Vấn đề thu hút và sử dụng vốn ODA thực trạng và giải pháp

Trường Đại học Ngoại Thương



Tiểu luận Kinh tế chính trị


Đề tài

Vấn đề thu hút và sử dụng vốn ODA
Thực trạng và giải pháp











HÀ NỘI - 2007
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Lời mở đầu

Trong bối cảnh tồn cầu hố nền kinh tế hiện nay, với vị trí là một quốc gia đang
phát triển, việc nhận trợ cấp từ nước ngồi để phát triển nền kinh tế còn lạc hậu
trong nước là một trong những giải pháp thiết yếu của Việt Nam . Trình bày hội
nghị nhóm tư vấn các nhà tài trợ cho Việt Nam ngày 6 -7/12/2006, đại diện chính

phủ Việt Nam khẳng định , trong 5 năm qua,, vốn ODA đã trở thành nguồn vốn bổ
sung quan trọng cho sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam
Nguồn vốn ODA đã hỗ trợ đắc lực cho phát triển hạ tầng cơ sở ở Việt Nam
, đồng thời là sự phát triển về mặt xã hội trong thời kì xây dựng nền kinh tế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Bằng việc tiếp nhận và triển khai vốn ODA , nền kinh tế Việt Nam đã đạt
được nhiều thành tích nổi bật, được thế giới ghi nhận và đánh giá cao. Tuy nhiên do
nhiều ngun nhân chủ quan và khách quan, việc thu hút và sử dụng vốn ODA vẫn
còn nhiều hạn chế và bất cập.
Theo nhận định của chính phủ, giai đoạn 2006-2010 , trong bối cảnh ODA
thế giới có nhiều thuận lợi nhưng còn nhiều thách thức, Việt Nam tiếp tục có một
số lợi thế để thu hút vốn đầu tư từ bên ngồi, song đi cung với nó là khơng ít những
khó khăn cần khắc phục để đạt được hiệu quả trong việc sử dụng nguồn vốn trên ,
tránh tình trạng biến Việt Nam trở thành “ con nợ ” đồng thời thúc đẩy q trình
xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Trong bài tiểu luận dưới đây, dưới góc nhìn của một sinh viên và bằng một
số tài liệu tham khảo, những đánh giá của các chun gia kinh tế, em xin trình bày
một vài ý kiến về vấn đề thu hút và sử dụng vốn ODA ở Việt Nam, về thực trạng
cũng như giải pháp.
Do thời gian có hạn , cũng như khả năng nắm bắt vấn đề còn hạn chế, bài
tiểu luận khơng thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định, em rất mong nhận được ý
kiến đóng góp , khắc phục từ các thầy cơ và các bạn.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
1.S lc nhng vn c bn.

1.1. nh ngha khỏi quỏt v vn ODA
ODA l ba ch cỏi u tiờn ca cm t : Official Development Assistance,
dch sang ting Vit l h tr hay tr giỳp phỏt trin chớnh thc. Vn ODA l hỡnh
thc u t giỏn tip ca cỏc Nh nc, cỏc t chc ti chớnh quc t vo mt nh
nc ang phỏt trin no ú. Nú thng kốm vi cỏc iu kin u ói( li nhun

