Tập Ghi Bài Vẽ Kỹ Thuật docx

TP GHI BÀI

V K THUT



VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 1

Chng 1 Vt liu và dng c v
1 Vt liu
1.1 Giy v
- Giy v tinh
- Giy can
- Giy v phác
1.2 Bút chì
- Loi cng H, 2H…
- Loi mm B, 2B…
- Loi va HB
1.3 Ty
2 Dng c
2.1 Ván v
2.2 Thc T

2.3 Êke
2.4 Hp com pa
2.5 Thc cong
2.6 Thc thng
3 CAD
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 2
Chng 2 Tiêu chun v trình bày bn v k thut
1 Khái nim v tiêu chun
Tiêu chun là nhng quy đnh trong mt lnh vc nào đó mà ngi hot đng trong lnh
vc đó phi tuân theo.
Các tiêu chun thng gp:
- Tiêu chun nhà nc Vit Nam: TCVN
- Tiêu chun vùng: TCV
- Tiêu chun ngành: TCN
- Tiêu chun c s: TC
- Tiêu chun quc t: ISO
Ví d v s hiu tiêu chun: TCVN 8-20:2002
2 Kh giy (TCVN 7285:2003)
Bn v đc thc hin trên kh giy nh nht, đm bo s rõ ràng và đ chính xác cn
thit.
Kh giy kh ISO-A gm kh A0 có din tích 1m
2
và các kh có đc bng cách chia
đôi cnh dài ca kh giy trc.

Bng kích thc ca các t giy đã xén (mm)
Ký hiu A0 A1 A2 A3 A4
a

1

841 594 420 297 210
b
1

1189 841 594 420 297
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 3
3 Cách trình bày (TCVN 7285:2003)


3.1 L và khung bn v
Tt c các kh giy phi có l. L trái rng 20 mm, l này thng dùng đ đóng bn v
thành tp. Các l khác rng 10 mm.
Khung bn v đ gii hn vùng v đc v bng nét lin có chiu rng nét 0,7 mm.
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 4
3.2 Du đnh tâm
 d dàng đnh v bn v khi sao chép, mi bn v phi có 4 du đnh tâm. Các du
này đt  cui ca hai trc đi xng ca t giy đã xén vi dung sai đi xng là 1 mm. Du
đnh tâm nên v bng nét lin có chiu rng nét 0,7 mm bt đu  mép ngoài ca li ta đ
và kéo dài 10 mm vt qua khung bn v.
3.3 Li ta đ (h thng tham chiu li)
T giy phi đc chia thành các min, Mi min đc tham chiu bng các ch cái
vit hoa t trên xung di (không dùng ch I và O) và các ch s vit t trái qua phi, đt 
c hai cnh ca t giy. i vi t A4 ch đt  cnh phía trên và bên phi. Chiu cao các ch
cái và ch s là 3,5 mm. Chiu dài mi min là 50 mm bt đu t trc đi xng ca t giy đã

xén (du đnh tâm). Li ta đ v bng nét lin có chiu rng 0,35 mm.
3.4 Du xén
 tin xén giy, phi có du xén đt  bn góc t giy. Các du này có dng hai hình
ch nht chng lên nhau vi kích thc 10 mm x 5 mm.
3.5 Khung tên
Khung tên nm  góc phi phía di vùng v. nh dng này ch cho phép đi vi các
t giy đt nm ngang.
i vi kh giy t A0 đn A3, bn v đc trình bày ngang,
Kh A4, bn v đc trình bày đng, khung tên đt  cnh ngn hn ca vùng v.
Hng đc bn v là hng ca khung tên.
Ni dung và hình thc ca khung tên do ni thit k quy đnh.
Sau đây là mu khung tên dùng trong hc tp. ng nét đc s dng là nét lin có b
rng nét 0,7 và 0,35.

