TIỂU LUẬN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH “VẤN ĐỀ DÂN TỘC TRONG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH” ppsx

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUỐC TẾ SÀI GÒN
TIỂU LUẬN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
“VẤN ĐỀ DÂN TỘC TRONG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH”
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN:
SINH VIÊN THỰC HIỆN: PHAN THỊ HOA
MÃ SINH VIÊN: 9C651000516
NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
TP HỒ CHÍ MINH, THÁNG 4/2011
MỤC LỤC

VẤN ĐỀ HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC
A. Mở đầu:
-Sơ lược quan điểm của Mác, Ăngghen, Lênin về vấn đề dân tộc :
Dân tộc là vấn đề rộng lớn, bao gồm những quan hệ về chính trị, kinh tế, lãnh
thổ, pháp lý, tư tưởng và văn hoá giữa các dân tộc, các nhóm dân tộc và bộ
tộc, dân tộc là sản phẩm của quá trình phát triển lâu dài của lịch sử.
-Mác-Ăngghen đã đặt nền móng tư tưởng cho việc giải quyết vấn đề dân tộc
một cách khoa học.
Hình thức cộng đồng tiền dân tộc như thị tộc, bộ tộc, bộ lạc. Sự phát triển của
chủ nghĩa tư bản dẫn đến sự ra đời của các dân tộc tư bản chủ nghĩa. Chủ
nghĩa tư bản bước sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, các nước đế quốc thi
hành chính sách vũ trang xâm lược, cướp bóc, nô dịch các dân tộc nhỏ từ đó
xuất hiện vấn đề dân tộc thuộc địa. Mác và Ăngghen nêu lên quan điểm cơ
bản có tính chất phương pháp luận để nhận thức và giải quyết vấn đề nguồn
gốc, bản chất của dân tộc, những quan hệ cơ bản của dân tộc, thái độ của giai
cấp công nhân và Đảng của nó về vấn đề dân tộc. Lênin đã phát triển quan
điểm này thành hệ thống lý luận toàn diện và sâu sắc về vấn đề dân tộc, làm
cơ sở cho cương lĩnh, đường lối, chính sách của các Đảng Cộng sản về vấn đề
dân tộc. Trong đó đáng chú ý là các vấn đề:
+ Sự thức tỉnh ý thức dân tộc, phong trào đấu tranh chống áp bức dân tộc sẽ
dẫn đến hình thành các quốc gia dân tộc độc lập.

+ Với việc tăng cường và phát triển các mối quan hệ giữa các dân tộc sẽ dẫn
tới việc phá hủy hàng rào ngăn cách giữa các dân tộc, thiết lập sự thống nhất
quốc tế của CNTB, của đời sống KT-CT-XH . . .
-Cả cuộc đời của Hồ Chí Minh đã dành trọn cho nhân dân, cho đất nước, cho
sự nghiệp đấu tranh giải phóng con người, giải phóng nhân loại cần lao,
thoát khỏi mọi áp bức, bất công, vươn tới cuộc sống ấm no, tự do và hạnh
phúc. Cũng chính vì vậy mà vần đề dân tộc và giải quyết vấn đề dân tộc trong
cách mạng Việt Nam đã được Người quan tâm, nung nấu suốt cả đời. Vấn đề
dân tộc theo tư tưởng Hồ Chí Minh là vấn đề dân tộc thuộc địa. Khi các nước
đế quốc đi xâm chiếm thuộc địa để mở rộng thị trường, chúng thực hiện sự áp
bức về chính trị, bóc lột về kinh tế, nô dịch về văn hoá đối với các nước bị xâm
chiếm thì vấn đề dân tộc trở thành vấn đề dân tộc thuộc địa.Vấn đề dân tộc
thuộc địa thực chất là vấn đề đấu tranh giải phóng dân tộc thuộc địa nhằm
thủ tiêu sự thống trị của nước ngoài, giành độc lập dân tộc, xoá bỏ ách áp
bức, bóc lột thực dân, thực hiện quyền dân tộc tự quyết, thành lập nhà nước
dân tộc độc lập.
B. Nội dung
-Vấn đề dân tộc theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời đại cách mạng vô sản
đầu
thế kỷ XX có mấy luận điểm cơ bản sau:
1) Độc lập, dân tộc-nội dung cốt lõi của vấn đề dân tộc thuộc địa.
-Giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam - một nước thuộc địa nửa phong kiến,
trước hết phải tiến hành cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, đánh đuổi quân
xâm lược, đánh đổ bọn tay sai, giành độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân,
hoà bình và thống nhất đất nước. Độc lập, tự do, hoà bình và thống nhất đất
nước là khát vọng cháy bỏng của người dân mất nước. Bởi, mất nước là mất
tất cả. Sống trong cảnh nước mất, nhà tan, mọi quyền lực nằm trong tay
quân xâm lược và bọn tay sai thì quyền sống của con người cũng bị đe doạ
chứ nói gì đến quyền bình đẳng, tự do, dân chủ của mọi người. Nếu có, đó chỉ
là thứ tự do cướp bóc, bắt bớ, giết hại và tù đày của quân xâm lược và bọn

