNG CHÍ ĐỂ
BÀI LÀM CÓ THỂ HOÀN THIỆN HƠN.
BỐ CỤC CỦA BÀI TIỂU LUẬN GỒM BA PHẦN CHÍNH NHƯ
SAU:

PHẦN A: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI

I. KHÁI NIỆM VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ
IV. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI.
V. MỤC ĐÍCH,Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

PHẦN B: NỘI DUNG
3


I. HỌC THUYẾT HÌNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI
II. QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI,CON ĐƯỜNG PHÁT TRIỂN
TẤT YẾU CỦA CÁCH MẠNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở NƯỚC TA
HIỆN NAY

PHẦN C: KẾT LUẬN
4


PHẦN A

GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI

I. KHÁI NIỆM VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI.

ÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI LÀ MỘT PHẠM TRÙ CỦA
CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ DÙNG ĐỂ CHỈ XÃ HỘI Ở TỪNG
GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ NHẤT ĐỊNH VỚI MỘT KIỂU QUAN HỆ SẢN
XUẤT ĐẶC TRƯNG CHO XÃ HỘI ĐÓ PHÙ HỢP VỚI MỘT TRÌNH
ĐỘ NHẤT ĐỊNH CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT VÀ VỚI MỘT KIẾN
TRÚC THƯỢNG TẦNG PHÙ HỢP ĐƯỢC XÂY DỰNG TRÊN NHỮNG
QUAN HỆ ẤY.
NGOÀI NHỮNG MỐI QUAN HỆ CƠ BẢN TRÊN ĐÂY HÌNH
THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI CÒN CÓ NHỮNG QUAN HỆ VỀ DÂN TỘC,
GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ VÀ CÁC QUAN HỆ KHÁC. CÁC QUAN HỆ
TRÊN ĐÂY TUY CÓ VAI TRÒ ĐỘC LẬP NHẤT ĐỊNH NHƯNG
CŨNG BỊ CHI PHỐI BỞI NHỮNG ĐIỀU KIỆN VẬT CHẤT KINH TẾ
CỤ THỂ VÀ NHỮNG QUAN HỆ CƠ BẢN KHÁC CỦA XÃ HỘI.

II. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI.

HỌC THUYẾT CỦA MÁC VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI RA
ĐỜI LÀ MỘT CUỘC CÁCH MẠNH TRONG TOÀN BỘ QUAN NIỆM
VỀ LỊCH SỬ XÃ HỘI, LÀ CƠ SỞ PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA SỰ
PHÁT TRIỂN KHOA HỌC VỀ QUÁ TRÌNH VẬN ĐỘNG VÀ PHÁT
TRIỂN XÃ HỘI. NHỜ CÓ LÝ LUẬN HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI
NÀY LẦN ĐẦU TIÊN TRONG LỊCH SỬ MÁC ĐÃ CHỈ RÕ ĐƯỢC
BẢN CHẤT CỦA TỪNG CHẾ ĐỘ XÃ HỘI. NHƯ VẬY, LÝ LUẬN
HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI GIÚP CHÚNG TA NGHIÊN CỨU
MỘT CÁCH ĐÚNG ĐẮN VÀ KHOA HỌC VỀ SỰ VẬN HÀNH CỦA
XÃ HỘI TRONG GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN NHẤT ĐỊNH.

DO ĐẶC ĐIỂM VỀ LỊCH SỬ VỀ NHỮNG QUAN HỆ VÀ THỜI
GIAN, KHÔNG PHẢI QUỐC GIA NÀO CŨNG PHẢI TRẢI QUA TẤT
CẢ CÁC HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI THEO MỘT SƠ ĐỒ
CHUNG.LỊCH SỬ CHO THẤY CÓ NHỮNG NƯỚC ĐÃ BỎ QUA MỘT
5

HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI NÀO ĐÓ TRONG TIẾN TRÌNH PHÁT
TRIỂN CỦA MÌNH. VẬN DỤNG ĐIỀU NÀY VÀO HOÀN CẢNH CỤ
THỂ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY CHÚNG TA CÓ CƠ SỞ KHOA HỌC ĐỂ
CHỨNG MINH RẰNG CON ĐƯỜNG QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ
HỘI BỎ QUA TƯ BẢN CHỦ NGHĨA Ở NƯỚC TA - CẢ TRONG ĐIỀU
KIỆN HIỆN NAY - VẪN LÀ TẤT YẾU VÀ HOÀN TOÀN CÓ KHẢ
NĂNG THỰC HIỆN ĐƯỢC.
NHƯ VẬY, VIỆC NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI : "VẬN DỤNG LÝ
LUẬN VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI GIẢI THÍCH QUÁ
TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA VIỆT NAM NGÀY NAY” LÀ RẤT
THỰC TIỄN VÀ CẤP BÁCH CẢ VỀ MẶT LÝ LUẬN LẪN THỰC
TIỄN.

III. MỤC ĐÍCH VÀ Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI.

1. MỤC ĐÍCH

NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI "VẬN DỤNG LÝ LUẬN VỀ HÌNH THÁI
KINH TẾ - XÃ HỘI GIẢI THÍCH QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA
VIỆT NAM NGÀY NAY” GIÚP CHÚNG TA THÊM PHẦN HIỂU RÕ
VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA MÁC VÀ ÁP DỤNG LÝ
LUẬN NÀY VÀO THỰC TIỄN Ở NƯỚC TA HIỆN NAY.

2. Ý NGHĨA

VIỆC NẮM VỮNG BẢN CHẤT KHOA HỌC CỦA LÝ LUẬN VỀ
HÌNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI SẼ THỂ HIỆN ĐƯỢC CHÍNH XÁC
NHỮNG VẤN ĐỀ CÒN YẾU NHẤT CỦA ĐỜI SỐNG KINH TẾ XÃ
HỘI. MÀ MUỐN THỰC HIỆN TỐT MỘT ĐIỀU GÌ THÌ PHẢI HIỂU
ĐƯỢC BẢN CHẤT CỦA NÓ, DO VẬY ĐỐI VỚI CÁCH MẠNG CHỦ
NGHĨA XÃ HỘI MÀ Ở ĐÂY TA NÓI ĐẾN LÀ NƯỚC TA QUÁ ĐỘ
LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI BỎ QUA CHẾ ĐỘ TƯ BẢN THÌ VIỆC
NGHIÊN CỨU KĨ VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI ĐỂ ÁP DỤNG
NÓ THẬT LINH ĐỘNG VÀO THỰC TIỄN Ở NƯỚC TA LÀ MỘT
VIỆC LÀM HẾT SỨC QUAN TRỌNG VÀ CẦN THIẾT.


6

PHẦN B

NỘI DUNG

I. HỌC THUYẾT VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI. NỀN
TẢNG LÝ LUẬN CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ.

1. NHỮNG CƠ SỞ XUẤT PHÁT ĐỂ PHÂN TÍCH ĐỜI SỐNG XÃ HỘI

HI XÂY DỰNG QUAN NIỆM DUY VẬT VỀ LỊCH SỬ MÁC
VÀ F.ĂNGEN ĐÃ XUẤT PHÁT TỪ NHỮNG TIÊU ĐỀ SAU ĐÂY :
" TIÊN ĐÈ ĐẦU TIÊN CỦA TOÀN BỘ LỊCH SỬ NHÂN LOẠI
THÌ DĨ NHIÊN LÀ SỰ TỒN TẠI CỦA NHỮNG CÁ NHÂN, CON
NGƯỜI SỐNG ”. XÃ HỘI DƯỚI BẤT KÌ MỘT HÌNH THỨC NÀO
CŨNG LÀ SỰ LIÊN HỆ VÀ TÁC ĐỘNG QUA LẠI GIỮA NGƯỜI VỚI

NGƯỜI. NGAY TỪ KHI MỚI RA ĐỜI, CON NGƯỜI ĐÃ CÓ NHU
CẦU TÌM HIỂU VỀ CHÍNH MÌNH VÀ VỀ THẾ GIỚI XUNG QUANH.
CÁC NHÀ TƯ TƯỞNG ĐÃ TỪNG TIẾP CẬN VẤN ĐỀ CON NGƯỜI
DƯỚI NHIỀU HÌNH THỨC, NHIỀU GÓC ĐỘ KHÁC NHAU VÀ CÓ
NHIỀU ĐÓNG GÓP QUÝ BÁU : PHÁT HIỆN RA NHIỀU THUỘC
TÍNH, PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC PHONG PHÚ, KÌ DIỆU CỦA CON
NGƯỜI VỀ MỌI MẶT SINH HỌC, XÃ HỘI CŨNG NHƯ TÂM LÝ, Ý
THỨC. TRÊN CƠ SỞ ĐÓ, HỌ CÓ ĐỀ XUẤT NHỮNG CON ĐƯỜNG,
BIỆN PHÁP HƯỚNG CON NGƯỜI ĐẾN CUỘC SỐNG TỐT ĐẸP.
NHƯNG DO NHỮNG HẠN CHẾ LỊCH SỬ, NÊN NHỮNG NHÀ TƯ
TƯỞNG TRƯỚC ĐÂY CHƯA CÓ CÁI NHÌN ĐẦY ĐỦ VỀ TỒN TẠI
CỦA CON NGƯỜI CŨNG NHƯ VỀ LỊCH SỬ XÃ HỘI LOÀI NGƯỜI,
DO VẬY, HỌ ĐÃ MẮC MỘT SAI LẦM LỚN. ĐỂ KHẮC PHỤC ĐIỀU
NÀY TRIẾT HỌC MÁC ĐÃ CÓ NHỮNG PHÁT HIỆN MỚI, NHỮNG
ĐÓNG GÓP MỚI. LẦN ĐẦU TIÊN MÁC VẠCH RA PHƯƠNG THỨC
TỒN TẠI CỦA CON NGƯỜI, XUẤT PHÁT TỪ CUỘC SỐNG CỦA
CON NGƯỜI HIỆN THỰC. MÁC ĐƯA RA MỘT TRONG NHỮNG
LUẬN ĐIỂM ĐƯỢC COI LÀ QUAN TRỌNG NHẤT TRONG QUAN
ĐIỂM DUY VẬT VỀ LỊCH SỬ CỦA ÔNG : ”TRONG TÍNH HIỆN
THỰC CỦA NÓ, BẢN CHẤT CỦA CON NGƯỜI LÀ TỔNG HOÀ
CÁC MỐI QUAN HỆ XÃ HỘI ”. THEO C.MÁC CON NGƯỜI TỒN
TẠI TRONG XÃ HỘI VỚI TƯ CÁCH LÀ SẢN PHẨM CỦA XÃ HỘI,
7