Ni dung các ô trong khung tên:
1- Ngi v 1’- Tên ngi v 1”- Ngày hoàn thành bn v
2- Kim tra 2’-  trng 2”-  trng
3- Trng, lp, mã s sinh viên
4- Tên bài v, tên vt th
5- Vt liu ch to
6- T l bn v
7- Ký hiu bn v
Ch s ghi trong khung tên dùng ch thng, theo quy đnh ca TCVN v ch và ch
s trên bn v k thut. Ô s 4 dùng ch hoa, kh ch phi ln hn các ghi chú khác. Ô s 5
ch thng kh ln hn các ghi chú khác.
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 5
4 T l (TCVN 7286:2003)
T l là t s gia kích thc dài ca mt phn t thuc vt th biu din trong bn v

gc và kích thc thc ca chính phn t đó.
Các t l u tiên s dng trên bn v k thut:
- T l nguyên hình: 1:1
- T l thu nh: 1:2; 1:5; 1:10; 1:20; 1:50; 1: 100; 1:200; 1: 500; 1:1000;
1:2000; 1: 5000; 1:10000
- T l phóng to: 2:1; 5:1; 10:1; 20:1; 50:1
Ký hiu gm ch “T L” và tip theo là t s ví d: T L 1:2. Nu không gây hiu
nhm có th không ghi t “T L”.
Khi cn dùng nhiu t l khác nhau trên mt bn v, t l chính đc ghi trong khung
tên, các t l khác đc ghi bên cnh chú dn ca phn t tng ng.
5 ng nét (TCVN 8-20:2002)
5.1 Kiu đng nét
S
hiu
Hình biu din Tên nét
01

Nét lin (contnuous)
02

Nét đt (dash)
03

Nét đt rng (dash space)
04

Nét gch dài chm (long dash dot)
05

Nét gch dài hai chm (long dash double dot)

06

Nét gch dài ba chm (long dash trible dot)
07

Nét chm chm (dot)
08

Nét gch dài gch ngn (long dash double short dot)
09

Nét gch dài hai gch ngn
(long dash double short dash)
10

Nét gch chm (dash dot)
11

Nét hai gch chm (double dash dot)
12

Nét gch hai chm (dash double dot)
13

Nét hai gch hai chm (double dash double dot)
14

Nét gch ba chm (dash triple dot)
15

Nét hai gch ba chm (double dash trible dot)
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 6
5.2 Kích thc ca nét v
5.2.1 Chiu rng nét v
Tùy thuc vào lai và kích thc ca bn v, chiu rng d ca tt c các nét v phi
chn theo dãy s sau:
0,13; 0,18; 0,25; 0,35; 0,5; 0,7; 1; 1,4; 2mm
Chiu rng các nét rt đm, đm, và mnh tuân theo t l 4:2:1
Chiu rng nét ca bt k đng nào phi nh nhau trên sut chiu dài ca đng đó.
5.2.2 Khong cách
Phn t
Chm Khang h Gch ngn Gch Gch dài
Khang h
ln
Chiu dài
≤ 0,5 d
3 d 6 d 12 d 24 d
18 d
5.3 Các loi đng nét thng gp
TT Tên gi Hình dng
Chiu
rng
Áp dng
1 Nét lin đm m
ng bao, cnh thy
2 Nét đt Mnh
ng bao, cnh khut
3

Nét gch dài
chm mnh
Mnh
ng trc, đng tâm …
4
Nét lin
mnh
Mnh
ng dóng, đng kích
thc, đng dn và chú dn,
đng gch gch mt ct,
đng bao mt ct chp, giao
tuyn tng tng, đng
tâm ngn …
5
Nét ln
sóng
Mnh
ng gii hn hình biu
din
6 Nét dích dc Mnh
ng gii hn hình biu
din
7
Nét gch dài
chm đm
m
V trí mt phng ct …
8
Nét gch dài

hai chm
mnh
Mnh
ng trng tâm, v trí ti
hn ca chi tit chuyn đng,
đng bao ban đu trc khi
to hình.
Cách s dng mt s loi đng nét.
• ng trc, đng tâm, nét ln sóng
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 7

• Nét dích dc

• Nét đt


5.4 Cách v
ng nét phi thng nht trên cùng bn v
Khong cách ti thiu gia các đng song song là 0,7 mm.
Các nét v ct nhau, tt nht là ct nhau bng nét gch.
Th t u tiên ca đng nét:
• ng bao hay cnh thy
• ng bao hay cnh khut
• Nét ct
• ng trc, đng tâm
• ng dóng.
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 8
6 Ch và ch s (TCVN 7284:2003)
6.1 Kh ch danh ngha
Là chiu cao h ca kiu ch hoa. Dãy kh ch danh ngha đc quy đnh (mm): 2,5;
3,5; 5; 7; 10; 14; 20.

