Hệ thống chủ đạo giúp làm chủ đời mình - CON NGƯỜI PHI THƯỜNG TRONG BẠN doc

PHẦN 2: HỆ THỐNG CHỦ ĐẠO GIÚP LÀM CHỦ ĐỜI MÌNH
Chương 14: ẢNH HƯỞNG TUYỆT VỜI: HỆ THỐNG CHỦ ĐẠO
CỦA BẠN

Một trong những điều làm tôi thích thú nhất trong đời sống, đó là có cơ hội khám
phá những bí ẩn về thái độ của con người và nhờ đó cống hiến những giải pháp
thực sự biến đổi chất lượng của đời sống. Tôi cảm thấy hứng khởi khi tìm hiểu
những lý do tiềm ẩn đằng sau những thái độ của người ta, khám phá ra những niềm
tin chủ yếu, những câu hỏi, ẩn dụ, tiêu chuẩn và giá trị. Vì điểm mạnh của tôi là có
thể tạo ra ngay những kết quả, nên do nhu cầu tôi đã học được cách để xác định
những điểm đòn bẩy để tạo điều kiện cho những thay đổi xảy ra. Hằng ngày tôi
đóng vai Sherlock Holmes, tìm tòi những chi tiết nhỏ bé nhất để kết thành bài toán
trong kinh nghiệm độc đáo của mỗi người – tôi đúng là một thám tử tư chuyên
nghiệp đấy! Có những chìa khóa kỳ diệu trong những thái độ của con người!
Đôi khi những chìa khóa này khó nhận ra, cần phải tìm hiểu sâu để khám phá ra
chúng. Tuy nhiên, thái độ ứng xử của con người vô cùng đa dạng đấy, nhưng tôi đã
tìm ra một điều cho phép tôi thành công, đó là mọi sự rốt cuộc cũng qui về một số
khuôn mẫu chung do những yếu tố chủ chốt làm thành. Nếu bạn và tôi nắm được
những nguyên tắc tổ chức này, chúng ta sẽ có khả năng không những tạo ảnh
hưởng nơi người khác để giúp họ thay đổi một cách tích cực, mà còn hiểu được tại
sao họ hành động như thế.
Hiểu được Hệ thống chủ đạo điều khiển mọi thái độ con người là một khoa học
đích thực được chi phối bởi những định luật và những hành động và phản ứng có
thể đoán trước được.
Chúng ta bị vây bọc triền miên bởi vô số những sự việc xảy ra trong đời sống hằng
ngày khiến hầu hết chúng ta không nhận ra mình có một triết lý riêng, cũng không
nhận ra được sức mạnh mà triết lý này hướng dẫn cách chúng ta đánh giá ý nghĩa
của sự việc chung quanh chúng ta. Phần hai trong sách này giúp bạn điều khiển hệ
thống chủ đạo của bạn trong việc đánh giá – sức mạnh điều khiển cách bạn cảm