thp hoc bng 0), tp trung vo nhng d ỏn cú mc vn u t tng i ln,
thi gian di v gn cht vi thỏi ca cỏc Nh nc v cỏc t chc kinh t chớnh
tr cú liờn quan
.
1.2.ODA - mt ngun vn cn thit
1.2.1.Mt vi u im ca ngun vn ODA
ODA, vi nhng im nh qui mụ ln, lói sut thp ( di 3%, trung
bỡnh t 1-2% / nm), thi gian cho vay cng nh thi gian õn hn di, c bit l
trong ngun vn ODA cú mt phn khụng hon li, thp nht l 25% ca tng s
vn ODA >
Bỡnh quõn mi nm cỏc nh ti tr dnh cho Vit Nam 2.5 t USD s vn
ODA, tng ng 6% GDP
1.2.2. Ngun vn ODA úng vai trũ quan trng trong vic phỏt trin kinh
t Vit Nam
Ngun vn ny ó úng mt phn rt quan trng trong chin lc tng
trng, gim nghốo, chyn dch c cu kinh t, ci cỏch th ch, thỳc y phỏt trin
nn kinh t , xó hi ca nc ta.
Ngun vn ODA ó c u tiờn s dng cho cỏc lnh vc giao thụng vn ti,
phỏt trin ngun v mng li truyn ti v phõn phi in, phỏt trin nụng nghip v
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
nơng thơn, cấp thốt nước và bảo vệ mơi trường, y tế , giáo dục , và đào tạo , khoa học
và cơng nghệ.
Nguồn vốn ODA đã đóng góp cho sự thành cơng của một số chương trình quốc
gia có ý nghĩa sâu rộng như chương trình dân số và phát triển, tiêm chủng mở rộng ,
dinh dưỡng trẻ em
ODA cũng góp phần quan trọng tăng cường khả năng quản lí của nhà nước
thơng qua các chương trình hỗ trợ phát triển pháp luật , các dự thảo cải cách bộ máy
hành chính quan liêu và lạc hậu trước đây. Thơng qua các dự án ODA, trình độ khoa
học kĩ thuật trong sản xuất, trình độ quản lí của các cán bộ Việt Nam phát triển rất
nhiêu.

Một loạt những thành tích mà Việt Nam đạt được từ thời kì mở cửa cho đến nay
trong mọi lĩnh vực : văn hố, y tế , giáo dục, kinh tế, chính trị, xã hội,… đã là bằng
chứng cho sự đóng góp khơng nhỏ của nguồn vốn ODA trong q trình xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở Việt Nam…..
1.3. Cần phải thận trọng khi thu hút và sử dụng nguồn vốn ODA.
Ngồi mục tiêu cung cấp ODA cho các nước nghèo giúp họ phát triển kinh tế,
thục chất là trong tương lai , các nước nghèo sẽ đóng một vai trò quan trọng trong sự
phát triển của chính các nước giàu, cụ thể là biến họ thành nơi cung cấp ngun vật liệu
rẻ , nhân cơng rẻ, tiếp nhận cơng nghệ và tư bản thừa, là thị trường tiêu thụ hàng hố ,
đón nhận những ngành, cơng nghệ ít hàm lượng khoa học, gây ơ nhiễm mơi trường.
Như vậy , các nước giàu khi cung cấp ODA cho các nước nghèo đều gắn với những lợi
ích và chiến lược như mở rộng thị trường, mở rộng hợp tác có lợi cho họ, đảm bảo mục
tiêu về an ninh quốc phòng hoặc theo đuổi mục tiêu chính trị….
Về kinh tế, các nước tiếp nhận ODA phải chấp nhận dỡ bỏ dần hàng rào thuế
quan, bảo hộ các ngành cơng nghiệp non trẻ và bảng thuế xuất nhập khẩu của các nước
tài trợ.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Nước tiếp nhận ODA cũng được u cầu từng bước mở cửa thị trường , u cầu
có những ưu đãi đối với các nhà đầu tư trực tiếp từ nước ngồi như cho phép họ đầu tư
vào những lĩnh vực hạn chế có khả năng sinh lời cao.
Nguồn vốn ODA của các nước này cũng thường gắn với việc mua sản phẩm từ
cá c nước này đơi khi khơng hồn tồn phù hợp, khơng cần thiết đối với các nước
nghèo.
Các nước nhận ODA buộc phải chấp nhận một phần trợ cấp là hàng hố hoặc
dịch vụ từ các nước giàu.
Câc nước tiếp nhận tuy có tồn quyền sử dụng ODA nhưng thơng thường, các
danh mục dự án ODA cũng phải có sự thoả thuận, đồng ý của nước viện trợ, do đó một
số dự án có thể khơng thật cần thiết và quan trọng đối với nước tiếp nhận.
Tác động của tí giá hối đối có thể làm cho giá trị tiền trả lớn hơn
Thêm vào đó là tình trạng thất thốt , sử dụng khơng hiệu quả nguồn vốn ODA

có thể đẩy nước tiếp nhận vào tình trạng nợ nần.

