Tiềm năng và định hướng phát triển bền vững thủy sản Bến Tre

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
----------------------------------


Lê Xinh Nhân




TIỀM NĂNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN
BỀN VỮNG THỦY SẢN
BẾN TRE

Chuyên ngành: Địa Lý Học

Mã số: 60 31 95


LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ HỌC




NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. TRẦN VĂN THÔNG


Thành phố Hồ Chí Minh – 2010

LỜI CẢM ƠN

Được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các Thầy Cô giáo, sự hổ trợ của các bạn bè,
đồng nghiệp và sự động viên của gia đình. Sau ba năm học tập và nghiên cứu đến nay tác giả đã
hoàn thành luận văn Thạc sĩ của mình.
Để có được thành công này, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc
đến Thầy TS. Trần Văn Thông – người đã tận tâm hướng d
ẫn, chỉ bảo tận tình trong suốt quá
trình nghiên cứu luận văn.
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu nhà trường, Phòng Khoa Học – Công Nghệ Sau
Đại Học và Khoa Địa Lý trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh đã tận tình giúp đỡ
và tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình học tập, trang bị kiến thức để hoàn thành luận văn.
Đồng thời, xin chân thành cảm ơn Sở Giáo Dục và Đào Tạo t
ỉnh Bến Tre, trường THPT
CheGuevara, trường THPT Chuyên Bến Tre, các thầy cô cùng các bạn bè, đồng nghiệp đã tạo
mọi điều kiện thuận lợi để tác giả thực hiện công việc học tập và nghiên cứu của mình.
Bên cạnh đó, tác giả luận văn cũng chân thành cảm ơn tới các Cơ Quan, Ban Ngành như:
Cục Thống Kê Bến Tre, UBND tỉnh Bến Tre, Sở Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn tỉnh
Bến Tre,… đã nhi
ệt tình giúp đỡ, cung cấp các tư liệu, số liệu tham khảo quý báu, hữu ích để
tác giả hoàn thành tốt luận văn.
Cuối cùng, xin cảm ơn gia đình và những người thân đã động viên, giúp đỡ và tạo mọi
điều kiện thuận lợi giúp tác giả hoàn thành luận văn này.
Tác giả luận văn



Lê Xinh Nhân

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BTC Bán thâm canh
BTS Bộ thủy sản
CoC Bộ Quy tắc ứng xử của FAO (Code of Conduct)
CNH – HĐH Công nghiệp hóa – hiện đại hóa
ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long
EU Liên minh châu Âu (European Union)
FAO
Tổ chức lương thực thế giới (Food anh Argiculture
Organization of the united nation)
GAP Thực hành nuôi tốt (Good Aquaculture Practice)
GDP Tổng thu nhập quốc nội (Gross Domestic Product)
HACCP
Hệ thống phân tích mối nguy hiểm và kiểm soát điểm tới hạn
(Hazard Analysis Crititical Control Point)
HTX Hợp tác xã
KT – XH Kinh tế – xã hội
NN & PTNT Nông nghiệp và phát triể
n nông thôn
NTTS Nuôi trồng thủy sản
RAP
Thực hành nuôi có trách nhiệm (Responsible Aquaculture
Practice)
TACN Thức ăn công nghiệp
UBND Ủy ban nhân dân
TP Thành phố

TX Thị xã
VSATTP Vệ sinh an toàn thực phẩm
WTO Tổ chức thương mại thế giới (World Trade Organization)






MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay, đời sống của người dân Bến Tre nói riêng, cả nước nói chung không ngừng
được cải thiện. Tuy nhiên, trong xu thế phát triển, hòa nhập với các vùng miền trong cả nước và
thế giới; nông nghiệp, nông thôn trong tỉnh vẫn còn lắm khó khăn. Sản xuất bấp bênh, luẩn
quẩn cái vòng được mùa mất giá, được giá mất mùa, nhiều hộ nông dân ở vùng sâu, vùng xa
thiếu vốn sản xuất, phân hóa giàu nghèo ngày càng lớn; đời sống vật ch
ất, tinh thần của nhiều
bà con nông dân vùng sâu vùng xa chậm được cải thiện.
Bến Tre là một tỉnh thuộc đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) được ban tặng khá nhiều
từ thiên nhiên, vùng đất mà người ta quen gọi với cái tên rất thân mật “đất lành”. Quả thật
không phải hữu danh, đây là vùng đồng bằng châu thổ màu mỡ được bồi đấp phù sa bởi các
nhánh sông Tiền, sông Hàm Luông và sông Cổ Chiên trước khi nó lặng lẽ đổ vào biển lớ
n, đây
là một vựa trái cây lớn, vùng tiềm năng nuôi trồng thủy sản (NTTS) của khu vực. Thế nhưng
trong nhịp sống hối hả của cuộc sống hiện đại, người dân Bến Tre vẫn còn gặp rất nhiều khó
khăn, luôn trăn trở với chính sản phẩm của họ làm ra mà chủ yếu là mặt hàng nông sản.
Thủy sản là một trong những thế mạnh lớn của t
ỉnh trong quá trình hội nhập hiện nay.
Toàn tỉnh hiện có khoảng 42.089 ha diện tích mặt nước nuôi thủy sản với tổng sản lượng nuôi
trồng năm 2008 lên đến hơn 157.018 tấn, chiếm khoảng 65,7% tổng sản lượng thủy sản của

tỉnh.

Nhưng hiện nay nghề NTTS của tỉnh được đánh giá là phát triển không bền vững, hầu hết
các hộ nuôi thủy sản của tỉnh vẫn đang loay hoay tự bươn chải để phát triển mà chưa có những
quy hoạch cụ thể nào cho sự phát triển bền vững trong điều kiện đất nước đang trên đà hội nhập
kinh tế quốc tế.
Hiện nay việc qui hoạch vùng nuôi th
ủy sản của tỉnh còn khá nhiều bất cập, tỉnh có qui
hoạch nhưng lại không công bố rộng rãi cho dân biết để cho người nông dân thực hiện theo
đúng qui hoạch, dẫn đến tình trạng nông dân mạnh ai nấy đầu tư NNTS theo hình thức tự phát,
đến khi có thông báo vi phạm qui hoạch thì chuyện đã rồi, tỉnh đành phải điều chỉnh theo người
dân. Trong lúc các địa phương đang loay hoay qui hoạch vùng nuôi thủy sản thì giữa ngườ
i
nuôi thủy sản và các nhà máy chế biến cũng nẩy sinh rất nhiều mâu thuẩn, trên lý thuyết giữa
người nuôi thủy sản và nhà máy chế biến phải luôn luôn cùng nhau nhìn về một hướng để phát
triển nhưng thực tế không như vậy, người thu mua và người nuôi luôn vì cái lợi của bản thân
mà không hề để ý tới sự phát triển trong tương lai.

Trong khi bài toán “phát triển thủy sản của


tỉnh như thế nào là bền vững?” vẫn chưa có lời giải thì những ngày gần đây người nuôi và
doanh nghiệp chế biến thủy sản lại đối mặt với một vấn nạn: giá thức ăn chăn nuôi tăng lên từng
ngày, chất lượng thủy sản và môi trường nuôi ngày càng suy thoái dần, khiến cho giá cả nhiều
mặt hàng thủy sản của tỉnh giảm sút rất mạnh trên th
ị trường.
Hằng ngày trên các phương tiện truyền thông đại chúng như: báo chí, đài phát thanh
truyền hình cũng đã đề cập rất nhiều về vấn đề này thế nhưng vẫn chưa có một công trình
nghiên cứu khoa học thật sự nào đi sâu vào việc nghiên cứu làm sao để ngành hàng thủy sản
Bến Tre thực sự có một chổ đứng vững chắc trên thị trường trong thời kỳ hội nhập hiệ

