CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ U NANG BUỒNG TRỨNG pps

CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN
VÀ ĐIỀU TRỊ U NANG BT


UNBT là những khối u thường gặp, chẩn đoán nói chung không khó lắm nhưng
tiến triển của bệnh rất phức tạp, việc điều trị và tiên lượng rất khó khăn. UNBT
phát sinh từ các thành phần cấu trúc của buồng trứng bình thường hay từ những di
tích phôi thai của buồng trứng.( 1 điểm )
Các UNBT chia ra làm 2 loại: ( 1 điểm )
- U nang cơ năng: Là những nang nhỏ ở 1 hay 2 bên buồng trứng do rối loạn chức
phận của buồng trứng gây ra, không có tổn thương giải phẫu ở BT.
- U nang thực thể: Do tổn thương thực thể ở tổ chức BT
A.CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN:
( U nang buông trứng thực thể)
. U nang buồng trứng thực thể gặp ở tất cả mọi lứa tuổi với các triệu chứng lâm
sàng hết sức nghèo nàn
1 – Lâm sàng:
a. Triệu chứng cơ năng:
Đa số các UNBT khi còn nhỏ thường không gây ra 1 triệu chứng nào, bệnh nhân
vẫn có kinh, vẫn sinh đẻ bình thường, các u nang tiến triển âm thầm và khi to lên
bệnh nhân tự sờ thấy 1 khối u trên khớp mu.
Cũng có bệnh nhân khi khám phụ khoa vì có cảm giác nặng ở bụng dưới, hay đau
ở trong hố chậu, rối loạn kinh nguyệt, đái rắt , đái khó hay hay vô sinh. Đôi khi
dấu hiệu đầu tiên là biến chứng cấp tính hay u nang BT xoắn.
b. Triệu chứng thực thể:
Khám tay âm đạo kết hợp với nắn bụng sờ thấy 1 khối trong hố chậu hay 1 khối to
trong ổ bụng, mật độ mềm, ranh giới rõ, không đau, di động biệt lập với TC. Tử
cung thường bị khối u đẩy lệch sang 1 bên hố chậu.
2 - Cận lâm sàng:
a. Siêu âm: Đánh giá kích thước đặc điểm phản âm trong lòng u có 1 hay nhiều
thuỳ? có vách ngăn trong lòng u hay không? có dịch ổ bụng hay không? tình trạng

TC và phần phụ bên kia?
b. XQ bụng không chuẩn bị: Có hình ảnh phản quang răng, tóc và xương trong
trường hợp u nang bì.
c. Chụp TC, buồng trứng có cản quang: Cho hình ảnh gián tiếp của u buồng
trứng, TC bị đẩy lệch sang 1 bên, vòi trứng bị căng dài ra.
d. Soi ổ bụng: Biết vị trí, kích thước khối u. Nếu u quá to thì siêu âm không thể
phát hiện được ranh giới của khối u phải dùng CT Scanner.
B. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ:
Đối với u nang buồng trứng cơ năng thì không cần điều trị, chỉ cần theo dõi từ 3-6
vòng kinh, nếu u nang BT cơ năng thì tự mất đi.
Đối với u nang BT thực thể thì điều trị phẫu thuật là chủ yếu. Nếu không điều trị
sẽ có nhiều bién chứng: Xoắn, K hoá. Vì vậy khi đã chẩn đoán là u nang thực thể
nên mổ cắt bỏ u sớm.
- Nang nước: Gặp ở người lớn tuổi nên cắt cả 2 buồng trứng.
- Nang nhầy: Cần cắt bỏ sớm cả 2 BT để tránh nhầy tái phát
- Nang bì: Cắt bỏ u. Cố gắng bảo tồn nhu mô lành
- Nang ở người có thai: Nếu có chỉ định giữ thai nên mổ cắt u vào tháng thứ tư,
nếu có biến chứng thì mổ khẩn bất kì tuổi thai vào khoảng nào.
- Nếu nang buồng trứng 02 bên ở người trẻ tuổi còn nhu cầu sinh đẻ cần bóc tách
khối u và bảo tồn tối dâ phần bình thường còn lành và vòi trứng.
Với UNBT có bề mặt sần sùi, có dấu hiệu nứt vỡ ở bệnh nhân > 40tuổi cần sinh
thiết tức thì để đề phòng K. Nếu UNBT phát triển xâm lấn dây chằng rộng thì
phẫu thuật cần bóc khối u và tránh làm tổn thương niệu quản, hệ động mạch chậu,
BQ và trực tràng.
Tóm lại:
Do đặc điểm của UNBT dễ gây biến chứng nhất là K hóa đe dọa tính mạng bệnh
nhân. Vì vậy việc chẩn đoán sớm và điều trị sớm là rất quan trọng. Muốn như vậy
phụ nữ ở lứa tuổi sinh để cần phải được quản lý ở tuyến y tế cơ sở và khám phụ
khoa định kỳ từ 06-12 tháng/lần nhằm phát hiện sớm và điều trị kịp thời
U NANG BUỒNG TRỨNG

