Phụ nữ có thai dùng thuốc chống nấm như thế nào? pps

Phụ nữ có thai dùng thuốc chống
nấm như thế nào?


Các thuốc chống nấm có loại dùng ngoài, có loại dùng trong, có
loại dùng theo cả hai cách trên. Đối với các thuốc dùng trong cần quan
tâm hơn cả vì một số thuốc có thể gây dị tật cho thai.
Thuốc dùng an toàn cho người có thai
Amphotericin B dùng tiêm tĩnh mạch, tiêm tủy sống, đặt âm đạo đều
không gây dị dạng cho thai. Tuy nhiên, thuốc có thể gây ra thiếu máu, hạ
kali máu, suy thận cho cả mẹ và thai. Cần theo dõi chặt chẽ để xử lý kịp
thời. Trường hợp nấm khu trú một chỗ (nấm âm đạo, nấm phổi, nấm tiêu
hóa) cần cân nhắc kỹ, nếu thấy không thật cần thiết thì dùng một thuốc ít độc
hơn (ví dụ viên đặt clotrimazol, miconidazol trị nấm âm đạo ít khi gây tác
dụng phụ).
Thuốc cần thận trọng với người có thai
+ Griseopulvin: thuốc phá vỡ cấu trúc thì gián phân tế bào nên làm
ngừng pha giữa sự phân bào hoặc tạo ra DNA khiếm khuyết không có khả
năng sao chép làm cho nấm không sinh sôi được. Mặt khác griseopulvin
đọng lại ở các tế bào tiền thân keratin, tạo ra môi trường bất lợi làm nấm khó
thâm nhập. Sau khi uống, grieopulvin tập trung ở da, tóc, móng, gan, mô
mỡ, cơ xương. Grieopulvin được dùng rộng rãi để trị nấm ở da (vùng thân,
chân, đùi, râu, đầu ) ở tóc, móng tay, móng chân. Liệu trình điều trị thường
kéo dài (với nấm móng có thể dùng từ 6 tháng đến 1 năm, uống kết hợp với
bôi). Griseopulvin có thể gây sẩy thai, quái thai. Không dùng cho người dự
định hoặc đang mang thai. Chưa có thông tin đầy đủ về tác hại của
griseopulvin cho trẻ bú.
+ Metronidazol: là thuốc dùng phổ biến trong các bệnh viêm nhiễm
đường sinh dục dạng đặt hay uống hoặc có khi phối hợp cả hai (ví dụ trong
viêm âm đạo không điển hình, nhiễm trùng roi), metronidazol đi qua hàng
rào nhau thai khá nhanh, tạo ra nồng độ ở cuống nhau và huyết tương xấp xỉ

nhau. Kinh nghiệm lâm sàng về tác dụng của metronidazol trên thai chưa
đầy đủ, thống nhất. Đã có nhiều người có thai dùng metronidazol không ghi
nhận được tai biến thai nhưng cũng có một số báo cáo về nguy cơ gây quái
thai khi dùng thuốc vào 3 tháng đầu thai kỳ. Metronidazol tiết vào sữa mẹ
khá nhanh nhưng chưa rõ ảnh hưởng trên trẻ bú như thế nào. Có thể dùng
metronidazol cho người có thai nhưng cần thận trọng, tốt nhất là không nên
dùng ở 3 tháng đầu thai kỳ, không dùng phác đồ điều trị liều duy nhất (liều
cao 2-4 g/ngày) cho người có thai, thận trọng với người cho con bú.
+ Chlotrimazol: là thuốc lựa chọn đầu tiên khi dùng chữa viêm âm
đạo do nấm Candida, thường dùng dưới dạng thuốc bôi, viên đặt. Chưa có
đủ các thông tin về tác dụng của thuốc với người mang thai trong 3 tháng
đầu thai kỳ. Vẫn chưa biết thuốc có bài tiết qua sữa hay không.
+ Nistatin: là thuốc chống nấm cùng họ với amphotericin. Có tài liệu
cho rằng vì nistatin không thấm vào máu nên không độc cho thai. Nhưng
trong thực tế vẫn có những dạng thuốc thấm qua đường tĩnh mạch như dạng
thuốc đạn vì thế cũng có tài liệu yêu cầu không dùng cho người có thai (ít
nhất cũng ở dạng thuốc này). Người có thai có thể dùng nistatin dưới dạng
thuốc không thấm qua máu điều trị nấm Candida (ở miệng, thực quản, dạ
dày, ruột, lưỡi) nhưng không nên dùng cho người có thai những dạng thuốc
thấm qua máu như dạng thuốc đạn.
+ Fluconazol và iltraconazol: ức chế enzym C14 dimethylasae dẫn
đến ức chế tổng hợp ergosterol ở thành tế bào, phá hủy màng tế bào chất của
nấm nên có phổ kháng khuẩn rộng, mạnh. Khi uống, thuốc sẽ phân bố rất
nhanh vào các cơ quan tổ chức đồng thời lại đi vào lớp thượng bì, móng và
tích lũy lại khá lâu (nồng độ ở đó cao hơn nồng độ trong máu). Vì thế khi
điều trị không chỉ với nấm nội tạng mà ngay nấm ở bên ngoài vẫn dùng
dạng uống. Ví dụ, khi viêm âm đạo do nấm Candida, dùng thuốc dùng ngoài
chlotrimazol, song khi nặng cần phối hợp uống fluconazol liều thấp dùng
nhiều ngày hay liều cao dùng một lần duy nhất. Chưa có các thông tin đầy
đủ về tác dụng của thuốc với người mang thai. Với liều điều trị bệnh viêm

âm đạo như nói trên chưa có bằng chứng thuốc gây hại thai nhưng nếu dùng
liều cao (300-400mg/ ngày), kéo dài (3 tháng) trong các bệnh khác thì có
ghi nhận các tác hại cho thai. Chẳng hạn có thông báo về dị dạng bẩm sinh
ở trẻ sinh ra từ những bà mẹ khi mang thai có dùng fluconazol với liều cao
(400-800mg/ngày) khi điều trị nấm Coccidioides immitis trong 3 tháng đầu
thai kỳ (song mối liên quan thì chưa được biết rõ). Người có thai không nên
dùng fluconazol và iltraconazol liều cao, kéo dài. Fluconazol tiết vào sữa,
đạt nồng độ cao như ở huyết tương Không nên dùng cho người cho con bú.
Thuốc chữa nấm tại chỗ
Hầu hết các thuốc dùng chữa nấm tại chỗ đều không độc cho thai.
Nhưng cần chú ý: không dùng liều quá cao (dùng loại nồng độ cao, dùng
quá liều (bôi thuốc quá dày, quá nhiều lần), tránh để thuốc tiếp xúc với
những nơi nhạy cảm (vùng ở niêm mạc miệng, lưỡi, hầu, vùng bị tổn
thương) đặc biệt không dùng kéo dài ở những nơi này với liều cao. Lý do: sợ
thuốc ngấm vào bên trong thông qua hệ mạch máu dưới da. Tốt nhất là nên
chỉ dùng các loại thuốc có nồng độ thích hợp, trong liệu trình điều trị do thầy
thuốc đã ấn định (đúng liều, đúng ngày), tránh bôi lên những chỗ nhạy cảm
nếu không có chỉ định của bác sĩ.
Phụ nữ có thai chỉ nên dùng các loại thuốc trong liệu trình điều trị do
thầy thuốc chỉ định.