Phong tục cưới của người Khơme doc

Phong tuc cuoi hoi cua nguoi khome
Người Khơ Me coi ngày tổ chức cưới gả con theo lịch tháng của dân tộc. Theo phong tục
cổ truyền hôn lễ gồm ba lễ:

1. Lễ Sđây Đol Đông (Lễ nói), đàng trai chọn nét Phlâu Chău Ma Ha (người làm mai) đi
cùng đến nhà gái làm lễ nói. Lễ vật gồm : Bánh, trái cây, trầu cau …, mỗi thứ đều là số
chẵn.

2. Lễ Lơngmaha (Lễ hỏi), hai nhà thông báo cho thân nhân và lối xóm biết hai đàng đã
chính thức là xui gia. Lễ vật nhà trai đem sang nhà gái gồm : 4 nải chuối, 4 chai rượu, 4
gói trà, 4 gói trầu, 2 đùi heo, 2 con gà, 2 con vịt và một số tiền. Trong lễ này, ngày tháng
tổ chức đám cưới cũng được hai họ thống nhất.

3. Lễ Thngay Bôs Coltê (Lễ cưới), diễn ra tại nhà gái dưới sự điều khiển của Acha Pô
Lia (thầy cúng). Những nghi lễ chính : tiễn đưa chàng rể về nhà gái; dâng cơm cho sư; cắt
tóc; lạy ông bà; rắc bông cau; nhập phòng, nghi lễ được thực hiện theo các điệu nhạc múa
cổ truyền.
Lễ cưới của người Khơ-me Nam bộ thường tổ chức ngày của tháng đủ (30 ngày). Việc
mối mai diễn ra trong lễ ăn hỏi. Nhà trai tìm một bà mối có uy tín, ăn nói hoạt bát, hiểu
biết nhiều và là người đã lập gia đình, vợ chồng sống hạnh phúc, đầm ấm, cháu con đầy
đủ. Bà mối đến nhà gái dạm hỏi và tìm hiểu ngày tháng năm sinh của cô gái.

Thường, để làm tốt công việc này bà mối phải đến nhà gái 3 lần. Có những gia đình nhà
gái yêu cầu sau khi bà mối đến thì phải có 3 ông mối đến nói chuyện với cha cô gái. Sau
khi định rõ ngày lành tháng tốt, ông – bà mối cùng đàng trai đem lễ vật đến cúng tổ tiên
nhà gái. Lễ vật đặt trên các dĩa bạc hoặc trong các thạp gỗ sơn son thếp vàng. Vị a-cha
đọc kinh cầu nguyện cho đôi trai gái thành vợ thành chồng cũng như đọc kinh phù hộ cho
họ có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Rồi sau đó chọn người ăn nói vui vẻ đến dự lễ ăn hỏi
hầu mang đến niềm vui cho hai họ, nhất là cho cô dâu chú rể. Sau lễ hỏi, chú rể tương lai
được phép đến nhà cô dâu để hầu hạ cha mẹ vợ sắp cưới của mình.