ThS.BS Đặng Lê Dung Hạnh
Bệnh viện Hùng Vương TPHCM

U nang buồng trứng là gì?
U nang buồng trứng là tên thường gọi để chỉ một khối phát triển bất thường trên
buồng trứng. Khối này có thể là tổ chức (mô) mới khác với tổ chức buồng trứng
bình thường (tổ chức/mô tân sinh) hay là sự tích tụ dịch tạo thành một nang trên
buồng trứng. U nang buồng trứng có thể phát triển từ các mô của buồng trứng hay
từ mô của các cơ quan khác trong cơ thể.
Khối u buồng trứng có mấy loại?
U nang buồng trứng được phân loại dựa theo 3 đặc tính:
· Theo tích chất khối u:
Khối u đặc hay u chứa dịch (dịch trong hoặc dịch nhày…). Siêu âm có thể cho biết
được điều này.
· Theo kích thước hay hình dạng khối u:
Một khối u nhỏ thường gợi ý là do cơ năng (nghĩa là do thay đổi sinh lý trong cơ
thể) nên cơ thể sẽ tự điều chỉnh. U nang buồng trứng cơ năng còn được gọi là nang
cơ năng buồng trứng.
· Theo bản chất lành hay ác tính:
U ác tính ý chỉ ung thư buồng trứng, loại này có thể phát triển từ mô buồng trứng
hay do di căn từ các cơ quan khác trong ổ bụng (ung thư buồng trứng do di căn).
Tuy nhiên, thăm khám hay làm xét nghiệm không thể xác định được khối u nào là
lành tính hay ác tính. Tính chất lành/ác chỉ có thể được nhận biết sau khi phẫu
thuật và lấy khối u đem đi xét nghiệm giải phẫu bệnh (dân gian hay gọi nôm na là
“thử thịt”). Một khối u phát triển nhanh, gây ảnh hưởng nhiều đối với sức khỏe có
thể gợi ý đến ung thư.
· Theo hình ảnh qua siêu âm
U nang buồng trứng có các phân loại từ I đến IV, dựa vào hình dạng và tính chất
khối u nhìn thấy qua siêu âm, với phân độ càng lớn càng nghĩ nhiều đến một khối

