NGHIÊN CỨU VỊ TRÍ – HÌNH DẠNG VÀ KÍCH THƯỚC RÃNH TRUNG TÂM Ở NÃO ppt

NGHIÊN CỨU VỊ TRÍ – HÌNH DẠNG VÀ KÍCH THƯỚC
RÃNH TRUNG TÂM Ở NÃO

TÓM TẮT
Nghiên cứu rãnh trung tâm của não ở não đã được nghiên cứu nhiều ở
trên thế giới, tuy nhiên ở Việt Nam chưa có công trình nào nghiên cứu vấn
đề này.
Mục tiêu nghiên cứu: Công trình có mục đích xác định các dạng, vị
trí và đo các kích thước của rãnh trung tâm của não ở người Việt Nam.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Trong nghiên cứu này
chúng tôi đã tiến hành đo rãnh trung tâm của 39 mẫu não là người Việt Nam
sau khi chết tại Bộ Môn Giải Phẫu Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí
Minh, trong đó có 32 nam và 7 nữ.
Kết quả: Hình dạng rãnh trung tâm có hai dạng, giống nhau giữa hai
bán cầu đại não trên cùng một người. Chiều dài rãnh trung tâm bên phải:
10,64 ±1,24 cm, bên trái: 10,5 ± 0,85 cm. Độ sâu nhất của rãnh trung tâm
bên phải:16,79 ± 3,50 mm, bên trái: 16,53 ± 3,70 mm. Vị trí của rãnh trung
tâm có khởi điểm ở trên cách cực trước bán cầu đại não 103mm và điểm tận
cùng ở dưới cách cực trước bán cầu đại não 71mm.
Kết luận: Rãnh trung tâm của não có 2 dạng. Chiều dài trung bình
của rãnh trung tâm là 10,6cm và có độ sâu trung bình là 16,6mm.
ABSTRACT
Background: Position-morphology and measurement of the central
sulcus was investigated in the world, but in Vietnam, this problem hasn’t
been investigated.
Objective: Determine position-morphology and measurement of the
central sulcus in Vietnamese brains.
Materials and methods: In this research, we measured the central
sulcus (fissure of Rolando) of thirty-nine brains of Vietnamese postmortem
at Anatomy department of University of Medicine and Pharmacy Ho Chi
Minh, including thirty-two men and seven women.

Result: There are two shapes of central sulcus. They are simillar on
two hemispheric brain of one person. The length of right central sulcus:
10,64 ±1,24 cm, left central sulcus: 10,5 ± 0,85 cm. The depth of right
central sulcus:16,79 ± 3,50 mm, left central sulcus: 16,53 ± 3,70 mm. The
distance between superior extremity of the central sulcus and the anterior
extremity of the hemisphere is 103mm, the distance between inferior
extremity of the central sulcus and the anterior extremity of the hemisphere
is 71mm.
Conclusion: There are two shapes of central sulcus. The average
length of central sulcus is 10,6cm and the average depth of central sulcus is
16,6mm.
Đ ẶT V ẤN Đ Ề
Nghiên cứu về giảI phẫu học hình thái não bộ không phải là vấn đề
mới mẻ. Đã từ lâu người ta đã tiến hành nghiên cứu về trọng lượng và kích
thước của não bộ
5,11
. Ngày nay với sự phát triển của ngành chẩn đoán hình
ảnh mà các tác giả đã ứng dụng vào các nghiên cứu não bộ trên người sống,
để rút ra mối quan hệ giữa hình thái và chức năng. Tuy nhiên việc nghiên
cứu mô tả và đo đạc trực tiếp trên não người đã chết cũng còn hữu ích cho
chúng ta ghi nhận được sự khác biệt giữa các cá thể và giống người
2
.
Phần lớn các tác giả trong nước và ngoài nước chỉ nghiên cứu về
kích thước và trọng lượng của não bộ
3,6
. Nghiên cứu về rãnh não chỉ được
thực hiện bởi một số tác giả nước ngoài. Ở Việt Nam chưa có tài liệu nào
nghiên cứu về các rãnh não, vì vậy chúng tôi đã tiến hành thực hiện đề
tài:” Nghiên cứu vị trí, hình dạng và kích thước rãnh trung tâm ở não của

người Việt Nam trưởng thành”.
Mục tiêu của công trình này nhằm cung cấp số liệu về hình dạng,
chiều dài và độ sâu của rãnh trung tâm ở hai bán cầu đại não của người Việt
Nam. Đây cũng là bước đầu đặt nền tảng cho các công trình nghiên cứu tiếp
theo về rãnh não ở người Việt Nam, cũng như kết hợp nghiên cứu giữa y học
hình thái và chức năng.
ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng
Chúng tôi đã tiến hành đo đạc trực tiếp 39 não bộ là ngườI Việt Nam
trong đó có 32 nam và 7 nữ tại Bộ Môn Giải Phẫu học Đại học Y Dược TP
Hồ Chí Minh.
Phương pháp nghiên cứu
Tiến hành nghiên cứu mô tả cắt ngang. Các mẫu não được bóc tách
các màng não, loạI bỏ mẫu não dập nát, hoạI tử, u Sau đó khảo sát về hình
dạng, chiều dài, độ sâu của các rãnh não. Xử lý số liệu thu thập được trên
phần mềm SPSS 7.5.
Phương tiện nghiên cứu
Bộ tiểu phẫu, thước, thước kẹp compas, chỉ màu vàng, que tăm đầu tù.
Bộ khung tự chế để cố định não, máy chụp hình kỷ thuật số.

