Bài giảng dẫn xuất Hydrocacbone - Axit cacboxylic part 1 docx

Chương 4: Axit cacboxylic
4.1 Khái niệm- phân loại
4.2 Cấu trúc phân tử
4.3 Danh pháp- Đồng phân
4.4 Tính chất vật lý
4.5 Phương pháp điều chế
4.6 Tính chất hoá học
4.7 Một số dẫn xuất của axit
4.1 Định nghĩa- Phân loại
4.1.1 Định nghĩa
• Axit cacboxylic là các hợp chất hữu cơ trong phân tử có nhóm
cacboxyl (-COOH) liên kết trực tiếp với gốc hydrocacbon.
Hay nói cách khác axit cacboxxylic là dẫn xuất của
hidrocacbon khi thay thế 1 hoặc một vài nguyên tử H bằng
nhóm cacboxyl.
4.1.2 Phân loại
• Tùy thuộc vào cấu tạo của gốc hidrocacbon mà ta có axit mạch
hở hoặc mạch vòng, axit no hay không no hoặc thơm
• Tùy thuộc vào số lượng nhóm cacboxyl trong phân tử là
1,2,…mà ta có axit mono, đi…cacboxylic tương ứng.
• Ngoài ra nếu trong phân tử còn có nhóm chức khác ngoài
cacboxyl gọi là axit tạp chức
• Trong phạm vi của bài này chúng ta chủ yếu xét axit mono
cacboxylic no và thơm
4.2 Cấu trúc phân tử
• Cấu trúc của axit bao gồm hai bộ phận chính, là gốc
hidrocacbon và nhóm cacboxyl. Về hình thức nhóm
cacboxyl là tổ hợp của hai nhóm cacbonyl C=O và
nóm hidroxi OH. Hai nhóm này ảnh hưởng lẫn nhau
rất mạnh, chủ yếu do sự liên hợp của cặp e của
nguyên tử O trong OH với liên kết π của nhóm C=O,

kết quả là liên kết O-H trong axit phân cực hơn nhiều
so với ancol và mật độ điện tích dương ở nguyên tử
cacbon trong nhóm C=O của axit nhỏ hơn trong
andehit tương ứng. Do nhóm COOH hút e mạnh nên
nó cũng ảnh hưởng đến gốc hidrocacbon trưng tự hợp
chất cacbonyl
4.3 Danh pháp đồng phân
4.3.1 Danh pháp
a) Thông thường.
• Tên thông thường của axit xuất phát từ nguồn
gốc tìm ra nó hoặc tên lịch sử.
• Trong tên thường, người ta dùng tiếp đầu ngữ
iso, tert, , …để chỉ vị trí nhóm thế.
b) Tên hợp lý: Người ta có thể gọi tên của một số
axit đơn giản theo tên của axit axetic
c) Danh pháp IUPAC
Có hai hệ thống danh pháp, phụ thuộc vào cấu trúc của axit mà
người ta thường dùng hệ thống nào đó hơn .
+ Đối với axit cacboxylic mà mạch cacbon là mạch hở: tên của
axit được gọi như sau
Tên axit = Axit + tên hidrocacbon + oic,
nguyên tử C cacboxyl luôn luôn có số là 1
+ Đối với axit có nhóm –COOH liên kết trực tiếp vào vòng,
người ta coi nhóm COOH như là nhóm thế của hidrocacbon của
vòng do đó nhười ta gọi tên như sau:
Axit + tên của hidrocacbon mạch vòng +cacboxylic. Nhóm
cacboxyl thường được đánh số là số 1 ở trong vòng ( trừ một số
trường hợp đặc biệt số chỉ số nguyên tử trong vòng được qui định
đánh số cố định như hợp chất vòng giáp: naphtalen, antraxen…)