u ác tính.
U nang buồng trứng có diễn tiến như thế nào?
Các diễn tiến tự nhiên có thể xảy ra đối với một khối u nang buồng trứng là:
- Khối u không gia tăng thêm kích thước: thường hiếm gặp.
- Khối u biến mất: thường xảy ra đối với những khối u cơ năng sau theo dõi từ 2-3
tháng.
- Khối u ngày càng to ra: bụng ngày càng to, có thể kèm thêm các biến chứng do
chèn ép như đau bụng dưới, bí tiểu, rối loạn đi tiêu, báng bụng…
- Khối u bị xoắn: khối u bị xoắn quanh cuống (giống như quả trên cành nhưng
cuống của khối u buồng trứng vốn là các mạch máu đến và đi từ buồng trứng) làm
cho tuần hoàn đến buồng trứng bị ngưng trệ, khối u ngày càng to ra do ứ đọng
máu bẩn trong khi máu đến nuôi bị thiếu dẫn đến hoại tử hay vỡ ra. Xoắn hay vỡ
là tình trạng cấp cứu cần phải được phẫu thuật ngay.
Ngoài ra, không có hiện tượng một khối u nang buồng trứng để lâu ngày sẽ trở
thành ung thư buồng trứng mà chỉ có tình trạng ung thư buồng trứng không được
chẩn đoán và xử trí sớm để khối ung thư ngày càng phát triển trầm trọng thêm.
U nang buồng trứng có những triệu chứng gì và chẩn đoán bằng cách nào?
Khi chưa có biến chứng, khối u nang buồng trứng thường có các triệu chứng rất
mơ hồ, đa số trường hợp chỉ phát hiện được khối u buồng trứng một cách tình cờ
khi siêu âm bụng kiểm tra hay khi khám phụ khoa định kỳ.
Các triệu chứng có thể gặp:
- Sờ thấy khối u trên bụng.
- Đau bụng.
- Rối loạn kinh nguyệt.
- Rối loạn đi tiêu hay đi tiểu.
Các triệu chứng này có thể là triệu chứng của một bệnh lý khác như bệnh phụ
khoa (viêm nhiễm, u xơ tử cung) hoặc khối u của một bệnh lý khác ở vùng bụng.
U nang buồng trứng có thể dẫn tới biến chứng xoắn u với các triệu chứng như đau
quặn bụng cấp tính, đau thành từng cơn, diễn tiến ngày càng dồn dập và gia tăng
về cường độ, thường kèm nôn ói, nhiều khi trầm trọng dẫn đến mất nước và các

chất điện giải hoặc dẫn tới suy thận.
Khám phụ khoa định kì có thể giúp phát hiện được khối u buồng trứng, kết hợp
với siêu âm bụng sẽ cho biết thêm tính chất khối u. Ngoài ra, có thể làm thêm một
số xét nghiệm máu để giúp định hướng tính chất lành hay ác của khối u như xét
nghiệm máu đo lượng chất Alpha Feto Protein (CA 125).
U nang buồng trứng có cần được điều trị không?
Nếu là khối u cơ năng thì nên chờ vài tháng để có chẩn đoán rõ ràng trong khi một
khối u thực thể (do bệnh lý) thì cần được xử trí sớm nhằm xác định rõ tính chất
lành hay ác, cũng như tránh các biến chứng có thể xảy ra. Một khối u nếu để quá
to sẽ gây khó khăn cho phẫu thuật, gây mất nhiều máu và có nhiều nguy cơ tổn
thương đến các cơ quan lân cận.
Phương pháp điều trị chủ yếu đối với U nang buồng trứng là phẫu thuật. Có thể
phẫu thuật qua nội soi ổ bụng hay mổ bụng hở tùy theo kích thước và tính chất của
khối u. Thuốc men chỉ được dùng trong một vài trường hợp đặc biệt hoặc trong
thời gian chờ đợi làm phẫu thuật đối với các trường hợp đã có chỉ định mổ.
U nang buồng trứng có các dạng đặc biệt thường gặp nào?
· Nang lạc tuyến buồng trứng:
Hay gọi đúng hơn là lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng. Nội mạc tử cung là lớp
màng trong của tử cung, gồm 2 phần, phần nền hầu như không thay đổi và phần
tăng trưởng là phần sẽ thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt, trong quá trình mang thai
và khi sinh nở. Thông thường, theo chu kỳ kinh nguyệt, phần tăng trưởng này sẽ
phát triển ngày càng dày lên, tích tụ nhiều chất dinh dưỡng nhằm tạo mọi điều
kiện thuận lợi để trứng thụ tinh sẽ đến làm tổ khi có thai. Gần hết chu kỳ kinh, do
thay đổi nội tiết tố sinh dục nữ, lớp tăng trưởng này sẽ bong ra và tạo ra hiện
tượng hành kinh, sau đó, phần này lại tiếp tục tăng trưởng vào chu kỳ kinh sau và
cứ thế duy trì suốt giai đoạn tuổi sinh sản.
Trong bệnh lý lạc nội mạc tử cung, nội mạc tử cung sẽ hiện diện ở nhiều nơi khác
ngoài lòng tử cung như trong ổ bụng, tại vòi trứng, tại buồng trứng, hoặc bám trên
thành ruột v.v… Mặc dù nằm lạc chỗ nhưng các phần nội mạc này vẫn bị ảnh
hưởng bởi nội tiết tố sinh dục nên vẫn phát triển dày lên, cương tụ rồi bong ra và

