Phát triển và Môi trường

Phát triển và Môi trường
Đại học Khoa học Tự nhiên
Đại học Quốc gia Hà Nội
2
2.2. Các lĩnh vực phát triển và vấn đề môi trường
2.2.2. Phát triển nông nghiệp và môi trường
2.2.3. Công nghiệp hóa và môi trường
2.2.4. Khoa học, công nghệ và môi trường
2.2.5. Thương mại, dịch vụ, du lịch và môi trường
3
c. Nông nghiệp sinh thái
2.2.2. Phát triển nông nghiệp và môi trường
a. Nông nghiệp trồng trọt và chăn thả truyền thống
b. Công nghiệp hóa nông nghiệp và CM Xanh
d. Phát triển nông thôn và các vấn đề Môi trường
4
TÁC ĐỘNG CỦA NÔNG NGHIỆP ĐẾN MÔI TRƯỜNG

Phá rừng lấy đất

Đốt nương, gây cháy rừng

Suy thoái đất do canh tác không hợp
lí

Suy giảm đa dạng sinh học

Lai tạo, du nhập, chọn lọc nhân tạo
Giống, loài

Thay đổi chu trình sinh địa hóa tự

nhiên, phá vỡ tính khép kín của chu
trình SĐH đồng ruộng
5
a. Nông nghiệp trồng trọt và chăn thả truyền thống

Du canh và tác động môi trường:

Năng suất cây trồng thấp

Độ phì của đất và khả năng phục hồi rừng phụ thuộc vào thời
gian bỏ hoang hoá và điều kiện tự nhiên của mỗi vùng

Thích hợp với một mật độ dân cư thấp

Thời gian trồng trọt tương đối ngắn

Nối tiếp theo là thời gian bỏ hoang đất tương đối dài

Không có thâm canh, bón phân

Chu trình bỏ hóa tỉ nghịch với nhu cầu đất đai, lương thực gia
tăng dân số

Du canh du cư: đất canh tác không theo chu kỳ, không lặp lại

Du canh định cư: chu kì 15 – 20 năm
6
a. Nông nghiệp trồng trọt và chăn thả truyền thống

Định canh


Trồng trọt và chăn nuôi được duy trì ổn định trên những diện tích
nhất định

Các giống vật nuôi cây trồng ngày càng phù hợp hơn

Kỹ thuật sản xuất nông nghiệp ngày càng được cải tiến

Cho phép nuôi sống một dân số đông hơn so với NN du canh, du cư

Là điều kiện tiên quyết cho định cư, tăng sinh, giảm tử - cơ sở để
gia tăng dân số

Tạo ra một tập đoàn các giống cây trồng vật nuôi đa dạng

Hình thành hệ thống kinh nghiệm, kỹ thuật canh tác thích nghi cao ở
nhiều vùng sinh thái.

Tuy nhiên, nông nghiệp định canh truyền thống vẫn không đủ khả
năng cung cấp lương thực thực phẩm
7
b. Công nghiệp hóa nông nghiệp và CM Xanh
Cách mạng Xanh – Đỉnh cao của nền nông nghiệp CNH

Áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông
nghiệp

Chuyển nền nông nghiệp từ truyền thống sang thâm canh, có
đầu tư cao


Tăng cường hoá học hoá, cơ giới hoá, thuỷ lợi hoá, điện khí hoá
và sinh học hoá

CM Giống lai (ngô, lúa) nhân tạo có năng suất cao

Giá thành cao

Giống nhân tạo đòi hỏi hóa học hóa, thủy lợi hóa, cơ giới
hóa và yêu cầu kỹ thuật

Là kết quả của các chương trình nghiên cứu và mở rộng quy mô
nông nghiệp, phát triển hạ tầng

Tạo ra một năng suất cao đủ đáp ứng nhu cầu lương thực cho
một dân số đông
8

Khoán 10 (4/1988): Sau 10 năm sản xuất nông
nghiệp có bước phát triển mạnh

diện tích trồng lúa tăng 27%

năng suất tăng 43,7%

tổng sản lượng tăng >40%

đáp ứng đủ nhu cầu lương thực trong nước

xuất khẩu 2 – 4 triệu tấn/năm


Phân bón đóng góp vào làm tăng tổng sản lượng
lớn hơn nhiều so với tăng diện tích và tăng vụ
Phát triển nông nghiệp ở Việt Nam
9
b. Công nghiệp hóa nông nghiệp và CM Xanh

Nông nghiệp CNH và tác động môi trường:

Thoái hoá đất do kỹ thuật tưới tiêu không hợp lý

Tưới sai: ngập úng, mặn hóa ..

Tiêu nước (các vùng ĐNN)

Xem thường bản tính sinh học của thế giới sinh vật

Không chú ý đến các hoạt động sinh học của đất
và chức năng tự tái tạo tài nguyên của đất

Năng suất và lợi nhuận được đưa lên hàng đầu
trong khi nhu cầu bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng
chỉ là thứ yếu

Làm mất đi và lãng quên dần các giống cây trồng
vật nuôi truyền thống ở địa phương
10

Nông nghiệp CNH dựa vào cơ sở đầu tư cao nhằm thu lợi nhuận lớn
b. Công nghiệp hóa nông nghiệp và CM Xanh


Lợi nhuận ngày càng giảm đi do tỷ suất tăng đầu tư
thường cao hơn so với sản phẩm thu hoạch

Nguyên nhân chính là do giá thành đầu vào (giống, phân
bón, thuốc bảo vệ thực vật, ...) tăng nhanh trong khi giá
bán nông sản tăng chậm hơn nhiều

Sự lệ thuộc vào nguồn vốn, khoa học kỹ thuật ngày càng
nhiều cũng là nguyên nhân dẫn đến làm cho sự phân hoá
giàu nghèo trong xã hội ngày càng gia tăng.
11
c. Nông nghiệp sinh thái – nền NN vì sự phát triển và
sức khỏe con người

Phát triển sản xuất nông nghiệp trên cơ sở các quy luật
sinh thái bảo vệ môi trường

Sử dụng hợp lí tài nguyên: gắn liền trồng trọt với chăn
nuôi, lâm nghiệp, thuỷ sản

Làm đất hợp lý: dùng có mức độ phân hoá học và hoá
chất trừ sâu bệnh

Thận trọng trong công tác thuỷ lợi

Tận dụng chất phế thải bằng những hệ thống sản xuất
nối tiếp nhau như ruộng - vườn - chuồng trại - ao cá -
bể khí sinh vật

Là nền nông nghiệp sạch:


It gây ảnh hưởng đến môi trường

Sản phẩm sinh thái chất lượng cao, không gây hại cho
sức khỏe người tiêu dùng

Không sử dụng hóa chất gây độc hại đối với người
nông dân sản xuất