Tài liệu Bước ngoặt lớn trong điều trị thoái hóa khớp ppt

Bước ngoặt lớn trong điều trị
thoái hóa khớp

Cấy ghép tế bào gốc từ thận cho bệnh nhân khớp.
Sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ trở thành chất xúc
tác mạnh mẽ cho y học hiện đại phát triển, nhiều kỹ thuật điều trị mới ra đời,
giúp con người có nhiều hơn các biện pháp chống đỡ với bệnh tật. Trong đó
điều trị thoái hóa khớp bằng phương pháp tế bào gốc đang hứa hẹn những
thay đổi quan trọng cho bệnh lý này.
Điều khó tránh khỏi của thời gian
Thoái khớp là tình trạng lão hóa của sụn khớp và tổ chức xương dưới sụn,
chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố như di truyền, nội tiết, chuyển hóa và chấn
thương, biểu hiện bằng những thay đổi về hình thái và tính chất của sụn khớp như
sụn bị nhuyễn hoá, kém tính đàn hồi, nứt ra và mỏng đi, tổ chức xương dưới sụn bị
xơ hóa, tạo ra các gai xương và hốc xương dưới sụn. Biểu hiện trên lâm sàng bằng
các triệu chứng đau nhức khớp, có thể tràn dịch khớp, biến dạng khớp, hạn chế
vận động khớp, làm ảnh hưởng đến lao động, sinh hoạt hàng ngày.
Các phương pháp điều trị hiện nay nhằm vào 2 mục tiêu chính là làm chậm
quá trình hủy hoại khớp, nhất là ngăn sự thoái hóa sụn khớp và giảm đau, duy trì
khả năng vận động, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Việc phòng
bệnh tập trung vào phát hiện và sửa chữa các dị dạng bẩm sinh, tư thế xấu, lệch
trục khớp và tránh cho khớp bị quá tải (tư thế làm việc hợp lý), giữ cân nặng hợp
lý, tránh béo bệu. Có nhiều các biện pháp điều trị khác nhau từ không dùng thuốc
(vật lý trị liệu, xoa bóp, kéo giãn, tắm bùn, tập luyện thể dục hợp lý ) đến sử dụng
các thuốc có tác dụng làm chậm quá trình thoái khớp; các phương pháp can thiệp
(nội soi khớp, phẫu thuật chỉnh sửa khớp) và phẫu thuật thay khớp nhân tạo khi
các biện pháp điều trị trên thất bại.
Tế bào gốc trở thành hy vọng lớn
Với sự
phát triển của di
truyền học, sinh

học phân tử
trong những
năm gần đây,
nhất là sau khi
giới khoa học đã
giải mã được bộ
gen người năm
2001, thì nhiều
công trình
nghiên cứu về ứng dụng tế bào gốc trong điều trị nhiều bệnh nan y như bệnh tự
miễn, ung thư, đái tháo đường, Parkinson
Tế bào gốc (stem cells) là những tế bào có khả năng tự tái tạo bằng cách
phân chia tế bào và có khả năng biệt hoá thành nhiều loại tế bào khác nhau. Với
khả năng này, chúng có thể hoạt động như một hệ thống sửa chữa, thay thế các tế
bào chết.
Có 3 loại tế bào gốc chính là: tế bào gốc từ phôi thai (embryonic stem cells)
hình thành sau khi thụ tinh. Nhóm thứ hai là tế bào gốc từ tế bào gốc trưởng thành
(adult stem cells) ở tuỷ xương, sụn khớp, da, giác mạc Nhiệm vụ của tế bào gốc

Lấy tế bào khớp ra nuôi cấy rồi cấy lại vào nơi tế b
ào
khớp bị suy thoái.
trưởng thành là thay thế, sửa chữa, bù đắp cho các tế bào đã chết. Việc sử dụng
các tế bào gốc trưởng thành an toàn hơn nhưng số lượng tế bào ít hơn. Hơn nữa,
chúng lệ thuộc vào tuổi của người có tế bào gốc, tế bào gốc của người trẻ phát
triển nhanh hơn người già. Nhóm thứ ba là tế bào gốc sơ sinh (infant stem cells) ở
dây rốn và nhau thai. Đây là nhóm tế bào gốc có ưu điểm hơn hai loại tế bào trên
về nhiều phương diện và đang được nghiên cứu nhiều.
Phương pháp cấy ghép bằng tế bào sụn khớp đã được nghiên cứu thực
nghiệm trên động vật từ những thập niên 70-80 của thế kỷ XX, nghiên cứu trên

người vào những thập niên 90. Trong số các nghiên cứu đó, đáng chú ý nhất là
nghiên cứu của TS. Lar Peterson và nhóm các nhà khoa học thuộc trường Đại học
Goterbeg (Thụy Điển) sử dụng phương pháp cấy ghép sụn khớp tự thân. Các tác
giả đã sử dụng phương pháp ghép sụn tự thân (autograft) cho một số bệnh nhân trẻ
tuổi bị thoái khớp gối thứ phát sau chấn thương. Các tế bào sụn được lấy ra từ sụn
khớp, sau đó được nuôi cấy trong một môi trường đặc biệt để được nhân lên, rồi
chúng được ghép vào nơi thiếu hụt sụn khớp.
Do đó kỹ thuật này bao gồm nhiều công đoạn. Trước tiên, tiến hành nội soi
khớp để xác định vị trí sụn bị tổn thương chuẩn bị cho ghép sụn, lấy một ít tổ chức
sụn ở vùng khớp không bị tổn thương. Các tế bào sụn được nuôi cấy trong một
môi trường giàu dinh dưỡng, có nhiều yếu tố tăng trưởng trong vài tuần và các tế
bào này được nhân lên nhiều lần về số lượng, tồn tại ở dạng dịch đặc. Sau đó các
tế bào sụn được cấy ghép vào vị trí sụn bị thiếu hụt. Các tế bào sụn này phải mất
vài tháng mới chuyển thành tổ chức sụn bình thường.
Các nhà khoa học Úc, đứng đầu là GS. Silviu Itescu vừa công bố những kết
quả về sử dụng tế bào gốc trưởng thành của cá thể khác (allograft) trong điều trị
thoái hoá khớp gối. Nghiên cứu tiến hành ở một số con cừu cái sau mãn kinh bị
thoái hoá khớp gối. Sau khi cắt sụn chêm, chúng được chia làm 3 nhóm: nhóm
chứng, nhóm được điều trị bằng tiêm nội khớp acid hyaluronic (chất nhày dịch
khớp nhân tạo) đơn thuần và nhóm được tiêm nội khớp đồng thời acid hyaluronic
và tế bào gốc trưởng thành; chúng được theo dõi trong 6 tháng. Kết quả là sau 6
tháng, sụn khớp gối của nhóm được điều trị bằng tế bào gốc tái tạo lại dầy hơn và
rộng hơn 20 % so với nhóm chỉ được tiêm acid hyaluronic đơn thuần. Sụn khớp
mới này giàu chất cơ bản proteoglycan, chứng tỏ chất lượng cao của sụn mới tái
tạo. Nhóm tiêm acid hyaluronic đơn thuần không có cải thiện rõ rệt về bề dầy sụn
khớp.
Tuy nghiên cứu mới chỉ ở pha 2 trong quá trình thử nghiệm lâm sàng,
nhưng cho phép chúng ta có thể hy vọng vào hiệu quả của phương pháp điều trị
này trong tương lai. Tại Việt Nam, từ vài năm nay đã có các trung tâm nghiên cứu
tế bào gốc và đã có những nghiên cứu ứng dụng cho một số bệnh lý như bỏng, lột

da lâu lành