gây xuất tiết vào ngày hành kinh. Tuy nhiên, dịch xuất tiết và xuất huyết từ đám
nội mạc này sẽ không được tống ra ngoài như máu kinh mà bị tích tụ lại tại chỗ và
ngày càng nhiều lên. Khối lạc chỗ sẽ ngày càng to ra và tạo thành các khối nang
chứa dịch, máu và nội mạc tử cung. Nguyên nhân của bệnh cho tới nay vẫn còn
chưa rõ ràng, được giải thích là do nội mạc tử cung khi sinh ra đã có mặt ở các vị
trí bất thường, hoặc do hiện tượng nội mạc bong ra khi hành kinh đã đi ngược
dòng từ lòng tử cung trở ngược ra vòi trứng và có mặt tại các nơi khác trong ổ
bụng.
Triệu chứng của tình trạng này là xuất hiện cơn đau bụng kinh ngày càng gia tăng
kèm một khối u vùng bụng ngày càng to ra. Điều trị thuốc được ưu tiên chỉ định
khi khối u còn nhỏ hoặc trước và sau khi phẫu thuật nhằm tiêu diệt triệt để các
khối lạc chỗ. Tuy nhiên, bệnh rất thường hay tái phát.
· U bì buồng trứng:
Đa số là u lành. Tổ chức u là tổ chức phát triển từ mô thượng bì trong thời phôi
thai. Khi phẫu thuật sẽ thấy bên trong khối u có chất bã đậu vàng, nhiều lông tóc,
xương, răng…
· Ung thư buồng trứng:
Ung thư buồng trứng cũng được xếp vào trong các dạng đặc biệt của u nang vì tính
chất ung thư chỉ biết được sau khi phẫu thuật, còn trước đó, khi thăm khám vẫn
chẩn đoán là u nang. Ung thư buồng trứng có thể phát triển trên mọi độ tuổi và
thường được phát hiện trễ do triệu chứng của khối u buồng trứng thường rất mơ
hồ. Hơn nữa, vị trí của buồng trứng tiếp xúc nhiều với ổ bụng, do đó thường có di
căn xa từ rất sớm. Điều trị ung thư buồng trứng gồm phẫu thuật và hóa trị bổ sung
sau đó. Tùy theo mức độ bệnh, có khi đòi hỏi phẫu thuật lấy hết cả 2 buồng trứng
và cả tử cung, dù tuổi đời bệnh nhân còn rất trẻ.
Kết luận
U nang buồng trứng là một bệnh hay gặp của phụ nữ. Có thể đây chỉ là khối u cơ
năng do hoạt động nội tiết của cơ thể hoặc cũng có thể đây là khối ung thư cần
được phát hiện sớm và xử trí kịp thời nhằm bảo toàn mạng sống và duy trì chức
năng cho người phụ nữ. Việc khám phụ khoa định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm bệnh.