Lễ cưới chính thức thường được tổ chức trong 3 ngày khá phức tạp và tốn kém. Tùy theo
địa phương nghi lễ có đôi chút khác nhau nhưng những phần cơ bản đều giống nhau.
Trước ngày cưới, nhà trai dựng cạnh nhà cô dâu một dãy nhà tạm bằng tre lá. Nhà có ba
gian: một gian làm bếp, một gian để đãi tiệc và một gian để các chùm hoa cau.
- Ngày thứ nhất là ngày làm bánh (thường phải có bánh tét và bánh ít) và bày tiệc.
- Ngày thứ hai chú rể và nhiều người khác đến ngồi trong gian nhà đặt hoa cau.
Buổi chiều là lễ cắt tóc. Trong lễ có một ca sĩ vừa hát vừa múa theo điệu nhạc, đi vòng
quanh cô dâu chú rể, thỉnh thoảng giơ kéo cắt một vài sợi tóc của hai người. Tục này
nhằm cắt bỏ những điều xấu khỏi cuộc đời của đôi trai gái. Trong khi đó các ông lục (sư
sãi) ngồi đọc kinh và vẩy nước hoa bưởi cầu phước cho mọi người. Buổi chiều, cha mẹ
cô dâu buộc chỉ vào cổ tay cô dâu chú rể, rồi buộc cả cho người thân và bạn bè. Lễ buộc
chỉ xong, mọi người cùng nhau vui vẻ dự tiệc. Sang ngày thứ ba, sáng sớm cô dâu lo
trang điểm và mặc quần áo cưới. Cô dâu phải mặc quần áo theo kiểu truyền thống, váy
bằng lụa, thắt lưng bằng bạc hoặc mạ vàng, khăn quàng thêu kim tuyến quấn lấy thân và
vắt sang vai trái. Chú rể có thể mặc quần tây áo sơ-mi. Cô dâu chú rể lạy trước bàn đặt
hoa cau rồi ngồi xếp bằng trên chiếc chiếu bông. Vị a-cha thắp nhang đèn, đọc kinh và lời
khấn bằng tiếng Pa-li cầu xin ơn trên ban phước lành cho đôi tân hôn. Sau đó, ông cầm
thanh gươm đi với những người mang hoa cau làm lễ Mặt trời. Chú rể cầm quạt che mặt
bước lên nhà trong lúc ba tiếng cồng được đánh ngân vang. Em trai hoặc em gái của cô
dâu đón chú rể, gởi chăn mền và đưa cho chú rể một miếng trầu. Sau đó chú rể lì xì cho
cậu em trai hoặc em gái cô dâu một số tiền nhỏ. Khi vào nhà, chú rể ngồi xuống chiếu,
mặt quay về hướng Đông. Trước mặt chú rể đã bày sẵn 3 dĩa hoa cau, xung quanh là các
mâm bánh tét, bánh ít, một cái đầu heo luộc và một con gà luộc. Sau khi chú rể kính cẩn
lạy mọi người trán chạm xuống chiếu, vị a-cha trao cho chú chùm hoa cau thứ nhất dành
tặng cha vợ, chùm thứ hai cho mẹ vợ và chùm thứ ba cho em vợ để tỏ lòng biết ơn những
người đã có công nuôi dưỡng, chăm sóc giúp đỡ vợ mình trong thời gian qua. Lễ xong,
mọi người chúc mừng đôi tân hôn được trăm năm hạnh phúc, đàn hát ca múa vui vẻ. Sau
đó mới thắp đèn cầy xung quanh cô dâu chú rể. Đèn cầy được chẻ làm hai nhánh, người
này cầm xong trao cho người bên trái mình. Cứ thế cho đến khi đủ 19 vòng thì tắt đèn
cầy. Vị a-cha lấy hoa cau ném cho mọi người xung quanh. Và mọi người cùng ném hoa

cau vào nhau để chúc mừng hạnh phúc.

Đến chiều tối, theo tiếng cồng, chú rể bám vào chiếc khăn của cô dâu, cả hai bước vào
phòng. Hai vợ chồng ngồi đối mặt nhau mà cô dâu có hai phù dâu ngồi hai bên. Chú rể
múc một muỗng cơm đút cho cô dâu. Cô dâu đáp lễ. Cũng làm ba lần như thế là tục ăn
chuối. Sau đó, một người phù dâu dùng tay cụng đầu cô dâu vào đầu chú rể, và dặên dò
những điều cần thiết theo phong tục tập quán cổ truyền.
Đó là nghi lễ cưới hỏi của người Khơ-me Nam bộ trước đây. Còn hiện nay có một vài nơi
đã chế giảm, thậm chí có gia đình còn pha thêm một ít nghi lễ cưới xin của người Hoa và
người Việt vào, ở thành thị đã được đơn giản hơn và chỉ tập trung trong chỉ 1 ngày. Tuy
nhiên lễ cưới hỏi của người Khơ-me Nam bộ ở nông thôn vẫn còn được lưu giữ nghiêm
ngặt theo luật tục cổ truyền.