Vai trò của protein và lysine trong dinh dưỡng trẻ em potx

Vai trò của protein và lysine trong dinh dưỡng trẻ em
Hiểu rõ vai trò của protein và lysine trong dinh
dưỡng trẻ em, bố mẹ sẽ có phương pháp bổ sung hợp
lý các chất này trong khẩu phần ăn của trẻ.


PROTEIN VÀ ACID AMIN
Tại sao protein rất cần cho trẻ?

Protein là thành phần thiết yếu của mọi tế bào sống
và tham gia vào tất cả các quá trình sống.
- Protein cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển cơ
thể. Vai trò tạo hình này đặc biệt quan trọng đối với
trẻ em đang thời kỳ phát triển.
- Protein là nguyên liệu thiết yếu để bảo dưỡng và
duy trì các tế bào cơ thể.
- Protein thiết yếu cho hoạt động bảo vệ, điều hoà cơ
thể vì là thành phần của các men tiêu hoá, nội tiết tố,
các loại kháng thể, các protein huyết thanh.
Do đó, trẻ không ăn đủ protein sẽ ngừng tăng trưởng,
sụt cân, còi cọc; tiêu hoá kém và dễ mắc các bệnh
nhiễm trùng.

Acid Amin là gì?

Mỗi phân tử protein được cấu tạo từ các acid amin, là
một chuỗi các phân tử nhỏ hơn xâu lại với nhau. Có
tổng cộng 22 loại acid amin. Mỗi loại protein có
thành phần các acid amin nhất định xâu chuỗi theo
một trình tự cũng nhất định, tạo nên tính đặc thù cho
loại protein đó.

Acid amin thiết yếu là gì?

Cấu trúc protein cơ thể khác với các cấu trúc protein
thực phẩm. Cơ thể phải tự làm ra các protein của
mình bằng cách chọn những acid amin cần thiết từ
các protein thực phẩm và xâu chúng lại theo các trình
tự đặc thù. Quá trình gọi là sự tổng hợp protein.

Trong số 22 acid amin, có 8 acid amin, cơ thể không
tự tổng hợp được, và bắt buộc phải được cung cấp từ
thực phẩm bên ngoài. Do đó, 8 acid amin này được
gọi là acid amin thiết yếu, gồm có: isoleusine,
leucine, lysine, methionine, phenylalanine, threonine,
tryptophan và valine.

Thế nào là protein lý tưởng hay protein chất
lượng cao?

Những protein thực phẩm nào có đủ các acid amin
thiết yếu với tỷ lệ cân đối tương đối như protein cơ
thể sẽ được cơ thể dùng trọn vẹn (100%) để tổng hợp
protein cho cơ thể, và được gọi là protein lý tưởng,
hay protein chất lượng cao. Thông thường đó là
protein của sữa hay của trứng.

Còn những protein khác?

Nếu thiếu 1 hay vài loại acid amin thiết yếu, lượng
protein được tổng hợp sẽ bị giới hạn bởi loại acid

amin thiết yếu có số lượng thấp nhất.

Thí dụ: Gạo có lượng lysine thấp bằng 65% protein
chuẩn, nên nếu dùng gạo riêng lẻ, chỉ có 65% protein
gạo được tổng hợp thành protein cơ thể. Nói chung,
protein động vật có giá trị sinh học cao 80-100%, còn
protein thực vật có giá trị sinh học thấp hơn 50-60%,
do thiếu một hay nhiều acid amin thiết yếu.

Tại sao phải ăn đa dạng các loại thực phẩm?

Các acid amin thiết yếu thiếu hụt không giống nhau
trong mỗi loại protein. Do đó, nếu dùng chung nhiều
loại thực phẩm, chúng có thể bổ sung cho nhau để
làm thành một hỗn hợp protein có giá trị sinh học cao
hơn khi dùng riêng rẽ.
Thí dụ gạo thiếu lysine và phần nào thiếu cả
tryptophane và methionine, giá trị sinh học chỉ có
65%, nhưng hỗn hợp “gạo - đậu nành hay đậu xanh -
mè - đậu phộng” có giá trị sinh học rất cao, tương
đương với protein sữa trứng, nhờ rằng đậu nành giàu
lysine, mè giàu methionine và đậu phộng giàu
tryptophan, đã bổ sung cho các thiếu hụt acid amin
thiết yếu của gạo.

LYSINE

Tại sao phải đặc biệt quan tâm đến lysine ở nước
ta?

Có 4 acid amin thiết yếu hay bị thiếu hụt trong khẩu
phần ăn ở nước ta: đó là lysine, threonine, tryptophan
và methionine. Trong đó, lysine được quan tâm hơn
cả vì có nhu cầu khá cao nhưng lại thường bị thiếu
hụt nhất trong các khẩu phần ăn chủ yếu dựa vào ngũ
cốc (chiếm 70-80% năng lượng) như nước ta hiện
nay.
Mặc khác, lysine dễ bị phá hủy trong quá trình chế
biến nấu nướng thức ăn, và cơ thể tuyệt đối không thể
tổng hợp được lysine (các acid amin thiết yếu kia có
thể được tổng hợp từ các acid amin khác qua quá
trình chuyển đổi amin).
Do đó, thiếu lysine rất phổ biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ.
Thiếu lysine dẫn đến giảm tổng hợp protein cơ thể,
làm cho trẻ chậm lớn, còi cọc, biếng ăn, hay bệnh,
thiếu men tiêu hoá, thiếu nội tiết tố .

Làm thế nào để tránh thiếu lysine?

Biện pháp tối ưu vẫn là bữa ăn đa dạng hợp lý, có đủ
các chất dinh dưỡng trong đó có lysine. Thức ăn giàu
lysine là trứng, sữa, thịt, cá, các loại đậu, nhất là đậu
nành. Cũng có thể bổ sung lysine vào thực phẩm.
Một cách dễ thực hiện khác là có thể bổ sung thêm
bằng thuốc bổ có lysine.