nhận và việc bạn làm trong mọi giây phút của đời sống.
Hiểu được Hệ thống chủ đạo của người khác sẽ cho phép bạn hiểu trực tiếp bản
chất của một người, dù người đó là vợ, chồng, con cái, người chủ hay người đối tác
kinh doanh của bạn, ngay cả những người bạn gặp hằng ngày. Bạn sẽ thấy thật
may phước cho bạn khi có thể biết được động cơ nào đang thúc đẩy tất cả những
con người rất có ý nghĩa đối với bạn này – kể cả chính bạn. Nhờ đó, không cần
phán đoán ai, bạn có thể trực tiếp nhận ra họ thực sự là người thế nào.
Với trẻ em, chúng ta thường nhớ lại rằng tính đỏng đảnh, khó bảo là do nhu cầu
được chiều chuộng hơn là một tâm trạng bướng bỉnh hay hư đốn. Trong đời sống
hôn nhân, một điều đặc biệt quan trọng là chúng ta biết nhận ra những căng thẳng
của cuộc sống hằng ngày để có thể nâng đỡ lẫn nhau và vun trồng sợi dây hôn
nhân đã ràng buộc hai người với nhau. Nếu người bạn đời của bạn cảm thấy bị áp
lực công việc đè nặng và bột phát những cơn tức giận hay thất vọng, thì không có
nghĩa là cuộc hôn nhân của bạn không còn gì nữa, nhưng là một dấu hệu để bạn
thấy mình phải quan tâm hơn và tập trung nâng đỡ người bạn đời mà bạn yêu
thương. Cũng thế, chúng ta không thể xét đoán một người chỉ bằng một hai sự kiện
riêng lẻ. Con người không phải là những thái độ cư xử của họ.
Bí quyết để hiểu con người là tìm hiểu Hệ thống chủ đạo của họ để bạn có thể trân
trọng cách suy nghĩ hệ thống và cá nhân của họ. Mọi người chúng ta đều có một hệ
thống hay phương pháp mà chúng ta sử dụng để xác định điều gì có nghĩa đối với
chúng ta và chúng ta phải có thái độ nào đối với nó trong mọi tình huống của cuộc
đời. Chúng ta phải nhớ rằng mỗi chuyện đều có tầm quan trọng khác nhau đối với
mỗi người và mỗi người đánh giá sự việc xảy ra mỗi khác tùy theo hoàn cảnh và
viễn tưởng của họ. Chúng ta cần học cách đánh giá sự việc để có những phán đoán
tích cực và có những hành động tích cực đi kèm.

Những phán đoán tuyệt vời tạo những cuộc sống tuyệt vời
Khi tìm hiểu đời sống của những người thành đạt, tôi luôn luôn nhận ra một mẫu
số chung này: họ có những phán đoán tuyệt vời. Bạn cứ thử nghĩ đến bất kỳ một
người thành đạt trong một lãnh vực nào như kinh doanh, chính trị, pháp luật, nghệ

thuật, tình cảm, sức khoẻ, tôn giáo. Điều gì đã đưa họ lên vị trí tột đỉnh? Điều gì đã
làm cho luật sư Gerry Spence thắng trong hầu như mọi vụ án mà ông đã bênh vực
trong suốt 15 năm qua? Tại sao Bill Cosby đã luôn luôn làm khán giả say mê mỗi
khi anh bước lên sân khấu? Điều gì đã làm cho nhạc của Andrew Lloyd hoàn hảo
đến mê hồn như vậy?
Tất cả đều qui về một lý do là họ có những đánh giá tuyệt vời trong những lãnh
vực chuyên môn của họ. Spence thấu triệt được những ảnh hưởng đối với cảm xúc
và quyết định của người ta. Cosby đã bỏ ra nhiều năm phát triển những tiêu chuẩn
chủ đạo, những niềm tin và những qui luật về cách dùng mọi sự vật chung quanh
để làm người ta cười. Sự thành thạo của Webber trong lĩnh vực nhạc điệu, phối
khí, hòa âm và các yếu tố khác đã giúp anh viết ra những bản nhạc làm rung cảm
lòng người.
Một trong những nhà quản lý đầu tư hàng đầu trên thế giới là Sir John Templeton,
chủ tịch đầu tư thế giới, đã giữ mức kỷ lục suốt 50 năm nay không có đồi thủ. Một
số tiền đầu tư 10,000 đô-la vào Quĩ phát triển Templeton lúc ban đầu là năm 1954
thì ngày nay có thể trị giá 2 tỷ 2 đô-la! Nếu bạn muốn ông đích thân làm việc cho
dự án đầu tư của bạn, bạn phải đầu tư tối thiểu 10 triệu đô-la tiền mặt; khách hàng
lớn nhất của ông đã giao cho ông đầu tư trên 1 tỷ đô-la. Điều gì đã giúp Templeton
trở thành một trong số những nhà tư vấn đầu tư vĩ đại nhất trong lịch sử? Khi tôi
nêu câu hỏi này với ông, ông không do dự trả lời, “khả năng tôi đánh giá đúng giá
trị của một vụ đầu tư”.

