VACCIN BILIE DE CALMETTE ET GUERIN pps

VACCIN BILIE DE CALMETTE
ET GUERIN


Vô ích phải giới thiệu BCG, vaccin chống bệnh lao, mà sự khám phá chủ
yếu thuộc về Albert Calmette và trưởng phòng xét nghiệm, thầy thuốc thú y
Calmille Guérin. Chữ “B” phát xuất từ “bilié” bởi vì giống gốc vi khuẩn
được làm giảm độc lực trong môi trường cấy giàu mật. Một câu chuyện với
những thăng trầm.
Sinh ở Nice năm 1863, Albert Calmette phải theo cha trong những lần
thuyên chuyển do sự đòi hỏi của chức vụ tỉnh trưởng mà cha ông đảm
nhiệm. Vài năm ở Bretagne mang lại cho ông lòng yêu biển cả và khiến ông
ghi tên vào trường hàng hải (Ecole navale). Nhưng bệnh sốt chấy rận
(typhus) buộc ông phải từ bỏ quân đội nhưng, vì không thể quên được đại
dương, nên ông chọn Trường y khoa hải quân (Ecole de médecine navale) ở
Brest. Là nhân viên của ty y tế, ông tham gia nhiều chiến dịch quân sự. Ở
tuổi 20, ông đóng quân ở Hồng-Kông, ở đây ông cộng tác trong các nghiên
cứu về bệnh sốt rét và các loại muỗi. Thế là Calmette bị làm say mê bởi các
bệnh do ký sinh trùng và, với văn bằng tốt nghiệp trong tay lúc 23 tuổi, ông
lên đường đi Tây Phi, nơi đây ông nghiên cứu không những bệnh sốt rét mà
còn cả bệnh gây ngủ (maladie du sommeil) nữa. Vào năm 27 tuổi ông trở lại
Paris, quyết định theo ngành vi trùng học dưới sự chỉ đạo của Viện Pasteur
và người đồng sáng lập, giáo sư Roux. Ông được giao sứ mạng sử dụng
những vaccin rất mới chống lại bệnh dại và bệnh đậu mùa cho dân Saigon.
Tại Saigon, ông lợi dung thời gian rảnh để làm quen với các nọc độc (venin)
và những chất độc khác như curare. Bị bệnh lỵ, ông trở về lại Pháp, ở đây
ông phát triển một huyết thanh chống nọc độc rắn (sérum anti-venin de
serpent) mang tên ông và tham gia vào sự chế tạo huyết thanh chống bệnh
dịch hạch (sérum antipesteux).
THEO VẾT CHÂN CỦA PASTEUR
Emile Roux giao cho Albert Calmette làm giám đốc Viện Pasteur Lille khi

ông chỉ mới 32 tuoi. Ở đó ông sẽ phục vụ nghề nghiệp trong suốt 1/4 thế kỷ,
mặc dầu ông vẫn có những chuyen công tác ra nước ngoài. Thí dụ ở
Portugal, ông điều hành những điều trị vào lúc xảy ra một trận dịch hạch thể
xoài (peste bubonique). Tuy nhiên ở Pháp và ngay cả ở thành phố Lille
chính bệnh lao làm ông lo ngại. Ông thành lập một bệnh xá (dispensaire
sanitaire) chống lao và cho xây dựng trạm lọc nước đã dùng đầu tiên. Ông
lãnh đạo bộ môn vệ sinh học và bỏ nhiều công sức để truyền bá những khái
niệm rất mới về sự dự phòng bằng biện pháp sạch sẽ. Đồng thời, ông mơ
tưởng về một vaccin, vì lẽ tuberculine mà Koch đề nghị không mang lại kết
quả mong muốn. Vào năm 1906, trực khuẩn Koch sẽ làm cho Calmette và
Camille Guréin xích lại gần nhau. Thầy thuốc thú y Guérin khám phá rằng
trâu bò đề kháng với bệnh lao thật ra lại mang các trực khuẩn sống trong
máu. Và giả sử ta có thể tiêm chủng với những liều lượng nhỏ, theo phương
pháp của Pasteur ? Calmette chỉ mới bắt đầu những thí nghiệm, và cho thấy
rằng các trực khuẩn lão đánh mất tính độc lực khi được cấy trên một chất
nền (substrat) chứa mật bò (một ý tưởng phát xuất từ một thầy thuốc người
Na Uy). Công cuộc khám phá được công bố năm 1908 khi nhà nghiên cứu
được 45 tuổi. Calmette và Guérin sau đó hợp sức lại để sản xuất những canh
cấy ngày càng phức tạp, được làm giảm độc lực và sinh miễn dịch. Các công
trình của họ kéo dài 13 năm !
CHIẾN TRANH VÀ HÒA BÌNH
Ngày 16 tháng ba năm 1914, Henriette Caillaux giết chết Gaston Calmette,
giám đốc của Figaro và là anh của Albert Calmette. Cuộc ám sát này, tiếp
theo sau bởi cuộc ám sát của Archiduc Ferdinand ở Sarajevo và Jean Jaurès
ở Paris, đã lôi kéo châu Âu vào Đệ Nhất Thế Chiến. Trong thời gian Lille bị
chiếm đóng, Calmette vẫn tiếp tục chế tạo các huyết thanh và vaccin cần
thiết cho dân chúng. Vào năm 1918, vợ ông và nhiều phụ nữ khác của thành
phố Lille bị quân Đức giữ làm con tin. Sau giải phóng các công trình lại tiếp
tục và vào năm 1921, sự tiêm chủng đầu tiên được thực hiện trên các trẻ sơ
sinh của Hôpital de la Charité ở Paris. Mặc dầu sự thành công này, một tai

họa xảy ra ở Đức năm 1930, được biết dưới tên “Tai họa Lubeck”. Hơn 70
trẻ em (28%) được tiêm chủng bằng một giống gốc được bào chế tại chỗ, đã
chết vì bệnh lao. Các nhà vi trùng học ngươi Đức, mặc dầu khám phá là do
sự lơ là trong lúc pha chế đã dẫn đến độc lực của các liều vaccin, nhưng
Calmette vô cùng choáng váng bởi thảm họa này. Phương pháp được phục
quyền hai năm sau, nhưng Albert Calmette qua đời ít lâu sau đó, lúc ông
được 70 tuổi. Ông sẽ không được thấy sự phát triển của những chương trình
tiêm chủng đại trà gần như khắp nơi trên thế giới, ở Nhật Bản cũng như ở
Canada, Nga hay Trung Hoa. Hoa Kỳ chỉ theo chương trình này năm 1956
và vẫn còn ớn lạnh về vấn đề tai biến, cũng như ở Bỉ vậy.