PHÒNG CHỐNG SỐT DENGUE/SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE ppt

PHÒNG CHỐNG SỐT DENGUE/SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE

TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Xây dựng mô hình điểm trong xử lý dịch sốt dengue/sốt xuất
huyết dengue (SD/SXHD) trong tình hình thực tế hiện nay là điều mà các cấp chính
quyền, ban ngành đoàn thể và Ngành Y tế luôn mong đợi. Mô hình xử lý ổ dịch nhỏ
theo quy mô ấp trong phòng chống SD/SXHD tại huyện Châu Thành tỉnh Kiên Giang
năm 2007, là mô hình điểm tại khu vực phía Nam nhằm khống chế không để dịch
SD/SXHD lan rộng.
Mục tiêu nghiên cứu: Thiết lập mô hình xử lý ổ dịch nhỏ quy mô ấp trong
phòng chống sốt dengue/sốt xuất huyết dengue tại huyện Châu Thành tỉnh Kiên
Giang năm 2007. Nhằm khống chế dịch sốt dengue/sốt xuất huyết dengue ngay từ
quy mô ấp, không để dịch lan rộng ra quy mô xã.
Phương pháp nghiên cứu: Thiết kế nghiên cứu phỏng thực nghiệm, thực
hiện tại 3 xã Giục Tượng, Mong Thọ A và Thạnh Lộc huyện Châu Thành tỉnh Kiên
Giang.
Kết quả nghiên cứu: Thiết lập được mô hình xử lý ổ dịch nhỏ quy mô ấp
trong phòng chống SD/SXHD. Mô hình đã thể hiện rõ tính hiệu quả và khả thi.
Kết luận: Duy trì và nhân rộng mô hình xử lý ổ dịch nhỏ quy mô ấp trong
phòng chống SD/SXHD.
ABSTRACT
THE SMALL MODEL OF OUTBREAK CONTROL OF DENGUE
FEVER/DENGUE
IN CHAU THANH SUBURB KIEN GIANG PROVINCE, 2007
Nguyen Lam, Nguyen Hong Hoa
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 - Supplement of No 4 - 2008: 58 - 60
Background: Establishing the standard model of outbreak control of Dengue
Fever is an important issue that government, many companies and health system
interest nowadays. The small sampling follow hamlet guidance in preventing this
disease in Chau Thanh Suburb of Kien Giang Province in 2007, which is the main
point in the south area in order to prevent the transfer of epidemic of Dengue Fever.

Research objectives: Establishing the small model of outbreak control of
Dengue Fever in hamlet range in Chau Thanh outskirt, Kien Giang in 2007 in order to
stop it spread in community scale.
Research methodology: Quasiexperimental study in three communities
which are Giuc Tuong, Mong Tho A and Thanh Loc of Chau Thanh suburb, Kien
Giang Province.
Results: Developing the small sampling of treatment epidemic
Dengue/Dengue Fever of hamlet model and it is clearly effective and feasible.
Conclusion: Maintaining and expanding the small model of outbreak
intervention in hamlet area on DF/DHF control.
ĐẶT VẤN ĐỀ
*
Viện Pasteur TPHCM
**
Khoa YTCC ĐHYD TPHCM

Từ năm 1999 chương trình mục tiêu Quốc gia phòng chống sốt dengue/sốt
xuất huyết dengue (SD/SXHD) đã triển khai với mục tiêu giảm chết, giảm mắc,
không để dịch xảy ra và xã hội hoá hoạt động phòng chống SD/SXHD
(1)
. Trong đó
chiến lược giảm mắc chủ yếu là diệt véc tơ truyền bệnh thông qua hoạt động của
mạng lưới cộng tác viên, chiến dịch diệt lăng quăng (bọ gậy) dựa vào cộng đồng
(6)
.
Mô hình phòng chống SD/SXHD dựa vào mạng lưới cộng tác viên là mô hình
đầu tiên thực hiện. Tuy nhiên, mô hình này đã gặp một số khó khăn. Thứ nhất, mô
hình chỉ bao phủ 10 - 12% số xã của tỉnh. Thứ hai, mỗi cộng tác viên chịu trách
nhiệm viếng thăm quá nhiều hộ gia đình mỗi tháng. Theo kết quả giám sát nhiều năm
của Viện Pasteur thành phố Hồ Chí Minh, cho thấy cộng tác viên hoạt động chưa có