Giỏi đánh giá sẽ mang lại nhiều của cải
Chúng ta hãy tóm lược 5 yếu tố đánh giá và mô tả vắn tắt từng yếu tố một.
1. Yếu tố thứ nhất chi phối mọi việc đánh giá là trạng thái tri thức và cảm xúc của
bạn trong lúc bạn đánh giá. Trong đời sống, có những lúc một ai đó nói điều gì với
bạn và làm bạn khóc, trong khi cùng một lời nói đó nói với bạn vào một lúc khác
lại làm bạn cười. Tại sao có sự khác biệt ấy? Có thể chỉ đơn giản là do tâm trạng
của bạn lúc đó. khi bạn đang trong tâm trạng sợ hãi, dễ tổn thương, thì những tiếng
bước chân khe khẽ ngoài cửa sổ của bạn ban đêm sẽ làm bạn cảm thấy hoàn toàn

khác với lúc bạn đang vui tươi phấn khởi. Vì vậy, một trong những yếu tố chính để
bạn có những đánh giá tốt là bạn làm việc đánh giá này khi mình đang ở trong tâm
trạng phấn khởi, tích cực thay vì trong tâm trạng e dè sợ hãi.
2. Yếu tố thứ hai là các câu hỏi chúng ta nêu lên. Các câu hỏi tạo nên hình thức
khởi điểm cho việc đánh giá của chúng ta. Bạn nên nhớ rằng, khi phản ứng lại bất
cứ điều gì xảy ra trong cuộc đời, trí óc của chúng ta đánh giá sự việc đó bằng câu
hỏi, “Điều gì đang xảy ra? Ý nghĩa của tình huống này là gì? Nó có nghĩa là đau
khổ hay sung sướng? Tôi có thể làm gì để tránh đau khổ, hay để đạt sự vui sướng?”
Trong tiến trình đặt câu hỏi này, các câu hỏi quen thuộc của bạn có một vai trò
quan trọng.
3. Yếu tố thứ ba là bậc thang giá trị của bạn. Trong cuộc sống, mọi người chúng ta
đều biết đánh giá một số cảm xúc nhiều hơn những cảm xúc khác. Mọi người
chúng ta đều muốn cảm thấy hạnh phúc, nghĩa là sự thỏa mãn và đều muốn tránh
đau khổ. Nhưng kinh nghiệm cuộc đời dạy mỗi người chúng ta một hệ thống đánh
giá riêng cho mình trong việc coi cái gì là đau khổ, cái gì là hạnh phúc. Đó chính là
nhờ sự hướng dẫn do bậc thang các giá trị của chúng ta. Ví dụ, một số người coi
hạnh phúc là cảm giác ổn định, an toàn, trong khi người khác lại coi sự an toàn, ổn
định là đau khổ vì điều này làm cho họ không bao giờ cảm nghiệm được sự tự do.
4. Yếu tố thứ tư là các niềm tin của chúng ta. Các niềm tin tổng quát của chúng ta
cho chúng ta cảm giác chắc chắn về cách thức chúng ta cảm nghiệm và về những
gì chúng ta có thể mong đợi nơi bản thân mình, nơi đời sống và nơi người khác. Ví
dụ, một số người tin rằng, “Nếu bạn thương tôi, thì bạn đừng bao giờ nặng lời với
tôi”. Niềm tin này khiến cho người này đánh giá một lời nói nặng như là một biểu
hiện của việc không có tình thương trong mối quan hệ.
5. Yếu tố thứ năm của Hệ thống chủ đạo là kho kinh nghiệm đối chiếu bạn có sẵn
trong trí óc của bạn mà bạn có thể đem ra sử dụng. Trong trí óc bạn, bạn đã lưu trữ
mọi kinh nghiệm bạn đã có trong cuộc đời, cũng như mọi kinh nghiệm mà bạn đã
tưởng tượng ra.
Những kinh nghiệm đối chiếu này là nguyên vật liệu mà chúng ta sử dụng để xây
dựng các niềm tin và các quyết định của mình. Để xác định một việc có ý nghĩa thế

