120 o | © hiepkhachquay
Hai thp k phát trin và trưng thành
Mở ra số đặc biệt này đánh dấu 20 năm kỉ niệm ngày ra đời của Physics World, Martin
Durrari cho rằng tạp chí vẫn có vai trò cần thiết trong thời đại điện tử.
Nm trên các k sách văn phòng Physics World là mt dãy các b s báo óng gói, màu
xanh lá, trông hơi ging như các lun văn tin sĩ, mi b cha y các s báo ca t tp chí
này trong mt năm nht nh. Cm giác tht là l và hơi choáng hơi men khi ly xung b u
tiên và nhìn li s báo u tiên nht ca Physics World vào tháng 10 năm 1988. Cái gây n tưng
là không bit nhiu bao nhiêu – và cho n nay c ít bao nhiêu na – cơ s vt lí ã thay i trong
sut 20 năm qua.
Trang nht ca s báo này là mt “ám mây tab”, chúng tôi to ra bng cách ưa văn bn ca mi tiêu Physics
World vào mt chương trình trên nn Web gi là Wordle. Kích c ca mi t t l vi s ln nó xut hin trong các
dòng tít ca chúng tôi, mc dù các t ưc s dng ph bin, như “the”, “is” và “of” ã b b qua. Chúng tôi cũng ã
thc hin mt s tinh chnh ca riêng chúng tôi – ví d, thay “atoms” cho “atom” tránh các dng s ít và s nhiu
ca cùng mt t xut hin hai ln. Hình nh, ging như bn thân nn vt lí, có sc hp dn bt tn.
121 Tuyn Physics World 2008 | © hiepkhachquay
Nh li khi các nhà vt lí Anh ang càu nhàu v các khon phí óng góp cho phòng thí
nghim ht CERN gn Geneva. Các thành viên ca Thưng vin Anh ang hô hào cho mt h
chôn dưi lòng t cho cht thi ht nhân khi y vn chưa ưc xây dng (dưi dòng tít ln “Các
ngh sĩ chn h chôn sâu”), trong khi các nhà nghiên cu ang liu lĩnh c tìm hiu các cht siêu
dn nhit cao, hin tưng ưc khám phá hai năm trưc ó. Cho n lúc y, ai có th nhìn xa
thy s tăng trưng ca Internet, s khám phá ra năng lưng ti, hay s tin b không th tin ni
trong in toán và truyn thông lưng t ?
Như i vi bn thân tp chí Physics World, chúng tôi cũng ã thay i trong 20 năm ó,
mc dù các giá tr và nguyên tc ct lõi ca chúng tôi v cơ bn vn không h thay i. Các bài
báo ngày nay, khi trưc, hp thi, chính xác, vit hay và có cái nhìn toàn cu. Mt s bài do các
nhà vt lí thc th vit, trong khi mt s bài khác ươc vit bi lc lưng biên tp viên riêng ca
chúng tôi hoc bi các phóng viên khoa hc hành ngh t do. Nhưng mt phn nh vào nhng
tin b phn mm in n xut bn, Physics World ngày nay trông p hơn và bt mt hơn nhiu,
vi các nh màu xuyên sut các trang báo.
Cái cũng ã thay i là các bài báo mô t, mc dù vn cht ch, nhưng ã d hiu hơn so
vi chúng hi 20 năm trưc. Qua s biên tp cNn thn, mc tiêu ca chúng tôi là m bo rng
mt nhà vt lí thuc lĩnh vc nào ó có th hiu ưc mt mô t v mt lĩnh vc khác t u n
cui – mt công vic chng d dàng gì khi mà các nhà vt lí y khoa và các nhà vũ tr hc, chng
hn, là nhng th gii khác nhau.
Bị thách thức trước Web
Nhưng trong thi i ca Web, thì âu là mc ích ca mt tp chí ra hàng tháng kiu như
Physics World ? Liu nó có còn chc năng khi mà Internet có th cung cp nhiu thông tin hơn
cái ngưi ta có th mun, hay c quan tâm, mun có ? Ai cn n Physics World khi mà
Wikipedia, chng hn, ã có nhng gii thiu y v hóa c Bose-Einstein, chp nh cng
hưng t hay s siêu chy ?
