Tổng quan về bệnh sốt xuất huyết doc

Tổng quan về bệnh sốt xuất huyết

Bệnh sốt xuất huyết xảy ra quanh năm, đặc biệt vào
mùa mưa, có thể bộc phát thành dịch, đe dọa sinh
mạng trẻ em và sức khỏe cộng đồng. Bệnh có thể trở
nặng bất ngờ, gây tử vong cao.

Trong vòng 1 tháng qua, có những lúc bệnh sốt xuất huyết
đã lan rộng ra nhiều tỉnh thành trong cả nước, đặc biệt là
các tỉnh miền Nam. Tại Hà Nội, tính đến ngày 11/8, đã có
215 bệnh nhân sốt xuất huyết rải rác tại địa bàn 90
phường, xã của 14 quận huyện, tăng 70,6% so với cùng
kỳ năm trước. Trước sự nguy hiểm của dịch bệnh này,
Giáo sư Tiến sĩ Đặng Đức Phú (Viện Vệ sinh dịch tễ trung
ương) và Thạc sĩ Bác sĩ Nguyễn Tiến Lâm- Phó Trưởng
khoa virus ký sinh trùng (Viện các bệnh truyền nhiễm và
nhiệt đới quốc gia); tham gia chương trình Phòng mạch
Online sẽ giải đáp mọi thắc mắc của bạn đọc xung quanh
việc phòng, chống bệnh sốt xuất huyết; cách nhận biết, xử
lý khi gia đình có người thân mắc bệnh sốt xuất huyết.
* Cháu muốn hỏi những triệu chứng nào để phát hiện
bệnh SXH? Làm thế nào phát hiện bệnh sớm và nếu
nghi bị SXH thì phải đưa đến bệnh viện ngay phải
không?(Thái Anh, 20 tuổi)
ThS. BS Nguyễn Tiến Lâm: Những triệu chứng để phát
hiện bệnh SXH là sốt cao đột ngột, rất đau đầu, đau mỏi
người, đau mỏi cơ, khớp, mệt mỏi, có thể chảy máu mũi
hoặc chảy máu chân răng.Người bệnh có biểu hiện các
chấm nốt xuất huyết dưới da (nốt bầm đỏ, tím).
Để phát hiện sớm bệnh SXH thì khi có những triệu chứng
trên trong vòng 1-3 ngày nếu người bệnh sống trong vùng

có nhiều người đã được chẩn đoán là SXH thì cần nghĩ
tới khả năng bị bệnh SXH. Trong trường hợp người bệnh
sốt cao, mệt lả, nôn, đau bụng, xuất huyết nhiều, đi tiểu ít
thì phải đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay.
GS.TS Đặng Đức Phú: Ngoài ra, có những điều có thể dễ
dàng hơn cho bác sĩ lâm sàng trong chẩn đoán nếu như
bác sĩ dự phòng cung cấp những thông tin liên quan đến
bệnh tại vùng xảy ra dịch.
* Bệnh sốt xuất huyết là do những nguyên nhân gì gây
ra, thưa BS? Tại sao bệnh lại phát theo mùa?(Hà
Quang, 36 tuổi)
GS. TS Đặng Đức Phú: Bệnh sốt xuất
huyết xuất hiện do người bệnh bị nhiễm
virus dengue, nhưng người bị nhiễm
loại virus này thường do vật trung gian, ở đây là muỗi cái,
cụ thể là loại muỗi Ae.aegypti, Ae.albopictus đã hút máu
của một người đã, đang bị nhiễm bệnh. Để đủ bữa ăn,
con muỗi này thông thường phải hút máu của 4-5 người
và cũng do vậy cho nên người ta cho rằng muỗi có thể
truyền bệnh cho nhiều người một lúc. Do số lượng muỗi
biến động theo mùa, chủ yếu vào mùa mưa muỗi sinh sôi
nảy nở mạnh. Do vậy ở Việt Nam, bệnh thường phát triển
mạnh vào tháng 7 đến tháng 10 hàng năm .
* Sốt xuất huyết ở người lớn và trẻ em khác nhau như
thế nào? (Nguyễn Mạnh Hùng, 30 tuổi)
GS.TS Đặng Đức Phú: Sốt xuất huyết ở người lớn có
nhiều sự khác nhau. Thứ nhất là khác theo miền. Ở miền
Bắc thì số người lớn mắc chiếm có khi đến 80%, nhưng ở
miền Trung và miền Nam thì có thể ngược lại.
Tuy nhiên, đối với trẻ em, có một số triệu chứng nguy