HƠN NỮA CON NGƯỜI KHÔNG PHẢI LÀ SẢN PHẨM CỦA XÃ HỘI
NÓI CHUNG MÀ BAO GIỜ CŨNG LÀ SẢN PHẨM CỦA MỘT HÌNH
THÁI XÃ HỘI NHẤT ĐỊNH.
MẶT KHÁC, MÁC NHẬN THẤY PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA
CON NGƯỜI CHÍNH LÀ HOẠT ĐỘNG CỦA HỌ. CÁC QUY ĐỊNH
HÀNH VI LỊCH SỬ ĐẦU TIÊN VÀ CŨNG LÀ ĐỘNG LỰC THÚC

ĐẨY CON NGƯỜI HOẠT ĐỘNG TRONG SUỐT LỊCH SỬ CỦA MÌNH
LÀ NHU CẦU VÀ LỢI ÍCH. F.ĂNGEN ĐÃ VIẾT: ” ĐÃ PHÁT HIỆN
RA QUY LUẬT PHÁT TRIỂN CỦA LỊCH SỬ LOÀI NGƯỜI
NGHĨA LÀ TÌM RA SỰ THỰC ĐƠN GIẢN LÀ TRƯỚC HẾT CON
NGƯỜI CẦN PHẢI ĂN MẶC, Ở UỐNG TRƯỚC KHI CÓ THỂ LO
ĐẾN CHUYỆN LÀM CHÍNH TRỊ, KHOA HỌC, NGHỆ THUẬT,
TÔN GIÁO ”. NHƯ VẬY, NHU CẦU TỒN TẠI CỦA CON NGƯỜI
HÌNH THÀNH MỘT CÁCH KHÁCH QUAN VÀ CÓ NHIỀU THANG
BẬC MÀ TRƯỚC ĐÓ LÀ NHU CẦU SỐNG (ĂN, UỐNG, MẶC, Ở )
SAU ĐÓ MỚI ĐẾN NHU CẦU KHÁC NHƯ GIAO TIẾP VÀ THAM
GIA VÀO CÁC SINH HOẠT CỘNG ĐỒNG, NHU CẦU PHÁT TRIỂN
TÂM HỒN VÀ TRÍ TUỆ, VÌ VẬY MÀ HOẠT ĐỘNG LỊCH SỬ ĐẦU
TIÊN CỦA CON NGƯỜI LÀ SẢN XUẤT RA NHỮNG TƯ LIỆU CẦN
THIẾT ĐỂ THOẢ MÃN NHỮNG NHU CẦU CỦA MÌNH. VỚI QUAN
NIỆM ĐÓ C.MÁC ĐÃ ĐI DẾN KẾT LUẬN RẰNG : PHƯƠNG THỨC
SẢN XUẤT LÀ CÁI QUYẾT ĐỊNH TOÀN BỘ ĐỜI SỐNG XÃ HỘI VÀ
NHƯNG MẶT CƠ BẢN CỦA HOẠT ĐỘNG XÃ HỘI THỂ HIỆN RA
VỚI TƯ CÁCH LÀ NHỮNG HÌNH THỨC KHÁC CỦA SẢN XUẤT
VẬT CHẤT.SẢN XUẤT VẬT CHẤT CHÍNH LÀ YẾU TỐ NỀN TẢNG
VÌ NÓ TẠO RA NHỮNG ĐIỀU KIỆN VẬT CHẤT CHO XÃ HỘI TỒN
TẠI, LÀ ĐỘNG LỰC PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI, CHI PHỐI NHỮNG
YẾU TỐ KHÁC TRONG CẤU TRÚC XÃ HỘI, LÀ CƠ SỞ CỦA LỊCH
SỬ LOÀI NGƯỜI, TẠO RA NHỮNG TƯ LIỆU SINH HOẠT, MÀ
NHỮNG TƯ LIỆU SINH HOẠT NÀY ĐÁP ỨNG NHU CẦU SỐNG
CỦA CON NGƯỜI, TẠO RA NHỮNG TƯ LIỆU SẢN XUẤT MÀ
NHỮNG TƯ LIỆU SẢN XUẤT NÀY TẠO RA NHỮNG THỜI ĐẠI
LỊCH SỬ CỦA LOÀI NGƯỜI. CŨNG NHƯ TRONG QUÁ TRÌNH SẢN
XUẤT VẬT CHẤT THÌ CON NGƯỜI TỰ TẠO RA VÀ HOÀN THIỆN
CHÍNH BẢN THÂN MÌNH.
NHƯ VẬY, SẢN XUẤT VẬT CHẤT LÀ ĐIỀU KIỆN KHÔNG THỂ

THIẾU TRONG BẤT KÌ MỘT XÃ HỘI NÀO. TUY NHIÊN SẢN XUẤT
CHỈ LÀ YẾU TỐ NỀN TẢNG CỦA HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT. TRÊN
8

CƠ SỞ VẬT CHẤT VÀ SẢN XUẤT VẬT CHẤT HAY TRÊN CƠ SỞ
TỒN TẠI XÃ HỘI THÌ CON NGƯỜI ĐÃ SẢN SINH RA Ý THỨC MÀ
ĐẶC TRƯNG LÀ HỆ TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC, TÔN GIÁO. CÁC NHÀ
SÁNG LẬP RA CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ ĐÃ ĐẶT RA VÀ
GIẢI QUYẾT ĐÚNG ĐẮN MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA TỒN
TẠI XÃ HỘI VÀ Ý THỨC XÃ HỘI NÀY. C.MÁC XÁC LẬP NGUYÊN
LÝ CÓ TÍNH CHẤT PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN
ĐỀ NÀY LÀ : ” KHÔNG PHẢI Ý THỨC CON NGƯỜI QUYẾT
ĐỊNH TỒN TẠI CỦA HỌ, TRÁI LẠI, CHÍNH SỰ TỒN TẠI XÃ HỘI
CỦA HỌ QUYẾT ĐỊNH Ý THỨC CỦA HỌ ”.
XÃ HỘI LÀ BỘ PHẬN ĐẶC THÙ CỦA THẾ GIỚI VẬT
CHẤT,VẬN ĐỘNG VÀ PHÁT TRIỂN THEO QUY LUẬT KHÁCH
QUAN. QUY LUẬT XÃ HỘI LÀ NHỮNG MỐI LIÊN HỆ BẢN CHẤT,
TẤT YẾU, LẮP ĐI LẮP LẠI CỦA CÁC QUÁ TRÌNH,HIỆN TƯỢNG
CỦA ĐỜI SỐNG XÃ HỘI, ĐẶC TRƯNG CHO KHUYNH HƯỚNG CƠ
BẢN PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI TỪ THẤP ĐẾN CAO.

2. HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI

A) HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI LÀ MỘT PHẠM TRÙ CỦA CHỦ
NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ DÙNG ĐỂ CHỈ XÃ HỘI Ở TỪNG GIAI
ĐOẠN LỊCH SỬ NHẤT ĐỊNH VỚI MỘT KIỂU QUAN HỆ SẢN XUẤT
ĐẶC TRƯNG CHO XÃ HỘI ĐÓ, PHÙ HỢP VỚI MỘT TRÌNH ĐỘ
NHẤT ĐỊNH CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT VÀ VỚI MỘT KIẾN
TRÚC THƯỢNG TẦNG ĐƯỢC XÂY DỰNG TRÊN NHỮNG QUAN
HỆ ẤY.

HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI ĐẶT NGUYÊN TẮC PHƯƠNG
PHÁP LUẬN KHOA HỌC ĐỂ NGHIÊN CỨU TẤT CẢ CÁC MẶT CỦA
XÃ HỘI. CHẲNG NHỮNG NÓ ĐÃ ĐƯA RA BẢN CHẤT CỦA MỘT
XÃ HỘI CỤ THỂ, PHÂN BIỆT CHẾ ĐỌ XÃ HỘI NÀY VỚI CHẾ ĐỘ
XÃ HỘI KHÁC, MÀ CÒN THẤY ĐƯỢC TÍNH LẶP LẠI, TÍNH LIÊN
TỤC CỦA MỐI QUAN HỆ GIỮA NGƯỜI VỚI NGƯỜI TRONG QUÁ
TRÌNH SẢN XUẤT VÀ SINH HOẠT Ở NHỮNG XÃ HỘI KHÁC
NHAU. NÓI CÁCH KHÁC, PHẠM TRÙ HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ
HỘI CHO PHÉP NGHIÊN CỨU XÃ HỘI CẢ VỀ MẶT LOẠI HÌNH VÀ
VỀ MẶT LỊCH SỬ. XEM XÉT ĐỜI SỐNG XÃ HỘI Ở MỘT GIAI
ĐOẠN PHÁT TRIỂN LỊCH SỬ NHẤT ĐỊNH, COI NHƯ MỘT CẤU
9

TRÚC THỐNG NHẤT TƯƠNG ĐỐI ỔN ĐỊNH ĐANG VẬN ĐỘNG
TRONG KHUÔN KHỔ CỦA CHÍNH HÌNH THÁI ẤY.

b) KẾT CẤU VÀ CHỨC NĂNG CỦA CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH HÌNH
THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI.

XÃ HỘI KHÔNG PHẢI LÀ TỔNG SỐ NHỮNG HIỆN TƯỢNG, SỰ
KIỆN RỜI RẠC, NHỮNG CÁI NHÌN RIÊNG LẺ, XÃ HỘI LÀ MỘT
CHỈNH THỂ TOÀN DIỆN CÓ CƠ CẤU PHỨC TẠP. TRONG ĐÓ CÓ
NHỮNG MẶT CƠ BẢN NHẤT LÀ LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT, QUAN
HỆ SẢN XUẤT VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG. MỖI MẶT ĐÓ CÓ
VAI TRÒ NHẤT ĐỊNH VÀ TÁC ĐỘNG LÊN NHỮNG MẶT KHÁC
TẠO NÊN SỰ VẬN ĐỘNG CỦA CƠ THỂ XÃ HỘI. CHÍNH TÍNH
TOÀN VẸN ĐÓ ĐƯỢC PHẢN ÁNH BẰNG KHÁI NIỆM HÌNH THÁI
KINH TẾ - XÃ HỘI.

 LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT.

LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT LÀ NỀN TẢNG VẬT CHẤT, KỸ
THUẬT MÀ MỖI HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI. SỰ HÌNH THÀNH
VÀ PHÁT TRIỂN CỦA MỖI HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI XÉT
ĐẾN CÙNG LÀ DO LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT QUYẾT ĐỊNH. LỰC
LƯỢNG SẢN XUẤT PHÁT TRIỂN QUA CÁC HÌNH THÁI KINH TẾ -
XÃ HỘI NỐI TIẾP NHAU TỪ THẤP ĐẾN CAO THỂ HIỆN TÍNH LIÊN
TỤC TRONG SỰ PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI LOÀI NGƯỜI. LỰC
LƯỢNG SẢN XUẤT BAO GỒM :
 NGƯỜI LAO ĐỘNG VỚI NHỮNG KINH NGHIỆM SẢN XUẤT,
THÓI QUEN LAO ĐỘNG, BIẾT SỬ DỤNG TƯ LIỆU SẢN
XUẤT ĐỂ TẠO RA CỦA CẢI VẬT CHẤT.
 TƯ LIỆU SẢN XUẤT DO XÃ HỘI TẠO RA BAO GỒM TƯ
LIỆU LAO ĐỘNG VÀ ĐỐI TƯỢNG LAO ĐỘNG. ĐỐI TƯỢNG
LAO ĐỘNG LÀ BỘ PHẬN CỦA GIỚI TỰ NHIÊN ĐƯỢC ĐƯA
VÀO TRONG SẢN XUẤT NHƯ LÀ ĐẤT CANH TÁC,
NƯỚC NGOÀI RA, CÒN CÓ ĐỐI TƯỢNG KHÔNG CÓ SẴN
TRONG TỰ NHIÊN MÀ CON NGƯỜI SÁNG TẠO RA. TƯ LIỆU
LAO ĐỘNG LÀ NHỮNG VẬT THỂ MÀ CON NGƯỜI DÙNG
10

ĐỂ TÁC ĐỘNG VÀO ĐỐI TƯỢNG LAO ĐỘNG NHẰM TẠO
RA NHỮNG TƯ LIỆU SINH HOẠT NHẰM PHỤC VỤ CHO
NHU CẦU CỦA CON NGƯỜI. TƯ LIỆU LAO ĐỘNG CHỈ TRỞ
THÀNH LỰC LƯỢNG TÍCH CỰC CẢI BIẾN ĐỐI TƯỢNG LAO
ĐỘNG KHI CHÚNG KẾT HỢP VƠÍ LAO ĐỘNG SỐNG. CHÍNH
CON NGƯỜI VỚI TRÍ TUỆ VÀ KINH NGHIỆM CỦA MÌNH
ĐÃ CHẾ TẠO RA TƯ LIỆU LAO ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG NÓ ĐỂ

THỰC HIỆN SẢN XUẤT. TƯ LIỆU LAO ĐỘNG DÙ CÓ Ý
NGHĨA LỚN LAO ĐẾN ĐÂU NHƯNG NẾU TÁCH KHỎI
NGƯỜI LAO ĐỘNG THÌ CŨNG KHÔNG PHÁT HUY ĐƯỢC
TÁC DỤNG, KHÔNG THỂ TRỞ THÀNH LỰC LƯỢNG SẢN
XUẤT CỦA XÃ HỘI. LÊNIN VIẾT : ” LỰC LƯỢNG SẢN
XUẤT HẤP DẪN CỦA TOÀN THỂ NHÂN LOẠI LÀ CÔNG
NHÂN, LÀ NGƯỜI LAO ĐỘNG”. GIỮA CÁC YẾU TỐ CỦA
LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT CÓ SỰ TÁC ĐỘNG BIỆN CHỨNG.
SỰ TÁC ĐỘNG CỦA TƯ LIÊU LAO ĐỘNG PHỤ THUỘC VÀO
TRÍ THÔNG MINH, SỰ HIỂU BIẾT, KINH NGHIỆM CỦA CON
NGƯỜI. ĐỒNG THỜI BẢN THÂN NHỮNG PHẨM CHẤT CỦA
CON NGƯỜI, NHỮNG KINH NGHIỆM VÀ THÓI QUEN CỦA
HỌ ĐỀU PHỤ THUỘC VÀO TƯ LIỆU SẢN XUẤT HIỆN CÓ,
PHỤ THUỘC VÀO CHỖ HỌ SỬ DỤNG NHỮNG TƯ LIỆU LAO
ĐỘNG NÀO.

 QUAN HỆ SẢN XUẤT .

QUAN HỆ GIỮA NGƯỜI VỚI NGƯỜI TRONG QUÁ TRÌNH SẢN
XUẤT LÀ NHỮNG QUAN HỆ CƠ BẢN BAN ĐẦU VÀ QUYẾT ĐỊNH
MỌI QUAN HỆ XÃ HỘI KHÁC, KHÔNG CÓ NHỮNG MỐI QUAN HỆ
ĐÓ THÌ KHÔNG THÀNH XÃ HỘI VÀ KHÔNG CÓ QUY LUẬT XÃ
HỘI. MỖI HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI LẠI CÓ MỘT KIỂU QUAN
HỆ SẢN XUẤT CỦA NÓ TƯƠNG ỨNG VỚI MỘT TRÌNH ĐỘ NHẤT
ĐỊNH CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT. QUAN HỆ SẢN XUẤT ĐÓ LÀ
TIÊU CHUẨN KHÁCH QUAN ĐỂ NHẬN BIẾT XÃ HỘI CỤ THỂ NÀY
VỚI XÃ HỘI CỤ THỂ KHÁC ĐỒNG THỜI TIÊU BIỂU CHO MỘT
GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN NHẤT ĐỊNH CỦA LỊCH SỬ.
QUAN HỆ SẢN XUẤT BAO GỒM NHỮNG MẶT SAU ĐÂY :
 QUAN HỆ SỞ HỮU VỀ TƯ LIỆU SẢN XUẤT.

 QUAN HỆ TỔ CHỨC QUẢN LÝ.
11

 QUAN HỆ PHÂN PHỐI SẢN PHẨM LAO ĐỘNG.
BA MẶT NÓI TRÊN CÓ QUAN HỆ HỮU CƠ VỚI NHAU, TRONG
ĐÓ QUAN HỆ SỞ HỮU VỀ TƯ LIỆU SẢN XUẤT CÓ Ý NGHĨA
QUYẾT ĐỊNH ĐỐI VỚI TẤT CẢ NHỮNG QUAN HỆ KHÁC. BẢN
CHẤT CỦA BẤT KỲ MỐI QUAN HỆ SẢN XUẤT NÀO CŨNG PHỤ
THUỘC VÀO VẤN ĐỀ NHỮNG TƯ LIỆU SẢN XUẤT CHỦ YẾU
TRONG XÃ HỘI ĐƯỢC GIẢI QUYẾT NHƯ THẾ NÀO.
CÓ HAI HÌNH THỨC SỞ HỮU CƠ BẢN VỀ TƯ LIỆU SẢN XUẤT
: SỞ HỮU TƯ NHÂN VÀ SỞ HỮU XÃ HỘI. NHỮNG HÌNH THỨC SỞ
HỮU ĐÓ LÀ NHỮNG QUAN HỆ KINH TẾ THỰC HIỆN GIỮA NGƯỜI
VỚI NGƯỜI TRONG XÃ HỘI.

 KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG.

KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG LÀ TOÀN BỘ NHỮNG TƯ TƯỞNG
XÃ HỘI, NHỮNG THIẾT CHẾ TƯƠNG ỨNG VÀ NHỮNG QUAN HỆ
NỘI TẠI CỦA THƯỢNG TẦNG HÌNH THÀNH TRÊN MỘT CƠ SỞ HẠ
TẦNG NHẤT ĐỊNH.
MỖI YẾU TỐ CỦA KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG CÓ ĐẶC THÙ
RIÊNG, CÓ QUY LUẬT RIÊNG NHƯNG KHÔNG TỒN TẠI TÁCH
RỜI NHAU MÀ LIÊN HỆ TÁC ĐỘNG QUA LẠI LẪN NHAU VÀ ĐỀU
NẢY SINH TRÊN CƠ SỞ HẠ TẦNG, PHẢN ÁNH CƠ SỞ HẠ TẦNG.
SONG KHÔNG PHẢI TẤT CẢ CÁC YẾU TỐ CỦA KIẾN TRÚC
THƯỢNG TẦNG ĐỀU LIÊN HỆ NHƯ NHAU TRÊN CƠ SỞ HẠ TẦNG
CỦA NÓ. TRÁI LẠI, MỖI BỘ PHẬN NHƯ MỘT TỔ CHỨC CHÍNH
TRỊ, PHÁP LUẬT CÓ LIÊN HỆ TRỰC TIẾP VỚI CƠ SỞ HẠ TẦNG
CON CÁC YẾU TỐ KHÁC NHƯ TRIẾT HỌC, NGHỆ THUẬT, TÔN

GIÁO THÌ Ở XA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ CHỈ LIÊN HỆ GIÁN TIẾP
VỚI NÓ.
CƠ SỞ HẠ TẦNG LÀ TOÀN BỘ NHỮNG QUAN HỆ SẢN XUẤT
HỢP THÀNH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI
NHẤT ĐỊNH. CƠ SỞ HẠ TẦNG CỦA MỘT XÃ HỘI CỤ THỂ BAO
GỒM NHỮNG QUAN HỆ SẢN XUẤT THỐNG TRỊ, QUAN HỆ SẢN
XUẤT TÀN DƯ CỦA XÃ HỘI TRƯỚC LÀ MẦM MỐNG CỦA XÃ HỘI
SAU. TRONG XÃ HỘI CÓ GIAI CẤP ĐỐI KHÁNG, TÍNH CHẤT GIAI
CẤP CỦA CƠ SỞ HẠ TẦNG LÀ DO KIỂU QUAN HỆ SẢN XUẤT
THỐNG TRỊ QUY ĐỊNH. TÍNH CHẤT ĐỐI KHÁNG GIAI CẤP VÀ SỰ
12

XUNG ĐỘT GIAI CẤP BẮT NGUỒN NGAY TỪ TRONG CƠ SỞ HẠ
TẦNG.
TRONG XÃ HỘI CÓ ĐỐI KHÁNG GIAI CẤP, CƠ SỞ HẠ TẦNG
TỒN TẠI NHỮNG QUAN HỆ ĐỐI KHÁNG THÌ KIẾN TRÚC
THƯỢNG TẦNG CŨNG MANG TÍNH ĐỐI KHÁNG PHẢN ÁNH TÍNH
ĐỐI KHÁNG CỦA CƠ SỞ HẠ TẦNG, BIỂU HIỆN Ở SỰ XUNG ĐỘT,
QUAN HỆ TƯ TƯỞNG VÀ Ở ĐẤU TRANH TƯ TƯỞNG CỦA CÁC
GIAI CẤP ĐỐI KHÁNG. BỘ PHẬN CÓ QUYỀN LỰC MẠNH NHẤT
CỦA KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI CÓ QUYỀN LỰC MẠNH
NHẤT LÀ NHÀ NƯỚC, CÔNG CỤ CỦA GIAI CẤP THỐNG TRỊ TIÊU
BIỂU CHO CHẾ ĐỘ XÃ HỘI VỀ MẶT CHÍNH TRỊ PHÁP LÝ. CHÍNH
NHỜ CÓ NHÀ NƯỚC MÀ TƯ TƯỞNG CỦA GIAI CẤP THỐNG TRỊ
MỚI THỐNG TRỊ ĐƯỢC TOÀN BỘ ĐỜI SỐNG CỦA XÃ HỘI. GIAI
CẤP THỐNG TRỊ NÀO THỐNG TRỊ VỀ MẶT KINH TẾ VÀ NẮM GIỮ
CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC THÌ HỆ TƯ TƯỞNG CUNG NHỮNG
THỂ CHẾ CỦA GIAI CẤP ẤY CŨNG GIỮ ĐỊA VỊ THỐNG TRỊ. NÓ
QUY ĐỊNH VÀ TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP ĐẾN XU HƯỚNG CỦA
TOÀN BỘ ĐỜI SỐNG TINH THẦN CỦA XÃ HỘI VÀ QUYẾT ĐỊNH

CẢ TÍNH CHẤT ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA TOÀN BỘ KIẾN TRÚC
THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI.

PHẠM TRÙ HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI LÀ MÔ HÌNH LÝ
LUẬN VỀ XÃ HỘI VÀ NHƯ MỌI MÔ HÌNH, NÓ KHÔNG BAO QUÁT
TẤT CẢ TÍNH ĐA DẠNG CỦA CÁC HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG XÃ
HỘI. VÌ VẬY, HIỆN THỰC XÃ HỘI VÀ SƠ ĐỒ LÝ THUYẾT VẦ XÃ
HỘI KHÔNG ĐỒNG NHẤT VỚI NHAU. TRONG THỰC TẾ CÁC SỰ
KIỆN LỊCH SỬ MANG TÍNH CHẤT KHÔNG LẶP LẠI, HẾT SỨC
PHONG PHÚ, CÁC YẾU TỐ TINH THẦN VÀ VẬT CHẤT, KINH TẾ
VÀ CHÍNH TRỊ THƯỜNG XUYÊN TÁC ĐỘNG QUA LẠI, XÂM
PHẠM,CHUYỂN HOÁ LẪN NHAU. HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI
CHỈ PHẢN ÁNH MẶT BẢN CHẤT NHỮNG MỐI LIÊN HỆ BÊN
TRONG, TẤT YẾU, LẶP LẠI CỦA CÁC HIỆN TƯỢNG ẤY; TỪ TÍNH
ĐA DẠNG CỤ THỂ, LỊCH SỬ BỎ QUA NHŨNG CHI TIẾT CÁ BIỆT,
DỰNG LẠI CẤU TRÚC ỔN ĐỊNH VÀ LÔGIC PHÁT TRIỂN CỦA
QÚA TRÌNH LỊCH SỬ. BẤT KÌ TRONG GIỚI TỰ NHIÊN HAY
TRONG XÃ HỘI ĐỀU KHÔNG CÓ VÀ KHÔNG THỂ CÓ HIỆN
TƯỢNG ” THUẦN TUÝ ”.ĐÓ CHÍNH LÀ ĐIỀU MÀ PHÉP BIỆN
CHỨNG CỦA C.MÁC ĐÃ NÊU LÊN.
13

HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HÔỊ ĐEM LẠI NHỮNG NGUYÊN
TẮC PHƯƠNG PHÁP LUẬN XUẤT PHÁT ĐỂ NGHIÊN CỨU XÃ HÔỊ,
LOẠI BỎ ĐI CÁI BỀ NGOÀI, CÁI NGẪU NHIÊN, KHÔNG ĐI VÀO
CÁI CHI TIẾT, VƯỢT QUA KHỎI TRI THỨC KINH NGHIỆM HOẶC
XÃ HỘI HỌC MÔ TẢ, ĐI SÂU VẠCH RA CÁI BẢN CHẤT ỔN ĐỊNH
TỪ CÁI PHONG PHÚ CỦA HIỆN TƯỢNG, VẠCH RA CAI LÔGIC
BÊN TRONG CỦA TÍNH NHIỀU VẺ CỦA LỊCH SỬ.

3. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI.

LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI ĐÃ TRẢI QUA NHIỀU QUÁ
TRÌNH NỐI TIẾP NHAU TỪ THẤP ĐẾN CAO. TƯƠNG ỨNG VỚI
MỖI GIAI ĐOẠN LÀ MỘT HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI. SỰ VẬN
ĐỘNG THAY THẾ NỐI TIẾP NHAU CỦA CÁC HÌNH THÁI KINH TẾ
- XÃ HỘI TRONG LỊCH SỬ ĐỀU DO TÁC ĐỘNG CỦA CÁC QUY
LUẬT KHÁCH QUAN. ĐÓ LÀ QUÁ TRÌNH LỊCH SỬ TỰ NHIÊN
CỦA XÃ HỘI. C.MÁC VIẾT : ” TÔI COI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA
NHỮNG HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI LÀ MỘT QUÁ TRÌNH
LỊCH SỬ TỰ NHIÊN ”. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN LỊCH SỬ TỰ
NHIÊN CỦA XÃ HỘI CÓ NGUỒN GỐC SÂU XA Ở SỰ PHÁT TRIỂN
CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT. CHÍNH TÍNH CHẤT VÀ TRÌNH ĐỘ
CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT ĐÃ QUY ĐỊNH MỘT CÁCH KHÁCH
QUAN CỦA QUAN HỆ SẢN XUẤT, VÀ NHƯ VẬY QUYẾT ĐỊNH
QÚA TRÌNH VẬN ĐỘNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA HÌNH THÁI KINH
TẾ - XÃ HỘI NHƯ MỘT QUÁ TRÌNH TƯ NHIÊN. TRONG CÁC QUY
LUẬT KHÁCH QUAN CHI PHỐI SỰ VẬN ĐỘNG, PHÁT TRIỂN CỦA
CÁC HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI THÌ QUY LUẬT VỀ SỰ PHÙ
HỢP VỀ QUAN HỆ SẢN XUẤT VỚI TÍNH CHẤT VÀ TRÌNH ĐỘ
CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT ĐÓNG VAI TRÒ QUYẾT ĐỊNH. MỘT
MẶT CỦA NHỮNG PHƯƠNG THỨC SẢN XUẤT, LỰC LƯỢNG SẢN
XUẤT LÀ YẾU TỐ ĐẢM BẢO TÍNH KẾ THỪA TRONG SỰ PHÁT
TRIỂN, TIẾN LÊN CỦA XÃ HỘI, QUY ĐỊNH KHUYNH HƯỚNG
PHÁT TRIỂN TỪ THẤP ĐẾN CAO.
MẶT KHÁC CỦA PHƯƠNG THỨC SẢN XUẤT BIỂU HIỆN TÍNH
GIÁN ĐOẠN TRONG SẢN XUẤT PHÁT TRIỂN CỦA LICH SỬ.
NHỮNG QUAN HỆ SẢN XUẤT LỖI THỜI ĐÃ ĐƯỢC XOÁ BỎ VÀ
THAY THẾ BẰNG NHỮNG KIỂU QUAN HỆ SẢN XUẤT MỚI CAO
HƠN VÀ DẪN ĐẾN HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI MỚI CAO HƠN

14

GIAI ĐOẠN ĐẦU. NHƯ VẬY, SỰ XUẤT HIỆN VÀ PHÁT TRIỂN
CỦA HÌNH THÁI KINH TẾ ĐƯỢC GIẢI THÍCH TRƯỚC HẾT BẰNG
SỰ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC QUY LUẬT. TRONG QUÁ TRÌNH TIẾN
TRIỂN CỦA CÁC HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI, HÌNH THÁI MỚI
KHÔNG XOÁ BỎ MỌI YẾU TỐ CỦA HÌNH THÁI CŨ MÀ TRONG
KHI PHÁ VỠ CẤU TRÚC CỦA HỆ THỐNG CŨ LẠI BẢO TỒN VÀ KẾ
THỪA VÀ ĐỔI MỚI NHỮNG YẾU TỐ CỦA NÓ VỪA ĐẢM BẢO
TÍNH LIÊN TỤC, VỪA TẠO RA BƯỚC PHÁT TRIỂN. DO ĐÓ TẠO
RA TÌNH TRẠNG CHỒNG CHẤT ĐAN XEN NHỮNG YẾU TỐ CỦA
HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI KHÁC, CỦA NHIỀU THỜI KỲ LỊCH
SỬ KHÁC. LÊNIN ĐÃ CHỈ RÕ : ”TRÊN THẾ GIỚI KHÔNG CÓ VÀ
CŨNG KHÔNG THỂ CÓ THỨ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN NÀO LÀ
THUẦN TUÝ CẢ VÌ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN LUÔN LUÔN CÓ LẪN
NHỮNG YẾU TỐ PHONG KIẾN, TIỂU THỊ DÂN VÀ CẢ NHỮNG
CÁI KHÁC NỮA ”.
TUY NHIÊN, VẠCH RA CON ĐƯƠNG TỔNG QUÁT CỦA SỰ
PHÁT TRIỂN LỊCH SỬ ĐIỀU ĐÓ KHÔNG CÓ NGHĨA LÀ ĐÃ GIẢI
THÍCH ĐỰƠC RÕ RÀNG SỰ PHÁT TRIỂN XÃ HỘI TRONG MỌI
THỜI ĐIỂM LỊCH SỬ Ở MỖI NƯỚC CỦA QUÁ TRÌNH LỊCH SỬ CỤ
THỂ VÔ CÙNG PHONG PHÚ CÓ HÀNG LOẠT NHỮNG YẾU TỐ
LÀM CHO TIẾN TRÌNH CHUNG TRONG SỰ PHÁT TRIỂN TRONG
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI LOÀI NGƯỜI CÓ NHỮNG BIỂU
HIỆN ĐA DẠNG PHONG PHÚ Ở NHỮNG NƯỚC, DÂN TỘC KHÁC
NHAU. KHÔNG THỂ XEM XÉT QUÁ TRÌNH LỊCH SỬ NHƯ MỘT
CON ĐƯỜNG THẲNG, NHÂN TỐ QUYẾT ĐỊNH TRONG QUÁ
TRÌNH LỊCH SỬ XÉT ĐẾN CÙNG LÀ NỀN SẢN XUẤT ĐỜI SỐNG
HIỆN THỰC. NHỮNG NHÂN TỐ KINH TẾ KHÔNG PHẢI LÀ NHÂN
TỐ DUY NHẤT QUYẾT ĐỊNH MÀ NHỮNG NHÂN TỐ KHÁC CỦA