hiệu quả cao
(2,4)
. Từ năm 2000, mô hình chiến dịch diệt lăng quăng đã làm giảm chỉ
số véc tơ ở cộng đồng rất nhiều
(3)
. Tuy nhiên mô hình này chỉ có tác dụng làm giảm
chỉ số véc tơ trong thời gian ngắn.
Kết quả phòng chống SD/SXHD từ 1999 đến 2006 cho thấy, số chết do
SD/SXHD có chiều hướng giảm nhưng số mắc không giảm nhiều và nguy cơ bùng
phát dịch luôn tiềm ẩn trong cộng đồng
(5)
. Thực tế có được mô hình phòng chống
SD/SXHD hiệu quả, có thể duy trì và nhân rộng là điều mà các cấp chính quyền và
Ngành Y tế luôn mong đợi.
Việc triển khai thí điểm mô hình xử lý ổ dịch nhỏ theo quy mô ấp trong phòng
chống SD/SXHD tại huyện Châu Thành tỉnh Kiên Giang, là cơ sở thuận lợi cho việc
thiết lập và đề xuất mô hình xử lý dịch SD/SXHD cho tỉnh Kiên Giang cũng như các
tỉnh thành khác trong khu vực phía Nam.
Mục tiêu nghiên cứu
Thiết lập mô hình xử lý ổ dịch nhỏ theo quy mô ấp trong phòng chống sốt
dengue/sốt xuất huyết dengue tại 3 xã Giục Tượng, Mong Thọ A và Thạnh Lộc
huyện Châu Thành tỉnh Kiên Giang năm 2007.
Khống chế không để dịch sốt dengue/sốt xuất huyết dengue bùng phát và lan
rộng ra quy mô xã tại 3 xã điểm huyện Châu Thành tỉnh Kiên Giang năm 2007.
ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Triển khai tại 3 xã Giục Tượng, Mong Thọ A và Thạnh Lộc huyện Châu
Thành, tỉnh Kiên Giang.
Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu phỏng thực nghiệm

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
Thiết lập mô hình xử lý ổ dịch nhỏ quy mô ấp trong phòng chống SD/SXHD
tại 3 xã điểm (Xã Giục Tượng, Mong Thọ A và Thạnh Lộc)
Tại mỗi xã đã thành lập một đội xử lý ổ dịch nhỏ, thành viên tham gia là các
ban ngành đoàn thể của các ấp trong xã.
Tổ chức 3 lớp tập huấn cho các thành viên trong đội xử lý ổ dịch nhỏ và các
chuyên trách sốt xuất huyết tại 3 xã điểm.
Xử lý ổ dịch nhỏ quy mô ấp theo chỉ định của chương trình mục tiêu quốc gia
phòng chống SD/SXHD khu vực phía Nam.
100% ổ dịch nhỏ tại 3 xã điểm đều được phát hiện và xử lý theo đúng qui định
100% ổ dịch nhỏ tại 3 xã điểm đều được điều tra các chỉ số côn trùng BI và DI
trước - sau khi xử lý (BI: số dụng cụ chứa nước có lăng quăng Aedes trong 100 nhà
điều tra; DI: chỉ số mật độ muỗi Aedes).
Thực hiện giám sát tình hình mắc, chết SD/SXHD hàng tháng tại 3 xã điểm.
Giám sát các chỉ số côn trùng định kỳ hàng tháng tại 3 xã điểm.
Kết quả hoạt động trong 9 tháng triển khai mô hình xử lý ổ dịch nhỏ
Bảng 1: Tình hình mắc, chết sốt dengue/sốt xuất huyết dengue tại 3 xã điểm
năm 2007
T
háng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2
T
ổng
cộng
G
iục
Tượng
4
2
T
háng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2