6.2 Các kích thc (kiu ch B)
Chiu cao ch: h
Chiu cao ch thng c
1
= 7/10 h
uôi ch thng c
2
= 3/10 h
Khong cách các ký t 2/10 h
Khong cách t 6/10 h
Khong cách nh nht gia các đng c s
• Ch hoa và ch thng có du 19/10 h
• Ch hoa và ch thng không du 15/10 h
• Ch hoa 13/10 h
6.3 Kiu ch
Là loi nét trn, vit thng đng hoc nghiêng 75° so vi phng ngang.
Chiu rng d ca tt c các nét ch đu bng nhau, d = 1/10 h (kiu ch B).
6.4 Cu to ch

VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 9

c đim

• Ch hoa:
• Ch thng:
• Ch s:
6.5 Cách vit ch
Khi vit ch phi k đng dn.
Chia ch thành nhiu phn ri rc, ch v thun tay (trên xung, trái qua phi)


VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 10
7 Ghi kích thc (TCVN 7583-1:2006)

7.1 Quy đnh chung
Kích thc ghi trên bn v là kích thc tht ca vt th, không ph thuc vào t l ca
các hình biu din.
Thông tin v kích thc phi đy đ và ghi trc tip trên bn v.
Mi kích thc ch đc ghi mt ln.
Các kích thc nên đt  v trí sao cho nó th hin rõ ràng nht các yu t có liên quan.
Các kích thc có liên quan nên nhóm li mt cách tách bit đ d đc.
n v đo:
• Các kích thc ch đc ghi cùng mt đn v đo
• Khi có nhiu đn v đo kích thc đc dùng trong mt tài liu, phi ghi mt
cách rõ ràng đn v.
• Dùng đ, phút, giây làm đn v đo góc (Ví d 30°20’10”)
7.2 ng kích thc
ng kích thc đc v bng nét lin mnh.
ng kích thc phi đc v trong các trng hp sau:
• Kích thc dài song song vi đon cn ghi kích thc.
• Kích thc góc hoc kích thc ca mt cung.

• Các kích thc xut phát t tâm hình hc ca bán kính.
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 11

Khi không đ ch, đng kích thc có th kéo dài và đo chiu mi tên.
Khi mt b phn b ct lìa, đng kích thc phi v nh không b ct
Nên tránh không cho đng kích thc giao nhau vi bt k đng nào khác nhng nu
không tránh đc, đng kích thc phi v liên tc.

Các đng kích thc có th không v đy đ khi:
• V các đng kích thc cho đng kính và ch v cho mt phn ca yu t đi
xng trong hình chiu hoc hình ct.
• Mt na là hình chiu và mt na là hình ct.

7.3 Du kt thúc
ng kích thc phi kt thúc bng mt du kt thúc (mi tên, vch xiên, chm) thng
nht trên cùng bn v


VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 12

Nu không đ ch có th thay các mi tên đi nhau bng mt chm hay vch xiên

7.4 ng dóng
ng dóng đc v bng nét lin mnh và vt quá đng kích thc mt khong xp
x 8 ln chiu rng nét.
ng dóng nên v vuông góc vi đ dài cn ghi kích thc.

ng dóng có th v nghiêng nhng chúng phi song song vi nhau
 ch có vát góc hay có cung ln, đng dóng đc v t giao đim các đng bao.
ng kéo dài ca các đng bao phi vt quá giao đim mt khong xp x 8 ln chiu
rng nét.

ng dóng có th b ngt quãng nu khi v liên tc s gây mp m khó hiu.