KIẾN TRÚC THƯỢNG TÂNG ĐẾU CÓ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ
TRÌNH LỊCH SỬ. VÌ VẬY ĐỂ HIỂU ĐƯỢC LỊCH SỬ THÌ CẦN THIẾT
PHẢI TÍNH ĐẾN CÁC NHÂN TỐ CƠ BẢN CÓ THAM GIA TRONG
SỰ TÁC ĐỘNG LẪN NHAU CỦA CHÚNG.
TIẾN TRÌNH LỊCH SỬ CỦA MỘT DÂN TỘC CỦA MỘT QUỐC
GIA CỤ THỂ THƯỜNG XUYÊN BỊ YẾU TỐ BÊN TRONG VÀ BÊN
NGOÀI KHÁC CHI PHỐI NHƯ HOÀN CẢNH ĐỊA LÝ, TRUYỀN
THỐNG VĂN HOÁ, TÂM LÝ DÂN TỘC, QUAN HỆ GIAO LƯU VỚI
CÁC DÂN TỘC KHÁC. TẤT CẢ CÁC YẾU TỐ ĐÓ ĐỀU CÓ THỂ GÓP
PHẦN KÌM HÃM HOẶC THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN CỦA MỘT
15

DÂN TỘC NHẤT ĐỊNH. TÍNH TRỌNG CHIẾN TRANH HAY HOÀ
BÌNH CỦA MỘT DÂN TỘC CŨNG CÓ THỂ LÀM GIÁN ĐOẠN,PHÁ
VỠ TIẾN TRÌNH PHÁT TRIỂN TỰ NHIÊN HOẶC TẠO TIỀN ĐỀ
PHÁT TRIỂN CỦA LỊCH SỬ MỘT DÂN TỘC.
II. QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI - CON ĐƯỜNG PHÁT
TRIỂN TẤT YẾU CỦA CÁCH MẠNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở
NƯỚC TA HIỆN NAY.

1. HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA MÁC TRONG CUỘC
CÁCH MẠNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở NƯỚC TA HIỆN NAY.

NƯỚC TA QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHÔNG QUA
GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN TƯ BẢN CHỦ NGHĨA KHÔNG CÓ NGHĨA
LÀ GẠT BỎ TẤT CẢ NHỮNG QUAN HỆ SỞ HỮU CÁ THỂ, TƯ
NHÂN, CHỈ CÒN LẠI CHẾ ĐỘ CÔNG HỮU VÀ TẬP THỂ, TRÁI LẠI,
TẤT CẢ NHỮNG GÌ THUỘC VỀ SỞ HỮU TƯ NHÂN GÓP PHẦN
VÀO SẢN XUẤT KINH DOANH THÌ CHẤP NHẬN NÓ NHƯ MỘT BỘ
PHẬN TỰ NHIÊN CỦA QUÁ TRÌNH KINH TẾ XÂY DỰNG CHỦ

NGHĨA XÃ HỘI, KHUYẾN KHÍCH MỌI HÌNH THỨC KINH TẾ ĐỂ
PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT VÀ NÂNG CAO CUỘC SỐNG CỦA NHÂN
DÂN. TRONG SỰ TÁC ĐỘNG LẪN NHAU CỦA CÁC YẾU TỐ CẤU
THÀNH QUAN HỆ SẢN XUẤT, QUAN HỆ TỔ CHỨC QUẢN LÝ VÀ
QUAN HỆ PHÂN PHỐI CÓ VAI TRÒ QUAN TRỌNG. NHỮNG QUAN
HỆ NÀY CÓ THỂ GÓP PHẦN CỦNG CỐ QUAN HỆ SẢN XUẤT ,
CŨNG CÓ THỂ LÀM BIẾN DẠNG QUAN HỆ SỞ HỮU. TRONG CẢI
TẠO XÃ HỘI CHỦ NGHĨA NHỮNG NĂM QUA DO KHÔNG HẠN
CHẾ ĐẦY ĐỦ VẤN ĐỀ NÀY CHÚNG TA ĐÃ MẮC PHẢI KHUYẾT
ĐIỂM LÀ TUYỆT ĐỐI HOÁ QUAN HỆ SỞ HỮU, COI NHẸ CÁC
QUAN HỆ KHÁC DẪN ĐẾN VIỆC CẢI TẠO QUAN HỆ SẢN XUẤT
KHÔNG ĐỒNG BỘ NÊN QUAN HỆ SẢN XUẤT ”MỚI” CHỈ LÀ HÌNH
THỨC.
ĐẢNG TA KHẲNG ĐỊNH LẤY CHỦ NGHĨA MAC - LÊNIN LÀ
KIM CHỈ NAM CHO HÀNH ĐỘNG VÀ NÊU CAO TƯ TƯỞNG HỒ
CHÍ MINH. NỘI DUNG CỐT LÕI CỦA CHỦ NGHĨA MAC- LÊNIN LÀ
Ở TƯ TƯỞNG GIẢI PHÓNG CON NGƯỜI KHỎI CHẾ ĐỘ LÀM
THUÊ, KHỎI CHẾ ĐỘ TƯ HỮU DỰA TRÊN CƠ SỞ NGƯỜI BÓC LỘT
NGƯỜI. VÌ VẬY, TRONG SỰ NGHIỆP XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ
HỘI CỦA NHÂN DÂN TA ĐƯƠNG NHIÊN LẤY CHỦ NGHĨA MAC -
16

LÊNIN LÀ KIM CHỈ NAM CHO HÀNH ĐỘNG. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ
MINH LÀ SỰ VẬN DỤNG SÁNG TẠO CHỦ NGHĨA MAC - LÊNIN
VÀO HOÀN CẢNH NƯỚC TA MÀ CỐT LÕI LÀ SỰ KẾT HỢP CHỦ
NGHĨA MAC - LÊNIN VỚI PHONG TRÀO CÔNG NHÂN VÀ PHONG
TRÀO YÊU NƯỚC CỦA NHÂN DÂN TA. TƯ TƯỞNG ĐÓ ĐÃ TRỞ
THÀNH MỘT DI SẢN TINH THẦN QUÝ BÁU CỦA ĐẢNG, CỦA
NHÂN DÂN TA.
XÂY DỰNG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA, BẢN

CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN DO ĐỘI TIÊN PHONG CỦA NÓ LÀ
ĐẢNG CỘNG SẢN LÃNH ĐẠO ĐẢM BẢO CHO NHÂN DÂN LÀ
NGƯỜI CHỦ THỰC SỰ CỦA XÃ HỘI.TOÀN BỘ QUYỀN LỰC XÃ
HỘI THUỘC VỀ NHÂN DÂN, THỰC HIỆN NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA,ĐMẢ BẢO PHÁT HUY MỌI KHẢ NĂNG SÁNG TẠO
TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA MỌI CÁC NHÂN,MỌI TẦNG LỚP XÃ
HỘI TRONG CÔNG CUỘC PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ,
PHỤC VỤ NGÀY CÀNG TỐT HƠN CUỘC SỐNG CỦA NHÂN DÂN.
CÁC TỔ CHỨC, BỘ MÁY TẠO THÀNH HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ
XÃ HỘI KHÔNG TỒN TẠI NHƯ MỘT ỤC ĐÍCH TỰ THÂN MÀ VÌ
PHỤC VỤ CON NGƯỜI THỰC HIỆN CHO ĐƯỢC LỢI ÍCH VÀ
QUYỀN LỰC CỦA NHÂN DÂN LAO ĐỘNG.

1. NHẬN THỨC VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ THỜI KỲ QUÁ ĐỘ.

a) NHẬN THỨC VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

”CHỦ NGHĨA CỘNG SẢN KHÔNG PHẢI LÀ MỘT TRẠNG
THÁI CẦN PHẢI SÁNG TẠO RA, KHÔNG PHẢI LÀ MỘT Ý
TƯỞNG MÀ HIỆN THỰC PHẢI TUÔN THEO. CHÚNG TA GỌI
CHỦ NGHĨA CỘNG SẢN LÀ MỘT PHONG TRÀO HIỆN THỰC,
NÓ XOÁ BỎ TRẠNG THÁI HIỆN NAY, NHỮNG ĐIỀU KIỆN CỦA
PHONG TRÀO ẤY LÀ KẾT QUẢ CỦA NHỮNG TIỀN ĐỀ HIỆN
ĐANG TỒN TẠI”. DỰA VÀO SỰ PHÁT TRIỂN NHỮNG MÂU
THUẪN CỦA XÃ HỘI TƯ SẢN TRONG GIAI ĐOẠN ĐẦU PHÁT
TRIỂN CỦA NÓ, DỰA VÀO TRIỂN VỌNG CỦA PHONG TRÀO
CÔNG NHÂN, C.MÁC VÀ F.ĂNGEN ĐÃ ĐƯA RA DỰ ĐOÁN VỀ SỰ
PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI LOÀI NGƯỜI TRONG TƯƠNG LAI TẤT
YẾU PHẢI TIẾN ĐẾN HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI CỘNG SẢN
17

