20200

Website: Email : Tel : 0918.775.368
lời mở đầu
Trong quá trình sản xuất xã hội, hoạt động sản xuất là khâu cơ bản nhất,
nó tạo ra sản phẩm để thoả mãn nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của xã hội,
thực hiện mục đích của nền sản xuất.
Trong điều kiện của nền kinh tế thị trờng thực hiện hạch toán kinh
doanh, các doanh nghiệp tiến hành hoạt động sản xuất không chỉ nhằm tạo ra
nhiều sản phẩm có ích cho xã hội, thoả mãn nhu cầu sản xuất và tiêu dùng mà
còn phải bù đắp đợc chi phí và không ngừng tăng doanh lợị. Nh vậy đòi hỏi
đơn vị khi tiến hành bất kỳ hoạt động sản xuất nào cũng phải quan tâm đến
chi phí bỏ ra và giá trị sản phẩm thu về.
Hoạt động sản xuất kinh doanh trong cơ chế thị trờng có cạnh tranh buộc
các doanh nghiệp phải tìm mọi biện pháp để hạ giá thành sản phẩm tăng năng
suất lao động thì chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có ý nghĩa to lớn đối
với việc tăng tích luỹ và góp phần cải thiện đời sống ( thu nhập ) của ngời lao
động.
Nhận thức đợc tầm quan trọng của việc giảm chi phí sản xuất, hạ giá
thành sản phẩm mới chỉ là bớc đầu của thắng lợi. Muốn các nhận thức đó trở
thành hiện thực thì buộc các doanh nghiệp phải phấn đấu không ngừng tiết
kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm vì đây là một trong những
nhiệm vụ quan trọng và thờng xuyên của công tác quản lý kinh tế doanh
nghiệp.
Để quản lý tốt chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm cần phải tổ chức
tốt công tác tập hợp chi phí sản xuất, tính giá thành thực tế của từng loại sản
phẩm và dịch vụ một cách chính xác, kịp thời, đúng đối tợng, đúng chế độ
quy định và đúng phơng pháp.
Việc tổ chức tốt công tác tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản
phẩm có ý nghĩa hết sức quan trọng và thiết thực đối việc tăng cờng cải tiến
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
công tác quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm nói riêng, công

tác quản lý kinh tế doanh nghiệp nói chung. Qua đó chúng ta thấy công tác
hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm cần phải đợc quan tâm
thích đáng, phải thờng xuyên nghiên cứu nhằm hoàn thiện hơn nữa.
Là sinh viên lớp kế toán kiểm toán A khoa Quản trị kinh doanh trờng
Đại học dân lập Đông Đô, trong quá trình học tập nghiên cứu và đi thực tập
tìm hiểu thực tế công tác hạch toán kế toán tại Xí nghiệp than Bình Minh, em
đã hiểu biết về Xí nghiệp và phần nào khái quát đợc quá trình hạch toán chi
phí và tính giá thành tại Xí nghiệp.
Để viết đợc bài luận văn tốt nghiệp này, em đã đợc các thầy cô ở trờng
truyền dạy cho các kiến thức cơ bản về ngành kế toán và qua quá trình đi
thực tập tìm hiểu thực tế, em đã đợc sự hớng dẫn và giúp đỡ nhiệt tình của tiến
sĩ Nguyễn Thị Anh Thu cùng các thầy cô trong khoa Quản trị kinh doanh và
các cô chú, anh chị em phòng Kế toán Xí nghiệp than Bình Minh để hoàn
chỉnh đề tài nghiên cứu " Tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm tại xí nghiệp than Bình Minh ".
Trong quá trình viết đề tài em đã kết hợp vừa đọc tài liệu nghiên cứu, vừa
tìm hiểu cách tập hợp chi phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm và nhờ các cô
chú làm giá thành của xí nghiệp hớng dẫn chỉ đạo.
Bài luận văn của em gồm các nội dung sau :
Ch ơng I : Lý luận chung về tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và
tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất.
Ch ơng II : Thực trạng công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính
giá thành sản phẩm ở xí nghiệp than Bình Minh.
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Chơng I :
Lý luận chung về tổ chức hạch toán chi
phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
trong các doanh nghiệp sản xuất
I thực chất và nội dung của hạch toán chi phí sản

xuất và tính giá thành sản phẩm
1 Hạch toán chi phí sản xuất
1.1 Khái niệm về chi phí sản xuất
Sự phát sinh và phát triển của xã hội loài ngời gắn liền với quá trình sản
xuất. Nền sản xuất của bất kỳ phơng thức nào cũng gắn liền với sự vận động
và tiêu hao các yếu tố cơ bản tạo nên quá trình sản xuất. Do vậy bất cứ một
doanh nghiệp nào muốn tiến hành các hoạt động sản xuất của mình nhất thiết
phải có đầy đủ 3 yếu tố cơ bản của một quá trình sản xuất:
- T liệu lao động : Nhà xởng, máy móc thiết bị, công cụ, dụng cụ và
những tài sản cố định khác.
- Đối tợng lao động : Nguyên nhiên vật liệu.
- Sức lao động của con ngời.
Để tiến hành sản xuất sản phẩm, hàng hoá doanh nghiệp phải bỏ ra một
số khoản chi phí tơng ứng dới hình thái hiện vật hay bằng tiền. Đó là các chi
phí về t liệu lao động, đối tợng lao động và sức lao động của con ngời. Nh
vậy, chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao
động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp đã bỏ ra trong hoạt động sản
xuất kinh doanh của một thời kỳ nhất định. Nói cách khác, chi phí sản xuất là
biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp phải tiêu dùng trong
một kỳ để thực hiện quá trình sản xuất.
Chi phí sản xuất của doanh nghiệp phát sinh thờng xuyên trong suốt quá
trình tồn tại và hoạt động sản xuất của doanh nghiệp, nhng để phục vụ cho
quản lý và hạch toán kinh doanh, chi phí sản xuất phải đợc tập hợp và hạch
toán theo
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
từng thời kỳ: hàng tháng, hàng quý, hàng năm cho phù hợp với thời kỳ
báo cáo và chỉ có những chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra trong kỳ mới đợc tính
vào chi phí sản xuất. Thực chất chi phí sản xuất là sự chuyển dịch vốn,
chuyển dịch giá trị của các yếu tố sản xuất vào các đối tợng tính giá thành.