tay sai. Chính vì vậy mà “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, một trong những
tư tưởng lớn của Hồ Chí Minh trong cách mạng Việt Nam đã trở thành chân
lý của dân tộc Việt Nam và của cả nhân loại có lương tri. Độc lập cho dân tộc,
tự do cho nhân dân – tư tưởng đó của Hồ Chí Minh đã trở thành mục tiêu
hàng đầu của cách mạng Việt Nam.
–Tư tưởng đó được quán triệt trong toàn bộ tiến trình cách mạng Việt Nam
và nó được thể hiện nổi bật trong các thời điểm có tính bước ngoặt lịch sử.
+ Tất cả các dân tộc trên thế giới phải được độc lập hoàn toàn và thật sự. Độc
lập trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị, quân sự, ngoại giao, toàn vẹn lãnh
thổ. Mọi vấn đề của chủ quyền quốc gia do dân tộc đó tự quyết định. Theo Hồ
Chí Minh độc lập tự do là khát vọng lớn nhất của các dân tộc thuộc địa và
theo nguyên tắc: Nước Việt Nam là của người Việt Nam, do dân tộc Việt Nam
quyết định, nhân dân Việt Nam không chấp nhận bất cứ sự can thiệp nào từ
bên ngoài. Trong nền độc lập đó mọi người dân đều ấm no, tự do, hạnh phúc,
nếu không độc lập chẳng có nghĩa gì. Hồ Chí Minh nói: “chúng ta đã hy sinh,
đã giành được độc lập, dân chỉ thấy giá trị của độc lập khi ăn đủ no, mặc đủ
ấm”. Tư tưởng này thể hiện tính nhân văn cao cả và triệt để cách mạng của
Hồ Chí Minh. Độc lập tự do là quyền tự nhiên của dân tộc, thiêng liêng và vô
cùng quý giá. Hồ Chí Minh đã tiếp xúc với Tuyên ngôn độc lập của Mỹ 1776 và
Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp 1791, Người đã khái quát
chân lý: “Tất cả các dân tộc trên thế giới sinh ra đều có quyền bình đẳng, dân
tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do”. Độc lập, tự do
là khát vọng lớn của các dân tộc thuộc địa. Hồ chí minh nói: “tự do cho đồng
bào tôi, độc lập cho tổ quốc tôi, đấy là tất cả những điều tôi muốn, đấy là tất
cả những điều tôi hiểu”. Trong hành trình tìm đường cứu nước cho dân tộc
khi còn ở Pháp Nguyễn Ái Quốc đấu tranh để đòi các quyền cho nhân dân An
Nam:
+Một là, đòi quyền bình đẳng về chế độ pháp lý cho người bản xứ Đông
Dương như đối với châu Âu, xoá bỏ chế độ cai trị bằng sắc lệnh, thay thế bằng
chế độ đạo luật.

+Hai là, đòi quyền tự do dân chủ tối thiểu cho nhân dân, tự do ngôn luận, tự
do báo chí, hội họp, tự do cư trú Ngày 18/6/1919, Nguyễn Ái Quốc thay mặt
những người Việt Nam yêu nước tại Pháp gửi đến hội nghị Véc-xây bản yêu
sách của nhân dân An-nam đòi quyền bình đẳng cho dân tộc Việt Nam. Bản
yêu sách không được chấp nhận, Nguyễn Ái Quốc rút ra bài học: Muốn bình
đẳng thực sự phải đấu tranh giành độc lập dân tộc - làm cách mạng, muốn
giải phóng dân tộc chỉ có thể trông cậy vào chính mình, vào lực lượng của
bản thân mình.
Điều này thể hiện ở mục tiêu của cách mạng Việt Nam là: Đánh đổ Đế quốc
Pháp và phong kiến, làm cho nước Nam hoàn toàn độc lập. Sau Cách mạng
Tháng 8 thành công, Hồ Chí Minh đã đọc bản tuyên ngôn độc lập và khẳng
định: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành
một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh
thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ quyền tự do độc lập ấy”.
+ Hoà bình chân chính trong nền độc lập dân tộc để nhân dân xây dựng cuộc
sống ấm no hạnh phúc cũng là quyền cơ bản của dân tộc. Hoà bình không thể
tách rời độc lập dân tộc, và muốn có hoà bình thật sự thì phải có độc lập thật
sự. Hồ Chí Minh đã nêu: “Nhân dân chúng tôi thành thật mong muốn hoà
bình. Nhưng nhân dân chúng tôi cũng kiên quyết chiến đấu đến cùng để bảo
vệ độc lập và chủ quyền thiêng liêng nhất: toàn vẹn lãnh thổ cho Tổ quốc và
độc lập cho đất nước”. Chân lý có giá trị cho mọi thời đại: “Không có gì quý
hơn độc lập, tự do”. Độc lập dân tộc phải gắn liền với sự thống nhất toàn vẹn
lãnh thổ quốc gia.
2) Chủ nghĩa dân tộc là một động lực lớn ở các nước đang đấu tranh
giành độc lập.
Khi chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc, các nước tư bản phương tây
tiến hành chiến tranh xâm lược thuộc địa, thiết lập ách thống trị của chủ
nghĩa thực dân với những chính sách tàn bạo. Nguyễn Ái Quốc đã nhận thấy
sự áp bức, bóc lột của chủ nghĩa đế quốc đối với các dân tộc thuộc địa càng
nặng nề, thì phản ứng của dân tộc bị áp bức càng quyết liệt. Không chỉ quần

chúng lao động mà cả các tầng lớp và giai cấp trong xã hội đều phải chịu nỗi
nhục của người dân mất nước, của một dân tộc mất độc lập tự do. Cùng với
sự lên án chủ nghĩa thực dân và cổ vũ các dân tộc thuộc địa vùng dậy đấu
tranh, Hồ Chí Minh khẳng định: Đối với các dân tộc thuộc địa ở phương đông,
“chủ nghĩa dân tộc là động lực lớn của đất nước”. Vì thế, “người ta sẽ không
thể làm gì được cho người An Nam nếu không dựa trên các động lực vĩ đại, và
duy nhất của đời sống xã hội của họ”. Hồ Chí Minh thấy rõ sức mạnh của chủ
nghĩa dân tộc với tư cách là chủ nghĩa yêu nước chân chính của các dân tộc
thuộc địa. Đó là sức mạnh chiến đấu và thắng lợi trước bất cứ thế lực ngoại
xâm nào. Người đã đánh giá cao sức mạnh của chủ nghĩa dân tộc mà những
người cộng sản phải nắm lấy và phát huy, và người cho đó là “một chính sách
mang tính hiện thực tuyệt vời”.
3) Kết hợp nhuần nhuyễn dân tộc với giai cấp, độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội, chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế.
Dưới ánh sáng của CNMLN khi Hồ Chí Minh bàn đến vấn đề dân tộc và cách
mạng giải phóng dân tộc thì độc lập dân tộc phải gắn với CNXH, mối quan hệ
dân tộc và giai cấp được đặt ra.
Vấn đề dân tộc bao giờ cũng được nhận thức và giải quyết theo lập trường
của một giai cấp nhất định. Theo quan điểm của CNMLN, chỉ trên lập trường
của giai cấp vô sản, cách mạng vô sản mới giải quyết đúng đắn vấn đề dân
tộc.Trong Tuyên ngôn Đảng cộng sản, Mác-Ăngghen đã đề cập mối quan hệ
dân tộc và giai cấp: cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản nhằm lật đổ ách thống
trị của giai cấp tư sản, ở giai đoạn đầu của nó là mang tính chất dân tộc. Mác
kêu gọi “giai cấp vô sản mỗi nước trước hết phải giành lấy chính quyền, phải
tự vươn lên thành giai cấp dân tộc, phải tự mình trở thành giai cấp dân
tộc, không
phải theo cái nghĩa như giai cấp tư sản hiểu”. Cũng theo Mác –Ăngghen, chỉ có
giai cấp vô sản mới thống nhất được lợi ích dân tộc- lợi ích của mình với các
lợi ích của nhân dân lao động và của cả dân tộc. Chỉ có xoá bỏ áp bức, bóc lột
giai cấp thì mới xoá bỏ áp bức dân tộc, đem lại độc lập thật sự cho dân tộc

mình và cho dân tộc khác. Tuy nhiên, Mác và Ăngghen không đi sâu nghiên
cứu vấn đề dân tộc vì ở Tây Âu vấn đề dân tộc đã được giải quyết trong cách
mạng tư sản, đối với Mác, vấn đề dân tộc chỉ là thứ yếu so với vấn đề giai cấp.
Hồ Chí Minh, từ chủ nghĩa yêu nước đến với CNMLN, đã nhận thức được mối
quan hệ chặt chẽ giữa dân tộc và giai cấp, dân tộc và quốc tế, độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội, lựa chọn cách mạng giải phóng dân tộc theo con đường
cách mạng vô sản. Hồ Chí Minh nêu, các nước thuộc địa phương Đông không
phải làm ngay cách mạng vô sản, mà trước hết giành độc lập dân tộc. Có độc
lập dân tộc rồi mới bàn đến cách mạng XHCN. Từ thực tiễn của đấu tranh
cách mạng, Nguyễn Ái Quốc đã phê phán quan điểm của các đảng cộng sản
Tây Âu không đánh giá đúng vai trò, vị trí, tương lai của cách mạng thuộc địa,
và Nguyễn Ái Quốc đi đến luận điểm: “Các dân tộc thuộc địa phải dựa vào sức
mình là chính, đồng thời biết tranh thủ sự đoàn kết, ủng hộ của giai cấp vô
sản và nhân dân lao động thế giới để phải đấu tranh giành độc lập cho dân
tộc, từ cách mạng giải phóng dân tộc tiến lên làm cách mạng XHCN.” Tư
tưởng Hồ Chí Minh về kết hợp dân tộc với giai cấp, dân tộc với quốc tế, độc
lập dân tộc với CNXH thể hiện một số điểm sau:
+ Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Hồ Chí Minh thấy rõ mối quan
hệ giữa sự nghiệp giải phóng dân tộc với sự nghiệp giải phóng giai cấp của
giai cấp vô sản. “Cả hai cuộc giải phóng này chỉ có thể là sự nghiệp của CNCS
và của cách mạng thế giới”.
-Năm 1930, trong chính cương vắn tắt, sách lược vắn tắt, Hồ Chí Minh xác
định con đường của cách mạng Việt Nam phải trải qua hai giai đoạn: làm “tư
sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản”.
-Năm 1960, Hồ Chí Minh xác định “chỉ có CNXH, CNCS mới giải phóng được
các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ”.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về sự gắn bó giữa độc lập dân tộc và CNXH vừa phản
ánh quy luật khách quan của sự nghiệp giải phóng dân tộc trong thời đại
cách mạng vô sản, vừa phản ánh mối quan hệ khăng khít giữa mục tiêu giải
phóng dân tộc với các mục tiêu giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải

phóng con người. Do đó “giành được độc lập rồi phải tiến lên CNXH, vì mục
tiêu của CNXH là “làm sao cho dân giàu, nước mạnh”, “là mọi người được ăn
no, mặc ấm, sung sướng”.
+ Độc lập cho dân tộc mình và cho tất cả các dân tộc khác. Hồ Chí Minh không
chỉ đấu tranh cho độc lập dân tộc mình mà còn đấu tranh cho tất cả các dân
tộc bị áp bức. “Chúng ta phải tranh đấu cho tự do, độc lập của các dân tộc
khác như là đấu tranh cho dân tộc ta vậy”. Chủ nghĩa dân tộc thống nhất với
chủ nghĩa quốc tế trong sáng. Hồ Chí Minh nêu cao tinh thần tự quyết của
dân tộc, song không quên nghĩa vụ quốc tế cao cả của mình trong việc giúp
đỡ các đảng cộng sản trên thế giới. Hồ Chí Minh coi mục tiêu đấu tranh vì độc
lập của Tổ quốc, tự do của đồng bào là lẽ sống của mình. Quyền độc lập dân
tộc không tách rời quyền con người và độc lập là điều kiện tiên quyết để
mang lại hạnh phúc cho mọi người dân của đất nước mình. Đồng thời, độc
lập dân tộc còn là điều kiện để dân tộc Việt Nam được quyền sống bình đẳng
với các dân tộc khác trên thế giới và các dân tộc trong nước ta được chung
sống bên nhau một cách bình đẳng, hoà thuận và cùng nhau đi tới cuộc sống
ấm no, tự do, hạnh phúc.
-Thứ hai, sau khi giành được độc lập dân tộc phải đưa đất nước tiến lên xây
dựng chủ nghĩa xã hội, nhằm giải phóng con người, giải phóng xã hội, xoá bỏ
nghèo nàn và lạc hậu, vươn tới cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc cho mọi
người, mọi dân tộc. Giải quyết vấn đề dân tộc trong cách mạng Việt Nam nếu
chỉ dừng lại ở cuộc đấu tranh để giành độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân
dân thì sự nghiệp cách mạng đó mới chỉ đi được một chặng đường ngắn mà
thôi. Bởi có độc lập, có tự do mà nhân dân vẫn đói khổ, thì nền độc lập tự do
ấy cũng chẳng có ý nghĩa gì.
Hồ Chí Minh đã thấu hiểu cảnh sống nô lệ, lầm than, đói rét và tủi nhục của
nhân dân các dân tộc Việt Nam trong thời thực dân, phong kiến. Bởi vậy, một
trong những nhiệm vụ quan trọng có ý nghĩa quyết định của sự nghiệp giải
phóng xã hội, giải phóng con người, theo Hồ Chí Minh là phải xoá bỏ nghèo
nàn và lạc hậu, vươn tới xây dựng cuộc sống ấm no, tự do và hạnh phúc thật

sự cho tất cả mọi người. Đó là ước nguyện, là ham muốn tột bậc của Hồ Chí
Minh và là ước nguyện mong mỏi bao đời nay của nhân dân các dân tộc Việt
Nam. Người nói: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao
cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai
cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”Thực hiện được ước nguyện
đó, theo Hồ Chí Minh chính là nhằm giải quyết một cách triệt để và thiết thực
vấn đề dân tộc ở một nước thuộc địa nửa phong kiến. Thế nhưng đi về đâu và
xây dựng một xã hội như thế nào để thực hiện được ước nguyện đó nhân dân
các dân tộc Việt Nam cũng như cho cả nhân loại bị áp bức, bóc lột? Đó là điều
trăn trở, ưu tư không chỉ ở Hồ Chí Minh mà ở tất cả những người có lương
tri, trọng đạo lý, trọng nghĩa tình khác.
-Thứ ba, phải thực hiện quyền bình đẳng giữa các dân tộc và đoàn kết, giúp
đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam. Lịch sử của
Việt Nam đã chứng minh trong cộng đồng các dân tộc ở nước ta khồng hề
códân tộc lớn (dân tộc nhiều người) đi áp bức, bóc lột dân tộc nhỏ (dân tộc ít
người), mà quan hệ giữa các dân tộc với nhau là quan hệ anh em, ruột thịt.
Truyền thống quý báu đó của dân tộc Việt Nam như Hồ Chí Minh đã nhấn
mạnh: “Đồng bào Kinh hay Thổ, Mường hay Mán, Giarai hay Êđê, Xơđăng hay
Bana… đều là con cháu Việt Nam, đều là anh em ruột thịt. Chúng ta sống chết
có nhau, sướng khổ cùng nhau, nó đói giúp nhau.”
Bên cạnh việc lên án thủ đoạn đê hèn của bọn thực dân, phong kiến dùng
chính sách “chia để trị” nhằm chia rẽ các dân tộc Việt Nam và để kìm hãm các
dân tộc trong vòng nghèo nàn và dốt nát, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ tính ưu việt
của chế độ mới để nhằm giải quyết đúng đắn vấn đề dân tộc ở Việt Nam:
“Chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta là: Các dân tộc đều bình đẳng
và phải đoàn kết chặt chẽ, thương yêu giúp đỡ nhau như anh em. Đồng bào
miền xuôi phải ra sức giúp đỡ đồng bào miền ngược cùng tiến bộ về mọi mặt.”
Hồ Chí Minh chẳng những là người quan tâm đến đoàn kết dân tộc, mà chính
Người là hiện thân của sự đoàn kết đó, là người trực tiếp tổ chức khối đại
đoàn kết toàn dân, kiên quyết đấu tranh chống lại mọi biểu hiện gây chia rẽ,

hiềm khích, kỳ thị dân tộc để thực hiện tình đoàn kết trong đại gia đình các
dân tộc Việt Nam. Bác đã đưa ra khẳng định: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn
kết. Thành công, thành công, đại thành công”. Để thực hiện quyền bình đẳng
và xây dựng tình đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ trong đại gia đình
các dân tộc Việt Nam, xuất phát từ hoàn cảnh và điều kiện sống của các dân
tộc ở Việt Nam, Hồ Chí Minh đã đặc biệt quan tâm đến đồng bào dân tộc ít
người, sống ở miền núi, vùng sâu và vùng xa của đất nước. Bởi, theo Người so
với đồng bào sống ở miền xuôi, vùng đồng bằng và đô thị, thì đời sống của
đồng bào ở miền núi, xét trên mọi phương diện, còn thấp và gặp rất nhiều
khó khăn. Thực tế cho thấy, miền núi và vùng sâu, vùng xa của đất nước ta, là
nơi có điều kiện tự nhiên không thuận lợi, trình độ sản xuất và văn hoá của
nhân dân nơi đây còn rất thấp. Nơi ăn, chốn ở, trường hợc, cơ sở y tế và giao
thông đi lại còn nhiều khó khăn và thiến thốn. Bên cạnh đó, do trình độ dân
trí thấp nên những thủ tục lạc hậu, mê tín, di đoạn còn rất nặng nề.
Hơn nữa, khu vực miền núi nước ta – nơi làm ăn sinh sống chủ yếu của đồng
bào các dân tộc ít người, là nơi giáp biên giới với số nước láng giềng, xa đồng
bằng, địa bàn hiểm trở, dân cư thưa thớt, nhiều vùng vốn là căn cứ địa cách
mạng quan trọng của cách mạng Việt Nam trước đây. Bởi vậy, quan tâm đến
đồng bào dân tộc ít người vừa thể hiện tính nhân văn sâu sắc của Hồ Chí
Minh trong chế độ mới, vừa có ý nghĩa kinh tế và quốc phòng to lớn đối với cả
hiện tại và tương lai của đất nước. Sự quan tâm, giúp đỡ đối với đồng bào các
dân tộc ít người theo Hồ Chí Minh, là trách nhiệm của toàn Đảng và toàn dân,
của tất cả các cấp, các ngành, từ Trung ương đến địa phương, bằng những
việc làm cụ thể và thiết thực.
Thứ tư, phải đoàn kết, thương yêu người Việt Nam sống ở nước ngoài và
thân thiện với người nước ngoài sống ở Việt Nam. Vì nhiều lý do khác nhau,
dẫn đến một thực tế của đời sống thế giới, là người dân của nước này đến cư
trú và làm ăn sinh sống ở nước khác và ngược lại. Giải quyết thực trạng đó ở
mỗi quốc gia, dân tộc và mỗi chính đảng, thậm chí với từng nhà lãnh đạo có
những quan điểm và chủ trương chính sách khác nhau. Đối với người Việt