CHỦ NGHĨA MÀ CHỦ NGHĨA XÃ HÔI LÀ GIAI ĐOẠN ĐẦU CỦA
HÌNH THÁI ẤY.
LÊNIN CŨNG CHỈ RÕ : ”CHÚNG TA KHÔNG HỀ COI LÝ
LUẬN CỦA MÁC NHƯ LÀ MỘT CÁI GÌ ĐÓ XONG XUÔI HẲN VÀ
BẤT KHẢ XÂM PHẠM, TRÁI LẠI, CHÚNG TA TIN RẰNG LÝ
LUẬN ĐÓ CHỈ ĐẶT NỀN MÓNG CHO MÔN KHOA HỌC MÀ
NHỮNG NGƯỜI XÃ HỘI CHỦ NGHĨA PHẢI PHÁT TRIỂN HƠN
NỮA VỀ MỌI MẶT NẾU HỌ KHÔNG MUỐN TRỞ THÀNH LẠC
HẬU VỚI CUỘC SỐNG”. CŨNG NHƯ CÁC HÌNH THÁI KINH TẾ -
XÃ HỘI KHÁC, HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI CỘNG SẢN CHỦ
NGHĨA TRẢI QUA GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN TỪ THẤP ĐẾN CAO,
TRONG ĐÓ CÓ HAI GIAI ĐOẠN CƠ BẢN: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ
CHỦ NGHĨA CỘNG SẢN. ĐÓ LÀ HAI GIAI ĐOẠN KẾ TIẾP NHAU
TRONG CÙNG MỘT HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI; SỰ KHÁC
NHAU CƠ BẢN CỦA HAI GIAI ĐOẠN NÓI TRÊN LÀ TRÌNH ĐỘ
PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ TRƯỚC HẾT LÀ TRÌNH ĐỘ
PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT. C.MÁC COI HAI GIAI
ĐOẠN ĐÓ LÀ NHỮNG NẤC THANG TRƯỞNG THÀNH VỀ KINH TẾ
CỦA HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI CỘNG SẢN CHỦ NGHĨA.
ĐẶC TRƯNG CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI LÀ MỘT CHẾ ĐỘ XÃ
HỘI ĐƯỢC XÂY DỰNG TRÊN CƠ SỞ TỪNG BƯỚC THIẾT LẬP
CHẾ ĐỘ SỞ HỮU XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VỀ TƯ LIỆU SẢN XUẤT
BAO GỒM SỞ HỮU TOÀN DÂN VÀ SỞ HỮU TẬP THỂ. CHẾ ĐỘ SỞ
HỮU NÀY THƯỜNG XUYÊN ĐƯỢC CỦNG CỐ, HOÀN THIỆN BẢO
ĐẢM LUÔN LUÔN THÍCH ỨNG VỚI TÍNH CHẤT VÀ TRÌNH ĐỘ
CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT.
- PHÁT TRIỂN NỀN SẢN XUẤT XÃ HỘI VỚI TỐC ĐỘ CAO
NGÀY CÀNG HIỆN ĐẠI NHẰM TẠO RA NGÀY CÀNG NHIỀU CỦA
CẢI CHO XÃ HỘI, BẢO ĐẢM THOẢ MÃN NGÀY CÀNG ĐẦY ĐỦ

NHỮNG NHU CẦU VẬT CHẤT VÀ VĂN HOÁ CHO NHÂN DÂN,
KHÔNG NGỪNG NÂNG CAO PHÚC LỢI XÃ HỘI CHO TOÀN DÂN.
- BẢO ĐẢM CHO MỌI NGƯỜI CÓ QUYỀN BÌNH ĐẲNG
TRONG LAO ĐỘNG, SÁNG TẠO VÀ ĐƯỢC HƯỞNG THÙ LAO
THEO NGUYÊN TẮC: ”LÀM THEO NĂNG LỰC,HƯỞNG THEO
LAO ĐỘNG”.
 KHỐI LIÊN MINH CÔNG - NÔNG - TRI THỨC NGÀY
CÀNG ĐƯỢC CỦNG CỐ, TĂNG CƯỜNG, QUYỀN BÌNH
ĐẲNG NAM - NỮ ĐƯỢC THỰC HIỆN, NHỮNG NGƯỜI GIÀ
18

ĐƯỢC XÃ HỘI QUAN TÂM CHĂM SÓC, TƯƠNG LAI CỦA
TUỔI TRẺ ĐƯỢC BẢO ĐẢM.
 NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA NGÀY CÀNG ĐƯỢC
CỦNG CỐ HOÀN THIỆN, NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA NGÀY CÀNG ĐƯỢC PHÁT HUY.
 BẢO ĐẢM SỰ PHÁT TRIỂN TOÀN DIỆN CỦA CON
NGƯỜI LÀM CHO MỌI NGƯỜI NGÀY CÀNG ĐƯỢC PHÁT
HUY ĐẦY ĐỦ TÍNH TÍCH CỰC CỦA MÌNH TRONG CÔNG
CUỘC XÂY DỰNG XÃ HỘI MỚI,LỐI SỐNG MỚI.
 HỆ TƯ TƯỞNG MAC - LÊNIN GIỮ VỊ TRÍ CHỦ ĐẠO
TRONG ĐỜI SÔNG TINH THẦN TRONG TOÀN XÃ HỘI, ĐỜI
SỐNG VĂN HOÁ TINH THẦN TRONG XÃ HỘI NGÀY CÀNG
PHONG PHÚ LÀNH MẠNH.
 CÓ QUAN HỆ HỮU NGHỊ VÀ HỢP TÁC VỚI NHÂN DÂN
CÁC NƯỚC, KIÊN QUYẾT ỦNG HỘ NHÂN DÂN CÁC NƯỚC
TRONG CUỘC ĐẤU TRANH VÌ HOÀ BÌNH, ĐỘC LẬP DÂN
TỘC, DÂN CHỦ VÀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI.

NHỮNG ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN NÓI TRÊN PHẢN ÁNH BẢN

CHẤT CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI. MẶC DÙ TRONG NHỮNG NĂM
QUA TÌNH HÌNH THẾ GIỚI CÓ NHIỀU DIỄN BIẾN PHỨC TẠP, CHẾ
ĐỘ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở LIÊN XÔ VÀ ĐÔNG ÂU SỤP ĐỔ KHIẾN
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI TẠM THỜI LÂM VÀO THOÁI TRÀO NHƯNG
BẢN CHẤT THỜI ĐẠI KHÔNG HỀ THAY ĐỔI. LOÀI NGƯỜI VỐN Ở
TRONG QUÁ TRÌNH QUÁ ĐỘ TƯ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN LÊN CHỦ
NGHĨA XÃ HỘI MỞ ĐẦU BẰNG CUỘC CÁCH MẠNG THÁNG 10
NGA VĨ ĐẠI. CON ĐƯỜNG MÀ NHÂN LOẠI ĐANG ĐI CHÍNH LÀ
CON ĐƯỜNG THẮNG LỢI CỦA HOÀ BÌNH, ĐỘC LẬP DÂN TỘC,
DÂN CHỦ VÀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI.
LỊCH SỬ ĐÃ CHỨNG MINH, KHÔNG PHẢI BẤT KÌ NƯỚC NÀO
CŨNG PHẢI TUẦN TỰ TRẢI QUA CÁC HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ
HỘI ĐÃ TỪNG CÓ TRONG LỊCH SỬ. VIỆC BỎ QUA MỘT HÌNH
THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI NÀO ĐÓ DO NHỮNG YẾU TỐ BÊN
TRONG QUYẾT ĐỊNH, XONG ĐỒNG THỜI CÒN TUỲ THUỘC Ở SỰ
TÁC ĐỘNG CỦA TỪNG NHÂN TỐ BÊN NGOÀI. Ở NƯỚC TA CŨNG
ĐÃ CÓ NHỮNG TIỀN ĐỀ VÀ ĐIỀU KIỆN CHO PHÉP CHÚNG TA
LỰA CHỌN CON ĐƯỜNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA, KẾT HỢP SỨC
MẠNH DÂN TỘC VỚI SỨC MẠNH THỜI ĐẠI ĐỂ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ
19

NGHĨA XÃ HỘI, NHANH CHÓNG THOÁT KHỎI NGHÈO NÀN, LẠC
HẬU LÀM CHO ĐẤT NƯỚC NGÀY CÀNG PHỒN VINH.

b) VỀ THỜI KỲ QUÁ ĐỘ.

ĐẶC ĐIỂM NỔI BẬT CỦA THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA
XÃ HỘI CỦA NƯỚC TA LÀ NHỮNG NHÂN TỐ CỦA XÃ HỘI MỚI
VÀ TÂN TIẾN CỦA XÃ HỘI CŨ ĐAN XEN LẪN NHAU VÀ ĐẤU
TRANH VỚI NHAU TRÊN MỌI LĨNH VỰC CỦA ĐỜI SỐNG CHÍNH

TRỊ, VĂN HOÁ, XÃ HỘI, TƯ TƯỞNG TRONG XÃ HỘI. CÁI BIỆN
CHỨNG NHẤT CỦA THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÀ SỰ QUÁ ĐỘ VỀ CHÍNH
TRỊ. Ở ĐÓ NHÀ NƯỚC CHUYÊN CHÍNH VÔ SẢN ĐƯỢC THIẾT
LẬP, CỦNG CỐ VÀ NGÀY CÀNG HOÀN THIỆN.
 VỀ NỀN KINH TẾ : LÀ NỀN KINH TẾ NHIỀU THÀNH
PHẦN, BÊN CẠNH NHỮNG THÀNH PHẦN KINH TẾ CỦA XÃ
HỘI CHỦ NGHĨA CÒN CÓ NHỮNG THÀNH PHẦN KINH TẾ
KHÁC, TRONG ĐÓ CÓ CẢ THÀNH PHẦN KINH TẾ TƯ BẢN.
 VỀ MẶT XÃ HỘI : TRONG THỜI KỲ NÀY CÒN CƠ SỞ
KHÁC BIỆT CƠ BẢN, GIỮA THÀNH THỊ VÀ NÔNG THÔN,
GIỮA CÁC MIỀN CỦA ĐẤT NƯỚC, GIỮA LAO ĐỘNG TRÍ ÓC
VÀ LAO ĐỘNG CHÂN TAY.
 VỀ VĂN HOÁ, TƯ TƯỞNG : BÊN CẠNH NỀN VĂN HOÁ
MỚI VÀ HỆ TƯ TƯỞNG MỚI CÒN TỒN TẠI RÕ TÀN TÍCH
CỦA NỀN VĂN HOÁ CŨ, HỆ TƯ TƯỞNG CŨ, LẠC HẬU
(THẬM CHÍ CÒN PHẢN ĐỘNG), LỐI SỐNG CŨ