T
ổng
cộng
M
ong
T
họ A
3
4
T
hạnh
Lộc
3
2
Năm 2007, tại 3 xã điểm không có ca tử vong do SD/SXHD. Tổng số ca mắc
SD/SXHD tại 3 xã điểm giảm 17,4% so với năm 2006. Trong năm 2007 tại 3 xã điểm
không xảy ra dịch nhỏ theo quy mô xã/phường căn cứ trên qui định của Bộ Y tế.
Bảng 2: Kết quả xử lý ổ dịch nhỏ (ODN) quy mô ấp tại 3 xã điểm năm 2007
Tên
xã
Số
ca m
ắc
SD/SXHD
năm 2007

S
ố
ODN
năm

2007
BI
trung
bình
trư
ớc xử
lý
BI
trung
bình sau
xử lý
DI
TB trư
ớc
xử lý
DI
TB sau
xử lý
Giục
Tượng
24 09

155

0 0,55

0
Mong
Thọ A
31 11

127

0 0,42

0
Th
ạnh
Lộc
37 12

111

0 0,43

0
Tổng số có 32 ổ dịch nhỏ xảy ra trong 3 xã điểm, chiếm 31,4% so với toàn
huyện (102 ổ dịch nhỏ).
100% ổ dịch nhỏ tại 3 xã điểm đều được xử lý triệt để bằng biện pháp diệt lăng
quăng và phun hóa chất. Các chỉ số côn trùng (BI, DI) đều giảm 100% so với trước
khi xử lý.
Bảng 3: Tình hình giám chỉ số côn trùng (BI) tại 3 xã điểm năm 2007
Thá
ng
05

06

07
0

8
0
9
1
0
1
1
1
2
Gi
ục
Tượng
16
8
56

68
3
6
3
0
5
7
3
2
1
0
Mon
g Thọ A
14

0
60

19
0
4
0
4
0
6
3
7
0
3
7
Thạn
h Lộc
17
0
10
3
19
3
5
7
4
7
8
3
5

0
2
7
Bảng 4: Tình hình giám sát chỉ số côn trùng (DI) tại 3 xã điểm năm 2007
Th
áng
0
5
0
6
0
7
0
8
0
9
1
0
1
1
1
2
Giụ
c Tượng
0,
4
0,
28
0,
28

0,
16
0,
1
0,
2
0,
17
0
,1
Th
áng
0
5
0
6
0
7
0
8
0
9
1
0
1
1
1
2
Mo
ng Thọ A

0,
86
0,
23
0,
86
0,
33
0,
33
0,
16
0,
23
0
Thạ
nh Lộc
0,
8
0,
66
1,
03
0,
23
0,
1
0,
16
0,

16
0
Kết quả giám sát côn trùng từ tháng 05 đến 12 năm 2007 tại 3 xã điểm, cho
thấy chỉ số BI giảm theo hướng ổn định và chỉ số DI giảm mạnh.
KẾT LUẬN
Đã thiết lập được mô hình xử lý ổ dịch nhỏ theo quy mô ấp trong phòng chống
SD/SXHD. Mô hình xử lý ổ dịch nhỏ theo quy mô ấp đã thể hiện rõ tính hiệu quả và
khả thi của nó trong việc làm hạn chế dịch SD/SXHD bùng phát, đồng thời cũng có
hiệu quả kiểm soát chỉ số côn trùng ở mức ổn định và an toàn.
KHUYẾN NGHỊ
Cần duy trì và nhân rộng mô hình xử lý ổ dịch nhỏ quy mô ấp trong phòng
chống dịch SD/SXHD, đồng thời để phát huy tính hiệu quả của mô hình cần triển
khai sớm ngay cả những tháng mùa khô đầu năm.