BÀI 35: HOOCMÔN Ở THỰC VẬT. ppt

Ngày soạn: 08/03/2011
Ngày dạy: 12/03/2011

BÀI 35: HOOCMÔN Ở THỰC VẬT.
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
1 Trình bày được khái niệm hoocmôn của thực vật và các đặc điểm của
chúng
2 Phân biệt được 2 nhóm hoocmôn kích thích và nhóm hoocmôn ức chế
2. Kĩ năng:
3 Kĩ năng phân tich, tổng hợp
4 Nắm được các ứng dụng trong nông nghiệp của các phitôhoocmôn
3. Thái độ:
5 Sử dụng thuốc hợp lý đối với cây trồng.
II. Nội dung trọng tâm:
6 Phân biệt được nhóm hococmôn kích thích sinh trưởng và hoocmon ức chế
sinh trưởng.
III. Phương tiện dạy học
7 Một số hình ảnh SGK phóng to.
IV. Tiến trình dạy học
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
8 Sinh trưởng là gì? Phân biệt sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp.
9 Trình bày các loại mô phân sinh
3. Tiến trình dạy học:
Ở trên chương trình thời sự của đài truyền hình Việt Nam đã từng nhắc tới vụ việc
cây rau trồng 2 – 3 ngày có thể thu hoạch. Vậy tại sao trong thời gian ngắn người
ta lại có thể thu hoạch được số rau đó? Chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài 35 :
HOOCMÔN CỦA THỰC VẬT
I. Hoạt động 1: Khái niệm
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh

Quan sát lại thí nghiệm hình 23.1a,
và 23.2 ta thấy sự sinh trưởng của thân
cây hướng về nơi ánh sáng được chiếu.
Cơ chế nào gây ra hiện tượng này?




GV dẫn: Các hóa chất như auxin và các
chất gây ảnh hưởng đến sinh trưởng là
hoocmôn thực vật. Vậy hoocmôn thực
vật là gì?

- Hoocmôn thực vật có những đặc điểm
gì?


GV giải thích:
- Tính chuyên hóa:
Ví dụ: Ở ĐV bậc cao, từng bộ phận cơ
thể điều có thể tiết ra hoocmôn. Ví dụ
hoocmôn sinh dục có chức năng về sinh
dục và ở bộ phận sinh dục, insulin điều
tiết lượng đường trong máu. Ở TV, một
hoocmôn thực vật phải đảm bảo nhiều
chức năng và ở nhiều bộ phận.
HS tham khảo thông tin SGK trả lời
được:

- Do hoocmôn auxin di chuyển từ phía
bị kích thích (phía sáng) đến phía không
bị kích thích (phía tối) và kết quả là tại
phía không bị kích thích (phía tối) có
nồng độ auxin cao hơn nên kích thích tế
bào sinh trưởng nhanh.

- Hoocmôn thực vật là các chất hữu cơ
do thực vật tiết ra, có tác dụng điều tiết
hoạt động sống của cây.
- Do cây tiết ra, được vận chuyển theo
mạch gỗ và mạch rây
- Nồng độ thấp => gây biến đổi mạnh
- Tính chuyên hóa thấp.








GV hỏi: Tùy theo mức độ biểu hiện
tính kích thích hay tính ức chế sinh
trưởng thì hoocmon ở thực vật được
chia làm mấy loại?
- Chia làm hai loại: hoocmôn kích thích
và hoocmôn ức chế.
Nội dung:

I. Khái niệm:
1. Khái niệm: Hoocmôn thực vật (phitôhoocmôn) là các chất hữu cơ
do cơ thể thực vật tiết ra có tác dụng điều tiết hoạt động sống của
cây.
- Gồm 2 nhóm: hoocmôn kích thích và hoocmôn ức chế.
2. Đặc điểm:
+ Được tạo ra ở một nơi nhưng gây ra phản ứng ở một nơi khác trong cây.
+ Được vận chuyển theo mạch gỗ và mạch rây
+ Nồng độ rất thấp gây ra những biến đổi mạnh trong cơ thể.
+ Tính chuyên hóa thấp.