nào với chúng ta, chúng ta phải đối chiếu nó với một cái khác. Ví dụ, hoàn cảnh
này tốt hay xấu? Tốt hay xấu so sánh với cái gì? Nó có tốt nếu đem so sánh với
trường hợp của người khác không? Nó có xấu khi so sánh với một hoàn cảnh xấu
nhất mà bạn đã kinh nghiệm không? Bạn có vô số những kinh nghiệm để đối chiếu
trong khi làm bất cứ quyết định nào.
Một ngày, bạn và tôi đều có cơ hội để có những kinh nghiệm đối chiếu nhờ đó
chúng ta có thể kiện cường các niềm tin của mình, hoàn thiện hóa các giá trị, hỏi
những câu hỏi mới, đi vào những trạng thái thúc đẩy chúng ta tiến tới những hướng
mà chúng ta muốn đến và thực sự hình thành những định mệnh tốt đẹp hơn cho
chúng ta.
“Người ta khôn ngoan nhiều hay ít không phải nhờ kinh nghiệm của họ,
mà nhờ khả năng biết đón nhận kinh nghiệm”.
-GEORGE BERNARD SHAW
Trắc nghiệm những điều bạn đã học
Để kích thích suy nghĩ của bạn về cách bạn làm cho Hệ thống chủ đạo của bạn
hoạt động hiệu quả, bạn hãy trả lời những câu hỏi sau đây:
1. Bạn thích nhất kỹ niệm nào trong đời mình?
2. Nếu bạn có thể chấm dứt nạn nghèo đói của thế giới hôm nay bằng việc giết một
người vô tội, liệu bạn có làm không? Tại sao có hay tại sao không?
3. Nếu một hành khách bỏ quên một túi xách trên xe taxi của bạn, liệu bạn có đi
tìm chủ của nó để trả lại không? Tại sao có hay tại sao không?
4. Nếu bạn ăn hết 100 con gián thì sẽ được thưởng 1000 đô-la, liệu bạn có ăn
không? tại sao có hay tại sao không?
Các câu trả lời của chúng ta sẽ phản ánh Hệ thống chủ đạo của mình. Và mỗi
người, tùy theo hệ thống chủ đạo và tùy theo cách đánh giá tình huống khác nhau,
sẽ cho những câu trả lời rất khác nhau. Thú vị đấy chứ, phải không bạn?
Tới một lúc nào đó…
Chúng ta đã học năm yếu tố trên đây của Hệ thống chủ đạo, nhưng còn một đề tài
chúng ta phải chú ý: chắc chắn chúng ta có thể đánh giá quá đáng. Con người
thường thích phân tích sự vật tới kỳ cùng. Thế nhưng, tới một lúc nào đó, chúng ta

phải chấm dứt việc đánh giá để bước sang hành động. Ví dụ, có người khi làm một
quyết định cực nhỏ cũng phải đánh giá đi đánh giá lại nhiều lần trước khi hành
động. Sự quá đáng này làm họ trở nên do dự, e dè và rốt cuộc không đạt đến kết
quả nào trong cuộc đời. Nhiều khi quá đắn đo trong các chi tiết nhỏ mọn có thể
làm chúng ta cảm thấy ngột ngạt và bất lực.
Tôi sẽ hướng dẫn bạn nhận ra hệ thống đánh giá bạn đang áp dụng là hệ thống nào,
giúp bạn thiết lập một hệ thống chủ đạo mới hiệu quả và nhất quán hơn. Bạn đã
biết sức mạnh của trạng thái và của các câu hỏi, giờ đây chúng ta bước sang lãnh
vực thứ ba của việc đánh giá: đó là các giá trị của đời sống, la bàn riêng của bạn, là
đề tài của chương tiếp theo.