BẰNG LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ, ANH/CHỊ HÃY PHÂN TÍCH, CHỨNG MINH GHI NHANH LÀ THỂ LOẠI PHẢN ÁNH XUNG KÍCH CỦA BÁO CHÍ


TIỂU LUẬN
MÔN: GHI NHANH

Đề tài:
BẰNG LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ,
ANH/CHỊ HÃY PHÂN TÍCH, CHỨNG MINH GHI NHANH LÀ
THỂ LOẠI PHẢN ÁNH XUNG KÍCH CỦA BÁO CHÍ
Hà nội – 2010
LỜI MỞ ĐẦU
Sự phát triển của báo chí – trong đó có báo chí điện tử ở nước ta những năm qua
đã tạo ra những điều kiện quan trọng cho sự phát triển của ghi nhanh. Cùng với
các tờ báo hằng ngày, các đài phát thanh, truyền hình đã thường xuyên sử dụng
ghi nhanh một cách có hiệu quả trong việc thông tin về những sự kiện mới.
Trong bối cảnh bùng nổ thông tin và nhịp độ phát triển nhanh của đời sống như
hiện nay, bên cạnh những thể loại báo chí khác, ghi nhanh vẫn đang ngày càng
phát huy năng lực phản ánh hiện thực của nó.
Là một thể loại xung kích có nhiệm vụ phản ánh ngay tức khắc về những sự kiện
đang xảy ra, ghi nhanh đòi hỏi khả năng quan sát cần phải được đặc biệt coi
trọng. Người thực hiện ghi nhanh vừa phải có cái nhìn bao quát vừa không được
bỏ qua những chi tiết, góp phần trực tiếp tạo ra chất lượng của tác phẩm…
Kết thúc học phần Ghi nhanh đã cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản
về lý luận của ghi nhanh, nắm được mối quan hệ của ghi nhanh với các thể tài
báo chí khác, hình thành cơ sở, phương pháp luận cho việc sáng tạo tác phẩm
ghi nhanh. Giúp sinh viên nắm được những kiến thức cơ bản về ngôn ngữ, các
thủ pháp nghệ thuật, các biện pháp tu từ học làm cơ sở sáng tạọ một tác phẩm
ghi nhanh.
2
MỤC LỤC
I. QUAN NIỆM CHUNG VỀ THỂ LOẠI............................................................4
II. KHÁI NIỆM GHI NHANH..............................................................................5

III. GHI NHANH LÀ THỂ LOẠI XUNG KÍCH CỦA BÁO CHÍ.......................8
1. Ghi nhanh được coi là một thể loại xung kích không chỉ so với các thể ký
báo chí mà còn là trong toàn bộ hệ thống thể loại báo chí.................................8
2. Ghi nhanh phản ánh cái mới cái tiêu biểu cho tư tưởng chủ đảo trong từng
thời kỳ...............................................................................................................12
3. Ghi nhanh sử dụng bút pháp sinh động, linh hoạt, giàu hình ảnh gần với văn
học....................................................................................................................13
4. Ghi nhanh phác thảo những nét độc đáo, tiêu biểu nhất của sự kiện, không
cần thiết phải miêu tả quá trình diễn biến hoàn chỉnh......................................13
KẾT LUẬN.........................................................................................................15
Sáng tạo tác phẩm ghi nhanh...............................................................................16
1. Ghi nhanh về thị trường những ngày giáp tết...............................................16
2. Ghi nhanh về lễ noel 2010............................................................................19
Tài liệu tham khảo...............................................................................................23
3
I. QUAN NIỆM CHUNG VỀ THỂ LOẠI
Ghi nhanh là thể loại xuất hiện và gắn bó với báo chí nước ta sau Cách mạng.
Nhiều tài liệu thống nhất quan điểm cho rằng ghi nhanh xuất hiện vào những
năm 1945, 1946 và ngày càng phát triển mạnh hơn, nhiều hơn trong hai cuộc
kháng chiến chống Pháp, Mỹ cũng như giai đoạn sau này.
Khởi thủy của ghi nhanh là những dạng bài phản ánh phá kho thóc của Nhật.
Sau này, ghi nhanh như một công cụ hữu hiệu để phản ánh kịp thời khí thế “Thà
chết chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ…”
Trong thời kỳ chống Mỹ, đặc biệt là nửa cuối những năm 60, ghi nhanh là một
trong những thể loại chiếm nhiều ưu thế với những đóng góp đáng kể trong việc
phản ánh kịp thời cuộc sống chiến đấu của quân và dân, góp phần cỗ vũ động
viên nhân dân ta, quân đội ta và được nhiều người ưa thích do sự nhạy bén và
sinh động của nó.
Chỉ thị của Bộ Chính trị cho báo Nhân Dân năm 1965 về việc “xây dựng con
người mới” đã góp phần trực tiếp để đội ngũ những người làm báo Nhân Dân

lúc đó nghiên cứu, tìm hiểu để tìm ra thể loại mới, đáp ứng yêu cầu của Trung
ương. “Chúng ta thấy rõ tình hình cách mạng chống Mỹ cứu nước khẩn trương,
nhiều điển hình anh dũng, đòi hỏi báo chí sử dụng vũ khí gì đây để tác chiến
nhanh, nhẹ, vũ khí đó là ghi nhanh” (Nhiều tác giả - Ghi nhanh. Hội Nhà báo
Việt Nam xuất bản. H, 1968). Báo Nhân Dân viết:“Trong cuộc chiến đấu hiện
nay, thể loại này có tác dụng khá rõ. Sự việc cách mạng diễn ra hàng ngày, sôi
nổi, khẩn trương, phải sử dụng vũ khí này mới kịp thời” (1965 – 1966). Đến nay,
thể loại ghi nhanh vẫn tiếp tục khẳng định ưu thế của mình không những trong
báo viết, báo nói, báo hình mà còn cả báo điện tử.
Theo quan niệm của tác giả I van – Ga nep người Bun ga ri trong tác phẩm “
Phóng sự viết tại chỗ” ( Đăng trên tạp chí Người làm báo số 2 năm 1987) cho
rằng đây là một thể tài mới xuất hiện, nó hết sức năng động và linh hoạt. Nó có
4
khả năng cung cấp cho công chúng tương đối đầy đủ về thời điểm ban đầu của
các sự kiện hiện tượng thời sự một cách nhanh nhất.
So sánh đặc điểm cũng như phương pháp sáng tạo của Phóng sự viết tại chỗ cho
thấy nó giống như thể tài Ghi nhanh trên báo chí của chúng ta.
Tác giả Đức Dũng trong tác phẩm Các thể Ký báo chí ( Nhà xuất bản Văn hoá
thông tin – Hà Nội năm 2001) quan niệm : Ghi nhanh là một thể tài nằm trong
vùng giao thoa giữa báo chí và văn học. nó là một dạng của các thể Ký báo chí.
Tác giả Dương Xuân Sơn trong tác phẩm Các thể loại báo chí chính luận nghệ
thuật (Nhà xuất bản ĐHQG – Hà Nội năm 2004) cho rằng Ghi nhanh là một
trong những thể tài quan trọng của báo chí, nó nằm trong nhóm Chính luận
nghệ thuật.
Trong thực tế báo chí, thể tài này còn tồn tại với rất nhiều những quan niệm
khác như :
- Ghi chép
- Tốc ký
- Tốc tả …
II. KHÁI NIỆM GHI NHANH

Trong tạp chí Người làm báo (2/1987), có bài “Phóng sự viết tại chỗ” của Ivan
Ga –Nep (Bungary). Tác giả xem ghi nhanh là thể loại riêng biệt và mới nhất:
“Phóng sự viết tại chổ là một thể loại riêng biệt và mới nhất của nghề báo. Thể
loại phóng sự này tạo cho con người cách nhìn sự kiện rõ ràng và cùng với
phóng viên nhìn sự kiện ấy dưới một góc độ có ích nhất”
Phóng sự viết tại chỗ khác với dạng phóng sự viết bình thường. Khi xem xét đặc
điểm của nó đây chính là thể loại ghi nhanh theo chúng ta gọi.
Ghi nhanh khác với tường thuật. Ghi nhanh đòi hỏi phải nhanh bởi tính thời sự
gắt gao, tuy nhiên cũng có những sự kiện quan trọng đang được nhiều người
5
quan tâm, chú ý, bàn cãi, ghi nhanh có thể xuất hiện. Ghi nhanh tìm hiểu kỹ
càng, sâu rộng và chi tiết hơn để phân tích sự kiện đó một cách rõ ràng, mang
đến cho công chúng sự định hướng đúng đắn. Khi đã phát hiện và nắm bắt được
sự kiện, phóng viên phải biết cách lựa chọn sự kiện tiêu biểu, sử dụng bút pháp,
kết cấu hợp lý, ngôn ngữ giàu hình ảnh có sức lôi cuốn nhằm làm rõ vần đề cần
nêu, giúp người đọc tin tưởng và hiểu đúng sự kiện. Các tác giả còn cho rằng cái
tôi trần thuật trong ghi nhanh là cái tôi hoạt bát, năng động và đầy sáng tạo. (gần
giống cái tôi trong tác phẩm phóng sự)
Trong những cuộc thảo luận về ghi nhanh từ năm 1969, nhìn chung các ý kiến
trao đổi, tranh luận với nhau xung quanh ba vấn đề lớn:
- Ghi nhanh có phải là một thể loại không? Nếu là một thể loại thì cơ sở ra
đời của nó là gì?
- Chức năng, đặc điểm của ghi nhanh như thế nào?
- Ghi nhanh dùng bút pháp văn học hay bút pháp báo chí?
Tất nhiên những câu hỏi nêu trên chỉ phù hợp với tình hình lý luận và thực tiễn
báo chí của thập niên 60 - khi mà đời sống báo chí bước vào một giai đoạn mới
căng thẳng và khốc liệt do những thay đổi của tình hình chiến tranh. Hơn nữa, ở
thời điểm này có thể nói lý luận báo chí ở nước ta đang ở giai đoạn đầu, nhiều
vấn đề mới chỉ xới lên, nhiều khái niệm, thuật ngữ vẫn đang trên đường định
hình do chưa có sự thống nhất các tiêu chí. Bởi lẽ đó, một số ví dụ được đưa ra

để phân tích trong các cuộc thảo luận, với tư cách là những tác phẩm ghi nhanh
tiêu biểu nhất khi đó có những chỗ chưa hoàn toàn thống nhất với nhau trong
việc thể hiện các đặc tính riêng của thể loại.
Nhưng ý kiến được nêu lên trong cuộc thảo luận từ năm 1069 và quan niệm
chính thức được trình bày trong cuốn Giáo trình nghiệp vụ báo chí tập II (xuất
bản năm 1977) đều coi ghi nhanh là "một thể tài phản ánh" trong nhóm các thể
tài phản ánh như tin, phóng sự, điều tra, tường thuật... Như vậy là trước đây, ghi
6
nhanh chỉ đuợc coi là một thể loại phản ánh không có liên quan gì đến Ký báo
chí. Điều này có nguyên do - mà như chúng tôi đã trình bày ở những phần trứơc
- khi đó hệ thống thể loại báo chí chưa được xác lập. Tuy nhiên, khi đi sâu vào
nghiên cứu chức năng và những đặc điểm của ghi nhanh, lý luận báo chí cũng
đã nhận thấy đây là một thể loại "có khả năng truyền cảm vừa nhanh vừa mạnh
đối với người đọc, người nghe. Nói cách khách, quần chúng tiếp thụ nội dung
của ghi nhanh bằng tình cảm là chính" và " trên chừng mực nhất định, ở ghi
nhanh, người viết có thể bày tỏ suy nghĩ, tình cảm của mình để làm rõ thêm vấn
đề bài viết định giải quết".
Theo quan niệm của chúng tôi, trên cơ sở những tiêu chí của hệ thống thể loại
báo cí cùng với các thể loại của nó đã được xác lập, hoàn toàn có thể xếp ghi
nhanh vào loại thể Ký báo chí vì thể loại này mang trong nó đầy đủ những đặc
điểm của loại thể nói trên. Điều đó được thể hiện qua những trò quan trọng của
cái tôi trần thuật - nhân chứng khách quan.
- Ghi nhanh có kết cấu co giãn linh hoạt và một bút pháp sinh động, giàu
hình ảnh và có sức biểu cảm cao.
Những điểm nêu trên sẽ còn được xem xét một cách kỹ điểm như sau:
- Ghi nhanh phản ánh sự thật (thời sự, điển hình...) với vai lưỡng hơn ở
những phần tiếp theo. Ở đây chỉ xin được nhấn mạnh: với khả năng thông tin
xác thực một cách nhạy bén và sinh động, ghi nhanh là một thể loại nằm trong
cái miền giao thoa giữa hai loại thể: Thông tấn báo chí và Ký báo chí. Điều này
cũng tương tự như khi chúng tôi khẳng định thể loại kí chính luận nằm trong cái

miền giao thoa giữa Ký báo chí và thể loại Chính luận báo chí.
Trong các thể loại báo chí, cũng giống như tin, có thể nói ghi nhanh là một trong
những thể loại có khả năng đáp ứng yêu cầu thông tin thời sự một cách nhạy bén
nhất, cơ động nhất. Bởi lẽ đó, sự phát triển của báo chí - trong đó có báo chí
điện tử ở nước ta những năm qua đã tạo ra những điều kiện quan trọng cho sự
phát triển của thể loại này. Cùng với các tờ báo hàng ngày, các đài phát thanh,
7
truyền hình đã thường xuyên sử dung ghi nhanh một cách có hiệu quả trong việc
thông tin cái mới, định hướng dư luận. Trong bối cảnh bùng nổ thông tin và nhịp
độ phát triển nhanh của đời sống như hiện nay, bên cạnh những thể loại báo chí
khác, ghi nhanh vẫn đang ngày càng phát huy năng lực phản ánh hiện thực của
nó với một chất lượng mới. Có thể đi tới một khái niệm về thể loại ghi nhanh
như sau:
Ghi nhanh là một thể ký báo chí nhạy bén trong việc phản ánh những sự
kiện nổi bật vừa xuất hiện, thông qua vai trò của nhân vật trần thuật nhằm
cung cấp ngay lập tức cho công chúng một phác thảo đa diện về cái thời điểm
ban đầu sinh động nhất của sự kiện với những chi tiết tiêu biểu nhất, gây ấn
tượng nhất và sự chứng kiến trực tiếp của các nhân chứng.
Khái niệm nêu trên bao hàm những ý:
- Ghi nhanh là một thể ký báo chí
- Ghi nhanh phản ánh cái thời điểm ban đầu sinh động nhất của sự kiện (chứ
không phải khi sự kiện đã hoàn thành)
- Ghi nhanh tái hiện sự kiện dưới dạng một phác thảo đa diện, sinh động (nó
chưa có điều kiện đi sâu vào toàn bộ những khía cạnh của sự kiện và do đó, nó
chỉ có thể thông tin trên bề mặt của sự kiện để thỏa mãn nhu cầu thông tin ngay
lập tức của công chúng trước sự kiện đang xảy ra).
III. GHI NHANH LÀ THỂ LOẠI XUNG KÍCH CỦA BÁO CHÍ
1. Ghi nhanh được coi là một thể loại xung kích không chỉ so với các thể ký
báo chí mà còn là trong toàn bộ hệ thống thể loại báo chí
a. Thông tin nhanh về sự kiện mới xảy ra có ý nghĩa thời sự cấp bách

Vấn đề thời sự là đối tượng phản ánh của tất cả các thể loại báo chí, nhưng chọn
vấn đề nào để phản ánh, mức độ phản ánh đến đâu nó tùy thuộc vào thể loại báo
chí quý định. Gắn với chức năng cổ động là chính nên ghi nhanh xuất hiện khi
có những sự kiện mới xảy ra mang ý nghĩa thời sự. Ghi nhanh có khả năng phản
8
ánh kịp thời và đa diện về những sự kiện nổi bật đang thu hút sự quan tâm của
công chúng. Tuy nhiên ghi nhanh cũng nặng về trình bày các vấn đề chứ không
đi sâu vào phân tích nguyên nhân diễn ra sự kiện, cách giải quyết đối với sự kiện
đó. Ghi nhanh là thể loại xung kích đáp ứng nhu cầu thông tin mà công chúng
đang quan tâm.
Ví dụ: Đêm trắng...nhà tang lễ;
Trong các báo ở nước ta, báo Nhân Dân là một trong những tờ báo đầu tiên sử
dụng và rút ra những kinh nghiệm có tính chất lý luận về thể loại ghi nhanh.
Ngay từ đầu năm 1066, tập thể các nhà báo ở đây đã tổng kết rút kinh nghiệm và
đi tới kết luận: "... trong thể loại phản ánh thì ghi nhanh rất thích hợp với tình
hình, với độc giả, phản ánh kịp thời cuộc chiến đấu, có tác dụng cổ vũ, động
viên". Trong hai năm 1065 - 1966, báo Nhân dân đã tổ chức trao đổi về thể loại
này. "Trong cuộc chiến đấu hiện nay, thể loại này có tác dụng khá rõ. Sự việc
cách mạng diễn ra hàng ngày, sôi nổi khẩn trương, phải sử dụng vũ khí này mới
kịp thời, mới làm cho nó hay". Chính thông qua những cuộc trao đổi như vậy,
các nhà báo khi đó đã nhận thấy những ưu thế đặc biệt của thể loại ghi nhanh
"Nó cụ thể sinh động hơn tin. Nó nhanh hơn phóng sự". Đây là một thể loại độc
lập của báo chí và thậm chí nó là một trong những thể loại chủ lực của báo chí
trong giai đoạn này.
Đứng trước một sự kiên (sự việc, hoàn cảnh, tình huống....) vừa mới xảy ra,
cùng với tin tức, ghi nhanh bao giờ cũng là thể xuất hiện nhanh nhất, sớm nhất.
Bằng cách tạo ra một phác thảo ban đầu của sự thật, nó giúp công chúng hình
dung về sự thật ấy thông qua những chi tiết tiêu biểu được trình bày một cách
sống động mà ở đó những ý kiến khác nhau của các nhân chứng có giá trị như
những bằng chứng khách quan. Tuy nhiên, do sự chi phối một cách hết sức gắt

gao của yêu cầu thời sự, tác giả ghi nhanh chỉ có thể chọn lọc ý kiến của những
nhân chứng tiêu biểu nhất, đại diện cho nhiều loại người khác nhau, đứng ở
những góc độ không giống nhau. Điều này cho thấy rằng mặc dù cùng chịu sự
9