THỰC CHẤT CỦA THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
LÀ THỜI KỲ ĐẤU TRANH QUYẾT LIỆT VỀ CHÍNH TRỊ, TƯ
TƯỞNG, KINH TẾ, VĂN HOÁ, XÃ HỘI, GIỮA MỘT BÊN LÀ LIÊN
MINH GIAI CẤP CÔNG NHÂN VỚI GIAI CẤP NÔNG DÂN VÀ VỚI
CÁC TẦNG LỚP NHÂN DÂN LAO ĐỘNG KHÁC ĐÃ GIÀNH ĐƯỢC
CHÍNH QUYỀN, NHÀ NƯỚC VÀ RA SỨC PHÁT ĐỘNG ĐƯA ĐẤT
NƯỚC QUÁ ĐỘ LÊN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA, VỚI MỘT BÊN LÀ CÁC
GIAI CẤP BÓC LỘT, CÁC THẾ LỰC PHẢN ĐỘNG MỚI BỊ LẬT ĐỔ
NHƯNG CHƯA HOÀN TOÀN BỊ XOÁ BỎ, VẪN CÒN NUÔI HY
VỌNG QUAY LẠI CÁI ”THIÊN ĐÀNG” ĐÃ MẤT.

c) NƯỚC TA QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI.
20

ĐẢNG TA CHỈ RÕ : ” NƯỚC TA QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ
HỘI BỎ QUA CHẾ ĐỘ TƯ BẢN, TỪ MỘT XÃ HỘI VẪN LÀ
THUỘC ĐỊA NỬA PHONG KIẾN, LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT RẤT
THẤP”.
LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT RẤT THẤP QUY ĐỊNH TÍNH TẤT YẾU
KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA XÃ HỘI TA CHƯA ĐẦY ĐỦ, CHƯA CHÍN
MUỒI TRONG SỰ PHÁT TRIỂN TỰ NHIÊN, NỘI TẠI CỦA NÓ;
TỒN ĐỌNG NHIỀU TÀN DƯ QUAN HỆ TƯ TƯỞNG, Ý THỨC XÃ
HỘI, TÂM LÝ DO XÃ HỘI THỰC DÂN, PHONG KIẾN CŨ ĐỂ LẠI.
ĐÂY LÀ NHỮNG KHÓ KHĂN, TRỞ NGẠI LỚN TRONG BƯỚC
CHUYỂN TIẾP LỊCH SỬ TỪ MỘT XÃ HỘI KÉM PHÁT TRIỂN SANG
MỘT XÃ HỘI HIỆN ĐẠI, PHÙ HỢP VỚI NHỮNG CHUẨN MỰC VÀ
GIÁ TRỊ CỦA NỀN VĂN MINH NHÂN LOẠI VÀ CỦA TIẾN BỘ XÃ
HỘI.
ĐIỀU CẦN CHÚ Ý LÀ CÓ THỂ BỎ QUA CHẾ ĐỘ TƯ BẢN QUÁ
ĐỘ LÊN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA, NHƯNG KHÔNG THỂ BỎ QUA
NHỮNG VIỆC CHUẨN BỊ NHỮNG TIÊU ĐỀ CẦN THIẾT, NHẤT LÀ
TIÊU ĐỀ KINH TẾ CHO SỰ QUÁ ĐỘ ẤY. NÓI CÁCH KHÁC, CÓ THỂ
BỎ QUA CHẾ ĐỘ TƯ BẢN CHỦ NGHĨA NHƯNG PHẢI TIẾN HÀNH
SAO CHO SỰ BỎ QUA NÀY KHÔNG HỀ VI PHẠM ĐẾN TÍNH LỊCH
SỬ TỰ NHIÊN CỦA SỰ PHÁT TRIỂN. DO ĐÓ, CẦN CÓ SỰ PHÁT
TRIỂN NHẤT ĐỊNH, COI NHÂN TỐ TƯ BẢN CHỦ NGHĨA TRONG
THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÀ MỘT YÊU CẦU KHÁCH QUAN.
ĐÁNG TIẾC TRONG NHIỀU NĂM QUA CHÚNG TA ĐÃ ÁP
DỤNG MỘT CÁCH MÁY MÓC, CÓ NHỮNG QUAN NIỆM SAI LẦM
VỀ CHỦ NGHÃ XÃ HỘI, CHÚNG TA ĐÃ BỎ QUA TẤT CẢ NHỮNG
GÌ THUỘC VỀ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN. ĐIỀU NÀY VI PHẠM NGHIÊM
TRỌNG VỀ LÝ LUẬN SỰ PHÁT TRIỂN CỦA MÁC.CHÚNG TA ĐÃ

PHỦ NHẬN CHỦ NGHĨA TƯ BẢN MỘT CÁCH SẠCH TRƠN,
KHÔNG TIẾP THU NHỮNG YẾU TỐ TÍCH CỰC CỦA NÓ VÀO SỰ
PHÁT TRIỂN CỦA ĐẤT NƯỚC. CHÚNG TA VÌ NÔN NÓNG MUỐN
CÓ NHAY CHỦ NGHĨA XÃ HỘI TRONG THỜI GIAN NGẮN ĐÃ
TIẾN HÀNH CẢI TẠO Ồ ẠT NHẰM XOÁ BỎ CHẾ ĐỘ CHIẾM HỮU
TƯ NHÂN TƯ BẢN CHỦ NGHĨA, XOÁ BỎ THÀNH PHẦN KINH TẾ
TƯ BẢN CHỦ NGHĨA BẰNG BẤT CỨ GIÁ NÀO.
ĐỨNG TRƯỚC THỰC TẾ TỪ ĐẦU NHỮNG NĂM 80 TRỞ LẠI
ĐÂY, KHỦNG HOẢNG KINH TẾ - XÃ HỘI NẢY SINH VÀ NGÀY
21

CÀNG TRỞ NÊN TRẦM TRỌNG. ĐỂ THỰC HIỆN TỐT CÔNG CUỘC
ĐỔI MỚI ĐẤT NƯỚC ĐẢNG TA ĐÃ KHẲNG ĐỊNH RẰNG PHẢI
KIÊN TRÌ NGHIÊN CỨU VÀ VẬN DỤNG ĐÚNG ĐẮN, SÁNG TẠO
NHỮNG NGUYÊN LÝ, LÝ LUẬN CỦA CHỦ NGHĨA MAC-LÊNIN
MÀ TRƯỚC HẾT LÀ LÝ LUẬN HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI VÀO
VIỆC ĐỀ RA CÁC CHỦ TRƯƠNG, CHÍNH SÁCH, CÁC GIẢI PHÁP
XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC.VIỆC ĐỀ RA NHỮNG GIẢI PHÁP ĐÚNG
ĐẮN VÀO ĐIỀU KIỆN CỤ THỂ CỦA NƯỚC TA LÀ MỘT VẤN ĐỀ
HẾT SỨC KHÓ KHĂN.


3. XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở NƯỚC TA.

a) MỤC TIÊU

DO HOÀN CẢNH LỊCH SỬ CỦA NƯỚC TA QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ
NGHĨA XÃ HỘI TRONG TÌNH TRẠNG CÒN LẠC HẬU VỀ KINH TẾ,
NHỮNG TÀN DƯ CỦA CỦA CHẾ ĐỘ XÃ HỘI CŨ CÒN NHIỀU, TRẢI
QUA MẤY CHỤC NĂM CHIẾN TRANH, CÁI QUÁ ĐỘ LẠI CÒN

NẶNG NỀ, CHỦ NGHĨA XÃ HỘI THẾ GIỚI ĐANG LÂM VÀO CUỘC
KHỦNG HOẢNG NGHIÊM TRỌNG, CÁC THẾ LỰC THÙ ĐỊCH
LUÔN LUÔN TÌM CÁCH BAO VÂY PHÁ HOẠI SỰ NGHIỆP CỦA
VIỆT NAM. ĐÓ LÀ NHỮNG KHÓ KHĂN LỚN NHƯNG CŨNG CÓ
NHỮNG THUẬN LỢI: CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC NGÀY CÀNG
ĐƯỢC CỦNG CỐ, ĐẤT NƯỚC ĐI VÀO GIAI ĐOẠN HOÀ BÌNH XÃ
HỘI, NHÂN DÂN CÓ LÒNG YÊU NƯỚC TRUYỀN THỐNG, CẦN CÙ
TRONG LAO ĐỘNG, SÁNG TẠO, MỘT SỐ CƠ SỞ VẬT CHẤT KỸ
THUẬT XÂY DỰNG HIỆN ĐẠI ĐANG PHÁT HUY HIỆU QUẢ CỦA
NÓ, CUỘC CÁCH MẠNG KHOA HỌC CÔNG NGHỆ CÙNG VỚI XU
THẾ QUỐC TẾ HOÁ ĐỜI SỐNG KINH TẾ THẾ GIỚI LÀ MỘT THƠÌ
CƠ ĐẨY MẠNH SỰ PHÁT TRIỂN CỦA ĐẤT NƯỚC.
MỤC TIÊU TỔNG QUÁT PHẢI ĐẠT TỚI KHI KẾT THÚC THỜI
KỲ QUÁ ĐỘ LÀ ”XÂY DỰNG XÃ HỘI VÀ CƠ BẢN NHỮNG CƠ
SỞ KINH TẾ CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VỚI KIẾN TRÚC
THƯỢNG TẦNG VÀ CHÍNH TRỊ, VÀ TƯ TƯỞNG VĂN HOÁ PHÙ
HỢP LÀ CHO ĐẤT NƯỚC TA TRỞ THÀNH NƯỚC XÃ HỘI CHỦ
NGHÃI PHỒN VINH ”.
22

TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY, SAU KHI KẾT THÚC CHẶNG
ĐƯỜNG ĐẦU TIÊN CỦA THỜI KỲ QUÁ ĐỘ, CHÚNG TA BẮT ĐẦU
BƯỚC VÀO THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI
HOÁ VỚI MỤC TIÊU TỔNG QUÁT LÀ XÂY DỰNG NƯỚC TA
THÀNH MỘT NƯỚC CÔNG NGHIỆP CÓ CƠ SỞ VẬT CHẤT KỸ
THUẬT HIỆN ĐẠI, CƠ CẤU KINH TẾ HỢP LÝ, QUAN HỆ SẢN
XUẤT TIẾN BỘ PHÙ HỢP VỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG
SẢN XUẤT, ĐỜI SỐNG VẬT CHẤT VÀ TINH THẦN CAO, QUỐC
PHÒNG AN NINH VỮNG CHẮC, DÂN GIÀU, NƯỚC MẠNH,XÃ HỘI
CÔNG BẰNG, VĂN MINH, TỪ NAY ĐẾN NĂM 2020 RA SỨC PHẤN

ĐẤU ĐƯA NƯỚC TA TRỞ THÀNH NƯỚC CÔNG NGHIỆP.

b) PHƯƠNG HƯỚNG.

COI TRỌNG VAI TRÒ VÀ BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC, THỂ
HIỆN ĐẦY ĐỦ QUYỀN VÀ NGUYỆN VỌNG CỦA NHÂN DÂN. XÂY
DỰNG NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA, NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN
DÂN, DO NHÂN DÂN VÀ VÌ NHÂN DÂN, LẤY LIÊN MINH GIAI
CẤP CÔNG NHÂN, GIAI CẤP NÔNG DÂN VÀ TẦNG LỚP TRÍ THỨC
LÀM NỀN TẢNG, DO ĐẢNG CỘNG SẢN LÃNH ĐẠO. THỰC HIỆN
ĐẦY ĐỦ QUYỀN LÀM CHỦ CỦA NHÂN DÂN,GIỮ NGUYÊN KỶ
CƯƠNG XÃ HỘI, CHUYÊN CHÍNH VỚI MỌI HÀNH ĐỘNG XÂM
PHẠM LỢI ÍCH CỦA TỔ QUỐC VÀ CỦA NHÂN DÂN.
THỰC HIỆN NHỮNG BIẾN ĐỔI CÓ TÍNH CÔNG NGHIỆP HOÁ
TRÊN CẢ 3 LĨNH VỰC : LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT, QUAN HỆ SẢN
XUẤT VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG. TRONG ĐÓ PHÁT TRIỂN
LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT LÀ NHIỆM VỤ TRỌNG TÂM HÀNG ĐẦU
TẠO TIỀN ĐỀ KINH TẾ VỮNG CHẮC CHO SỰ RA ĐỜI CỦA
PHƯƠNG THỨC SẢN XUẤT XÃ HỘI CHỦ NGHĨA. PHÁT TRIỂN
LỰC LƯỚNG SẢN XUẤT TRONG ĐIỀU KIỆN CUỘC CÁCH MẠNG
KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐANG DIỄN RA DỒN DẬP, MẠNH
MẼ,Đ ÒI HỎI CHÚNG TA PHẢI CÓ QUAN NIỆM MỚI VỀ CÔNG
NGHIỆP HOÁ, KHÔNG PHẢI LÀ ƯU TIÊN XÂY DỰNG CƠ SỞ VẬT
CHẤT VỚI NHỮNG NGÀNH CÔNG NGHIỆP TRUYỀN THỐNG
THEO ĐƯỜNG CÔNG NGHIỆP HOÁ CỔ ĐIỂN MÀ LÀ LỰA CHON
NHỮNG NGÀNH CÔNG NGHIỆP THÍCH HỢP, XÂY DỰNG KẾT
CẤU HẠ TẦNG, CƠ SỞ VẬT CHẤT KỸ THUẬT, HỆ THỐNG THÔNG
TIN TẠO TIỀM NĂNG NHANH CHÓNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ
23

MỚI. BÊN CẠNH ĐÓ PHẢI PHÁT TRIỂN MỘT NỀN NÔNG NGHIỆP
TOÀN DIỆN LÀ NHIỆM VỤ TRUNG TÂM NHẰM TỪNG BƯỚC XÂY
DỰNG CƠ SỞ VẬT CHẤT KỸ THUẬT CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI,
KHÔNG NGỪNG NÂNG CAO NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG XÃ HỘI VÀ
CẢI THIỆN ĐỜI SỐNG NHÂN DÂN.
PHÙ HỢP VỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT,
THIẾT LẬP TỪNG BƯỚC QUAN HỆ SẢN XUẤT XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA TỪ THẤP ĐẾN CAO VỚI SỰ ĐA DẠNG VỀ HÌNH THỨC SỞ
HỮU. CHẾ ĐỘ CÔNG HỮU PHẢI LÀ KẾT QUẢ HỢP QUY LUẬT
CỦA QUÁ TRÌNH XÃ HỘI HOÁ THỰC SỰ CHỨ KHÔNG THỂ TẠO
RA BẰNG BIỆN PHÁP HÀNH CHÍNH, CƯỠNG ÉP. CHUYỂN TỪ
QUAN HỆ HIỆN VẬT SANG QUAN HỆ HÀNG HOÁ - TIỀN TỆ TRỞ
LẠI ĐÚNG QUY LUẬT PHÁT TRIỂN TỰ NHIÊN CỦA KINH TẾ:
THỰC HIỆN NHIỀU HÌNH THỨC PHÂN PHỐI, LẤY PHÂN PHỐI
THEO KẾT QUẢ LAO ĐỘNG VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ LÀ CHỦ YẾU.
TIẾN HÀNH CÁCH MẠNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA TRÊN LĨNH
VỰC TƯ TƯỞNG VÀ VĂN HOÁ. PHÁT HUY NHÂN TỐ CON
NGƯỜI, CON NGƯỜI VỪA LÀ MỤC TIÊU, VỪA LÀ ĐỘNG LỰC ĐỂ
XÂY DỰNG MỘT XÃ HỘI VĂN MINH, GIẢI PHÓNG CÁ NHÂN ĐỂ
GIẢI PHÓNG XÃ HỘI, KẾT HỢP SỨC MẠNH CÁ NHÂN VỚI SỨC
MẠNH CỘNG ĐỒNG LÀ ĐỘNG LỰC QUAN TRỌNG CỦA CHỦ
NGHĨA XÃ HỘI.
BÊN CẠNH ĐÓ VIỆC LUÔN ĐỔI MỚI, KIỆN TOÀN BỘ MÁY
NHÀ NƯỚC LÀ VIỆC LÀM KHÔNG KÉM PHẦN QUAN TRỌNG :
 CHỐNG QUAN LIÊU,C HUYÊN QUYỀN, ĐỘC ĐOÁN
TRONG BỘ MÁY NHÀ NƯỚC.
 PHÂN BIỆT RÕ CHỨC NĂNG, QUYỀN HẠN CỦA CÁC
CẤP, CÁC NGÀNH.
 ĐƯA RA MỘT HỆ THỐNG PHÁP LUẬT CHẶT CHẼ,
ĐỒNG BỘ VÀ CÓ TÍNH KHẢ THI CAO.

 CÓ CHÍNH SÁCH VÀ QUY MÔ ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG
NHỮNG CÁN BỘ CÓ NĂNG LỰC, PHÙ HỢP VỚI YÊU
CẦU ĐỔI MỚI VÀ PHÁT TRIỂN ĐẤT NƯỚC.


24


PHẦN C

KẾT LUẬN

RIẾT HỌC MÁC TRONG ĐÓ CÓ HỌC THUYẾT VỀ HÌNH
THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI RA ĐỜI LÀ SỰ THAY ĐỔI VỀ CHẤT SO
VỚI CÁC TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC TRƯỚC ĐÂY CHƯA KỂ ĐẾN
LẦN ĐẦU TIÊN CÓ SỰ KẾT HỢP GIỮA DUY VẬT VÀ BIỆN
CHỨNG, SỰ VIỆC ĐƯỢC XEM XÉT TRÊN CƠ SỞ KHÁCH QUAN
VÀ TOÀN DIỆN. CHỦ NGHĨA MÁC LÀ GIẢI PHÓNG CÔNG NHÂN
LAO ĐỘNG KHỎI SỰ BÓC LỘT, TẤT NHIÊN CHỦ NGHĨA MÁC
KHÔNG PHẢI LÀ DẤU CHẤM CUỐI CÙNG CỦA TRIẾT HỌC.
NGAY TRONG BẢN THÂN TRIẾT HỌC MÁC CŨNG MANG TÍNH
MỞ, TỨC LÀ BỔ SUNG, HOÀN THIỆN DẦN THEO CÁC QUÁ TRÌNH
LỊCH SỬ. TUY NHIÊN TRIẾT HỌC MÁC ĐƯỢC XÂY DỰNG TRÊN
MỘT NỀN TẢNG LẤY KHÁCH QUAN, TOÀN DIỆN LÀM CƠ SỞ VÌ
VẬY TRIẾT HỌC MÁC TRONG ĐÓ CÓ LÝ LUẬN HÌNH THÁI KINH
TẾ - XÃ HỘI CÓ GIÁ TRỊ KHÔNG CHỈ TRONG MỘT THỜI ĐIỂM
LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN NHẤT ĐỊNH,PHỤC VỤ CHO MỘT GIAI CẤP
NHẤT ĐỊNH.
TÓM LẠI, LÝ LUẬN HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI LÀ MỘT
TRONG NHỮNG THÀNH TỰU KHOA HỌC MÀ C.MÁC ĐÃ ĐỀ RA

CHO NHÂN LOẠI. LÝ LUẬN ĐÓ ĐÃ CHỈ RA: XÃ HỘI LÀ MỘT HỆ
THỐNG MÀ TRONG ĐÓ QUAN HỆ SẢN XUẤT PHẢI PHÙ HỢP VỚI
MỘT TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN NHẤT ĐỊNH CỦA LỰC LƯỢNG SẢN
XUẤT VÀ CÁC QUAN HỆ SẢN XUẤT TẠO THÀNH MỘT KẾT CẤU
KINH TẾ - XÃ HỘI NHẤT ĐỊNH MÀ TRÊN ĐÓ DỰNG LÊN MỘT
KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG PHÁP LÝ VÀ CHÍNH TRỊ CŨNG NHƯ
CÁC HÌNH THÁI Ý THỨC XÃ HỘI TƯƠNG ỨNG. ĐỒNG THỜI LÝ
LUẬN CŨNG CHỈ RA RẰNG SỰ VẬN ĐỘNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA
CÁC HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI LÀ MỘT QUÁ TRÌNH LỊCH SỬ
TỰ NHIÊN. THÔNG QUA CÁCH MẠNG XÃ HỘI, CÁC HÌNH THÁI
KINH TẾ - XÃ HỘI THAY THẾ NHAU TỪ THẤP ĐẾN CAO. TUY
NHIÊN SỰ VẬN ĐỘNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC HÌNH THÁI
KINH TẾ - XÃ HỘI VỪA BỊ CHI PHỐI CỦA CÁC QUY LUẬT
CHUNG, VỪA BỊ TÁC ĐỘNG BỞI ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ CỤ THỂ.