1.2 Phân loại chi phí sản xuất:
Chi phí sản xuất có rất nhiều loại, nhiều khoản khác nhau về cả nội
dung, tính chất, công dụng, vai trò, vị trí v.v.. trong quá trình sản xuất kinh
doanh. Để thuận tiện cho công tác quản lý và hạch toán cần thiết phải tiến
hành phân loại chi phí sản xuất. Xuất phát từ các mục đích và yêu cầu khác
nhau của quản lý, chi phí sản xuất cũng đợc phân loại theo những tiêu thức
khác nhau. Phân loại chi phí sản xuất là việc sắp xếp chi phí sản xuất vào từng
loại, từng nhóm khác nhau theo tính chất tham gia của nó.
1.2.1 Phân loại chi phí sản xuất theo lĩnh vực hoạt động kinh doanh:.
Theo tiêu thức phân loại này, chi phí đợc chia ra làm 3 loại theo tính chất
tham gia của nó:
- Chi phí sản xuất kinh doanh bao gồm những chi phí liên quan đến sản
xuất, tiêu thụ và quản lý hành chính .
- Chi phí hoạt động tài chính bao gồm những chi phí liên quan đến hoạt
động về vốn và đầu t tài chính
- Chi phí bất thờng bao gồm các chi phí ngoài hoạt động sản xuất kinh
doanh có thể do chủ quan hay khách quan mang lại.
Trong từng loại trên chi phí lại đợc phân chia theo nhiều cách khác nhau:
* Căn cứ vào chức năng trong kinh doanh, chi phí đợc chia thành:
+ Chi phí sản xuất: gồm những chi phí phát sinh liên quan đến việc chế
tạo sản phẩm trong phạm vi phân xởng .
+ Chi phí tiêu thụ: gồm những chi phí phát sinh liên quan đến việc tiêu
thụ sản phẩm, hàng hoá, lao vụ vv....
+ Chi phí quản lý : gồm các chi phí quản lý kinh doanh, hành chính và
các chi phí chung phát sinh liên quan đến hoạt động của toàn doanh nghiệp.
Khi chia chi phí căn cứ vào chức năng kinh doanh sẽ giúp cho doanh
nghiệp nắm đợc chi phí sản xuất trực tiếp đến từng đơn vị, phân xởng sản
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
xuất, chi phí tiêu thụ và chi phí quản lý doanh nghiệp để quản lý chi phí phát

sinh ở từng khâu sản xuất, khâu tiêu thụ hay quản lý xí nghiệp nhằm giảm bớt
chi phí, giá thành sản phẩm.
* Nếu xét về cách kết chuyển chi phí thì chi phí đợc chia làm hai loại:
+ Chi phí sản phẩm: là những chi phí phát sinh trong phạm vi phân xởng
sản xuất nên còn gọi là chi phí sản xuất.
+ Chi phí thời kỳ: là những chi phí làm giảm lợi tức trong kỳ. Chi phí
thời kỳ gồm có chi phí tiêu thụ và chi phí quản lý.
Với hai cách thức kết chuyển chi phí giúp cho doanh nghiệp nắm đợc chi
phí bỏ ra cho một đơn vị sản phẩm là bao nhiêu và những chi phí làm giảm lợi
tức trong kỳ để từ đó cần giảm bớt hay có cách quản lý những chi phí đó một
cách chặt chẽ.
* Theo quan hệ với quá trình sản xuất, chi phí đợc chia thành chi phí
trực tiếp và chi phí gián tiếp:
+ Chi phí trực tiếp: là những chi phí tự bản thân chúng có thể chuyển
cho một sản phẩm hay đối tợng nào đó.
+ Chi phí gián tiếp: là những chi phí chung phải phân bổ.
Chia chi phí theo quan hệ với quá trình sản xuất có tác dụng phân loại
chi phí trực tiếp và gián tiếp nhằm phân bổ chi phí hợp lý, chính xác.
* Căn cứ vào mối quan hệ của chi phí với khối lợng công việc sản phẩm
hoàn thành chi phí chia thành định phí và biến phí:
- Định phí: là những chi phí cố định khi khối lợng công việc, sản phẩm
hoàn thành thay đổi .
- Biến phí: là những chi phí thay đổi khi khối lợng công việc, sản phẩm
hoàn thành thay đổi.
Cách chia chi phí thành hai loại định phí và biến phí có tác dụng giúp
cho doanh nghiệp biết đợc với mỗi khối lợng sản phẩm hoàn thành thì cần
bao nhiêu chi phí cố định và bao nhiêu chi phí biến đổi, từ đó có hớng điều
chỉnh các yếu tố chi phí cho hợp lý.
1.2.2 Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung kinh tế
5

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Theo cách phân loại này, căn cứ vào nội dung kinh tế của các chi phí để
sắp xếp các chi phí cùng một nội dung kinh tế vào một yếu tố, do vậy còn gọi
là phân loại theo yếu tố chi phí và mỗi ngành có quy định riêng về các yếu tố
chi phí sản xuất. Đối với các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, để phục vụ
cho việc tập hợp và quản lý chi phí theo nội dung kinh tế, chi phí sản xuất đợc
chia thành các yếu tố sau:
- Chi phí nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ.
- Chi phí nhiên liệu , động lực
- Chi phí tiền lơng.
- Chi phí BHXH, BHYT, kinh phí công đoàn.
- Chi phí khấu hao TSCĐ
- Chi phí khác bằng tiền
Cách phân loại này cho ta biết kết cấu, tỷ trọng của từng loại chi phí mà
doanh nghiệp đã chi ra trong hoạt động sản xuất để phân tích, đánh giá tình
hình thực hành tiết kiệm đối với từng loại chi phí bỏ ra để có biện pháp đa ra
các chỉ tiêu định mức chi phí hợp lý cho từng yếu tố chi phí phát sinh.
1.2.3 Phân loại chi phí sản xuất theo khoản mục
ở đây chi phí sản xuất đợc phân thành các khoản mục chi phí khác nhau.
Những chi phí có chung công dụng kinh tế đợc xếp vào cùng một khoản mục
và không phân biệt tính chất kinh tế của nó nh thế nào. Số lợng, nội dung các
khoản mục phụ thuộc vào đặc điểm, tính chất của từng kỳ và yêu cầu quản lý
đặt ra. Trong các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, chi phí sản xuất đợc
chia thành các khoản mục để phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm. Theo
cách phân loại này, chi phí sản xuất đợc chia thành 3 khoản mục giá thành:
- Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
- Chi phí nhân công trực tiếp
- Chi phí sản xuất chung
Ngoài ra, khi tính chỉ tiêu giá thành toàn bộ (giá thành tiêu thụ) thì chỉ
tiêu giá thành còn bao gồm khoản mục chi phí tiêu thụ, chi phí quản lý doanh