hiểm của bệnh mà các nhà lâm sàng học cần quan
tâm.Sốt xuất huyết ở trẻ em nguy hiểm hơn ở người lớn
vì: Sốt cao có thể gây ra co giật, lượng nước ở trong cơ
thể trẻ em nhiều nên dễ mất nước khi sốt cao dẫn đến
trụy tim mạch (hạ huyết áp). Trẻ em dễ có nhiều biến loạn
khác nếu người lớn không chăm sóc và theo dõi chặt chẽ
(do trẻ không thể biết được về tình hình diễn biến bệnh).
* Khi bị sốt xuất huyết, hình như phải kiêng uống
thuốc gì đó, tôi không nhớ, xin bác sĩ cho biết và giải
thích tại sao lại không được uống thuốc đó?(Nguyễn
Thế, 26 tuổi)
ThS.BS Nguyễn Tiến Lâm: Đúng, khi bị sốt xuất huyết thì
không được uống thuốc Aspirin vì thuốc này sẽ làm cho
bệnh nhân bị chảy máu nặng, có thể dẫn đến tử vong.
Bệnh sốt xuất huyết đã có triệu chứng xuất huyết và dễ có
biểu hiện rối loạn đông máu, thuốc Aspirin làm máu khó
đông nên dẫn đến tình trạng chảy máu nặng không cầm ở
bệnh nhân sốt xuất huyết.
* Bệnh này thường kéo dài bao lâu thì khỏi? Tự khỏi
hay nhất thiết phải uống thuốc? Làm thế nào để biết
bệnh có dấu hiệu nặng và nguy hiểm
đến tính mạng?(Phạm Thị Ngọc Bích,
31 tuổi)
ThS. BS Nguyễn Tiến Lâm: Bệnh SXH thường kéo dài
từ 7-10 ngày. Bệnh diễn biến tự khỏi, các thuốc sử dụng
cho bệnh nhân SXH chủ yếu để điều trị triệu chứng như
hạ sốt, bù nước và điện giải, chống chảy máu, chống suy
tuần hoàn (nếu có).
Các dấu hiệu nặng và nguy hiểm đến tính mạng khi bệnh
nhân mệt lả, chân tay lạnh, nổi vân tím trên da, đau bụng,

nôn, các biểu hiện xuất huyết nhiều trên da hoặc nội tạng,
tinh thần li bì, u ám, mạch nhanh, đi tiểu ít. Trong trường
này, phải khẩn trương đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần
nhất để được cứu chữa.
* Nghe nói bệnh sốt xuất huyết có thể gây chết người
? Như vậy bệnh này rất nguy hiểm đúng không? Hiện
đã có thuốc đặc trị chưa, thưa BS?(Trần Hòa, 43 tuổi)
ThS.BS Nguyễn Tiến Lâm: Bệnh sốt xuất huyết có thể
dẫn đến tử vong trong những trường hợp bệnh nặng mà
không được chẩn đoán và điều trị kịp thời hoặc dùng
thuốc không theo hướng dẫn của thầy thuốc. Bệnh này sẽ
không nguy hiểm nếu bạn biết cách phòng chống và khi
nghi ngờ bị mắc bệnh cần phải thăm khám và theo dõi
điều trị tại cơ sở y tế. Bệnh sốt xuất huyết do virus gây ra
nên không có thuốc đặc trị tiêu diệt virus. Bệnh chỉ có thể
phòng được bằng cách diệt muỗi và tránh muỗi đốt.
* Tôi được biết bệnh sốt xuất huyết do muỗi gây ra.
Vậy xin hỏi có phải tất cả các loại muỗi đều là nguyên
nhân gây ra bệnh sốt xuất huyết ở người?(Nguyen
Huy Hoang, 30 tuổi)
ThS. BS Nguyễn Tiến Lâm: Đúng là bệnh sốt xuất huyết
là do muỗi truyền virus gây bệnh đó từ người đang mắc
bệnh sang người khỏe mạnh khi nó hút máu và chỉ có 2
loại muỗi Ae.aegypti và Ae.albopictus gây ra. Tuy nhiên,
không phải tất cả các loại muỗi đều gây ra bệnh sốt xuất
huyết. Các loại muỗi khác có thể làm lây truyền các bệnh
như: Viêm não Nhật Bản, sốt rét, bệnh giun chỉ
* Cần phải làm gì để không mắc bệnh? Nhà tôi ở thành
phố, có nằm màn chống muỗi mà sao vẫn bị sốt xuất
huyết?(Bích Thu, 31 tuổi)