n nay. Do
vậy, việc nghiên cứu vấn đề phát triển thủy sản Bến Tre hiện nay là rất cần thiết và thiết thực.
Kết quả những nghiên cứu mang tính định hướng này sẽ là cơ sở để xác định giá trị thực sự của
mặt hàng thủy sản ĐBSCL nói chung và của Bến Tre nói riêng. Nếu điều này được thực thi sẽ
là một động lực rất lớn cho vấn
đề qui hoạch phát triển thủy sản tỉnh trong tương lai, đồng thời
nó sẽ góp phần tích cực vào công cuộc xóa đói giảm nghèo cho người dân Bến Tre.
Trong thực tế đó, các vấn đề nghiên cứu được đặt ra như sau:
- Đánh giá các tiềm năng và thực trạng phát triển thủy sản của tỉnh.
- Phân tích các mặt đã đạt được cũng như các mặt còn hạn chế.
- Giải thích nguyên nhân dẫn tới nh
ững yếu kém trong năng lực cạnh tranh mặt hàng
thủy sản như hiện nay.
- Đề xuất các định hướng và giải pháp cần thiết nhằm nâng cao giá trị mặt hàng thủy
sản đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững của môi trường sinh thái tự nhiên đa
dạng của tỉnh trong tương lai.
Để giải quyết các vấn đề nêu trên, tác giả luận văn đã tiến hành nghiên cứ
u đề tài: “Tiềm
năng và định hướng phát triển bền vững thủy sản Bến Tre”.
2. Mục đích nghiên cứu
Tổng quan có chọn lọc các cơ sở lý luận về những thời cơ và thách thức của ngành thủy
sản nước ta trong thời kỳ hội nhập mà cụ thể hơn là ngành thủy sản tỉnh Bến Tre.
Khái quát có hệ thống về điều kiện tự
nhiên – kinh tế xã hội của tỉnh và đồng thời đưa ra
những nhận xét, đánh giá chung.
Tổng hợp và đánh giá các tiềm năng, thành tựu cũng như các yếu kém của ngành thủy
sản Bến Tre trong giai đoạn gần đây.
Luận văn dựa trên cơ sở lý luận và thực trạng phát triển của ngành thủy sản hiện nay trên
địa bàn tỉnh. Hướng vào phân tích, đánh giá thực trạng phát triển ngành thủy s
ản tỉnh so với

tiềm năng hiện có và đồng thời nêu lên một số giải pháp mang tính định hướng nhằm phát triển
ngành thủy sản Bến Tre phát huy lợi thế là một trong những ngành kinh tế thế mạnh của tỉnh,
góp phần mang lại hiệu quả kinh tế cao về mặt kinh tế xã hội và môi trường sinh thái trong
tương lai.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu và vận dụng lý thuyết phát triển bền vững để phân tích thự
c trạng phát triển
ngành thủy sản tỉnh Bến Tre (khai thác, nuôi trồng và chế biến tiêu thụ sản phẩm thủy sản)
những năm qua theo quan điểm phát triển bền vững.
Tìm hiểu vai trò của ngành thủy sản trong nền kinh tế xã hội và môi trường sinh thái của
Việt Nam nói chung và Bến Tre nói riêng.
Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển ngành thủy sản của tỉnh đồng thời nêu
lên các mâu thuẫn phát sinh giữa phát triển kinh t
ế thủy sản với bảo vệ môi trường, cũng như
các vấn đề thủy sản đang bức xúc hiện nay.
Nghiên cứu hiện trạng phát triển ngành thủy sản Bến Tre. Đưa ra một số giải pháp mang
tính định hướng cho việc phát triển bền vững ngành thủy sản Bến Tre đến năm 2020.

4. Giới hạn nghiên cứu của đề tài
Đối tượng nghiên cứu chủ yếu c
ủa đề tài là các loại thủy sản đặc trưng có thế mạnh của
tỉnh, hiện nay mang lại giá trị xuất khẩu cao chủ yếu là tôm sú, tôm thẻ chân trắng, tôm càng
xanh, cá da trơn (tra, basa).
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu trong giới hạn các huyện có tiềm năng và thế mạnh cho
việc phát triển thủy sản, phân tích các tiềm năng về tài nguyên tự nhiên – kinh tế xã hội (KT –
XH) để phát triển ngành thủy sản, đánh giá thực trạ
ng phát triển của ngành trong thời gian gần
đây. Trên cơ sở phân tích tiềm năng, đánh giá thực trạng phát triển. Đề xuất các giải pháp,

phương hướng phát triển cho ngành thủy sản của tỉnh trong thời gian tới, phát triển nhưng đảm
bảo không gây tác hại đến môi trường, làm hủy hoại tính đa dạng sinh học của các giống loài,
cũng như sự đa dạng của môi trường sinh thái của tỉnh.
V
ề không gian, đề tài nghiên cứu giới hạn trong phạm vi các huyện trong tỉnh có tiềm
năng và thế mạnh cho việc phát triển thủy sản như: Ba Tri, Bình Đại, Thạnh Phú, Chợ Lách,
Mỏ Cày Nam,…