nghiệp.
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Bên cạnh các phân loại trên, trong quản lý kinh tế còn sử dụng một số
thuật ngữ khác nh chi phí cơ hội, chi phí khác biệt, chi phí tới hạn.
Nh vậy, tuỳ theo việc xem xét chi phí ở các góc độ khác nhau và cách
quản lý chi phí mà doanh nghiệp có thể lựa chọn tiêu thức phân loại chi phí
sản xuất cho phù hợp.
Mỗi cách phân loại chi phí có ý nghĩa riêng, song đều mang chức năng
cung cấp thông tin phục vụ cho quản lý có hiệu quả nhất về toàn bộ chi phí
phát sinh trong toàn doanh nghiệp tại từng thời kỳ nhất định. Nhà quản trị
biết lựa chọn cách phân loại hợp lý phù hợp với các yêu cầu của doanh
nghiệp giúp cho công việc của kế toán đợc hoàn thành tốt và việc tính chi phí
sản xuất chính xác, không bị thiếu sót.
2. Giá thành sản phẩm
2.1 Khái niệm giá thành sản phẩm:
Giá thành sản phẩm là một phạm trù kinh tế gắn liền với sản xuất sản
phẩm, hàng hoá. Giá thành lại là một chỉ tiêu tính toán không thể thiếu đợc
của chế độ quản lý theo nguyên tắc hạch toán kinh tế. Do vậy có thể xem xét
giá thành sản phẩm dới nhiều góc độ khác nhau. Trớc hết giá thành sản phẩm
là lợng hao phí kết tinh trong sản phẩm, trên góc độ này giá thành sản phẩm
mang tính chất khách quan về sự di chuyển, kết tinh của giá trị t liệu sản xuất
và hao phí lao động trong sản xuất là tất yếu, còn tính toán đo lờng hao phí là thể
hiện chúng dới dạng tiền tệ để quản lý.
Vậy giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các chi phí về
lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp đã bỏ ra có liên quan đến
khối lợng công việc, sản phẩm, lao vụ đã hoàn thành.
Giá thành sản phẩm là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ảnh chất lợng lao
động sản xuất, phản ảnh kết quả sử dụng các loại tài sản, vật t, lao động, tiền
vốn trong quá trình sản xuất cũng nh các giải pháp kinh tế kỹ thuật mà doanh

nghiệp đã thực hiện nhằm mục đích sản xuất đợc khối lợng sản phẩm nhiều
nhất với chi phí sản xuất tiết kiệm. Giá thành sản phẩm là căn cứ để tính toán
xác định hiệu quả kinh tế của các doanh nghiệp sản xuất.
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Giá thành sản phẩm có hai chức năng chủ yếu là chức năng thớc đo bù
đắp chi phí và chức năng lập giá toàn bộ chi phí mà các doanh nghiệp chi ra
để hoàn thành một khối lợng sản phẩm, lao vụ. Việc bù đắp các chi phí đầu
vào đó chỉ mới bảo đảm đợc quá trình tái sản xuất giản đơn. Mục đích sản
xuất và nguyên tắc kinh doanh trong cơ chế thị trờng đòi hỏi các doanh
nghiệp phải trang trải, bù đắp đợc mọi chi phí đầu vào của quá trình sản xuất
và phải có lãi. Trong cơ chế thị trờng giá bán sản phẩm phụ thuộc rất nhiều
vào quy luật cung cầu, vào sự thoả thuận giữa doanh nghiệp với khách hàng.
Do vậy thông qua tiêu thụ sản phẩm mà xác định giá bán của sản phẩm, hàng
hoá. Giá bán sản phẩm là biểu hiện giá trị của sản phẩm và phải dựa trên cơ sở
giá thành để xác định.
2.2 Phân loại giá thành sản phẩm
Để phục vụ công tác hạch toán và quản lý giá thành, giá thành đợc phân
thành hai cách chủ yếu, mỗi loại đều có ý nghĩa và công dụng nhất định.
2.2.1. Phân loại giá thành theo thời gian và cơ sở số liệu tính giá thành
Căn cứ vào thời gian và cơ sở số liệu để tính giá thành, giá thành sản
phẩm đợc chia thành 3 loại:
- Giá thành kế hoạch: là giá thành do bộ phận kế hoạch của doanh
nghiệp tính ra trên cơ sở sản lợng kế hoạch và chi phí kế họach. Giá thành kế
hoạch đợc xác định trớc khi đa vào sản xuất, trên cơ sở giá thành thực tế kỳ tr-
ớc và các định mức, các dự toán chi phí kỳ kế hoạch. Việc tính giá thành kế
hoạch nhằm mục đích lấy đó làm cơ sở so sánh và phấn đầu tiết kiệm chi phí
sản xuất và hạ thấp giá thành sản phẩm, tăng thu nhập của doanh nghiệp.
- Giá thành định mức: là giá thành sản phẩm đợc tính toán trên cơ sở
những định mức kinh tế, kỹ thuật của sản phẩm sản xuất hiện tại. Giá thành

định mức thờng tính riêng cho một đơn vị sản phẩm và có thể thay đổi cùng
với sự thay đổi các định mức chi phí sản xuất. Cũng nh giá thành kế hoạch,
giá thành định mức cũng đợc xác định trớc khi bắt đầu sản xuất sản phẩm.
Tuy nhiên khác với giá thành kế hoạch đợc xây dựng trên cơ sở các định mức
bình quân tiên tiến và không biến đổi trong suốt cả kỳ kế hoạch, giá thành
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
định mức đợc xây dựng trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành tại từng
thời điểm nhất định trong kỳ kế hoạch (thờng là đầu tháng). Nếu giá thành
định mức luôn thay đổi phù hợp với sự thay đổi của định mức chi phí đạt đợc
trong quá trình thực hiện kế hoạch giá thành.
- Giá thành thực tế: là chỉ tiêu đợc xác định sau khi kết thúc quá trình
sản xuất sản phẩm trên cơ sở các chi phí thực tế phát sinh trong quá trình sản
xuất sản phẩm. Đây cũng chính là chỉ tiêu chính xác để phân tích và đánh giá
kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và còn là căn cứ để
xây dựng kế hoạch cho kỳ tiếp theo.
2.2.2. Phân loại theo phạm vi tính toán
Theo phạm vi tính toán giá thành đợc chia thành 2 loại:
- Giá thành sản xuất (giá thành công xởng) là chỉ tiêu phản ánh tất cả
các chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất, chế tạo sản phẩm nh (chi
phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất
chung) cho những sản phấm, công việc lao vụ đã hoàn thành. Giá thành sản
xuất của sản phẩm là căn cứ để tính toán giá vốn hàng hoá và lãi gộp của
doanh nghiệp.
- Giá thành tiêu thụ: (giá thành toàn bộ) là chỉ tiêu phản ảnh toàn bộ các
khoản chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất, tiêu thụ sản phẩm (chi
phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp). Giá thành toàn bộ của sản phẩm
chỉ đợc tính toán xác định khi sản phẩm, công việc lao vụ đã đợc tiêu thụ. Giá
thành toàn bộ sản phẩm là căn cứ để tính toán xác định kế quả sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp.