GS.TS Đặng Đức Phú: Bạn thân mến, màn không thể
giải quyết được tất cả vấn đề. Vì muỗi truyền virus gây
bệnh này thường hay sống ở đô thị, sống gần người,
trong nhà hoặc ngay cạnh nhà. Nó hoạt động mạnh vào
sáng sớm và buổi chiều tối. Để giải quyết, phải chống
đươc loại muỗi này. Muỗi này thường sống ở nước sạch,
ở những thùng chứa nước bể chứa nước, các hốc, hõm
có nước mưa đọng lai. Chính vì vậy, vấn đề nâng cấp hệ
thống cấp nước để người dân không bị thiếu nước sinh
hoạt là vấn đề rất quan trọng. Các bể chứa nước phải
được đậy kín và thau rửa thường xuyên. Đối với những
vật dụng có thể chứa nước thì phải úp xuống để nước
không đọng lại được. Năm 2007, thời tiết khô hạn, thiếu
nước dung cho sinh hoạt, người dân phải trữ nước, điều
này là một trong những nguyên nhân làm cho dịch sốt
xuất huyết trở nên phức tạp.
* Cháu muốn hỏi có thuốc tiêm
phòng sốt xuất huyết chưa? Nếu
có rồi thì đi tiêm ở đâu ạ?(Hoa
Hoa, 16 tuổi)
ThS. BS Nguyễn Tiến Lâm: Hiện chưa có vaccine tiêm
phòng SXH. Các nhà khoa học đang nghiên cứu để sản
xuất vaccine phòng căn bệnh này. Để phòng tránh SXH,
bạn cần diệt muỗi, chống muỗi đốt, và loại bỏ những nơi
sinh sản của muỗi làm lây truyền bệnh như: bể vại chứa
nước, lọ hoa, vỏ chai lọ vỡ có nước đọng, rãnh nước
quanh nhà
* Xin cho tôi hỏi mỗi năm ở nước ta có bao nhiêu
trường hợp bị SXH và có khoảng bao nhiêu trường
hợp tử vong vì bệnh này?(Hà Quang, 36 tuổi)

GS.TS Đặng Đức Phú: Theo thống kê cộng sơ bộ, mỗi
năm, số người mắc sốt xuất huyết ở nước ta tới giờ phút
này khoảng hơn 50.000 người, số tử vong là 49 người.
Trong đó, 80% số người mắc bệnh ở phía Nam.
* "Sốc" trong bệnh SXH là như thế nào? Tại sao bệnh
nhân lại sốc? Xin BS giải thích?(Quốc Quân, 41 tuổi)
ThS. BS Nguyễn Tiến Lâm: Sốc trong bệnh sốt xuất
huyết là tình trạng người bệnh bị suy tuần hoàn do mất
máu nhiều, hoặc do tình trạng bị thoát dịch cô đặc máu.
Khi bị sốc người bệnh có biểu hiện: Mệt lả, da lạnh ẩm,
nổi vân tím, mạch không bắt được, huyết áp thấp có thể
không đo được. Ý thức u ám, li bì hoặc vật vả kèm theo
đau bụng, nôn, đi tiểu ít.
* Cháu có những vết bầm dưới da nhưng không sốt
cao, vậy có phải bị bệnh sốt xuất huyết không
ạ?(Nhân Thành, 15 tuổi)
ThS. BS Nguyễn Tiến Lâm: Khi có biểu hiện vết bầm
dưới da có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nếu
kèm theo các triệu chứng như sốt cao, đau đầu, đau
người, sống trong vùng có nhiều người bị SXH thì có khả
năng bạn đã bị SXH. Trong trường hợp của bạn, triệu
chứng không rõ nên cần đi đến bác sĩ để xác định.
* Bệnh nhân sốt xuất huyết vì sao lại dẫn đến tử
vong? Thông tin bệnh SXH có thể bị chết thật là đáng
lo ngại thưa các bác sĩ. Vậy xin hỏi chúng ta đã có
biện pháp nào để giảm tử vong vì bệnh này
chưa?(Lâm Viết Hải, 65 tuổi)
Tuy nhiên tỷ lệ tử vong ở bệnh sốt xuất huyết không cao
nếu người bệnh được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.
Khi có các biểu hiện sớm của sốt xuất huyết như sốt cao