II. Hoạt động 2: Các loại hoocmon thực vật
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
1. Hoocmon kích thích:
Hoocmôn kích thích gồm những loại
hoocmon nào?
- Chúng có vai trò như thế nào đối với
đời sống cây trồng?
GV dẫn: chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu
nội dung của từng hoocmôn riêng biệt
để xem chúng có vai trò gì.
a. Auxin: chủ yếu là AIA
Hs tham khảo thông tin SGK139 trả lời
các câu hỏi:
- Gồm 3 loại: Auxin, Giberelin,
Xitokinin
- Giúp đẩy mạnh quá trình sinh trưởng
của thực vật.

-10 Auxin được sinh ra từ bộ phận
nào của cây?
-11 Phân bố chủ yếu ở đâu?

-12 Ở mức độ tế bào hay mức độ cơ
thể thì AIA tham gia vào hoạt
động sống của cây như thế nào?


Gv yêu cầu HS trả lời lệnh Sgk :


- Auxin được ứng dụng trong nông
nghiệp ra sao?
- Vậy tại sao không nên sử dụng auxin
nhân tạo trực tiếp cho các nông phẩm
làm thức ăn?
b. Giberelin
Tương tự như auxin, Hs trả lời câu hỏi:
- Giberelin được sinh ra từ bộ phận nào
của cây?
- Phân bố chủ yếu ở đâu?


- Ở mức độ tế bào hay mức độ cơ thể
thì GA tham gia vào hoạt động sống của
cây như thế nào?
- Giberelin được ứng dụng trong nông

- Sinh ra ở đỉnh của thân và cành.

- Có nhiều trong chồi, hạt đang nảy
mầm, lá đang sinh trưởng.
- Ở mức độ tế bào: Kích thích quá trình
nguyên phân và sinh trưởng dãn dài của
tế bào. Ở mức độ cơ thể: tham gia vào
các hoạt động hướng động, ứng động,
nảy chồi, kích thích rễ phụ…
- Auxin kích thích sinh trưởng dãn dài
của tế bào, nhờ đó làm tăng kích thước
của quả dâu tây.
- Kích thích ra rễ. Tăng tỉ lệ thụ quả.
Tạo quả không hạt. Nuôi cấy mô…
- Một số auxin nhân tạo (ANA, AIB…)
không có enzim phân giải trong cây nên
nó tích lũy gây độc hại cho người và
động vật.


- Chủ yếu ở lá non, quả non, rễ

- Trong hạt, củ chồi đang nảy mầm,
đang trong thời gian sinh trưởng, trong
các lóng thân.
- Tăng nguyên phân và tăng dãn dài ở
múc độ tế bào. Kích thích sự nảy mầm
nghiệp và công nghiệp thực phẩm ra
sao?

=> GV nhận xét và bổ sung
c. Xitokinin
- Xitokinin được tổng hợp từ bộ phận
nào?

- Xitokinin có tác dụng sinh lý như thế
nào?
- Nhận xét vai trò của xitokinin đối với
sự hình thành chồi trong mô callus?


- Quan sát nồng độ trong thí nghiệm
H35.3 rút ra được điều gì? (sự thay đổi
nồng độ ảnh hưởng như thế nào)

 GV nhận xét: Nồng độ
tương đối cao của AIA và kenitin
cảm ứng sự hình thành mô
callus sau vài tuần.
Sự phát triển có thể hướng vào hình
thành rễ hay cành tùy thuộc vào sự tăng
giảm tỉ lệ AIA/kinetin. Nếu tỷ lệ auxin
cao hơn xytokinin (kinetin) thì kích
và sinh trưởng chiều cao của cây ở mức
độ cơ thể.
- Ứng dụng:
Lấy sợi
Kích thích sự ra hoa. Tạo quả không hạt

Ứng dụng sản xuất mạch nha và công
nghiệp đồ uống.


- Chồi, quả non ,lá non, tầng phát sinh,
chủ yếu ở đỉnh rễ.
- Kích thích sự phân chia tế bào, làm
chậm quá trình già của tế bào.
- Xitokinin hoạt hóa sự phân hóa phát
sinh chồi thân trong nuôi cấy mô callus
dựa vào tác động kích thích phân bào
làm tăng số lượng tế bào.
- Nồng độ auxin cao hơn kinetin thì
kích thích ra rễ
+ Nồng độ auxin thấp hơn kinetin sẽ
kích thích mọc chồi, cành







thích sự ra rễ, còn tỷ lệ xytokinin
(kinetin) cao hơn auxin thì kích thích ra
chồi, cành
Tuy nhiên Xitokinin chỉ thể hiện tác
động kích thích phát triển chồi trong
nuôi cấy mô khi có mặt auxin với liều
lượng thích hợp.

2. Hoocmon ức chế:
a. Êtilen:
-13 Êtilen được sinh ra trong thời
gian nào?
-14 Vai trò sinh lý của êtilen là gì?



GV hỏi: Người nông dân thường xếp
quả chín cùng quả xanh để làm gì ?


GV hỏi: Từ ví dụ trên và kiến thức đã
có được. Em hãy cho biết con người đã
ứng dụng Êtilen vào trong sản xuất như
thế nào ?
Ứng dụng của êtilen trong sản xuất
nông nghiệp, kích thích quả chín nhanh,
tuy nhiên người ta không dùng trực tiếp
khí etilen mà dùng hợp chất của nó (đất

- Thời gian rụng lá, khi hoa già…

- Thúc quả nhanh chín và rụng lá. Kích
thích sự ra hoa trái vụ. Tác động lên sự
phân hóa giới tính

- Quả chín sản ra nhiều Êtilen. Khi xếp
quả chín gần quả xanh thì êtilen do quả
chín sinh ra kích thích tăng nhanh quá
trình chín của quả xanh

- Tạo quả chín trái vụ đối với quả dứa.
Tác dụng làm cho quả chín nhanh






đèn)

b. Axit abxixic (AAB)
- Axit abxixic được sinh ra từ đâu?


GV dẫn: Axit abxixic được tổng hợp ở
các cơ quan của TV, chủ yếu là cơ quan
sinh sản, tích luỹ nhiều trong cơ quan
đang ngủ, nghỉ, kìm hãm quá trình trao
đổi chất, giảm sút các hoạt động sinh lý

và chuyển cây vào trạng thái ngủ nghỉ
- Vai trò sinh lý của axit abxixic là gì?


GV nhận xét: Là chất ức chế sinh
trưởng, ảnh hưởng đến quá trình chín và
sự ngủ của hạt, tăng khả năng chịu mất
nước,đóng mở khí khổng và hiện tượng
đẻ con ở một số loại cây ở vùng đầm
lầy ven biển như đước.
- AAB được ứng dụng như thế nào ?


- Sinh ra trong lá (lục lạp), chóp rễ.








- Liên quan đến sự chín và sự ngủ của
hạt. Sự đóng mở khí khổng, loại bỏ hiện
tượng sinh con.

+ Kéo dài thời gian ngủ nghỉ của hạt
trong thời gian bảo quản (Bảo quản
khoai tây, hành, tỏi, …)
+ Hạn chế sự rụng lá, quả trên cây


giữ quả quất, hoa đào, … trong dịp tết.


Nội dung:
II. Các loại hoocmôn ở thực vật
Loại hoocmon Nơi tổng hợp Tác dụng sinh lý
Auxin
Các mô phân sinh
chồi ngọn và các lá
non, phôi trong hạt
- Làm tăng kéo dài tế bào => kích thích
kéo dài thân và rễ.
- Tăng ưu thế ngọn, ức chế chồi bên.
- Gây hiện tượng hướng động.
- Phát triển quả,tạo quả không hạt.
- Ức chế sự rụng lá, quả, kích thích ra
rễ.
Giberelin

Các cơ quan đang
sinh trưởng như lá
non, quả non, hạt
đang nảy mầm,

phôi đang sinh
trưởng
- Kích thích phân chia và phân hóa tế
bào, giúp thân mọc dài ra, lóng vươn
dài.
- Phá trạng thái ngủ , nghỉ của hạt.
- Kích thích ra hoa, tạo quả không hạt.
- Ảnh hưởng đến quang hợp, hô hấp và
trao đổi nitơ.








Xitokinin

Các tế bào đang
phân chia trong rễ,
lá non, quả non.
- Kích thích phân chia tế bào mạnh mẽ.
- Làm yếu ưu thế ngọn, kích thích sinh
trưởng chồi bên.
- Kìm hãm hóa già.
- Kích thích nảy mầm, nở hoa.
Êtilen
Các mô cuả quá
chín, lá già.

- Thúc đấy quá trình chín của quả, ưc
chế sinh trưởng của cây non, mầm thân
củ.
- Gây rụng lá và quả.


Ứế
Axit
abxixic
Chủ yếu ở lá,tích
lũy trong cơ quan
già, cơ quan đang
ngủ, nghĩ hoặc sắp
- Ức chế sinh trưởng mạnh, gây rụng lá
và quả,kích thích đóng mở khí khổng
trong điều kiện khô hạn. Kích thích
trạng thái ngủ nghỉ của hạt.
rụng.


Giữa hoocmon kích thích và hoocmon ức chế nó có mối quan hệ gì không? Và
giữa các hoocmon kích thích có mối tương quan ra sao? Sau đây chúng ta sẽ vào
phần III để tìm câu trả lời.
III. Hoạt động 3: Tương quan hoocmon thực vật.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
GV đưa ra ví dụ:
- 2 loại hoocmôn là GA / AAB điều tiết
trạng thái sinh lý của hạt.
+ Hạt khô:GA rất thấp, AAB đạt cực
đại.

+ Hạt nẩy mầm: GA tăng nhanh, AAB
giảm mạnh
- Êtilen (và AAB) có tác dụng đối
kháng với auxin trong sự rụng lá và
quả:
Khi có tác nhân cảm ứng sự rụng 
AIA và êtilen được tổng hợp  tăng
nhanh, AIA giảm  tầng rời xuất hiện
 rụng lá.
=> Vậy từ những ví dụ trên hãy nêu
những mối tương quan giữa các
hoocmon đã học?


- Có những nguyên tắc nào cần chú ý











Gồm 2 mối tương quan chính
- Tương quan giữa hoocmon kích thích
với hoocmon ức chế.
- Giữa các hoocmon kích thích với

nhau.
+ Nguyên tắc khi sử dụng hoocmôn
thực vật
- Sử dụng với nồng độ thích hợp
- Chú ý tính chất đối kháng, hỗ trợ giữa
khi sử dụng các hoocmôn thực vật trong
nông nghiệp?





GV dẫn: Vậy việc trồng rau sau 2 – 3
ngày thu hoạch là do dùng chất kích
thích sinh trưởng, kéo dài thân và rễ =>
cây chóng lớn, và nhanh thu được lợi
nhuận. Tuy nhiên nếu việc sử dụng hàm
lượng hoocmon không đúng với nồng
độ thích hợp sẽ ảnh hưởng đến môi
trường, vi sinh vật và đặc biệt là con
người (chất diệt cỏ đioxin, phá hủy hay
gây chết mô và tế bào vi sinh vật, gây
một số biến chứng ở người)
các Hoocmôn thực vật.
- Trong trồng trọt phải quan tâm sự phối
hợp các hoocmôn thực vật với nhu cầu
dinh dưỡng của cây.
Nội dung:
III. Tương quan hoocmon thực vật
- Tương quan giữa hoocmon kích thích với hoocmon ức chế.

- Giữa các hoocmon kích thích với nhau.
4. Củng cố:
- GV nhắc lại nội dung trọng tâm và trình bày một số ứng dụng.
- HS đọc và ghi nhớ phần tóm tắt in nghiêng trong khung ở cuối bài.
- GV yêu cầu HS lấy ví dụ về ứng dụng hoocmôn trong hoạt động sản xuất.
5. Dặn dò
- Yêu cầu học sinh về nhà hoàn thành các câu hỏi và bài tập sau bài 35.
- Đọc mục Em có biết.
- Chuẩn bị bài 36- PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA.