Thuốc đưa vào cơ thể là để trị bệnh nhưng đôi khi nó lại gây tác
hại trên hệ thần kinh. (Ảnh minh họa)
5 nhóm thuốc gây đau
đầu
- Thuốc đưa vào cơ thể là để trị bệnh nhưng đôi khi nó lại gây
tác hại trên hệ thần kinh, mà biểu hiện điển hình là đau đầu.
Nếu như xét về thứ tự tần suất bệnh thì đau đầu do căn nguyên
thuốc đứng hàng thứ ba trong các trường hợp đau đầu hay
gặp.
Sự kiện bệnh thường gặp trên chuyên mục Sức khỏe của Eva sẽ
cập nhật đầy đủ những thông tin về các căn bệnh phổ biến trong
cuộc sống như bệnh tiểu đường, bệnh đau đầu, bệnh phụ khoa và
các bệnh theo mùa của mẹ và bé.
Các thuốc gây đau đầu
Nhóm thuốc thứ nhất gây ra tác dụng ngoại ý trên hệ thần kinh là
các thuốc an thần loại barbiturat. Đây là một thuốc an thần kinh
được sử dụng thông thường nhất hiện nay và được sử dụng rộng rãi
trong các khoa trị bệnh tâm thần và trong các trường hợp có rối
loạn thần kinh chức năng dạng lo âu hay căng thẳng thần kinh. Cơ
chế tác dụng của nó là làm tăng tác dụng của chất trung gian nội
sinh GABA, do đó làm cho thần kinh được an dịu. Tuy nhiên, tác
dụng phụ để lại là cảm giác nặng đầu, mệt mỏi, thần kinh không
tỉnh táo. Sử dụng kéo dài sẽ gây ra phụ thuộc thuốc và cảm giác
đau đầu sẽ nặng dần.
Nhóm thuốc thứ hai là các thuốc giảm đau chống viêm thông
thường như acetaninophen (paracetamol), acetylsalicylic (aspirin),
ibuprofen, naproxen, diclofenac
Paracetamol và aspirin là những thuốc giảm đau chống viêm được
sử dụng rộng rãi và có mặt ở hầu khắp các nhà thuốc, hiệu thuốc.
Hai thuốc này hoạt động theo cơ chế ức chế men phân hủy các
phospholipid màng, ngăn không cho tạo thành các prostaglandin,
một chất trung gian hóa học điển hình của viêm và đau. Dưới tác
dụng của những thuốc này, các prostaglandin không được tạo ra và
do đó hiện tượng đau sẽ được giảm xuống. Thuốc có tác dụng với
đau đầu vì nó làm cắt đứt khâu trung gian dẫn truyền hóa học. Tuy
nhiên, có một điều rõ ràng là sau một thời gian sử dụng thuốc,
người ta thấy triệu chứng đau đầu của bệnh nhân lại xuất hiện và
khó trị hơn bằng những thuốc trước kia đã từng sử dụng.
Các thuốc này lại thường được người bệnh tự ý mua sử dụng. Kết
quả là sau khi uống khoảng 30 phút thì cơn đau đầu giảm dần
nhưng chỉ khoảng 8-10 tiếng sau, cơn đau đầu lại xuất hiện và
người bệnh lại phải sử dụng liều tiếp theo. Cứ như thế, cơn đau đầu
do căng thẳng tự nhiên chuyển sang đau đầu do thuốc lúc nào
không hay. Đa phần sự chuyển đổi này lại khá thường gặp ở nữ
giới và những người có hệ thần kinh yếu và không thăng bằng.
Aspirin - Một thuốc giảm đau nhưng lại là thủ phạm gây đau đầu.
(Ảnh minh họa)
Nhóm thứ ba là các thuốc có nguồn gốc từ thuốc phiện. Điển hình
như codein, oxycodone, propoxyphene, meperidine. Codein là một
thuốc ức chế thần kinh trung ương mạnh, do đó làm giảm các triệu
chứng của đau đầu và giảm các phản ứng quá lớn của thần kinh
như ho dữ dội do trung tâm ho, đau thần kinh. Đây là một thuốc ít
khi được dùng đơn độc một mình mà thường kết hợp với một
nhóm thuốc khác như thuốc hạ sốt loại paracetamol, thuốc loãng
nhày terpin tạo nên những công thức thuốc hoàn hảo có tên như
efferalgan codein hay terpincodein. Song cũng giống như các
thuốc trên, codein là tâm điểm được chú ý khi nghiên cứu các đau
đầu do thuốc. Theo những dữ liệu điều tra trên bệnh nhân có tiền
sử, thì có một tỷ lệ gần như là tất cả những người này đều có sử
dụng codein trước khi có sự xuất hiện
đau đầu mạn tính.
Một triệu chứng thường
gặp
Đặc điểm dễ nhận thấy
nhất của đau đầu do căn
Nhóm thứ tư là các thuốc có chứa
caffein. Đây là một chất kích thích
thần kinh có tác dụng làm thức tỉnh,
có nhiều trong đồ uống có chứa chất
kích thích như chè, cà phê và được sử
dụng như một thứ thức uống của xã
hội hiện đại. Caffein chính là
methylxanthine chiết xuất từ thực vật.
Ở liều thông thường, chỉ một tách cà
phê thì caffein tạo cho ta một cảm
giác dễ chịu, khoan khoái giúp làm
việc hiệu quả. Nhưng ở một liều quá cao, từ 7 - 8 cốc cà phê trong
một ngày thì tác dụng của nó lại trầm trọng. Một trong các tác
dụng phụ của nó là đau đầu không chịu được với biểu hiện nhức
nhối xuất hiện ở cả hai bên. Đầu có một cảm giác nặng trịch. Tình
trạng này kéo dài sẽ biến một cơn đau đầu thoáng qua thành một
cơn đau đầu mạn tính.
Nhóm thứ năm là thuốc trị đau nửa đầu như ergotamine,
almotriptan, eletriptan Ergotamine là một thuốc kinh điển và tốt
nhất trị bệnh đau nửa đầu. Thuốc này cho đến nay ít được sử dụng
nhưng nó vẫn là thuốc đầu bảng khi có cơn đau đầu kiểu Migraine
xuất hiện và không đáp ứng điều trị với các thuốc khác. Hiệu quả
của thuốc là rõ rệt ngay từ viên thuốc đầu tiên. Song sự lạm dụng
thuốc hoặc uống không đúng cách thì cũng dẫn đến hậu quả chung
là đau đầu mạn tính.
Ngoài ra, các thuốc tránh thai bằng đường uống, thuốc kháng sinh
tetracyclin, thuốc chống đông máu, thuốc chống động kinh loại
phenytoin cũng có thể gây ra những cơn đau đầu mạn tính.
Làm thế nào để hạn chế?
Những người hay bị đau đầu hoặc có nguy cơ đau đầu không nên
lạm dụng các thuốc giảm đau, hạ sốt, an thần kinh, sử dụng theo
hướng dẫn của thầy thuốc và cũng không nên lạm dụng quá 3
nguyên thuốc là thường
đau vào buổi sáng, sau đó
kéo dài dai dẳng cả ngày.
Thời gian đau có thể kéo
dài trên 6 tháng. Quan
trọng hơn, những người
này thường xuyên phải sử
dụng thuốc giảm đau, thời
gian thường kéo dài vài
tháng.
ngày/tuần. Càng không nên lạm dụng nhiều tháng liền. Dừng thuốc
ngay khi có thể.
Những người bị đau đầu kinh niên, một lời khuyên là không nên
dùng chè, cà phê hay bất cứ thức uống nào có caffein vì điều này
chỉ làm cho tình hình bệnh lý trở lên trầm trọng hơn mà thôi.