Về thời gian, đề tài tập trung, điều tra, thu thập số liệu, nghiên cứu và phân tích trong giai
đoạn từ năm 2000 trở lại đây.
5. Lịch sử nghiên cứu
ĐBSCL nói chung và tỉnh Bến Tre nói riêng có rất nhiều lợi thế và tiềm năng cho việc
phát triển ngành thủy sản. Trong những năm gần đây, thủy sản của vùng đã khẳng định là một
trong những những ngành sản xuấ
t hàng hóa xuất khẩu thế mạnh, mang lại hiệu quả kinh tế xã
hội rất cao, góp phần tích cực vào công cuộc chuyển đổi cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sự phát triển
kinh tế ở các vùng ven biển, tạo ra nhiều việc làm, góp phần giải quyết được nguồn lao động
nhàn rỗi ở nông thôn, tăng nguồn thu nhập cho người dân, đồng thời tạo điều kiện cho việc phát
triển một n
ền kinh tế thị trường nhiều thành phần.
Cùng với nhiều tỉnh thành khác trong khu vực như An Giang, Cà Mau, Kiên Giang, Đồng
Tháp,… Bến Tre là một tỉnh cuối nguồn sông Cửu Long, với rất nhiều tiềm năng cho việc phát
triển ngành thủy sản đặc biệt là ngành NTTS với cả 3 hệ sinh thái ngọt, lợ, mặn. Hiện nay, sản
phẩm thủy sản của tỉnh đã từng bước khẳng định trên thị trườ
ng không những trong nước mà
còn cả các thị trường khó tính như Tây Âu, Hoa Kỳ,… Nhưng chính vì do sự phát triển phần
nhiều còn mang tính tự phát, nên ngành thủy sản sự phát triển thủy sản của tỉnh chưa mang lai
hiệu quả kinh tế đúng với tiềm năng, chưa đảm bảo được tính bền vững trong tương lai.
Tiềm năng phát triển thủy sản là rất lớn, song về lâu dài cũng cần tính đến hiệu qu

ả kinh
tế với sự phát triển bền vững. Sự phát triển bền vững cần phải thể hiệu đầy đủ cả 3 mặt: hiệu
quả kinh tế, xã hội và môi trường. Trên cơ sở đó, chúng ta cần phải có những giải pháp mang
tính khả thi cho ngành thủy sản trong tương lai. Do đó, những năm gần đây đã có không ít công
trình nghiên cứu về vấn đề thủy sản Việt Nam, Đ
BSCL.
 “Chương trình phát triển nuôi trồng thủy sản Việt Nam thời kỳ 1999 – 2010” do thủ
tướng chính phủ phê duyệt Quyết định số 224/1999 ngày 08/12/1999.
 Đề án “Quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội ngành thủy sản thời kỳ 2000 – 2010” của
Bộ Thủy sản.
 Đề tài khoa học cấp bộ “Những giải pháp về thị trường cho sản phẩm thủy sản xuất
khẩu của Việt Nam” của PGS – TS. Võ Thanh Chu (chủ biên) cùng nhóm tác giả
thuộc trường Đại học Kinh tế Thành phồ Hồ Chí Minh thực hiện.
 “Quy hoạch phát triển NTTS ở ĐBSCL đến năm 2015 và định hướng năm 2020” Viện
Kinh tế và quy hoạch thủy sản thuộc Bộ Thủy sản.


 Luận án tiến sĩ “Phát triển bền vững ngành thủy sản Đồng bằng Sông Cửu Long đến
năm năm 2015” của Ths. Lâm Văn Mẫn.
Một số bài tham luận có liên quan đến việc phát triển bền vững ngành thủy sản tại các
cuộc Hội thảo khoa học như:
 “Hoạt động khoa học công nghệ thủy sản vì sự phát triển Đồng bằng sông Cử
u Long”
của Bộ Thủy sản.
 “Để nuôi trồng thủy sản xứng đáng là ngành kinh tế mũi nhọn ở Đồng bằng Sông Cửu
Long” của PGS – TS. Hà Xuân Thông – Nguyên Viện trưởng Viện kinh tế và quy
hoạch thủy sản.
 “Đẩy nhanh phát triển nuôi trồng thủy sản phát triển hiện đại, hiệu quả bền vững”
của PGS – TS. Hà Xuân Thông – Nguyên Viện trưởng Viện kinh tế và quy hoạch thủ
y

sản.
 “Khoa học công nghệ trong sự phát triển thủy sản bền vững ở Đồng bằng Sông Cửu
Long” của Nguyễn Văn Hảo, Nguyễn Duy Hòa – Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy
sản II.
 “Những bước phát triển mới trong kinh tế Nông – Lâm – Ngư nghiệp vùng Đồng bằng
Sông Cửu Long – Một số giải pháp chủ yếu” của Nguyễn Thị Vân, Viện Khoa học xã
hội vùng Nam Bộ.
 “Vai trò của thủy sản trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn vùng lũ
Đồng bằng Sông Cửu Long” của Nguyễn Thanh Phong – khoa thủy sản, trường Đại
học Cần Thơ.
 “Giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh của gạo và thủy sản – Những sản phẩm
chủ lực của Đồng bằng Sông Cửu Long” của TS. Trần Xuân Hi
ển, trường Chính trị
Tôn Đức Thắng, tỉnh An Giang.
 “Liên kết trong sản xuất kinh doanh thủy sản – Tiền đề cho sự phát triển bền vững”
của Nguyễn Thị Trâm Anh và Nguyễn Thị Kim Anh – khoa kinh tế, trường Đại học
Nha Trang.
 “Môi trường và vấn đề phát triển bền vững ngành thủy sản” của Hoàng Hoa Hồng –
trường Đại học Nha Trang.
 “Quá trình phát triển và định hướ
ng của ngành thủy sản Bến Tre sau hai năm gia
nhập WTO” của Trần Thị Thu Nga – PGĐ Sở Nông nghiệp và PTNT Bến Tre.
Ngoài ra, hiện nay ngành thủy sản cũng được quan tâm và thực hiện nghiên cứu từ các dự
án, hãng thông tấn báo chí, viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản, đài phát thanh truyền hình tỉnh,


trung tâm truyền hình Việt Nam tại thành phố Cần Thơ hoặc của sinh viên các trường: Đại học
Nông Lâm Tp. HCM, Đại học Thủy Sản Nha Trang, khoa nông nghiệp trường Đại học Cần
Thơ, Đại học Huế, Đại học Trà Vinh,… Tuy nhiên, phần lớn các công trình đó chưa đi sâu khai
thác và nghiên cứu kỹ về vấn đề phát triển thủy sản trong điều kiện đất nước đang hội nhập

qu
ốc tế mà chỉ bước đầu cho việc nghiên cứu các khía cạnh khác nhau của vấn đề thủy sản –
chủ yếu là nhằm mục đích nâng cao năng suất cho việc nuôi trồng thủy sản (NTTS). Diễn hình
như các công trình: “Bệnh học thủy sản” công bố năm 2008, của Viện nghiên cứu nuôi trồng
thủy sản I; “Quản lý chất lượng nước nuôi trồng thủy sản” công bố 2008 của
Đại học Cần Thơ;
“Kỹ thuật nuôi nhuyễn thể” công bố 2008,…
Ngày nay, với việc Việt Nam chính thức gia nhập WTO, chúng ta không phải chỉ sản
xuất sản phẩm mà chúng ta có tiềm năng mà cần tạo ra sản phẩm thị trường cần, sản phẩm phải
đáp ứng được nhu cầu thị trường. Do đó, vấn đề nghiên cứu về thủy sản hướng xuất khẩu củ
a
Bến Tre thật là một đề tài khá hấp dẫn cần phải được quan tâm đầy đủ trong tình hình hiện nay.
Riêng vấn đề phát triển thủy sản Bến Tre trong thời kỳ hội nhập hiện nay thì vẫn chưa có
một công trình thật sự nào được nghiên cứu một cách chi tiết, tuy nhiên cũng có rất nhiều bài
viết của sinh viên, định hướng quy hoạch của huyện về các vấn đề có liên quan đến thủy sản
như:
 “Khảo sát mô hình nuôi tôm sú thâm canh tại huyện Bình Đại tỉnh Bến Tre” của
Phạm Nguyễn Phương Thảo, 2005. Luận văn tốt nghiệp khoa Thủy Sản, Trường Đại
Học Nông Lâm, Tp Hồ Chí Minh.
 “Quy hoạch chi tiết nuôi thủy sản đến năm 2010 của huyện Ba Tri – Bến Tre” của
Phòng Thủy sản huyện Bình Đại.
 “Quy hoạch chi tiết nuôi trồng thủy sản huyệ
n Thạnh Phú – Bến Tre gia đoạn 2003 –
2010” của Hội đồng nhân dân huyện Thạnh Phú.
Các công trình nghiên cứu, đề tài khoa học trên là những tư liệu tham khảo quý giá cho
tác giả khi thực hiện luận văn: “Tiềm năng và định hướng phát triển bền vững thủy sản Bến
Tre”.
6. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu
6.1. Quan điểm nghiên cứu
6.1.1. Quan điểm hệ thống

Đối tượng nghiên cứu của địa lý KT – XH khá rộng lớn, liên quan tới nhiều vấn đề, nhiều
khía cạnh có quy mô và bản chất khác nhau, nhưng lại tương tác chặt chẽ với nhau. Vì vậy các
nhà nghiên cứu địa lý KT – XH phải sử dụng thường xuyên nhất quán các quan điểm tiếp cận
hệ thống.
Kinh tế thủy sản nghiên cứu tổng hợp thể lãnh thổ sản xuất trong một hệ thố
ng các mối
quan hệ tác động qua lại với nhau với môi trường xung quanh. Vì vậy khi nghiên cứu vấn đề
thủy sản tỉnh Bến Tre được coi là một hệ thống KT - XH thống nhất, được xem xét đánh giá
quá trình phát triển KT - XH của tỉnh và sự kết hợp hài hòa với vùng ĐBSCL và cả nước.
Ở đây lãnh thổ Bến Tre với tư cách là một hệ thống lớn, bao gồm nhiều phân hệ có quy
mô khác nhau tùy từng cấp huy
ện, xã,…
Dù ở quy mô nào, trên mỗi bộ phận lãnh thổ cũng đều có ít nhất 3 phân hệ tác động qua
lại, quy định và phụ thuộc lẫn nhau. Đó là các phân hệ tự nhiên, dân cư và kinh tế.
6.1.2. Quan điểm tổng hợp – lãnh thổ
Địa lý KT - XH là một khoa học tổng hợp nghiên cứu không gian lãnh thổ KT – XH liên
quan tới nhiều lĩnh vực khác nhau. Do đó khi nghiên cứu các nguồn lực nhằm phát triển KT –
XH của tỉnh Bến Tre chúng ta cần phải xem xét nó trong m
ột chỉnh thể chung của vùng và cả
nước; giải quyết mối quan hệ giữa sự phát triển với việc nâng cao chất lượng, cũng như việc
bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trong tương lai. Đồng thời tìm kiếm những mặt tối
ưu, định ra các giải pháp cụ thể nhằm phát huy lợi thế của ngành thủy sản dưới cái nhìn khách
quan và tổng hợp tạo động l
ực phát triển KT – XH của tỉnh nhà.
6.1.3. Quan điểm lịch sử - phát triển
Ngành thủy sản cũng như bao ngành kinh tế khác, nó cũng luôn luôn vận động và phát
triển không ngừng theo thời gian. Tùy theo từng giai đoạn nhất định mà nó có các nguồn lực và
thế mạnh khác nhau tạo nên những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ngảnh. Đánh giá

đúng chiều hướng phát triển, sự thay đổi của ngành qua từ
ng giai đoạn trong quá khứ, hiện tại
đó là một tiền đề thuận lợi cho phép chúng ta dự báo viễn cảnh cho sự phát triển của ngành
trong tương lai.