3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
Giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có quan hệ chặt chẽ với
nhau trong quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm. Chi phí sản xuất và giá thành
sản phẩm là 2 mặt của quá trình sản xuất. Đây là 2 mặt thống nhất của cùng
một quá trình, vì vậy, chúng giống nhau về chất. Giá thành và chi phí sản
xuất đều bao gồm các hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh
nghiệp đã bỏ ra trong quá trình chế tạo sản phẩm. Tuy nhiên, do bộ phận chi
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
phí sản xuất giữa các kỳ không đều nhau nên giá thành và chi phí sản xuất lại
khác nhau về lợng. Điều đó có thể biểu hiện sơ đồ:
CPSX dở dang ĐK Chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ
A B C
D
Tổng giá thành sản phẩm CPSX dở dang CK
Qua sơ đồ ta thấy : AC = AB + BD - CD hay:
Tổng giá thành
sản phẩm
=
Chi phí sản
xuất dở dang
đầu kỳ
+
Chi phí sản
xuất phát
sinh trong kỳ
-
Chi phí sản
xuất dở dang
cuối kỳ

Khi giá trị sản phẩm dở dang (chi phí sản xuất dở dang) đầu kỳ và cuối
kỳ bằng nhau hoặc các ngành sản xuất không có sản phẩm dở dang thì giá
thành sản phẩm trùng với chi phí sản xuất.
4. Sự cần thiết và yêu cầu của công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất
và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp
Trên thực tế, mục tiêu quan trọng nhất và cuối cùng của các doanh
nghiệp là lợi nhuận. Từ mục tiêu cơ bản đó, toàn bộ tổ chức và hoạt động của
doanh nghiệp phải luôn luôn đợc củng cố hoàn thiện nhằm đạt hiêụ quả kinh
tế cao trong sản xuất kinh doanh.
Việc tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm một cách chính
xác có ý nghĩa quan trọng đối với việc quản lý doanh nghiệp, đồng thời nó là
tiền đề cho việc đa ra các quyết định và biện pháp quản lý doanh nghiệp một
cách hiệu quả và kịp thời.
Để tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành
sản phẩm đợc đầy đủ, phản ảnh chính xác trung thực và kịp thời yêu cầu quản
10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
lý chi phí sản xuất và giá thành của doanh nghiệp cần thực hiện các yêu cầu
chủ yếu sau:
- Căn cứ vào đặc điểm quy trình công nghệ, đặc điểm tổ chức sản xuất
của doanh nghiệp để xác định đối tợng tập hợp chi phí sản xuất và phơng
pháp tính giá thành thích hợp.
- Tổ chức tập hợp và phân bổ từng loại chi phí sản xuất theo đúng đối t-
ợng tập hợp chi phí sản xuất đã xác định và bằng phơng pháp thích hợp đã
chọn, cung cấp kịp thời những số liệu thông tin tổng hợp về các khoản mục
chi phí và yếu tố chi phí quy định, xác định đúng đắn chi phí sản xuất của sản
phẩm dở dang cuối kỳ.
- Vận dụng phơng pháp tính giá thành thích hợp để tính toán giá thành
đơn vị của các đối tợng giá thành theo đúng các khoản mục quy định và đúng
kỳ tính giá thành đã xác định.

Định kỳ cung cấp các báo cáo về chi phí sản xuất và giá thành cho
Giám đốc doanh nghiệp và tiến hành phân tích tình hình thực hiện các định
mức chi phí và dự toán chi phí, tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và kế
hoạch hạ giá thành sản phẩm, phát hiện kịp thời khả năng tiềm tàng, đề xuất
biện pháp thích hợp để phấn đấu không ngừng tiết kiệm chi phí và hạ giá
thành sản phẩm.
II phơng pháp hạch toán chi phí sản xuất
1. Đối tợng và phơng pháp hạch toán chi phí sản xuất
Đối tợng hạch toán chi phí sản xuất ở doanh nghiệp tuỳ thuộc vào đặc
điểm, quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm vào yêu cầu của công tác quản
lý giá thành ... Bởi thế đối tợng hạch toán chi phí sản xuất có thể là nơi phát
sinh chi phí nh: Phân xởng, đội, tổ sản xuất, giai đoạn công nghệ hoặc có thể
là các đối tợng chịu chi phí nh: chi tiết bộ phận sản phẩm, nhóm sản phẩm,
đơn đặt hàng ... Nh vậy, thực chất của việc xác định đối tợng tập hợp chi phí
là xác định nội dung chi phí và giới hạn tập hợp chi phí đó.
11
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Do đối tợng hạch toán chi phí khác nhau nên cũng có nhiều phơng pháp
hạch toán chi phí sản xuất phù hợp với từng đối tợng. Vì thế trong thực tế th-
ờng áp dụng các phơng pháp hạch toán chi phí sau đây:
- Hạch toán chi phí theo chi tiết hoặc bộ phận sản phẩm
- Hạch toán chi phí theo sản phẩm
- Hạch toán chi phí theo nhóm sản phẩm
- Hạch toán chi phí theo đơn đặt hàng
- Hạch toán chi phí theo giai đoạn công nghệ
- Hạch toán chi phí theo dây chuyền sản xuát
- Hạch toán chi phí theo đơn vị sản xuất
2. Trình tự hạch toán và tổng hợp chi phí sản xuất
Chi phí của doanh nghiệp bao gồm nhiều loại với tính chất và nội dung
khác nhau, phơng pháp hạch toán và tính nhập chi phí vào giá thành sản

phẩm cũng khác nhau. Khi phát sinh trớc hết chi phí sản xuất đợc biểu hiện
theo yếu tố chi phí rồi mới đợc biểu hiện thành các khoản mục giá thành khi
tính giá thành sản phẩm.
Việc tập hợp chi phí sản xuất phải đợc tiến hành theo một trình tự hợp
lý, khoa học thì mới có thể tính giá thành sản phẩm một cách chính xác, kịp
thời đợc. Trình tự này phụ thuộc vào đặc điểm sản xuất của từng ngành nghề,
từng doanh nghiệp và mối quan hệ giữa các hoạt động sản xuất kinh doanh
trong doanh nghiệp, vào trình độ công tác quản lý và hạch toán ... Tuy nhiên
có thể khái quát chung việc tập hợp chi phí sản xuất qua các buớc:
- Bớc 1 : tập hợp các chi phí cơ bản có liên quan trực tiếp cho từng đối t-
ợng sử dụng.
- Bớc 2 : tính toán và phân bổ lao vụ của các ngành sản xuất kinh doanh
phụ có liên quan trực tiếp cho từng đối tợng sử dụng trên cơ sở khối lợng lao
vụ phục vụ và giá thành đơn vị lao vụ .
- Bớc 3 : tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung cho các loại sản
phẩm có liên quan.
- Bớc 4 : xác định chi sản xuất dở dang cuối kỳ.
12
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Tuỳ theo phơng pháp hạch toán hàng tồn kho áp dụng trong doanh
nghiệp mà nội dung, cách thức hạch toán chi phí sản xuất có những điểm
khác nhau.
3 Hạch toán chi phí sản xuất theo phơng pháp kiểm kê thờng xuyên
3.1. Hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm giá trị nguyên vật liệu chính,
vật liệu phụ, nhiên liệu ... đợc xuất dùng trực tiếp cho việc chế tạo sản phẩm.
Đối với những vật liệu khi xuất dùng có liên quan trực tiếp đến từng đối tợng
tập hợp chi phí riêng biệt (phân xởng, bộ phận sản xuất hoặc sản phẩm, loại
sản phẩm, lao vụ ... ) thì hạch toán trực tiếp cho đối tợng đó. Trờng hợp vật
liệu xuất dùng có liên quan đến nhiều đối tợng tập hợp chi phí không thể tổ

chức hạch toán riêng đợc thì phải áp dụng phơng pháp phân bổ gián tiếp để
phân bổ chi phí cho các đối tợng có liên quan. Tiêu thức phân bổ thờng đợc
sử dụng theo định mức tiêu hao, theo hệ số, theo trọng lợng, số lợng sản phẩm
...
Công thức phân bổ nh sau:
Chi phí vật liệu Tiêu thức phân Tỷ lệ
phân bổ cho = bổ của từng x ( hệ số )
từng đối tợng đối tợng phân bổ
Tổng chi phí vật liệu cần phân bổ
Hệ số phân bổ =
Tổng tiêu thức phân bổ
Để theo dõi các khoản chi phí nguyên , vật liệu trực tiếp kế toán sử dụng
tài khoản 621 - " Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp."
Tài khoản này đợc mở chi tiết theo từng đối tợng tập hợp chi phí (phân
xởng, bộ phận sản xuất ... ).
Nội dung phản ánh của TK 621:
13
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Bên nợ: Giá trị nguyên, vật liệu dùng trực tiếp cho chế tạo sản phẩm.
Bên có: Kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp vào TK 154 và giá
trị vật liệu xuất dùng không hết nhập lại kho.
TK 621 cuối kỳ không có số d.
Sơ đồ hạch toán tổng hợp chi phí vật liệu trực tiếp :
TK 151, 152, 331 TK 621 TK 154
111, 112, 311 Kết chuyển chi phí
vật liệu xuất dùng trực vật liệu trực tiếp
tiếp chế tạo sản phẩm TK 152
tiến hành lao vụ , dvụ
Vật liệu dùng không
hết nhập lại

3.2. Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp
Chi phí nhân công trực tiếp là những khoản tiền phải trả cho công nhân
trực tiếp sản xuất sản phẩm, trực tiếp thực hiện các lao vụ, dịch vụ nh tiền l-
ơng chính, lơng phụ và các khoản phụ cấp có tính chất luơng. Ngoài ra chi
phí nhân công trực tiếp còn bao gồm các khoản đóng góp cho các quỹ bảo
hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn do ngời sử dụng lao động chịu
và đợc tính vào chi phí kinh doanh theo một tỷ lệ nhất định với số tiền lơng
phát sinh của công nhân trực tiếp sản xuất. Cách hạch toán chi phí nhân công
trực tiếp cũng tơng tự nh với chi phí vật liệu trực tiếp.
Để theo dõi chi phí nhân công trực tiếp, kế toán sử dụng tài khoản 622 -
Chi phí nhân công trực tiếp. Tài khoản này cũng đợc mở chi tiết theo từng
đối tợng tập hợp chi phí.
Nội dung phản ánh của TK 622:
Bên nợ: Chi phí nhân công trực tiếp sản xuất sản phẩm, thực hiện lao
vụ, dịch vụ.
14
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Bên có: Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp vào tài khoản tính giá
thành.
TK 622 cuối kỳ không có số d
Sơ đồ hạch toán tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp :
TK 334 TK 622 TK 154
Tiền lơng và phụ cấp
phải trả cho
công nhân trực tiếp Kết chuyển chi phí
nhân công trực tiếp
TK 338
Các khoản đóng góp theo tỷ lệ
tiền lơng thực tế của nhân
công trực tiếp phát sinh

3.3. Hạch toán chi phí sản xuất chung
Chi phí sản xuất chung là những chi phí cần thiết còn lại để sản xuất sản
phẩm sau chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp. Đây
là những chi phí phát sinh trong phạm vi các phân xởng, bộ phận sản xuất của
doanh nghiệp. Để theo dõi các khoản chi phí sản xuất chung, kế toán sử dụng
tài khoản 627 " Chi phí sản xuất chung ", mở chi tiết theo từng phân xởng,
bộ phận sản xuất dịch vụ.
Do chi phí sản xuất chung có liên quan đến nhiều sản phẩm, lao vụ, dịch
vụ trong phân xởng nên cần thiết phải phân bổ khoản chi phí này cho từng
đối tợng (sản phẩm, lao vụ, dịch vụ) theo tiêu thức phù hợp. Trong thực tế các
tiêu thức đợc sử dụng phổ biến để phân bổ chi phí sản xuất chung nh phân bổ
theo định mức, theo giờ làm việc thực tế của công nhân sản xuất, theo tiền l-
ơng của công nhân sản xuất.
Công thức phân bổ :
15
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Mức chi phí sản xuất Tổng chi phí sản xuất chung Tiêu thức
phân
chung phân bổ cho = x bổ của từng
từng đối tợng Tổng tiêu thức phân bổ đối tợng
Nội dung phản ánh của TK 627:
Bên nợ:- Chi phí sản xuất chung thực tế phát sinh trong kỳ.
Bên có: - Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất chung.
- Kết chuyển chi phí sản xuất chung vào chi phí sản phẩm hay lao
vụ, dịch vụ.
TK 627 cuối kỳ không có số d.
Sơ đồ hạch toán tổng hợp chi phí sản xuất chung
TK 334,338 TK 627 TK 111,112,152
Chi phí nhân viên
Các khoản ghi giảm

chi phí sản xuất chung
TK 152,153 Tập
Chi phí vật liệu, dụng cụ hợp
TK 142,335 chi TK 154
Chi phí trả trớc phí
phải trả tính vào chi sản
phí sản xuất SXC xuất Phân bổ CPSXC
TK 214 chung cho từng đối tợng
Khấu hao TSCĐ trong ( SP, dịch vụ . . . )
TK 331,111,112 kỳ
Chi phí mua ngoài và
chi phí bằng tiền khác
16
Website: Email : Tel : 0918.775.368
3.4. Tổng hợp chi phí sản xuất, kiểm kê và đánh giá sản phẩm dở
dang
Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang nhằm phục vụ cho việc tính giá
thành sản phẩm, lao vụ, dịch vụ toàn doanh nghiệp. Tài khoản 154 đợc mở chi
tiết theo từng ngành sản xuất, từng nơi phát sinh chi phí hay từng loại sản
phẩm, nhóm sản phẩm, chi tiết sản phẩm, từng loại lao vụ, dịch vụ. .. của các
bộ phận sản xuất kinh doanh chính, sản xuất kinh doanh phụ (kể cả thuê
ngoài gia công chế biến).
Nội dung phản ánh của TK 154:
Bên nợ: - Tập hợp các chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ ( Chi phí
nguyên, vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung).
Bên có: - Các khoản ghi giảm chi phí sản phẩm (phế liệu thu hồi, giá trị
sản phẩm hỏng ngoài định mức không sửa chữa đợc...)
- Giá thành sản xuất thực tế (hay chi phí thực tế)của sản phẩm, lao vụ,
dịch vụ đã hoàn thành.
D nợ: Chi phí thực tế của sản phẩm, lao vụ, dịch vụ dở dang, cha hoàn

thành.
Sơ đồ hạch toán chi phí sản phẩm
TK 621 TK 154 TK 152, 138
SDxxx
Chi phí vật liệu trực tiếp Các khoản ghi giảm chi phí
TK 622 TK 155
Giá thành Nhập kho
Chi phí nhân công trực tiếp thực tế
sản TK 157
TK 627 phẩm Gửi bán
Chi phí sản xuất chung lao
vụ TK 632
SDxxx Tiêu thụ
thẳng
17
Website: Email : Tel : 0918.775.368
3.5. Đánh giá sản phẩm làm dở
Sản phẩm dở dang là những sản phẩm cha kết thúc giai đoạn chế biến,
còn đang nằm trong quá trình sản xuất. Để tính đợc giá thành sản phẩm,
doanh nghiệp cần phải tiến hành đánh giá sản phẩm dở dang.
Trong các doanh nghiệp, sản phẩm chỉ đợc tính cho số sản phẩm hoàn
thành. Muốn tính đợc cho số sản phẩm nhập kho trong kỳ phải tiến hành
đánh giá sản phẩm làm dở bởi vì chi phí SXKD trong kỳ còn có cả ở khối l-
ợng sản phẩm làm dở cuối kỳ.
Sản phẩm làm dở trong các doanh nghiệp là sản phẩm gia công chế biến
cha trải qua hết các giai đoạn, các quy trình công nghệ sản xuất. Đánh giá sản
phẩm làm dở là việc tính toán xác định lợng chi phí sản xuất đã kết tinh trong
khối lợng sản phẩm dở dang cuối kỳ. Muốn vậy phải xác định số lợng, đồng
thời xác định mức độ hoàn thành của sản phẩm làm dở.
Việc xác định sản phẩm làm dở, đặc biệt là xác định mức độ hoàn thành

là rất phức tạp, khó khăn, kế toán phải biết kết hợp chặt chẽ các bộ phận kỹ
thuật, bộ phận thống kê và nhiều khi phải hợp đồng với các cơ quan giám
định để đánh giá đợc chính xác.
Tuỳ theo đặc điểm tổ chức sản xuất, quy trình công nghệ và tính chất của
sản phẩm mà doanh nghiệp có thể áp dụng một trong các phơng pháp đấnh
giá sản phẩm dở dang sau:
* Với bán thành phẩm : có thể tính theo chi phí thực tế và kế hoạch.
*Với sản phẩm đang chế tạo dở dang có thể áp dụng một trong các ph-
ơng pháp:
3.5.1 Đánh giá theo chi phí nguyên vật liệu chính và bán thành phẩm
bớc trớc
Chi phí sản xuất tính cho sản phẩm làm dở chỉ tính phần sản phẩm hoàn
thành trong kỳ.
Theo phơng pháp này phần tính toán đơn giản, nhanh chóng nhng độ
chính xác về chi phí sản xuất không cao. Phơng pháp này thờng chỉ áp dụng
18
Website: Email : Tel : 0918.775.368
ở những doanh nghiệp mà chi phí nguyên vật liệu chính chiếm tỷ trọng cao
trong sản phẩm.
3.5.2. Đánh giá sản phẩm làm dở theo tỷ lệ hoàn thành
Theo phơng pháp này căn cứ vào số lợng sản phẩm làm dở có đợc từ
kiểm kê cuối kỳ và mức độ hoàn thành của chúng để tính đổi ra sản lợng sản
phẩm hoàn thành tơng đơng . Trên cơ sở đó kế toán sẽ tính và phân bổ chi phí
sản xuất cho sản phẩm làm dở.
Phơng pháp này có u điểm tơng đối chính xác vì đã tính toán gần nh tất
cả chi phí trong chế tạo sản phẩm. tuy nhiên phơng pháp này rất phức tạp, tốn
nhiều thời gian, đòi hỏi bộ phận kỹ thuật phải xác định chính xác mức độ
hoàn thành của sản phẩm làm dở ở từng công đoạn sản xuất.
3.5.3. Đánh giá sản phẩm làm dở theo chi phí định mức
Theo phơng pháp này, kế toán căn cứ vào các định mức tiêu hao hoặc

chi phí kế hoạch để xác định và tính ra giá trị sản phẩm dở dang.
Đặc biệt ở các doanh nghiệp có quy trình công nghệ đã chuyên môn hoá
cao hay các doanh nghiệp gồm các bộ phận sản xuất theo dây chuyền thì áp
dụng phơng pháp này rất thích hợp. Nền kinh tế thị trờng phát triển các sản
phẩm có những tiêu chuẩn nhất định và có hệ thống định mức đầy đủ, phơng
pháp xác định chi phi sản xuắt sản phẩm làm dở theo định mức tiêu hao chi
phí hoặc định mức kế hoạch sẽ đợc áp dụng ngày càng rộng rãi.
4- Hạch toán chi phí sản xuất theo phơng pháp kiểm kê định kỳ
Để phục vụ cho việc tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản
phẩm, kế toán sử dụng tài khoản 631 " Giá thành sản phẩm ". Tài khoản này
đợc hạch toán chi tiết theo địa điểm phát sinh chi phí (phân xởng, bộ phận sản
xuất ...) và theo loại, nhóm sản phẩm, chi tiết sản phẩm, lao vụ, dịch vụ ... của
bộ phận sản xuất kinh doanh chính, sản xuất kinh doanh phụ, chi phí thuê
ngoài gia công chế biến ... đợc hạch toán vào tài khoản 631 gồm 3 loại chi
phí sau:
- Chi phí nguyên, vật liệu
19
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Chi phí nhân công trực tiếp
- Chi phí sản xuất chung
Nội dung phản ánh của TK 631:
Bên nợ : Phản ánh trị giá sản phẩm dở dang đầu kỳ và các chi phí sản
xuất trong kỳ liên quan đến chế tạo sản phẩm .
Bên có : - Kết chuyển giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ vào tài khoản
154.
- Tổng giá thành sản phẩm, lao vụ, dịch vụ, hoàn thành.
Tài khoản 631 cuối kỳ không có số d .
Sơ đồ hach toán tổng hợp chi phí sản xuất sản phẩm
TK 154 TK 631 TK154
Kết chuyển giá trị sản

phẩm dở dang đầu kỳ Kết chuyển giá trị sản
TK 621
Chi phí nguyên , vật phẩm dở dang cuối kỳ
liệu, dụng cụ
TK 622 TK 632
Chi phí nhân công trực tiếp Tổng giá thành sản xuất
của sản phẩm , lao vụ ,
TK 627 vụ hoàn thành
Chi phí sản xuất chung
20
Website: Email : Tel : 0918.775.368
III Ph ơng pháp tính giá thành sản phẩm
1- Các phơng pháp chung
Phơng pháp tính giá thành sản phẩm là các cách thức, các phơng pháp
tính toán xác định giá thành đơn vị của từng loại sản phẩm, lao vụ, dịch vụ
hoàn thành. Tuỳ theo đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm cũng
nh yêu cầu và trình độ của công tác quản lý, công tác kế toán của từng doanh
nghiệp, từng loại hình sản xuất cụ thể, kế toán có thể sử dụng một trong các
phơng pháp tính giá thành mang tính kỹ thuật - nghiệp vụ sau :
1.1. Phơng pháp trực tiếp (Phơng pháp giản đơn)
Phơng pháp này đợc áp dụng trong các doanh nghiệp thuộc loại hình sản
xuất giản đơn, số lợng mặt hàng ít, sản xuất với khối lợng và chu kỳ sản xuất
ngắn nh các nhà máy điện, nớc, các doanh nghiệp khai thác (quặng, than,
gỗ..).
Giá thánh sản phẩm theo phơng pháp này đợc tính bằng cách trực tiếp
lấy tổng số chi phí sản xuất sản phẩm cộng hoặc trừ số chênh lệch giữa giá trị
sản phẩm dở dang đầu kỳ so với cuối kỳ chia cho số lợng sản phẩm hoàn
thành.
1.2. Phơng pháp tổng cộng chi phí
áp dụng với các doanh nghiệp mà quá trình sản xuất sản phẩm đợc thực

hiện ở nhiều bộ phận sản xuất, nhiều giai đoạn công nghệ. Đối tợng tập hợp
chi phí sản xuất là các bộ phận, chi tiết sản phẩm hoặc giai đoạn công nghệ
hay bộ phận sản xuất.
Giá thành thành phẩm đợc xác định bằng cách cộng chi phí sản xuất của
các bộ phận, chi tiết sản phẩm hay tổng chi phí sản xuất của các giai đoạn, bộ
phận sản xuất tạo nên thành phẩm.
Giá thành thành phẩm = Z
1
+ Z
2
+ . . .+ Z
n
Phơng pháp tổng cộng chi phí đợc áp dụng phổ biến trong các doanh
nghiệp khai thác, dệt, nhuộm, cơ khí chế tạo, may mặc . . .
1.3 .Phơng pháp hệ số
21
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Phơng pháp này đợc áp dụng trong những doanh nghiệp mà trong cùng
một quá trình sản xuất cùng sử dụng một thứ nguyên liệu và một lợng lao
động nhng thu đợc đồng thời nhiều sản phẩm khác nhau và chi phí không tập
hợp riêng cho từng loại sản phẩm đợc mà phải tập hợp chung cho cả quá trình
sản xuất.
Theo phơng pháp này, trớc hết kế toán căn cứ vào hệ số quy đối để quy
đổi các loại sản phẩm về sản phẩm gốc rồi từ đó dựa vào tổng chi phí liên
quan đến giá thành các loại sản phẩm đã tập hợp để tính ra giá thành sản
phẩm gốc và giá thành từng loại sản phẩm.
Giá thành đơn vị Tổng giá thành sản xuất của các loại sản
phẩm
=
Sản phẩm gốc Số lợng sản phẩm quy đổi (sản phẩm gốc)

Giá thành đơn
vị sản phẩm từng
loại
Giá thành đơn vị
sản phẩm gốc
Hệ số quy đổi
sản phẩm từng loại
= x

n
Số lợng sản Số lợng sản Hệ số quy đổi
= X
phẩm quy đổi phẩm loại i Sản phẩm loại i
i=1
Tổng giá thành Giá trị sản Tổng chi phí Giá trị sản phẩm
sản xuất của các = phẩm dở dang + sản xuất phát - dở dang
loại sản phẩm đầu kỳ sinh trong kỳ cuối kỳ
1.4 . Phơng pháp tỷ lệ
Trong các doanh nghiệp sản xuất nhiều loại sản phẩm có quy cách, phẩm
chất khác nhau nh may mặc, dệt kim, đóng giầy, cơ khí chế tạo (dụng cụ, phụ
tùng . . . ) để giảm bớt khối lợng hạch toán, kế toán thờng tiến hành tập hợp
22
Website: Email : Tel : 0918.775.368
chi phí sản xuất theo nhóm sản phẩm cùng loại. Căn cứ vào tỷ lệ chi phí giữa
chi phí sản xuất thực tế với chi phí sản xuất kế hoạch (hoặc định mức) kế toán
sẽ tính ra giá thành đơn vị và tổng giá thành sản phẩm từng loại.
Giá thành thực tế Giá thành kế hoạch Tỷ lệ
đơn vị sản phẩm = (hoặc định mức) đơn x chi
từng loại vị sản phẩm từng loại phí
Tỷ lệ

Tổng giá thành sản xuất thực tế của các
loại sản phẩm
chi = x 100%
phí Tổng giá thành sản xuất kế hoạch ( hoặc
định mức ) của các loại sản phẩm
1.5 . Phơng pháp loại trừ giá trị sản phẩm phụ
Đối với các doanh nghiệp mà trong một quá trình sản xuất, bên cạch các
sản phẩm chính thu đợc còn có thể thu đợc những sản phẩm phụ (các doanh
nghiệp chế biến đờng, rợu, bia, mì ăn liền ... ) để tính giá trị sản phẩm chính,
kế toán phải loại trừ giá trị sản phẩm phụ khỏi tổng chi phí sản xuất sản phẩm.
Giá trị sản phẩm phụ có thể đợc xác định theo nhiều phơng pháp nh giá có
thể sử dụng đợc, giá kế hoạch, giá nguyên liệu ban đầu . . .
Tổng giá Giá trị sản Tổng chi phí Giá trị sản Giá trị sản
thành sản = phẩm chính + sản xuất phát - Phẩm phụ - Phẩm chính
phẩm chính dở dang đầu kỳ sinh trong kỳ thu hồi DD cuối kỳ
1.6. Phơng pháp liên hợp
Là phơng pháp áp dụng trong những doanh nghiệp có tổ chức sản xuất,
tính chất quy trình công nghệ và tính chất sản phẩm làm ra đòi hỏi việc tính
giá thành phải kết hợp nhiều phơng pháp khác nhau nh các doanh nghiệp sản
xuất hoá chất, dệt kim, đóng giầy, may mặc . . . Trên thực tế, kế toán có thể
23
Website: Email : Tel : 0918.775.368
kết hợp các phơng pháp trực tiếp với tổng cộng chi phí, tổng cộng chi phí với
tỷ lệ, hệ số với loại trừ sản phẩm phụ v.v...
2.Phơng pháp tính giá thành sản phẩm áp dụng trong một số loại hình
doanh nghiệp chủ yếu
2.1 . Doanh nghiệp sản xuất giản đơn
Doanh nghiệp sản xuất giản đơn thờng là những doanh nghiệp chỉ sản
xuất một hoặc một số ít hàng với khối lợng lớn chu kỳ sản xuất ngắn, sản
phẩm dở dang không có hoặc có không đáng kể nh các doanh nghiệp khai

thác than, quặng, hải sản . . . các doanh nghiệp sản xuất động lực ( điện, nớc,
hơi nớc, khí nén, khí đốt . . .) Do số lợng mặt hàng ít nên việc hạch toán chi
phí sản xuất đợc tiến hành theo sản phẩm, mỗi mặt hàng sản xuất đợc mở một
sổ (hoặc thẻ) hạch toán chi phí sản xuất. Công việc tính giá thành thờng đợc
tiến hành vào cuối tháng theo phơng pháp trực tiếp (giản đơn ) hoặc phơng
pháp liên hợp.
2.2 .Doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng
Đối với các doanh nghiệp sản xuất theo các đơn đặt hàng của khách
hàng, kế toán tiến hành tập hợp chi phí sản xuất theo từng đơn đặt hàng. Đối
tợng tính giá thành sản phẩm là sản phẩm của từng đơn đặt hàng. Phơng pháp
tính giá thành tuỳ theo tính chất và số lợng sản phẩm của từng đơn vị sẽ áp
dụng phơng pháp thích hợp nh phơng pháp trực tiếp, phơng pháp hệ số, ph-
ơng pháp tổng cộng chi phí hay phơng pháp liên hợp v. v..
Đặc điểm của việc tập hợp chi phí trong các doanh nghiiệp này là toàn
bộ chi phí sản xuất phát sinh đều đợc tập hợp theo từng đơn đặt hàng, không
kể số lợng sản phẩm của đơn đặt hàng đó nhiều hay ít, quy trình công nghệ
sản xuất sản phẩm giản đơn hay phức tạp. Đối với các chi phí trực tiếp
(nguyên, vật liệu, nhân công trực tiếp ) phát sinh trong kỳ liên quan trực tiếp
đến đơn đặt hàng nào thì hạch toán trực tiếp cho đơn đặt hàng đó theo các
chứng từ gốc (hay bảng phân bổ chi phí ). Đối với chi phí sản xuất chung, sau
khi tập thợp sẽ phân bổ cho từng đơn theo tiêu chuẩn phù hợp ( giờ công sản
xuất, nhân công trực tiếp . . .)
24
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Việc tính giá thành ở trong các doanh nghiệp này chỉ tiến hành khi đặt
đơn hàng hoàn thành nên kỳ tính giá thành thờng không nhất trí với kỳ cáo
cáo. Đối với những đơn đặt hàng đến kỳ báo cáo cha hoàn thành thì toàn bộ
chi phí tập hợp theo đơn hàng đó đều coi là sản phẩm dở dang cuối kỳ chuyển
kỳ sau. Đối với những đơn đặt hàng đã hoàn thành thì tổng chi phí đã tập hợp
đợc theo đơn hàng đó chính là tổng giá thành của đơn hàng và giá thành đơn

vị sẽ tính bằng cách lấy tổng giá thành sản phẩm của đơn vị chia cho số lợng
sản phẩm trong đơn.
Tuy nhiên, trong một số trờng hợp cần thiết, theo yêu cầu của công tác
quản lý cần xác định khối lợng công việc hoàn thành trong kỳ thì đối với
những đơn đặt hàng chỉ mới hoàn thành một việc, việc xác định sản phẩm dở
dang của đơn hàng đó có thể dựa vào giá thành kế hoạch (hay định mức) hoặc
theo mức độ hoàn thành của đơn hàng.
2.3 . Doanh nghiệp áp dụng hệ thống hạch toán định mức
Trên cơ sở hệ thống định mức tiêu hao lao động, vật t hiện hành và dự
toán về chi phí sản xuất chung, kế toán sẽ xác định giá thành định mức của
từng loại sản phẩm. Đồng thời phải hạch toán riêng các thay đổi các chênh
lệch so với định mức phát sinh trong quá trình sản xuất sản phẩm và phân tích
toàn bộ chi phí thực tế phát sinh trong kỳ thành ba loại : Theo định mức,
chênh lệch do thay đổi mức và chênh lệch so với định mức. Từ đó tiến hành
xác định giá thành thực tế của sản phẩm bằng cách.
Giá thành Giá thành Chênh lệch Chênh lệch
thực tế = định mức +(-) do thay đổi +(-) so với
sản phẩm sản phẩm định mức định mức
Việc tính toán giá thành định mức đợc tiến hành trên cơ sở các định mức
tiên tiến hiện hành ngày đầu kỳ (thờng là đầu tháng). Tuỳ theo tính chất quy
trình công nghệ sản xuất sản phẩm và đặc điểm sản phẩm mà áp dụng các ph-
ơng pháp tính giá thành định mức khác nhau ( theo sản phẩm hoàn thành,
theo chi tiết, bộ phận sản phẩm rồi tổng hợp lại . . .)
2.4 . Doanh nghiệp sản xuất phức tạp theo kiểu chế biến liên tục
Trong các doanh nghiệp sản xuất phức tạp theo kiểu chế biến liên tục,
quy trình công nghệ gồm nhiều bớc (giai đoạn ) nối tiếp nhau theo một trình
tự nhất định, mỗi bớc tạo ra một loại bán thành phẩm và bán thành phẩm của
bớc trớc là đối tợng (nguyên liệu ) chế biến của bớc sau thì phơng pháp hạch
25