2.Thực trạng của q trình thu hút và sử
dụng nguồn vốn ODA

2.1. ODA cam kết cho Việt Nam đạt kỉ lục
Kết thúc hội nghị nhóm tư vấn các nhà tài trợ cho Việt Nam, cộng đồng quốc tế
cam kết dành 3,747 tỷ USD vốn ODA cho Việt Nam, cao hơn 300 triệu USD so với
năm ngối và là nước có mức cam kết ODA cao nhất từ trước đến nay.
Trong đó , đứng đầu trong danh sách tài trợ là EU với 936,2 triệu USD , Nhật
Bản với 835,6 triệu USD , Ngân hàng thế giới WB là 750 triệu USD, ngân hàng phát
triển châu Á(ADB) 539 triệu USD, Pháp 397,7 triệu USD. Đặc biệt trong năm nay là sự
cam kết viện trợ của Trung Quốc với tổng đầu tư lên đến con số 200 triệu USD.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Hội nghị CG năm nay ghi nhận những tiến bộ của Việt Nam trong việc thu hút
cam kết tài trợ nhờ vào những thay đổi trong chính sách thu hút vốn.

Phía các nhà tài trợ hàng đầu là EU, Nhật Bản, ADB đều có nhận định tích
cực về điều này , trong đó có việc giải ngân vốn ODA của Việt Nam đã tăng tương
đối nhanh so với những năm trước và khá cao so với những nước trong khu vực.
Hai ví dụ điển hình là việc thu hút và sử dụng vốn ODA ở hai dự án là Cảng Hải
Phòng và Quốc lộ số 5.
Bảng số liệu sau cho ta thấy con số ODA cam kết (C.K.), số thực hiện (T.H.) và tỉ lệ phần trăm
thực hiện trên cam kết qua các năm.

Năm

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

C.K

1,81

1,94

2,26

2,43

2,4

2,2

2,21

2,4

2,4

2,5

2,83

3,44

T.H

0,41

0,73

0,74

0,9

1,0

1,24

1,35

1,65

1,5

1,53

1,42

1,65

%

22,8

37,40

32,6

37

41,7

56,5

61

68,8

62,5 61,1 50,2 48

Chính sách tích cực vận động của Đảng ta nhằm thu hút nguồn vốn phát triển
chính thức ODA đã có từ lâu, đặc biệt là từ sau khi Việt Nam kí hiệp định hồ bình
Campuchia, cộng đồng tài trợ đã nối lại ODA dành cho nước ta vào năm 1993.
Từ đó đến nay, ta đã vận động được 15,25 tỷ USD , vốn ODA cam kết và
được hợp thức hố bằng các hiệp định được kí kết hơn 10 tỷ USD, trong đó vốn
vay ưu đãi khoảng hơn 8 tỷ USD và vốn viện trợ khơng hồn lại khoảng gần 2 tỷ
USD. Tính đến hết năm 1999, ta đã giải ngân được khoảng 6,4 tỷ USD , đạt khoảng
42% số vốn ODA được kí kết.
Đại diện ngân hàng thế giới WB tại Việt Nam cũng khẳng định Việt Nam là
một quốc gia nhận ODA lớn nhất thế giới, tuy nhiên số vốn này khơng đủ đáp ứng
nhu cầu đầu tư của Việt Nam sắp tới.
2.2.Triển vọng thu hút.
Trong một số hội nghị vừa qua, bộ ngoại giao Việt Nam tỏ ra rất tin tưởng về
triển vọng thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển trực tíêp ODA vì theo đánh giá của
các chun gia, năm 2007 sẽ có rất nhiều yếu tố tác động tích cực tới nguồn vốn
này tại Việt Nam.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN