quá trình hình thành từ điển thảo mộc dược học p1 pdf

ng hp:
c lc
1.  Kt
2. i B Trng
3. i Xà Lách
4. Cây cacao
5. Cây Xng Rng
6.  Cú
7.  Mc
8.  Ci Trng
9. u Rng
10. u Tây
11. u 
12. Gai Chng
13. Hành Hng
14. Hành Tm
15. 
16. Hoa Dành Dành
17. Hoa ào
18. Hoa Hiên(Kim Châm)
19. Hoa Hoè
20. Hoa Lan - Hu
21. Hoa Magnolia
22. Hoa Mai
23. Hoa Mu n
24. Hoa Mimosa
25. Hoa Sen
26. Hoa S
27. Hoa Violet
28. Mãng Cu Xiêm
29. ng Ct

30.  Lông
31. Ngãi Hoa Vàng
32. Ngò Gai
33. i
34. Ring
35. Roi (Mn)
36. u Riêng
37. Sim
38. Su Hào
39. Su Su
40. Táo
41. Táo Tu
42. i Tây
43. Wasabi
 Kt
cây thuc nga c SARS ?
::: DS Trn Vit Hng :::
Trong khi Trung Hoa, ài loan và Canada ang phi vt vi phó vi bnh
SARS, Vit Nam là nc u tiên c WHO công nhn là ã ngn chn c
 lan truyn ca SARS và có nhng tin n là do  xông hi B kt ti
nhng bnh vin và nhng ni công cng ông ngi lui ti (?). B kt ã
c dùng trong dân gian  gi u giúp mt tóc, hi b kt dùng  xông
trong nhng ám tang, giúp tr kh nhng mùi vng ng
 kt, Gleditschia officinalis, thuc gia ình thc vt Cesalpi naceae ( hay
Leguminosae), c dùng trong ông dc di tên To giác ( Tsao-
chia=Zao-Jia). Anh ng gi là Chinese honey locust fruit, soap bean
c tính thc vt :
 kt thuc loi cây thân mc,cao 5-10m, thân có gai to và cng chia
nhánh. Lá mc so le, kép lông chim, hình trng
thuôn dài , c 25mm x 15mm, mép lá có rng ca

nh. Hoa mc thành chùm  nách lá hay  ngn,
màu trng. Qu cng, khi chín màu en dài 10-
12cm , rng 1-2 cm hi cong, hay thng : trong
qu có 10-12 ht màu nâu c 7mm; quanh ht là
t cht bt màu vàng nht. B kt ra hoa vào
tháng 5-7, và ra qu vào tháng 10-12. B kt có
ngun gc t khu vc gia Nam Trung Hoa và
c Vit Nam, c trng hu nh khp Vit Nam
( Riêng o Cát Bà có n 40 ngàn cây,cung cp
40 tn b kt mi nm) B kt cng c trng
i Thái Lan, n . Quc thu hái vào nhng
tháng 10-11 lúc ang màu xanh hay vàng nht,
phi khô  lâu , i sang màu en bóng. Riêng
gai b kt (cng là mt v thuc) có th thu hái quanh nm , nhng tt nht
là t tháng 9 qua n tháng 3 nm sau( mùa ông-xuân), cng c phi
khô
Thành phn hóa hc :
Qu cha :
10% hn hp Saponin loi triterpenic trong ó gm Gleditsia saponin B->G ,
Australosid, Gledinin. , Gledigenin.
Các hp cht Flavonoids nh Luteolin, Saponaretin,Vitextin Homo-orientin,
Orientin.
Men Peroxidase
ng hu c nh Galactose, Glucose, Arabinose
Các acid béo : Palmitic acid, Stearic acid, Oleic acid Linolic acid, Linoleic acid.
Các sterols nh Stigmasterol, Sitosterol
Cerylacohol ; tannins
Gai b kt cha : Gleditchia saponin B->G, Palmitic acid, acid béo ,
hydrocarbon nh nonacosane, heptacosane
Nghiên cu ca Duke trên ht Gleditsia japonica, trng ti Hoa K ghi nhn

hàm lung cht béo cao hn 4. 3 % so vi 2. 8% ni loài trng ti Nht.
c tính dc hc :
a s nhng nghiên cu v B kt c thc hin ti Trung Hoa, Nht ( ti
Vit Nam cng có mt s công trình nghiên cu v hot cht ca b kt).
Kh nng huyt gii : B kt có kh nng huyt gii rt mnh.
Kh nng kháng vi trùng : Dung dch ly trích bng nc có tác dng c ch
Escherichia coli, Eberthella typhosa, Pseudomonas aeruginosa, Proteus
vulgaris và các vi trùng gram âm (in vitro). Hn hp Saporanetin và
Flavonoid trong B kt có tác dng chng mt s siêu vi trùng trong ó có c
loi Coronavirus.
Kh nng chng nm : th nghim in vitro cho thy kh nng c ch mt s
dermatophytes.
Tác dng long m : Saponins ca b kt có tác dng kích thích màng nhày
bao t to phn x gia tng cht bài tit ni ng hô hp, giúp tng xut cht
m Tác dng long m này tuy áng chú ý nhng không mnh bng Radix
Platycodi Grandiflori.
 kt trong ông Dc :
c hc c truyn Trung Hoa dùng Qu B Kt và Gai B Kt làm 2 v thuc
có tác dng tr liu khác nhau. Theo các Danh Y c ti Trung Hoa nh Lôi
Hiu, Vng Hiu C (i Nguyên), Lý thi Trân, To giác i vào Kinh Quyt
Âm, li c 'cu khiu', sát c tinh vt, cha c nhng chng bng
trng a s cá phng thc u tr ghi trong 'Gin Yu t chúng
phng','Ngoi ài bí yu phng','Thiên kim phng' u dùng B kt
(thiêu tn tính) tán thành bt, thi vào mi hay hoà nc  ung
Danh y Cù Hi Ung (i Minh) lun v To giác trong 'Bn tho Kinh s' nh
sau : ' To giác i vo Túc quyt Âm kinh và Th Thái Âm, Dng Minh
kinh Vì Quyt Âm là tng Phong Mc nên chính ch là Phong Tí (T c tê
i, u phong làm chy nc mt ) u do Kinh Quyt Âm phong mc gây
ra bnh. To giác bm th tính tân tán, li các quan khiu bình c mc
khí nên phá c phong tà

Qu B Kt :
Qu B Kt hay To Giác (Zao jiao) ( Nht dc gi là sòkaku ; i hàn là
Chogak), ghi chép trong Thn Nông Bn tho, c xem là có v chua, tính
m và có c tính nh, tác dng vào các kinh mch thuc Ph (Phi) và i
tràng.
o Giác có nhng tác dng và c dùng nh sau :
Tán m : dùng trong các trng hp m ng, ho và th khò khè do m
nghn không th tng xut ni hng. To giác c ph hp vi Ma hoàng
(Ephedra) và Mt heo  tr Sng phi kinh niên có nhng triu chng ho,
th khò khè, nng ngc và àm dính ni hng.
Thông khiu và Tái sinh Thn : dùng trong các trng hp b bt tnh, tê ni
t hay phong git, cng hàm do m d ; thng phi hp vi T tân
(Radice Asari= xi xin), bng cách thi bt vào mi.
Phát tán khi u và làm gim sng phù :  tr các mn nht mi bt u
ng y hay nht sng mà m không thoát ra c To giác c dùng phi
p vi Kim Ngân hoa Flos Locinerae Japonica (jin yin hua), khi nht bt u
ng ty; và vi R Bch ch Radix Angelicae dahuricae (bai zhi) khi nht có
 mà không thoát ra c.
Khi dùng di dng 'thuc nhét hu môn, B kt có tác dng x, tng xut
giun a
Gai B Kt :
ông dc dùng Gai B kt (Spina Gleditsiae) (To Giác Thích = Zao jiao ci)
làm mt v thuc riêng. To Giác Thích c xem là có v cay, tính m, tác
ng vào các kinh mch thuc Can và V.
o Giác Thích có kh nng làm gim sng phù, thoát m, tái to huyt và
gim khi u. Gai B kt thng c dùng vào giai n khi phát ca nht
giúp to m và làm v ming ca nht ung. Gai B kt cng tng xut
phong, dit ký sinh trùng, nên c dùng tr 'hc lào' và phong cùi. Không
c dùng ni phù n có thai hay khi nht ã v ming.
 kt trong Nam dc :

 kt c s dng khá ph bin trong Dc hc c truyn Vit Nam và
trong sinh hot dân gian :
Qu B kt em ngâm hay nu ly nc  gi u, làm sch gu, mt tóc.
c nu B kt dùng  git qun áo len, d không làm phai mu hay
hoen .
Qu B kt (c ht) t cháy, tán thành bt , thi vào mi  tr trúng
gió,hôn mê, bt tnh; có th phi hp vi Bc hà giúp mau ht hi, hi tnh.
Xông khói B kt có th giúp tr nght mi, khó th.
 kt t (tn tính), tán thành bt, trn vi du mè làm thuc nhét hu
môn, giúp thông hi t rut (trung tin sau khi m; thông i tin, tr giun
kim.
Qu B kt tán thành bt mn, p vào chân rng  tr sâu rng, làm nhc
ng.
c ngâm b kt dùng gi cho tr tr chóc u, có thp thêm bt B
t à t thành than  giúp mau lành
Tài liu s dng :
Chinese Herbal Medicine Materia Medica (Dan Bensky)
Oriental Materia Medica (Hong-Yen hsu)
n Cây thuc Vit Nam (Võ vn Chi)
Jade Remedies (Peter Holmes)
Medicinal Plants of China (J Duke & E Ayensu)
i b trng, Ci trng
hay
Bok Choy
cây rau rt thông dng
::: DS Trn Vit Hng :::
Trong s nhng cây thuc i gia ình Cruciferes (nh ci bp, ci c, ci xanh ) bok choy
có thc xem là cây rau có v ngon, và d s dng nht khi nu n. Bok choy trc ây ch có
t ti các Ch thc-phm Á ông nhng nay ã hu nh là mt món hàng thng nht ngay
i các ch M. Tên gi Chinese cabbage ã gây nhiu nhm ln cho ngi s dng vì gi chung

không nhng cho hai loi thông dng Brassica rapa var chinensis và B. rapa var. pekinensis.mà
còn cho ngng loi khác ít gp hn nh B.rapa var parachinensis, B. rapa ssp chinensis var
rosularis.
 d phân bit, nên ghi nhn ting Trung hoa  gi chung các loi rau là cai (thái) (nu
nói theo ting Qung ông s là choy hay choi), không có ting n c  gi bp ci, và các
loi ci c gi bng tên kép  mô t hính dáng, màu sc Do ó Bch thái = Bai cai (Ting
Qung ông là Pak choi) ngha là Rau trng hay ci trng và i bch thái hay Da bai cai là Rau
trng ln
Các cây rau ci c phát trin ti Trung Hoa song song vi các loi rau ci bên Âu châu và
ng c lai to  bin i thành rt nhiu dng Ci trng sau ó t Trung Hoa ã n bán
o Triu Tiên và Nht vào cui th k 19 : ti Nht, Ci trng hay Hakusai ã c bin i 
thích ng vi khí hu (Lá to hn và màu xanh hn, nhn và phn lõi có màu vàng nht)
Tên khoa hc và nhng tên thông dng :
§ Brassica rapa ssp chinensis , thuc h thc vt Brassicaceae.