Nam sống xa Tổ quốc, Hồ Chí Minh chủ trương đoàn kết, thương yêu họ, kêu
gọi họ hướng về quê hương đất nước, nơi quê cha, đất tổ của mình, vì tất cả
bà con đều là “con Lạc cháu Hồng” của đất Việt. Đồng thời, Người cũng kêu
gọi và khuyên nhủ bà con phải giữ mối quan hệ thân thiện với nhân dân các
nước và thực hiện tốt luật pháp của họ. Trong những năm chiến tranh và
cách mạng, với lòng yêu nước, thương dân, Hồ Chí Minh đã thu phục được
nhiều trí thức tài ba về nước phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân, trong đó có
người đã trở thành anh hùng của Việt Nam. Đối với người nước ngoài sống ở
Việt Nam, Hồ Chí Minh luôn thể hiện thái độ ôn hoà và thân thiện với họ.
Trong Lời tuyên bố với quốc dân sau khi đi Pháp về (23 tháng 10 năm1946),
Hồ Chí Minh nêu rõ: “Người Pháp ở Pháp đối với ta rất thân thiện, thì người
Việt ở Việt đối với người Pháp cũng nên thân thiện. Đối với quân đội Pháp ta
phải lịch sự. Đối với kiều dân Pháp ta phải ôn hoà. Để tỏ cho thế giới biết rằng
ta là một dân tộc văn minh. Để cho số người Pháp ủng hộ ta càng thêm đông,
sức ủng hộ càng thêm mạnh. Để cho những kẻ thù khiêu khích muốn chia rẽ,
không có thể và không có cớ mà chia rẽ. Để cho công cuộc thống nhất và độc
lập của chúng ta chóng thành công.” Đối với người Hoa sống ở Việt Nam, Hồ
Chí Minh cũng thể hiện quan điểm trước sau như một là đoàn kết, thân thiện
và bảo vệ tài sản, tính mạng cũng như quyền làm ăn chính đáng của họ trên
đất nước Việt Nam, như công dân Việt Nam. Theo Người, chẳng phải hôm
qua hôm nay người Hoa kiều mới đến Đông Dương. Họ đã ở đây, họ đã luôn
giữ một địa vị rất quan trọng trong đời sống kinh tế của Đông Dương. Nhưng
chưa bao giờ lại có những cuộc xung đột giữa người Việt Nam với người Hoa
trên đất nước Việt Nam.
Ngoài ra, đối với các dân tộc và quốc gia khác trên thế giới, quan điểm của Hồ
Chí Minh là tôn trọng nền độc lập dân tộc, không can thiệp vào công việc nội
bộ của các quốc gia, dân tộc khác, đồng thời thực hiện quyền bình đẳng giữa
các quốc gia, dân tộc với nhau. Quan điểm đó của Người được khẳng định
trong bản Tuyên ngôn Độc lập bất hủ, ngày 2– 9 – 1945 rằng: “… tất cả các
dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống,

quyền sung sướng và quyền tự do”.
Vấn đề dân tộc mà Hồ Chí Minh đề cập đến trong tư tưởng của mình được
thể hiện tập trung chủ yếu ở các nội dung về quyền dân tộc, quan hệ giữa dân
tộc và giai cấp, và quan hệ giữa Việt Nam với các quốc gia, dân tộc trên thế
giới.
Về quyền dân tộc, Hồ Chí Minh cho rằng tất cả các dân tộc trên thế giới đều
bình đẳng; tức độc lập tự do là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tất
cả các dân tộc. Sinh ra trong cảnh nước mất nhà tan, tận mắt chứng kiến sự
chà đạp của ngoại bang lên tự do độc lập của đất nước, được kết tinh, hun
đúc từ tinh thần nồng nàn yêu nước của người dân nước Việt, Hồ Chí Minh
cho rằng: đối với một người dân mất nước, cái quí nhất trên đời là độc lập
của tổ quốc, tự do của nhân dân. Trên đường tiếp cận chân lý cứu nước, Hồ
Chí Minh đã tiếp nhận những tư tưởng bất hủ trong Tuyên ngôn độc lập 1776
của Mỹ và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền 1791 của cách mạng Pháp.
Từ những tinh hoa của dân tộc và thế giới, Người đã khái quát nên chân lý
bất di bất dịch, lẽ phải không ai có thể chối cãi được: Tất cả các dân tộc trên
thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân
tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do. Đây là một tư
tưởng vĩ đại, chẳng những mang tính quốc tế, tính thời đại rộng lớn mà còn
mang tính nhân văn sâu sắc.
Độc lập dân tộc, theo Hồ Chí Minh, phải là độc lập thật sự và độc lập hoàn
toàn. Tức là, dân tộc đó phải có đầy đủ chủ quyền (về chính trị, kinh tế, an
ninh, v.v.) và toàn vẹn lãnh thổ, chứ không phải là chiếc bánh vẽ mà người
khác (bọn thực dân, đế quốc) bố thí. Độc lập thật sự, độc lập hoàn toàn, theo
Người, phải được hiểu một cách đơn giản: nước Việt Nam là của người Việt
Nam, mọi vấn đề thuộc chủ quyền quốc gia Việt Nam phải do người Việt Nam
tự giải quyết. Và giá trị đích thực của độc lập dân tộc phải được thể hiện bằng
quyền tự do hạnh phúc của nhân dân, mà theo Người, độc lập dân tộc là đồng
bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành. Tư tưởng độc lập dân
tộc, khát vọng độc lập dân tộc của Người được thể hiện ở tinh thần “thà hy

sinh tất cả”, “dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn” và vượt lên tất cả là tinh
thần “không có gì quí hơn độc lập tự do.”
Hồ Chí Minh luôn giương cao ngọn cờ đấu tranh vì độc lập dân tộc, song
người cũng là hiện thân của khát vọng hoà bình. Đó là tư tưởng độc lập dân
tộc trong hoà bình chân chính của Người. Tinh thần “chúng ta muốn hoà
bình” đã dẫn dắt nhân dân ta chiến đấu và chiến thắng mọi thế lực xâm lược
ngoại bang.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc thể hiện sự kết hợp nhuần nhuyễn
giữa dân tộc với giai cấp, độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, và chủ nghĩa
yêu nước với chủ nghĩa quốc tế.
Trên cơ sở những quan điểm cơ bản của Mác-Lenin về mối quan hệ biện
chứng giữa dân tộc với giai cấp, Hồ Chí Minh đã đưa ra những luận điểm mới
và sáng tạo, góp phần bổ sung và phát triển lý luận của chủ nghĩa Mác Lenin.
Theo Người, ở các nước thuộc địa “chủ nghĩa dân tộc là một động lực lớn của
đất nước”. Người phân tích, do kinh tế còn lạc hậu, chưa phát triển nên sự
phân hoá giai cấp ở nước ta và nhiều nước thuộc địa khác chưa triệt để, mâu
thuẫn chưa đến mức đối kháng quyết liệt. Ở những nước thuộc địa như nước
ta, mâu thuẫn giữa dân tộc với chủ nghĩa đế quốc quyết liệt hơn mâu thuẫn
giữa giai cấp nông dân với địa chủ, giữa công nhân với tư sản. Do đó, trong
bối cảnh này không thể giải quyết vấn đề giai cấp rồi mới giải quyết vấn đề
dân tộc như ở các nước tư bản phương Tây được, mà chỉ có thể giải phóng
Dân tộc mới giải phóng được giai cấp, quyền lợi dân tộc, đất nước phải đặt
lên trên quyền lợi giai cấp. Xuất phát từ luận điểm trên, Hồ Chí Minh từng
kiến nghị Cương lĩnh hành động của Quốc tế Cộng sản theo hướng phát động
chủ nghĩa dân tộc bản xứ nhân danh Quốc tế Cộng sản, khi chủ nghĩa dân tộc
của họ thắng, nhất định nó sẽ biến thành chủ nghĩa quốc tế. Nguyễn Ái Quốc
đã đánh giá cao sức mạnh của chủ nghĩa dân tộc với chủ nghĩa yêu nước và
tinh thần dân tộc chân chính, coi đó là một động lực lớn mà những người
cộng sản phải nắm lấy và phát huy, không để ngọn cờ dân tộc rơi vào tay giai
cấp nào khác, phải nhận thức và giải quyết vấn đề dân tộc trên lập trường