Tr li nhng ngày u tiên, chúng ta tha bit rng Physics World là mt trong vài ngun
thông tin xác thc, kp thi và d hiu v vt lí hc. Là mt tp chí chuyên ngành, chúng tôi có
th mang li s tip cn vi tin tc vt lí s tht khó, hoc thm chí là không th, i vi c gi
trung bình, nu s dng các phương tin khác. c gi có th, v nguyên tc, yêu cu fax cho h
các thông cáo báo chí t các phòng thí nghim hoc sàng lc qua mi s tp san trong phòng thí
nghim, nhưng trong thc t vic ó tht khó, nu không nói là mt công vic như Sisyphus b
tri ày Ny á lên tri
122 o | © hiepkhachquay
Tt nhiên, chúng tôi vn tht s t hào là mt ngun thông tin chính – ưa tin chi tit v
gii thưng Nobl ca năm nay hoc nhng khon tài tr mi nht t y hi Nghiên cu châu Âu
– nhưng các nhà vt lí, như h mun, có th tìm nhng thông tin y t nhng ngun khác vi mt
cái nhn chut. Các thông cáo báo chí, bài ăng tp san, chuyn ngoài l, các quan im, cơ hi
và tranh lun còn có th tìm thy trong chc lát trên Web. Có các blog, wiki, podcast, video vt lí,
tt c chúng d dàng – và thưng min phí – sn dùng i vi mi ngưi.
Chúng ta, như ngưi ta có th trông i, b thuyt phc là Physics World vn gi mt vai
trò thit yu. Trong khi úng là thông tin ngày nay là mt sn phNm có th d dàng và nhanh
chóng truy cp trc tuyn, nhưng có quá nhiu ngun thông tin ngoài kia khin cho tht khó khăn
i vi mi ngưi – k c các nhà vt lí – bit ai hay cái gì úng s tht. Cái Physics World có th
là cung cp nhng phân tích rành mch, c lp, có cân nhc v cái ang din ra trong ngành vt
lí. Chúng tôi có th sàng lc toàn b nhng cht liu dư tha ó trên nhân danh ca bn – b qua,
ví d, nhiu bn tho mơ h v mt khoa hc trên arXiv – và gói ghém cht liu thit yu vào
nhng bài báo cung cp nhiu thông tin, làm va lòng c gi và ưc biên tp tt.
Chúng tôi có th mang li nhng bc nh kh ln, nhng tác gi tên tui hàng u và tác
phNm khoa hc sáng sa. Chúng tôi có th tưng thut v nhng xu hưng chung, cung cp cái
nhìn v phía trưc, và, thnh thong, phát hin nhng tin st do, kiu như câu chuyn tin tc ca
chúng tôi v mt công ti Nga bí mt mun tìm kim du min Trung nưc Anh bng
“microlepton”. Chúng tôi có th cung cp thông tin v nhng s phát trin trên khp a cu và
cái nhìn sâu sc vào nhng lĩnh vc mà nu không thì bn s chng có dp nào tìm hiu qua.
Và, tt nhiên, chúng tôi cũng có website physicsworld.com ca mình. i chúng tôi ã và
ang cung cp nhng bn tin hàng ngày v nhng bài báo nghiên cu mi nht trong vt lí hc
trong mt thp k hin ti, nhưng chúng tôi thưng không mt nhiu chú ý ti nhng tin tc khoa
hc khái quát hơn. Tình hình ó hin ang thay i. Trong khi chúng tôi vn tht s ưa tin u
n v nhng bài báo quan trng nht trích t các ngun như ature, Science và Physical Review
Letters, thì trong nhng tháng gn ây, chúng tôi cũng ã, chng hn, theo dõi các chính sách ca
các ng c viên tng thng Mĩ v khoa hc và ã ưa tin chi tit vic khi hành ca Máy Va
chm Hadron Ln ca CERN.
Các c gi ca physicsworld.com có th bình lun v các bài báo, tìm kim vic làm
thông qua kênh thông tin vic làm chuyên ngành, c blog cp nht thưng xuyên ca chúng tôi,
hoc truy xut n các ngun tin tiêu im công nghip chuyên gia. ng thi còn có mt phiên
bn “kĩ thut s” ca tp chí in có th c t do bi các thành viên ca Vin Vt lí, cơ quan xut
123 Tuyn Physics World 2008 | © hiepkhachquay
bn Physics World. Ging ht như s báo in, nó cho phép các bn sao ca tp chí, k t tháng 5
năm ngoái, ưc truy cp bt c lúc nào, bt c nơi âu thông qua Web.
PhysicsWorld, tháng 10 năm 1988
20 năm sau
Trong tương li, không nghi ng gì na, Web s ngày càng quan trng hơn bao gi ht.
Physics World cũng s là mt phúc li i vi các thành viên ca Vin nhưng t tháng này, toàn
b các sinh viên mi cũng s ưc truy cp min phí vi phiên bn s ca tp chí, nhưng không
phi mt bn sao in ưc. Có th mt ngày nào ó, Physics World s ch tn ti dng s, ti
xung ưc vi t giy in t gc polymer, mm do giá 5$ ca bn.
Thách thc i vi chúng tôi là làm th nào m bo rng khi nhu cu thông tin tc thi
và bình lun tăng trưng, thì giá tr ca các Physics World – rõ ràng, chính xác và hp thi – vn
úng. iu ó có th òi hi phi khéo léo nu chúng ta mun vit mt câu chuyn 500 t v, nói
ví d, s khám phá ra boson Higgs nu chúng ta ch có mt vài gi ưa nó lên website ca
mình trưc khi tt c nhng phương tin truyn thông i th khác ưa tin tưng thut v nó ln
u tiên. ó là nơi mt tp chí mt nh kì hàng tháng kình vi mt website, bi nó cho phép có
124 o | © hiepkhachquay
nhiu thi gian hơn thâm nhp vào bên trong câu chuyn và cung cp mt phân tích sâu sc
hơn.
Như các bn trông i, chúng tôi không ng quên trên nh vinh quang ca mình. Chúng
tôi cn làm vic nhiu hơn tăng cưng s ưa tin ca chúng tôi v vt lí trong công nghip,
công vic chng d dàng gì khi mà nhiu tác gi tim năng quá bn rn, không sn lòng hoc
không ưc phép vit bài cho chúng tôi – hay ơn gin là b ngăn cn làm như vy do s bo mt
thương mi. Có nhiu th ang din ra trong các siêu cưng ang xut hin ca vt lí hc – Trung
Quc và n - chúng tôi khai thác. Và, tt nhiên, chúng tôi phi gi cnh giác rng tt c
các lĩnh vc vt lí ã ưc bao quát, không phi ch là nhng ngành vt lí “sexy” hơn như vt lí
ht và vũ tr hc.
Cũng s tht hp dn nghĩ ti k k v ca tôi trong thi gian 20 năm ti – gi s
Physics World vn tn ti – s ưa ra bài báo cáo tình trng này. Khi ó, các máy tính lưng t
thc t có th ưc dùng cho nghiên cu và các cht siêu dn nhit cao s thông dng trong
nhng si cáp ngun. Máy Va chm Thng quc t có th s m ca và hot ng, và năng lưng
nhit hch s gn tính thc tin thương mi. in toán và Internet s thâm nhp sâu hơn vào
cuc sng hàng ngày ca chúng ta. Nhưng tht chc ăn là nói rng các s báo óng tp, màu xanh
ó ca Physics World vn s còn nm trên giá; và rng các nhà vt lí s tip tc càu nhàu v các
khon óng góp CERN.
Physics World – những cột mốc lịch sử
Tháng 10/1988
Physics World ưc phát hành, k tc t Physics Bulletin
Tháng 11/1994
Phát hành dch v email Physics World Electronic ews
Tháng 9/1995
Peter Rodgers thay ch biên tp viên sáng lp Philip Campbell
Tháng 1/1997
S c bit k nim s báo th 100
Tháng 11/1997
Physics World ưc thit k li và website physicsweb.org ưc khai trương
Tháng 12/1999
“S báo thiên niên k” dày 104 trang
Tháng 1/2005
125 Tuyn Physics World 2008 | © hiepkhachquay
S báo c bit Einstein ánh du Năm Vt lí quc t
Tháng 12/2005
Ln thit k li chính yu th hai
Tháng 3/2006
Matin Durrani ưc b nhim làm biên tp viên; Kho toàn b các s báo cũ ưc ưa vào khai thác vi
các hc vin
Tháng 7/2007
Thit k li và i tên website là physicsworld.com; Phát hành phiên bn s ca tp chí
Matin Durrani (Two decades and counting…, Physics World, tháng 10/2008)
hiepkhachquay dch
An Minh, ngày 15/10/2008