đột ngột, đau đầu dữ dội, đau mỏi toàn than, đau mỏi cơ
khớp, sống ở trong vùng có người bệnh được chẩn đoán
là sốt xuất huyết cần đi khám, điều trị và theo dõi tại cơ sở
y tế. Ngoài ra, các biện pháp dự phòng mắc bệnh sốt xuất
huyết (diệt muỗi, nằm màn chống bị muỗi đốt, bôi kem
chống muỗi, hương diệt muỗi) sẽ góp phần làm giảm tỷ lệ
chết do bệnh.
* Khi gia đình tôi có người bị SXH thì có phải cách ly
hoàn toàn với những người khác không?(Hoang
Phuong, 32 tuổi)
ThS. BS Nguyễn Tiến Lâm: Bệnh sốt xuất huyết không
lây trực tiếp từ người sang người. Bệnh chỉ lây từ người
bệnh sang người khỏe thông qua muỗi. Vì vậy, khi trong
nhà có người bị sốt xuất huyết thì không cần cách ly mà
phải thực hiện các biện pháp tránh bị muỗi đốt (như phải
nằm màn, bôi kem chống muỗi hoặc dùng hương diệt
muỗi ).
* Ngành Y tế có can thiệp gì để giảm sốt xuất huyết
không thưa giáo sư Phú, tại sao năm nào chúng ta
cũng bị dịch bệnh này hoành hành như vậy?(Nhân
Thành, 40 tuổi)
GS. TS Đặng Đức Phú: Sốt xuất huyết đã xuất hiện ở
Việt Nam vào đầu những năm 80. Đây là một căn bệnh
khẩn cấp, mang ý nghĩa xã hội lớn. Gần 30 năm trước, ở
ta hiểu biết về căn bệnh này chưa nhiều, thuốc chữa trị
đặc hiệu cũng chưa có. Phương tiên để chẩn đoán cũng
chưa có. Lúc đó, ngành Y tế đã tập hợp rất nhiều nhà
khoa học, các y bác sĩ hàng đầu trong nước như GS
Hoàng Thuỷ Nguyên, GS Đặng Đức Trạch, những nhà
lâm sàng như GS Đào đình Đức, GS Vũ Văn Ngũ… đồng

thời cũng tiến hành nhiều đề tài
nghiên cứu căn bệnh này ở các luận
án tiến sĩ như GS Lưu Minh Châu,
GS Trương Nguyên Ninh, TS Trần Đắc Phu, GS Vũ Sinh
Nam, TS Lê Thị Quỳnh Mai… phía Nam có GS Quang Hà,
nhờ đó chúng ta đã mô tả cũng như định hình được chính
xác căn bệnh sốt xuất huyết, đưa ra những công cụ chẩn
đoán nhanh, chính xác; phân loại cấp độ bệnh và các
phác đồ điều trị, các biện pháp dự phòng hữu hiệu nhờ
thế chúng ta đã có thể khống chế ở một mức độ nào đó
căn bệnh này và làm yên tâm dư luận xã hội. Để phối hợp
giải quyết vấn đề bệnh sốt xuất huyết, Nhà nước đã thành
lập một chương trình mục tiêu để theo dõi, quản lý và ứng
phó kịp thời hàng năm.