Giáo án Lịch Sử lớp 10: TÌNH HÌNH KINH TẾ Ở CÁC THẾ KỈ XVI - XVIII potx

TÌNH HÌNH KINH TẾ Ở CÁC THẾ KỈ XVI - XVIII

I- MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần:
1. Kiến thức
Giúp HS nắm và hiểu được:


Đất nước có nhiều biến động, xong tình hình kinh tế có nhiều biểu
hiện phát triển.


Lãnh thổ Đàng trong mở rộng, tạo nên một vựa thóc lớn, góp phần
quan trọng ổn định tình hình xã hội.


Kinh tế hàng hoá do nhiều nguyên nhân chủ yếu là nguyên nhân
khách quan phát triển mạnh mẽ, tạo điều kiện cho sự hình thành
và phồn vinh của một số đô thị.


Từ nửa sau thế kỉ XVIII kinh tế cả 2 Đàng đều suy thoái. Song sự
phát triển của kinh tế hàng hoá ở các thế kỉ trước đã ảnh hưởng
quan trọng đến xã hội.
2. Tư tưởng, tình cảm


Giáo dục ý thức về tính 2 mặt của kinh tế thị trường, từ đó biết
định hướng về các tác động tích cực.


Bồi dưỡng những nhận thức về hạn chế của tư tưởng phong kiến.
3. Kĩ năng:


Rèn kĩ năng phân tích, liên hệ thực tế.
II- TÀI LIỆU, THIẾT BỊ DẠY HỌC


Tranh ảnh, bản đồ Việt Nam có ghi địa danh và vị trí các đô thị.


Một số nhận xét của thương nhân nước ngoài về kinh tế Việt Nam
hay về các đô thị Việt Nam.
III- TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Vẽ sơ đồ Nhà nước Đàng Trong và Đàng Ngoài, so
sánh.
2.Dẫn dắt vào bài mới
Từ thế kỉ XVI đất nước có nhiều biến động lớn song do nhiều
nguyên nhân khác nhau nên nền kinh tế Đại Việt vẫn tiếp tục phát
triển với những biểu hiện có ý nghĩa xã hội quan trọng. Để thấy được
ở các thế kỉ XVI - XVIII kinh tế Đại Việt phát triển như thế nào?
Nguyên nhân dẫn đến sự phát triển đó, chúng ta cùng học bài 22.
3. Tổ chức các hoạt động dạy và học bài mới
Hoạt động của thày và trò Kiến thức cơ bản HS cần
nắm vững
Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân I- Tình hình nông nghiệp ở
các thế kỷ XVi - XVIII
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân
- GV: Trước hết GV giúp HS nắm

được tình hình nông nghiệp từ cuối
XVI đến nửa đầu XVIII: Do ruộng đất
càng tập trung trong tay địa chủ, quan
lại. Nhà nước không quan tâm đến sản
xuất như trước, các thế lực phong kiến
nổi lên tranh giành quyền lực, nội chiến
phong kiến liên miên đã làm cho nông
- Từ cuối thế kỉ XV đến
nửa đầu thế kỉ XVII. Do
Nhà nước không quan tâm
đến sản xuất, nội chiến giữa
các thế lực phong kiến


nông nghiệp sa sút, mất
mùa đói kém liên miên.
nghiệp kém phát triển, mất mùa đói
kém thường xuyên.
- GV trình bày tiếp: Từ nửa sau thế kỉ
XVII khi tình hình chính trị ổn định,
nông nghiệp 2 Đàng phát triển.
- Từ nửa sau thế kỉ XVII,
tình hình chính trị ổn định,
nông nghiệp 2 Đàng phát
triển.
- GV yêu cầu HS đọc SGK để thấy
được sự phát triển của nông nghiệp 2
Đàng song mạnh nhất là ở Đàng trong.

- HS theo dõi SGK.

- GV chốt ý về biểu hiện của sự phát
triển nông nghiệp.
GV nhấn mạnh sự phát triển nông
nghiệp ở Đàng trong. Do lãnh thổ ngày
càng mở rộng vào Nam, dân cư ít, điều
kiện sản xuất thuận lợi nên nông
nghiệp Đàng trong đã vượt qua yêu cầu
tự cấp, tự tác trở thành một vựa thóc
lớn phục vụ thị trường Đàng trong, giải
quyết mâu thuẫn xã hội.
Còn ở Đàng ngoài: Là vùng đất lâu đời,
đã được khai phá triệt để. Vì vậy nông
nghiệp ít có khả năng mở rộng, phát
triển
+ Ruộng đất ở cả 2 Đàng
mở rộng nhất là ở Đàng
trong.
+ Thuỷ lợi được củng cố.
+ Giống cây trồng càng
phong phú.
+ Kinh nghiệp sản xuất
được đúc kết.
- HS nghe, ghi nhớ. - ở cả 2 Đàng chế độ tư hữu
ruộng đất phát triển. Ruộng
đất ngày càng tập trung
trong tay địa chủ.
II. Sự phát triển của thủ
công nghiệp
Hoạt động 1: Cá nhân và cả lớp
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy

được:
+ Sự phát triển của nghề truyền thống.
+ Sự xuất hiện những nghề mới.
+ Nét mới trong kinh doanh, sản xuất
thủ công nghiệp.

- HS theo dõi SGK, trả lời:
- GV nhận xét, bổ sung, kết luận về sự
phát triển của thủ công nghiệp.
GV: Minh hoạ cho sự phát triển của
nghề Dệt bằng lời nhận xét của thương
nhân nước ngoài. Một thương nhân hỏi
người thợ Dệt "Tơ lụa được sản xuất
với một số lượng lớn bao gồm đủ loại
như lụa trắng, lụa màu, the, lĩnh, nhiễu,
đoạn kĩ thuật dệt không kém mềm
mại, vừa đẹp, vừa tốt chị có làm được
không? Người thợ trả lời: Làm được!
Minh hoạ cho sự phát triển nghề Gốm
bằng một số tranh ảnh sưu tầm + tranh
trong SGK.
- Nghề thủ công truyền
thống tiếp tục phát triển đạt
trình độ cao (Dệt, Gốm).
GV tiếp tục truyền đạt về sự xuất hiện
những nghề mới và nét mới trong kinh
doanh:
GV có thể minh hoạ bằng một số câu
ca dao về các ngành nghề thủ công
truyền thống. Kể tên một số làng nghề

thủ công truyền thống, kết hợp liên hệ
thực tiễn về sự tồn tại của các làng
nghề ngày nay. Giá trị của nghề thủ
- Một số nghề mới xuất
hiện như: Khắc in bản gỗ,
làm đường trắng, làm đồng
hồ, làm tranh sơn mài.
- Khai mỏ 1 ngành quan
trọng rất phát triển ở cả
Đàng trong và Đàng ngoài.
- Các làng nghề thủ công
công, của sản phẩm thủ công trong thời
hiện đại.
xuất hiện ngày càng nhiều.
- ở các đô thị thợ thủ công
đã lập phường hội vừa sản
xuất vừa bán hàng (nét mới
trong kinh doanh).
- HS nghe, ghi nhớ:
- GVPV: Em có nhận xét gì về sự phát
triển của thủ công nghiệp đương thời?
So sánh với giai đoạn trước.

- HS so sánh, suy nghĩ, trả lời.
- GV nhận xét, kết luận: Thủ công
nghiệp thế kỉ XVI - XVIII phát triển
mạnh mẽ, ngành nghề phong phú, chất
lượng sản phẩm tốt, đáp ứng nhu cầu
trao đổi trong nước và nước ngo
ài.

Thúc đẩy kinh tế hàng hoá đương thời
phát triển.

- HS nghe, ghi nhớ.

III. Sự phát triển của
thương nghiệp
Hoạt độgn 1: Cả lớp, cá nhân
- GV trình bày những biểu hiện phát
triển của nội thương đương thời.
* Nội thương: ở các thế kỉ
XVI - XVIII buôn bán
trong nước ngày càng phát
triển:
- Chợ làng, chợ huyện
mọc lên khắp nơi và ngày
càng đông đúc.
- ở nhiều nơi xuất hiện làng
buôn.
- Buôn bán lớn (buôn
chuyến, buôn thuyền) xuất
hiện.
- PV: Nét mới trong nội thương thế kỉ
XVI - XVIII?
HS trả lời: Buôn bán lớn xuất hiện

GV kết luận: Xuất hiện làng buôn
Chứng tỏ buôn bán không đơn thuần là
trao đổi hàng hoá thoả mãn nhu cầu
tiêu dùng mà đã phát triển thành một

nghề phổ biến.
Liên hệ thực tiễn
Đình Đảng bán ấm, bán khay
Phù Lưu họp chợ mỗi ngày một đông.
- Buôn bán giữa các vùng
miền phát triển.
- HS nghe, ghi nhớ.
- GV tiếp tục trình bày nguyên nhân
thúc đẩy nội thương phát triển: Nông
nghiệp, thủ công nghiệp phát triển,
đường sá được mở rộng Đời sống
nhân dân được nâng cao, sức mua
tăng

* Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân * Ngoại thương:
- GV truyền đạt để HS nắm được trong
thế kỉ XVI - XVIII ngoại thương phát
triển rất mạnh
- Thế kỉ XVI - XVIII ngoại
thương phát triển mạnh.
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy
được biểu hiện phát triển của ngoại
thương.

- HS theo dõi SGK trả lời.
- GV bổ sung kết luận về những biểu
hiện phát triển của ngoại thương.
+ Thuyền buôn các nước
(kể cả các nước Châu Âu:
Bồ Đào Nha, Hà Lan, Pháp,

Anh) đến Việt Nam buôn
bán càng tấp nập.
- Họ bán vũ khí, thuốc
súng, len dạ, bạc, đồng.
- Mua: Tơ lụa, đường, gốm,
nông lâm sản.
GV minh hoạ bằng một số bức tranh,
ảnh trong SGK và những tranh ảnh tự
sưu tầm. Lời nhận xét của thương nhân
nước ngoài trong sách hướng dẫn GV.
Kể về sự thành lập các hội quán của
người Tầu, người Nhật ở Hội An. Phố
người Tầu ở Phố Hiến (Hưng Yên)
+ Thương nhân nhiều nước
đã tụ hội lập phố xá, cửa
hàng buôn bán lâu dài.
- HS nghe, ghi nhớ.
- GV phát vấn: Những yếu tố bên trong
và bên ngoài nào thúc đẩy sự phát triển
của ngoại thương? Sự phát triển của
ngoại thương có tác dụng gì với sự phát
triển của kinh tế nước ta>

- HS suy nghĩ, trả lời:
- GV kết luận nguyên nhân dẫn đến sự
phát triển ngoại thương, kết hợp liên hệ
thực tiễn hiện nay.
Sự phát triển của ngoại thương tạo điều
kiện cho đất nước tiếp cận với nền kinh
tế thế giới với phương thức sản xuất

mới.
- Nguyên nhân phát triển:
+ Do chính sách mở cửa
của Chính quyền Trịnh,
Nguyễn.
+ Do phát kiến địa lý tạo
điều kiện giao lưu Đông -
Tây thuận lợi.
- GV giảng tiếp: Sự phát triển của
ngoại thương rầm rộ trong một thời
gian. Giữa thế kỉ XVIII suy yếu dần do
chế độ thuế khoá phiền phức, liên hệ
thực tế.
- Giữa thế kỉ XVIII ngoại
thương suy yếu dần do chế
độ thuế khoá của Nhà nước
ngày càng phức tạp.
IV. Sự hưng khởi của đô thị

Hoạt động 1: Cả lớp
- GV giảng giải về sự hưng khởi của đô
thị XVI - XVIII.
- Thế kỉ XVI - XVIII nhiều
đô thị mới hình thành phát
triển hưng thịnh.
GV minh hoạ bằng lời các thương nhân
nước ngoài trong SGK và sách hướng
dẫn SGV về sự hưng thịnh của Thăng
Long và các đô thị khác.
- Thăng Long - Kẻ chợ với

36 phố phường trở thành đô
thị lớn của cả nước.
- Những đô thị mới như:
Phố Hiến (Hưng Yên), Hội
An (Quảng Nam), Thanh
Hà (Phú Xuân - Huế) trở
thành những nơi buôn bán
sầm uất.
- PV: Nguyên nhân dẫn đến sự hưng
khởi của đô thị.
- HS suy nghĩ trả lời.
- GV bổ sung, kết luận: Đô thị hưng
khởi là do: Thủ công nghiệp và thương
nghiệp phát triển nhất là ngoại thương.
- HS nghe, ghi nhớ.

- GV giảng tiếp về sự suy tàn của đô
thị, nguyên nhân đẫn đến đô thị suy
tàn.
- Đầu thế kỉ XIX do chính
sách hạn chế ngoại thương,
hạn chế giao lưu giữa các
vùng của chính quyền
phong kiến. Đô thị suy tàn
dần.

4. Củng cố


Thế kỉ XVI - XVIII kinh tế nước ta có bước phát triển mới, phồn

thịnh.


Thủ công nghiệp ngày càng tăng tiến nhưng không thể chuyển hoá
sang phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa.


Sự phát triển của ngoại thương và đô thị đưa đất nước tiếp cận với
nền kinh tế thế giới.


Song do chính sách của Nhà nước nên cuối XVIII Việt Nam vần
là một nước nông nghiệp lạc hậu.
5. Dặn dò, bài tập về nhà
HS học bài, trả lời câu hỏi SGK.