Dùng thuốc khi mang thai nhiễm khuẩn niệu pptx

Dùng thuốc khi mang thai nhiễm khuẩn niệu
Đường niệu của người mang thai thường có những điểm
không bình thường như: giãn niệu quản gây ứ đọng nước
tiểu, giảm độ đặc nước tiểu, có hiện tượng chuyển ngược
dòng bàng quang – niệu quản, lượng đường trong nước tiểu
tăng, progestin và estrogen niệu tăng… Đây là yếu tố thuận
lợi gây nhiễm khuẩn niệu khi mang thai (NKNMT).

Khi mang thai, cơ thể có nhiều biến đổi dễ gây nhiễm
khuẩn niệu
Trường hợp NKNMT không có triệu chứng
Không có biểu hiện lâm sàng, nhưng 10% người mang thai
gặp trường hợp này. Vì thế, ngay từ lần khám thai đầu tiên
phải bắt buộc cấy nước tiểu và sau đó từ tuần thứ 12 - 16
của thai kỳ phải lặp lại để tìm vi khuẩn. Đa số người mang
thai khám ở tuyến dưới thường không làm xét nghiệm này,
nên bỏ sót. Nếu không điều trị sẽ dẫn đến viêm bàng quang
cấp (30%) hay viêm đài - bể thận câp (50%). Ngoài ra,
cũng có thể đưa đến tình trạng thai chậm phát triển, trẻ sinh
ra thiếu cân.
Khi tìm thấy vi khuẩn, phải điều trị bằng kháng sinh cho
đến lúc hết nhiễm khuẩn. Kháng sinh thường dùng là
ampicilein, erythromycin. Trường hợp vi khuẩn kháng
thuốc (khoảng 30% E. Coli kháng thuốc) thì dùng
amoxycillin + acid clavulanic hay cephalexin hay
nitrofurantoin. Thường dùng nhất là ampicillin.
Các kháng sinh dưới đây tuy kháng các vi khuẩn trên có
khi còn mạnh hơn, nhưng khuyến cáo không nên dùng:
tetracyclin vì gây hại xương và mầm răng của thai (từ tháng
thứ tư), gây dị tật ở ngón chân, ngón tay. Fluoroquinolon vì
gây thoái hóa sụn khớp chịu lực và chưa có đầy đủ thông

tin trên thai. Bactrim (trimethoprim+ sulfamethoxazol) vì
với bà mẹ sẽ gây tổn thương nặng đến công thức máu, gây
thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ, gây hoại tử - li giải tế
bào thượng bì (ít gặp, song nguy hiểm), có thể gây suy
thận, suy gan nặng và tất cả những ảnh hưởng trên bà mẹ
đều có ảnh hưởng không lợi cho thai (nhất là 3 tháng đầu
thai kỳ), thậm chí có thể gây khuyết tật thai (do thiếu acid
folic).
Trường hợp NKNMT gây viêm bàng quang cấp
Biểu hiện tiểu khó, tiểu nhiều lần nhưng không có sốt. Có
khoảng 1,3% người mang thai gặp trường hợp này. Khác
với viêm bàng quang ở người không mang thai chỉ dùng
kháng sinh 3 ngày là có hiệu quả, người mang thai viêm
bàng quang phải dùng kháng sinh tới 10 ngày (có thể do
khi mang thai, vi khuẩn có điều kiện thuận lợi để phát triển,
trong khi cơ thể thì giảm sức đề kháng với vi khuẩn). Nếu
điều trị ngắn ngày sẽ dễ bị tái phát. Vẫn dùng các kháng
sinh trên, nhưng nếu cần có thể dùng liều cao hơn.

Nhiễm khuẩn niệu khi mang thai có thể gây suy gan, suy
thận nặng
Trường hợp NKNMT gây viêm đài bể thận cấp
Biểu hiện sốt, lạnh run, nôn, đau hông, lưng, có hay không
có rối loạn tiểu (tiểu nhiều lần, tiểu khó). Rất nguy hiểm, vì
có thể dẫn đến sinh non, choáng nhiễm khuẩn. Có 2%
người mang thai gặp trường hợp này và trong số mắc này
có khoảng 23% bị tái phát. Không được điều trị tại nhà hay
tuyến cơ sở mà cần được đưa ngay tới bệnh viện, điều trị
sớm.
Kháng sinh thường dùng là dạng tiêm tĩnh mạch cefazolin

hoặc gentamycin kết hợp với ampicillin hoặc ceftriaxon.
Kháng sinh tiêm tĩnh mạch được dùng ngay từ khi có biểu
hiện lâm sàng rõ mà không chờ kết quả xét nghiệm, dùng
liên tục cho đến khi hêt sốt. Trừ một số trường hợp đặc
biệt, còn đa số người bệnh đáp ứng và có hiệu quả sau 24 -
48 giờ. Nếu trường hợp đặc biệt (bị kháng thuốc hay có dị
dạng đường niệu) thì cần dùng các giải pháp phức tạp hơn,
cần chuyên lên tuyến có đủ điều kiện.
Sau khi khỏi, có thể dùng cephalexin hoặc nitrofurantoin
hàng ngày trong một thời gian nữa để tránh tái phát.
NKNMT nguy hại cho bà mẹ (gây cao huyết áp - tiền sản
giật, thiếu máu, viêm ối, có thể sinh non, bị choáng nhiễm
khuẩn), nguy hại cho thai (làm thai chậm phát triển, trẻ sinh
ra thiếu cân và có thể bị sinh non). Do vậy, cần được điều
trị tích cực. Với trường hợp NKNMT không triệu chứng,
cần chú ý đến việc thăm khám thai để khỏi bỏ sót. Với
NKNMT có viêm bàng quang cấp hay viêm đài - bể thận
cấp, cần xác định là trường hợp nặng, đưa đến đúng tuyến,
điều trị sớm. Trong mọi trường hợp, cần tránh dùng các
kháng sinh có hại cho thai.
DS.CKII. Bùi Văn Uy (SK&ĐS)