7.5 Giá tr kích thc
Các giá tr kích thc phi đt song song vi đng kích thc,  gn đim gia đng
kích thc và  phía trên đng kích thc mt chút.
Không cho bt k đng nào ct hoc tách đôi giá tr kích thc.
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 13
Các giá tr kích thc phi có hng ghi theo hng đc bn v theo hình sau:

Nu không đ ch ghi, giá tr kích thc có th đt trên phn kéo dài ca đng kích
thc hoc ghi trên đng chú dn.

7.6 Ghi kích thc đc bit
7.6.1 ng kính
Ký hiu  phi đt trc giá tr kích thc. Khi mt đng kính có th minh ha bi
mt đu mi tên thì đng kích thc phi vt qua tâm.
Cho phép ghi kích thc tit din vt th tròn xoay trên hình chiu song song vi trc
tròn xoay.

7.6.2 Bán kính
Có ký hiu R trc giá tr bán kính. Khi ghi các kích thc bán kính, ch đc dùng mt
đu mi tên, đu mi tên đt vào giao đim ca đng kích thc vi cung.
Khi tâm ca bán kính vt ra ngoài phm vi v, đng kích thc phi v hoc là b ct

bt hoc là b ngt vuông góc tùy theo vic có cn hay không cn thit phi xác đnh tâm.
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 14

7.6.3 Hình cu
c ghi kích thc theo đng kính hoc bán kính và có ch S trc giá tr kích
thc.
7.6.4 Cung, dây cung và góc

7.6.5 Hình vuông
Có ký hiu  trc giá tr kích thc nu hình vuông ch đc ghi kích
thc trên mt cnh.
7.6.6 Các yu t lp li và cách đu nhau
Các yu t có cùng giá tr kích thc có th ghi kích thc bng cách
ch rõ s lng nhân “x” vi giá tr kích thc

VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 15

7.6.7 Các chi tit đi xng
Các kích thc ca các yu t phân b đi xng ch phi ghi mt ln.

VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 16
Chng 3 V hình hc
V hình hc là gii các bài toán hình hc bng phép v mà không tính
1 Dng hình

1.1 ng thng song song
Dùng thc T
Dùng êke
1.2 ng thng vuông góc
Dùng góc vuông ca êke
Dùng các góc nhn ca êke
1.3 Chia đu đon thng
Chía đon AB thành n phn bng nhau
- Qua A v đng Ax bt k
- Trên Ax đt n đon bng nhau bng các
đim 1,2 ,n
- Ni n vi B, t 1,2 v song song vi nB ta
đc các đim chia
1.4 Chia đu vòng tròn
1.4.1 Chía 3, 6, 12
• Chia vòng tròn (O, R) làm 3 phn bng nhau
o Dng đng kính AB
o Dng (A, R)
o M, N = (A, R)  (O, R)
o A, M, N là các đim chia
• Chia 6
o Dng (B, R)
o P, Q = (B, R)  (O, R)
1.4.2 Chia 5
Chia vòng tròn (O, R) làm 5 phn bng nhau
- Dng đng kính AB và CD vuông góc nhau
- Dng (M, MC) ct CD ti N
- AN là đ dài cnh ng giác đu ni tip
1.4.3 Chia 7
Chia gn đúng vòng tròn (O, R) làm 7 phn bng nhau

- Dng đng kính AB
- Dng (A, R)
- M, N = (A, R)  (O, R)
- P = MN  AB
- MP là đ dài cnh ca tht giác đu ni tip
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 17
2  dc và đ côn
2.1  dc
 dc i ca đng thng AC đi vi đng thng
AB là i = )BA
ˆ
C(gtan = tg 
Ký hiu:  hoc 
Ví d và cách v đ dc

2.2  côn
 côn ca nón ct tròn xoay
i2
L
dD
k =
−
=
vi i là đ dc ca đng sinh so vi trc.
Ký hiu:  hoc 
Ví d:

3 V ni tip

3.1 Khái nim
Các đng nét khác nhau ni tip vi nhau mt cách trn tru không b gãy gi là v ni
tip. S ni tip có th xut hin gia đng thng vi đng cong hay gia hai đng cong.
Trong chng trình, ch gii hn kho sát đng cong là đng tròn.
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 18

 v ni tip phi xác đnh đ các yu t ca v ni tip cho phn t ni tip:
- Tâm ni tip 0
- Bán kính ni tip R
- im ni tip N
1

Trong bài toán ni tip thông thng ta ch bit trc mt trong ba yu t ni tip. 
v ni tip, t yu t bit trc (thng là bán kính ni tip) phi xác đnh đc hai yu t
còn li.
Tìm tâm ni tip O và đim ni tip N
1
khi bit trc bán kính ni tip R
- Cung tròn ni tip đng thng d: O ∈ d’ // d và d’ cách d mt khong R
N
1
là chân đng vuông góc h t O xung d
- Cung tròn ni tip cung tròn: O ∈ (O
1
, |R1 ± R|)
N
1
∈ O

1
O (đng ni hai tâm)
3.2 Các ví d
3.2.1 Ví d 1
Cho hai đng thng d
1
và d
2
, ni tip hai đng
thng bng cung tròn bán kính R





3.2.2 Ví d 2
Cho hai vòng tròn (O
1
, R
1
) và (O
2
, R
2
), ni tip hai vòng tròn bng mt đng thng
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 19

3.2.3 Ví d 3

Cho vòng tròn (O
1
, R
1
) và đng thng d. ni tip cung tròn và đng thng bng mt
cung tròn bán kính R.

3.2.4 Ví d 4








4 Mt s đng cong hình hc









VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 20
Chng 4 Các loi hình biu din

1 Hình chiu vuông góc (TCVN 7582-2:2006)
1.1 Ký hiu các hình chiu
Hng quan sát
Hình chiu theo hng Hình chiu
Ký hiu hình chiu
a T trc A
b T trên B (E)
c T trái C
d T phi D
e T di E
f T sau F
Hình chiu cha nhiu thông tin nht ca đi tng thng đc gi là hình chiu chính
(hình chiu t trc). Hình chiu này ký hiu là A, thng biu din đi tng  v trí làm
vic, hoc v trí đang ch to hoc v trí đang lp ráp. V trí các hình chiu khác cn c theo v
trí hình chiu chính và ph thuc vào phng pháp chiu đã chn (góc th nht, góc th ba,
các m
i tên tham chiu). Các hình chiu A đn F đc gi là các hình chiu c bn. Trong
thc t thng không cn phi dùng ti 6 hình chiu c bn.
1.2 Phng pháp biu din
1.2.1 Phng pháp góc chiu th nht
Phng pháp góc chiu th nht là mt cách biu din bng phép chiu vuông góc trong
đó đi tng cn biu din đc đt gia ngi quan sát và mt phng ta đ trên đó đi
tng đc chiu vuông góc.

V trí các hình chiu khác so vi hình chiu chính đc xác đnh bng cách quay các
mt phng hình chiu ca chúng quanh các đng thng trùng (hoc song song) vi các trc
ta đ đn v trí nm trên mt phng ta đ (b mt bn v), trên đó hình chiu đng (hình
chiu chính, hình chiu t trc – A) đc chiu lên.
Nh vy trên bn v cn c vào hình chiu chính – A các hình chiu khác đc b trí
nh sau:

• Hình chiu B: hình chiu t trên đt ngay bên di.
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 21
•
Hình chiu E: hình chiu t di đt ngay bên trên.
• Hình chiu C: hình chiu t trái đt ngay bên phi.
• Hình chiu D: hình chiu t phi đt ngay bên trái.
• Hình chiu F: hình chiu t sau đt bên phi hoc bên trái.

1.2.2 Phng pháp góc chiu th ba
Phng pháp góc chiu th ba là mt cách biu din bng phép chiu vuông góc trong
đó đi tng cn biu din, khi nhìn t phía ngi quan sát, đc đt  phía sau mt phng
ta đ mà trên đó đi tng đc chiu vuông góc. Trên mi mt phng chiu, đi tng
đc biu din nh là đc chiu vuông góc t xa vô tn lên các mt phng hình chiu trong
sut.

V trí các hình chiu khác so vi hình chiu chính đc xác đnh bng cách quay các
mt phng hình chiu ca chúng quanh các đng thng trùng (hoc song song) vi các trc
ta đ đn v trí nm trên mt phng ta đ (b mt bn v), trên đó hình chiu đng (hình
chiu chính, hình chiu t trc – A) đc chiu lên.
Nh vy trên bn v cn c vào hình chiu chính – A các hình chiu khác đc b
trí
nh sau:
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 22

1.2.3 B trí mi tên tham chiu
Trong trng hp không th b trí v trí ca các hình chiu theo đúng các quy đnh

nghiêm ngt ca phng pháp góc chiu th nht hoc th ba, vic dùng phng pháp mi
tên tham chiu cho phép b trí các hình chiu  v trí bt k.
Ngoi tr hình chiu chính, mi hình chiu có th đc đnh danh bng mt ch cái phù
hp. Trên hình chiu chính dùng mt ch hoa đ ch rõ hng quan sát ca các hình chiu
khác. Các hình chi
u này đc đnh danh bng mt ch hoa tng ng và đc đt  phía
trên.
Các hình chiu đc đnh danh này có th đt  v trí bt k so vi hình chiu chính.
Bt k hng quan sát th nào, các ch đnh danh cho các hình chiu phi đc vit theo
hng đc bn v.

1.2.4 Biu din bng hình chiu vuông góc qua gng
Hình chiu vuông góc qua gng là mt cách biu din bng hình chiu thng góc,
trong đó vt th cn biu din đc đt  phía bên trên mt gng phng, gng này đt song
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 23
song vi mt phng nm ngang ca vt th, mt gng
hng lên trên; hình nh ca vt th qua gng chính là hình
chiu vuông góc qua gng.
Hình chiu loi này có th đc ch dn bi mt ch in
hoa ký hiu cho hình chiu này (ngha là hình chiu E).


1.3 Quy c c bn v hình chiu
Mi hình chiu, loi tr hình chiu t trc hoc các
hình chiu c bn khác phi đc đt tên rõ ràng bi mt ch
cái vit hoa, kèm theo mt mi tên ch hng chiu đi vi
hình chiu đó. Vi bt k hng chiu nào, ch cái vit hoa cng phi vit theo hng đc
ca bn v và đt  phía trên hoc bên phi ca mi tên.

Quy cách mi tên và ch:


Chiu cao h ca ch cái ch tên hình chiu phi ln hn chiu cao các ch thông thng
trên bn v k thut.
Ch cái vit hoa xác đnh hng chiu phi đc đt ngay trên các hình chiu có liên
quan.
1.4 Chn hình chiu
Hn ch s lng hình chiu (hình ct và mt cát) đn mc ti thiu cn thit nhng đ
đ mô t đy đ và rõ ràng vt th.
Tránh đc vic phi dùng đng bao khut và cnh khut
Tránh vic lp li không cn thit các phn ca vt th.
1.5 Hình chiu riêng phn (TCVN 8-30:2002)
1.5.1 Quy đnh chung
Khi cn minh ha đy đ và rõ ràng các b phn ca vt th cha đc biu din rõ trên
hình chiu toàn b, có th dùng hình chiu riêng phn. Hình chiu riêng phn đc gii hn
bng nét dích dc (hoc nét ln sóng) và đc b trí theo mi tên tham chiu.
VKT – LNT – HHVKT BKHCM

Trang 24

1.5.2 V trí đc bit ca hình chiu
Khi cn, cho phép v hình chiu riêng phn  v trí khác so vi v trí xác đnh bi mi
tên ch hng chiu.
Hình chiu riêng phn loi này phi đc ch rõ bi mi tên cong cho bit hng xoay.
Có th ch rõ góc xoay, khi đó phi ghi treo trình t: “Ch cái trên hình chiu – mi tên cong
– góc xoay”.