Cách thức tiến hành
Chụp lại và phân dạng các rãnh não.
Đo chiều dài của rãnh não bằng cách phủ chỉ màu lên chiều dài của
rãnh sau đó đo chiều dài của chỉ chính là chiều dài của rãnh não.


Đo chiều sâu của rãnh não bằng cách dùng que tăm đầu tù thăm dò độ
sâu nhất và nông nhất sau đó lấy số liệu trung bình của độ sâu nhất và nông
nhất.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
Rãnh trung tâm
Hình dạng rãnh trung tâm
Bảng 1. Hình dạng rãnh trung tâm
NAM NỮ
T
Bn cầu no
Hình dạng rnh
Bn
phải
Bn
tri
Bn
phải
Bn
tri
Bn
phải
Dạng 1






28

28





6





6










34
Dạng 2

5

5


5


Qua nghiên cứu chúng tôi ghi nhận được hai dạng rãnh trung tâm.
Dạng thứ nhất là rãnh trung tâm chạy từ khe não dọc chạy ngoằn ngoèo đến
rãnh bên (87,1%). Dạng thứ hai là dạng rãnh trung tâm chạy hình uốn khúc
dích dắc và tận cùng cũng gặp rãnh bên (12,8%). Cả hai dạng này ở hai bán
cầu đại não trên cùng một người giống nhau.
Theo Broca rãnh trung tâm hình cong 2 chổ lồi ra trước tạo thành 3

gối là gối trên, gối giữa và gối dưới.
Chiều dài rãnh trung tâm
Bảng 2. Chiều dài rãnh trung tâm.
NAM N Ữ TRUNG BÌNH
Bán

Bên Bên Bên Bên
cầu não
Chi
ều
dài (cm)
Bên
phải
Bên
trái
phải trái phải trái
Rãnh
trung tâm
10.72
± 1.26
10.51
± 0.87
10.26
± 1.18
10.48
± 0.83
10.65
± 1.24
10.51
± 0.85

Rãnh trung tâm có độ dài trung bình 10,65cm ở bên phải và 10,51cm
ở bên trái. Theo Testut và Latarjet
8
thì chiều dài trung bình là 11,8cm ở nam
và 11,3cm ở nữ, còn theo Voneida thì chiều dài rãnh trung tâm là 10,4cm.
Như vậy chiều dài của rãnh trung tâm ở người Việt Nam ngắn hơn so với
Testut và Latarject và giống Voneida.
Qua bảng 2 chúng tôi nhận thấy rằng ở nam chiều dài của rãnh trung
tâm ở bán cầu bên phải dài hơn bên trái, kết quả này ngược lại ở nữ nhưng
sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê với p>0,05.
Độ sâu của rãnh trung tâm
Bảng 3. Độ sâu của rãnh trung tâm:
NAM N Ữ TRUNG BÌNH
Bán
cầu
Độ
sâu
Bên
phải
Bên
trái
Bên
phải
Bên
trái
Bên
phải
Bên

trái
Sâu
nhất
16.897
± 3.539
16.586
± 3.689
16.200
± 3.564
22.600
±3.050
16.200
± 4.08
16.79
± 3.50
16.53
± 3.70


Qua bảng 3 chúng tôi nhận thấy rằng độ sâu nhất của rãnh trung
tâm bên phải ở nam sâu hơn bên trái, trong khi đó ở nữ thì độ sâu này
không có sự khác nhau. Nếu tính chung cả hai phái thì độ sâu của rãnh
trung tâm bên phảI sâu hơn bên trái nhưng sự khác biệt này không có ý
nghĩa thống kê p>0,05.
Theo Testut và Latarjet
8
độ sâu trung bình của rãnh trung tâm là từ
10-20mm theo Voneida thì độ sâu của rãnh trung tâm thay đổi từ 12-
22mm sâu hơn kết quả của chúng tôi trên não người Việt Nam.
Vị trí của rãnh trung tâm so với cực trước và sau của bán cầu đại

não
Bảng 4: Vị trí của điểm khởi đầu và điểm tận cùng của rãnh
Kho
ảng cách
(mm)
Tác giả
t
ừ khởi
đi
ểm đến cực
trước
từ
kh
ởi điểm
đến cực sau

từ
đi
ểm tận
cùng đ
ến
cực trước
t
ừ điểm
tận cùng đ
ến
cực sau
Chúng tôi 103 60 71 92
Passet 115 87
Giacomini 111 49 71 89

Rãnh trung tâm đi từ khởi điểm từ bờ trên bán cầu đại não đi xuống
dưới và đi chéo ra trước nên đầu trên (nơi khởi điểm) của rãnh trung tâm có
vị trí gần cực sau của bán cầu hơn cực trước của bán cầu đại não. Điểm này
cách cực trước bán cầu 103mm và cách cực sau 60mm. Điểm tận cùng (đầu
dưới) của rãnh trung tâm tận hết ở ngay trên rãnh bên cách cực trước bán
cầu 71mm và cách cực sau bán cầu 92mm.
Nếu so với tác giả Giacomini
8
thì vị trí khởi điểm và tận cùng của
rãnh bên ở người Việt Nam và người phương tây không có khác biệt nhiều.
KẾT LUẬN
Rãnh trung tâm có hai dạng đó là dạng chạy ngoằn ngoèo (87,1%),
dạng hình dích dắc (12,8%) và giống nhau giữa hai bán cầu đại não trên
cùng một người.
Chiều dài của rãnh trung tâm bên phải là 10,64 cm và bên trái là 10,5 cm,
độ sâu của rãnh trung tâm ở bên phải là 10,79 mm và bên trái là 16,53 mm.