của giai cấp vô sản, kết hợp chủ nghĩa dân tộc với chủ nghĩa quốc tế.
Giải phóng dân tộc là vấn đề trên hết, trước hết, độc lập dân tộc gắn liền với
chủ nghĩa xã hội.
Độc lập dân tộc, theo Hồ Chí Minh, là phải gắn liền với chủ nghĩa xã hội.
Ngay từ khi tiếp cận Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lênin, Hồ
Chí Minh đã hình thành đường lối cứu nước: giải phóng dân tộc theo con
đường cách mạng vô sản, gắn bó thống nhất giữa dân tộc và giai cấp, dân tộc
và quốc tế, độc lập dân tộc và CNXH. Người nói: “ Cả hai cuộc giải phóng này
(dân tộc và giai cấp) chỉ có thể là sự nghiệp của chủ nghĩa cộng sản và của
cách mạng thế giới.” Tiếp đó, ngay trong Chánh cương, Sách lược vắn tắt
được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng cộng sảnViệt Nam tháng
2/1930, Người nói: “Nếu nước độc lập mà dân không được hạnh phúc, tự do,
thì độc lập cũng chẳng có ý nghĩa gì.” Do đó giành được độc lập rồi, thì phải
tiến lên CNXH, vì mục tiêu của CNXH là dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh. Như vậy, ở Hồ Chí Minh, chủ nghĩa yêu nước truyền
thống đã phát triển thành chủ nghĩa yêu nước hiện đại, độc lập dân tộc gắn
liền với CNXH.
Độc lập dân tộc phải được xem là cái bất biến trong sự thiên biến vạn hoá của
nền kinh tế thế giới đang phát triển với xu thế toàn cầu hoá; bản sắc văn hoá
Việt Nam cũng phải được xem là cái bất biến trong sự đa dạng các nền văn
hoá thế giới, tiếp thu nhứng hay, cái đẹp, cái tiên tiến mà vẫn không mất đi
cái gốc, cái chất Việt Nam trong mỗi con người. Đó cũng là cách để giữ vững
độc lập dân tộc theo đúng nghĩa của nó.
Độc lập là tài sản thiêng liêng vô giá của cả dân tộc, là cái phải giữ cho dù
mất tất cả, “hy sinh tất cả”. Muốn thực hiện tốt tinh thần bất hủ ấy của Hồ Chí
Minh, ngày nay đường lối của Đảng và Nhà nước ta phải thể hiện rõ sự quan
tâm, không ngừng chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân. Tiếp
thu và phát huy tinh hoa của dân tộc với truyền thống “lấy dân làm gốc” (Dân
vi bản quốc gia trường thọ), sinh thời Hồ Chí Minh đã không ngừng giáo dục
cán bộ, đảng viên phải luôn luôn có tinh thần “vì dân phục vụ”. Người nói: “

Gốc có vững cây mới bền, Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân”.Chăm lo và
không ngừng nâng cao đời sống cho nhân dân là cách thiết thực nhất để bảo
vệ độc lập dân tộc, vì theo Người, dân như nước, chở thuyền cũng là nước mà
lật thuyền
cũng là nước. Dân giàu thì nước mạnh, mà nước mạnh thì độc lập dân tộc
còn. Chủ trương diệt giặc đói và giặc dốt của Người năm 1945 về cơ bản
chính là nền tảng của việc chăm lo và nâng cao đời sống cho người dân về vật
chất cũng như tinh thần. Và suy cho cùng, mục tiêu của độc lập dân tộc, theo
quan điểm của Hồ Chí Minh, là tự do, ấm no, hạnh phúc của nhân dân; và dĩ
nhiên là dân được ấm no tự do hạnh phúc sẽ ra sức bảo vệ nền độc lập vốn
mang lại những điều tốt đẹp đó. Như vậy, chăm lo, không ngững nâng cao đời
sống nhân dân vừa là mục tiêu vừa là cách thiết thực nhất để bảo vệ độc lập
dân tộc theo đúng tinh thần mà Hồ Chí Minh đã nêu rõ.
Thấm nhuần tư tưởng của người về vấn đề dân tộc, ta càng phải phát huy
chủ nghĩa dân tộc chân chính, tinh thần tích cực chủ động, sáng tạo và tự lực
tự cường của mọi người dân Việt Nam để góp phần xây dựng và bảo vệ tổ
quốc, bảo vệ nền độc lập dân tộc. Người Việt Nam vốn có truyền thống yêu
nước, tinh thần đoàn kết cộng đồng, ý chí tự chủ kiên cường, sáng tạo, bất
khuất, không chịu làm nô lệ, không cam phận nghèo hèn. Những phẩm chất
tốt đẹp ấy đã được phát huy cao độ trong hai cuộc kháng chiến thần thánh
của dân tộc, đưa đến thắng lợi vĩ đại Điện Biên và Đại thắng mùa xuân 1975,
giải phóng MN thống nhất đất nước, đưa cả nước quá độ lên CNXH. Ngày nay,
truyền thống quí báu ấy, chủ nghĩa dân tộc chân chính cần được tiếp tục khơi
dậy mạnh mẽ, biến nó thành một nguồn nội lực đưa đất nước vượt qua mọi
khó khăn thách thức, vững bước tiến lên cùng bè bạn khắp năm châu.