Những trường hợp phụ nữ độc thân, ngại thăm khám phụ khoa, có thể dùng siêu
âm bụng để thay thế như một phương tiện tìm bệnh. Cuối cùng, khi phát hiện u
nang buồng trứng, nên được điều trị sớm để tránh trường hợp bỏ sót ung thư
buồng trứng - một trong những nguy cơ gây tử vong cao cho người phụ nữ.
Cảnh giác với bệnh u nang buồng trứng
(Dân trí) - Các bác sĩ phụ khoa cho rằng, u nang buồng trứng là căn bệnh phổ biến
thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Một số dạng của nó hoàn toàn không
nguy hiểm và có thể tự biến mất. Tuy nhiên, cũng có cả dạng nguy hiểm, thậm chí
dẫn tới vô sinh.
Thế nào là u nang buồng trứng?
U nang buồng trứng là những túi chứa đầy dịch ở trong hoặc trên bề mặt của
buồng trứng. Mỗi người phụ nữ bình thường có hai buồng trứng hình quả hạnh
nằm hai bên tử cung.
Nhiều người phụ nữ bị u nang buồng trứng nhưng với kích thước nhỏ và không hề
gây bất cứ ảnh hưởng hay khó chịu nào, và tồn tại suốt đời của họ.
Tuy nhiên một số u nang có thể đe dọa tính mạng.
Nguyên nhân
Có rất nhiều nguyên nhân, nhưng các bác sĩ phụ khoa đưa ra 5 nguyên nhân cơ
bản:
- Thứ nhất là do nếu người phụ nữ đã từng bị sẩy thai.
- Do có kinh sớm hơn bình thường.
- Do nội tiết bị phá huỷ.
- Chức năng của tuyến giáp bị giảm.
- Các nang trứng đã chín vì lý do gì đó bị "tiêu hủy".
Biểu hiện
U nang buồng trứng thường chỉ được phát hiện khi đi khám phụ khoa, siêu âm một
số bệnh khác, hoặc qua kiểm tra sức khoẻ tổng quát.
Tuy nhiên có một số trường hợp xuất hiện các triệu chứng: rối loạn kinh nguyệt
như rong kinh, rong huyết, đau bụng… Cơn đau bụng thường không rõ ràng nên
có thể khiến các bạn nữ lầm tưởng với cơn đau “chu kỳ” hay do kinh nguyệt thất

thường gây nên… Chính vì thế đi khám phụ khoa định kỳ, kết hợp với siêu âm là
biện pháp phòng ngừa quan trọng.
Điều gì xảy ra nếu không chữa u nang buồng trứng?
Một số trường hợp mới đầu là u lành tính, nhưng nếu được phát hiện muộn hoặc
không tiến hành chữa trị kịp thời có thể dẫn đến u ác tính. Tuy nhiên chỉ có một số
ít trường hợp là u ác tính, dễ dẫn đến tử vong.
Thỉnh thoảng gặp một số trường hợp gọi là u quái buồng trứng. Những khối u này
khi xẻ ra, bên trong có cả tóc, sụn, xương…
Biến chứng thường gặp ở những trường hợp u nang buồng trứng như sau:
- Xoắn cuống khối u (gây đau bụng dữ dội)
- Vỡ u (ngoài đau bụng, còn gây xuất huyết nội)
- Chèn ép các cơ quan lân cận như đường tiêu hoá (gây rối loạn tiêu hoá), đường
tiết niệu, bọng đái (gây khó tiểu, bí tiểu) ; hoặc hóa thành u ác tính
Chữa u nang buồng trứng như thế nào?
Có rất nhiều cách để chữa u nang buồng trứng. Tuy nhiên phụ thuộc nhiều vào
kích thước, các dạng nang, lứa tuổi và tình trạng sức khoẻ của phụ nữ cũng như
các biểu hiện nghiêm trọng của u nang buồng trứng. Chữa bệnh này, tất nhiên cần
phải được các bác sĩ chẩn đoán, sau đó tiến hành các phân tích cần thiết.
Đối với u nang buồng trứng lành tính, thường là sau phẫu thuật bệnh sẽ dứt điểm,
cách phẫu thuật này không làm triệt sản. Đối với phụ nữ lớn tuổi (đã có đủ con,
hay sau tuổi mãn kinh) bác sĩ sẽ áp dụng khuynh hướng cắt bỏ khối u lẫn tử cung
và phần phụ còn lại.
Còn với nhóm u nang buồng trứng ác tính, cũng có nhiều phương pháp khác nhau
trong điều trị. Phẫu thuật cắt bỏ trọn khối u, đồng thời làm xét nghiệm tìm tế bào
ung thư di căn được áp dụng cho phụ nữ trẻ, hoặc chưa có đủ số con. Đối với phụ
nữ lớn tuổi (đã có đủ con), ngoài việc cắt bỏ khối u, còn cắt cả tử cung và cả phần
phụ của bên còn lại.
Nên nhớ rằng, khi chữa u nang buồng trứng không nên bỏ lỡ thời gian. Điều này
đặc biệt quan trọng với những phụ nữ muốn mang thai.