Bước ngoặt lớn trong điều trị thoái hóa khớp pot

Bước ngoặt lớn trong điều trị thoái hóa khớp


Điều khó tránh khỏi của thời gian
Thoái khớp là tình trạng lão hóa của sụn khớp và tổ chức xương dưới sụn, chịu
ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố như di truyền, nội tiết, chuyển hóa và chấn thương,
biểu hiện bằng những thay đổi về hình thái và tính chất của sụn khớp như sụn bị
nhuyễn hoá, kém tính đàn hồi, nứt ra và mỏng đi, tổ chức xương dưới sụn bị xơ
hóa, tạo ra các gai xương và hốc xương dưới sụn. Biểu hiện trên lâm sàng bằng
các triệu chứng đau nhức khớp, có thể tràn dịch khớp, biến dạng khớp, hạn chế
vận động khớp, làm ảnh hưởng đến lao động, sinh hoạt hàng ngày.
Các phương pháp điều trị hiện nay nhằm vào 2 mục tiêu chính là làm chậm quá
trình hủy hoại khớp, nhất là ngăn sự thoái hóa sụn khớp và giảm đau, duy trì khả
năng vận động, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Việc phòng bệnh
tập trung vào phát hiện và sửa chữa các dị dạng bẩm sinh, tư thế xấu, lệch trục
khớp và tránh cho khớp bị quá tải (tư thế làm việc hợp lý), giữ cân nặng hợp lý,
tránh béo bệu. Có nhiều các biện pháp điều trị khác nhau từ không dùng thuốc (vật
lý trị liệu, xoa bóp, kéo giãn, tắm bùn, tập luyện thể dục hợp lý ) đến sử dụng các
thuốc có tác dụng làm chậm quá trình thoái khớp; các phương pháp can thiệp (nội
soi khớp, phẫu thuật chỉnh sửa khớp) và phẫu thuật thay khớp nhân tạo khi các
biện pháp điều trị trên thất bại.
Tế bào gốc trở thành hy vọng lớn
Với sự phát triển của di truyền học, sinh học phân tử trong những năm gần đây,
nhất là sau khi giới khoa học đã giải mã được bộ gen người năm 2001, thì nhiều
công trình nghiên cứu về ứng dụng tế bào gốc trong điều trị nhiều bệnh nan y như
bệnh tự miễn, ung thư, đái tháo đường, Parkinson
Tế bào gốc (stem cells) là những tế bào có khả năng tự tái tạo bằng cách phân chia
tế bào và có khả năng biệt hoá thành nhiều loại tế bào khác nhau. Với khả năng
này, chúng có thể hoạt động như một hệ thống sửa chữa, thay thế các tế bào chết.
Có 3 loại tế bào gốc chính là: tế bào gốc từ phôi thai (embryonic stem cells) hình
thành sau khi thụ tinh. Nhóm thứ hai là tế bào gốc từ tế bào gốc trưởng thành

(adult stem cells) ở tuỷ xương, sụn khớp, da, giác mạc Nhiệm vụ của tế bào gốc
trưởng thành là thay thế, sửa chữa, bù đắp cho các tế bào đã chết. Việc sử dụng
các tế bào gốc trưởng thành an toàn hơn nhưng số lượng tế bào ít hơn. Hơn nữa,
chúng lệ thuộc vào tuổi của người có tế bào gốc, tế bào gốc của người trẻ phát
triển nhanh hơn người già. Nhóm thứ ba là tế bào gốc sơ sinh (infant stem cells) ở
dây rốn và nhau thai. Đây là nhóm tế bào gốc có ưu điểm hơn hai loại tế bào trên
về nhiều phương diện và đang được nghiên cứu nhiều.
Phương pháp cấy ghép bằng tế bào sụn khớp đã được nghiên cứu thực nghiệm trên
động vật từ những thập niên 70-80 của thế kỷ XX, nghiên cứu trên người vào
những thập niên 90. Trong số các nghiên cứu đó, đáng chú ý nhất là nghiên cứu
của TS. Lar Peterson và nhóm các nhà khoa học thuộc trường Đại học Goterbeg
(Thụy Điển) sử dụng phương pháp cấy ghép sụn khớp tự thân. Các tác giả đã sử
dụng phương pháp ghép sụn tự thân (autograft) cho một số bệnh nhân trẻ tuổi bị
thoái khớp gối thứ phát sau chấn thương. Các tế bào sụn được lấy ra từ sụn khớp,
sau đó được nuôi cấy trong một môi trường đặc biệt để được nhân lên, rồi chúng
được ghép vào nơi thiếu hụt sụn khớp.
Do đó kỹ thuật này bao gồm nhiều công đoạn. Trước tiên, tiến hành nội soi khớp
để xác định vị trí sụn bị tổn thương chuẩn bị cho ghép sụn, lấy một ít tổ chức sụn ở
vùng khớp không bị tổn thương. Các tế bào sụn được nuôi cấy trong một môi
trường giàu dinh dưỡng, có nhiều yếu tố tăng trưởng trong vài tuần và các tế bào
này được nhân lên nhiều lần về số lượng, tồn tại ở dạng dịch đặc. Sau đó các tế
bào sụn được cấy ghép vào vị trí sụn bị thiếu hụt. Các tế bào sụn này phải mất vài
tháng mới chuyển thành tổ chức sụn bình thường.
Các nhà khoa học Úc, đứng đầu là GS. Silviu Itescu vừa công bố những kết quả về
sử dụng tế bào gốc trưởng thành của cá thể khác (allograft) trong điều trị thoái hoá
khớp gối. Nghiên cứu tiến hành ở một số con cừu cái sau mãn kinh bị thoái hoá
khớp gối. Sau khi cắt sụn chêm, chúng được chia làm 3 nhóm: nhóm chứng, nhóm
được điều trị bằng tiêm nội khớp acid hyaluronic (chất nhày dịch khớp nhân tạo)
đơn thuần và nhóm được tiêm nội khớp đồng thời acid hyaluronic và tế bào gốc
trưởng thành; chúng được theo dõi trong 6 tháng. Kết quả là sau 6 tháng, sụn khớp

gối của nhóm được điều trị bằng tế bào gốc tái tạo lại dầy hơn và rộng hơn 20 %
so với nhóm chỉ được tiêm acid hyaluronic đơn thuần. Sụn khớp mới này giàu chất
cơ bản proteoglycan, chứng tỏ chất lượng cao của sụn mới tái tạo. Nhóm tiêm acid
hyaluronic đơn thuần không có cải thiện rõ rệt về bề dầy sụn khớp.
Tuy nghiên cứu mới chỉ ở pha 2 trong quá trình thử nghiệm lâm sàng, nhưng cho
phép chúng ta có thể hy vọng vào hiệu quả của phương pháp điều trị này trong
tương lai. Tại Việt Nam, từ vài năm nay đã có các trung tâm nghiên cứu tế bào gốc
và đã có những nghiên cứu ứng dụng cho một số bệnh lý như bỏng, lột da lâu
lành