6.1.4. Quan điểm kinh tế và phát triển bền vững
Quan điểm kinh tế được coi trọng trong nghiên cứu địa lý KT – XH. Quan điểm này thể
hiện thông qua một chỉ tiêu kinh tế cụ thể như tốc độ tăng trưởng, hiệu quả kinh tế
,… Trong cơ


chế thị trường, sản xuất phải đem lại lợi nhuận song cần tránh xu hướng phải đạt cái mục tiêu
kinh tế bằng mọi giá.
Kinh tế thủy sản cũng không nằm ngoài mục tiêu trên chúng ta thúc đẩy sự phát triển
thủy sản nhằm góp phần phát triển kinh tế tỉnh nhà nói riêng và cả nước nói chung, nhưng
chúng ta cũng cần phải tính đến mục tiêu lâu dài, sự phát triển bền vững trong tương lai ch
ứ
không phải chỉ vì mục tiêu trước mắt mà bất chấp tất cả.
Quán triệt quan điểm phát triển bền vững đòi hỏi phải đảm bảo sự bền vững về cả 3 mặt
kinh tế, xã hội và môi trường.
6.2 Phương pháp nghiên cứu
6.2.1. Phương pháp phân tích tổng hợp và nghiên cứu hệ thống
Đối tượng nghiên cứu của địa lý KT – XH nói chung và của ngành thủy sản nói riêng là
những hệ
thống động phức tạp, bao gồm nhiều phần tử có bản chất khác nhau, thường xuyên tác
động qua lại, mang tính thang cấp rỏ rệt. muốn hiểu rõ những đặc điểm và tính quy luật vận
động, hành vi của chúng, cần phân tích các mối liên hệ đa dạng, đa chiều bên trong và bên
ngoài hệ thống về các mặt số lượng, cường độ, mức độ chặt chẽ,…
Đây là phương pháp cơ bản đượ
c sử dụng trong đề tài nghiên cứu. Phương pháp này

được sử dụng nghiên cứu những đối tượng có mối quan hệ đa chiều và thường xuyên có sự biến
động theo thời gian và không gian như ngành sản xuất và nuôi trồng thủy sản.
6.2.2. Phương pháp điều tra thực địa
Đây là một phương pháp truyền thống, đặc trưng của ngành địa lý học. Sử dụng phương
pháp này giúp cho ta tránh được những kết luận, quy
ết định chủ quan, vội vàng, thiếu cơ sở
thực tiễn. Phương pháp này nhằm bổ sung và kiểm tra, đánh giá lại những thông tin cần thiết
cho quá trình phân tích, xử lý số liệu trước thực hiện đề tài nhằm đảm cao tính chính xác khoa
học cao cho đề tài. Trên thực tế, số liệu thống kê của ngành thủy sản đôi khi còn nhiều bất cập,
chồng chéo và chưa thống nhất giữa các địa phương, đồ
ng thời bổ sung kịp thời những nội dung
mới được phát hiện trong quá trình khảo sát thực địa.
6.2.3. Phương pháp thống kê toán học
Phương pháp này nghiên cứu về mặt định định lượng của các chỉ tiêu phát triển trong
ngành thủy sản. Những thông tin, số liệu có liên quan tới ngành của vùng được thu thập làm cơ
sở cho việc xử lý, phân tích và đánh giá nhằm thực hiện những mục tiêu của đề tài đã đề
ra.


Phương pháp này cho phép tổng hợp hóa, đơn giản hóa các thông số hoạt động, các mối
liên hệ đa dạng, phức tạp của các đối tượng nghiên cứu ngành thủy sản trong thực tiễn, làm nổi
bậc các đặc trung cơ bản, quy luật vận động của đối tượng và điều khiển tối ưu, phương hướng
phát triển của chúng.
6.2.4. Phương pháp dự báo định hướng
Phươ
ng pháp này giúp ta định hướng chiến lược, xác định các mục tiêu và kịch bản phát
triển trước mắt và lâu dài của các đối tượng nghiên cứu ngành thủy sản một cách khách quan,
có cơ sở khoa học, phù hợp với các điều kiện và xu thế phát triển thực tại.
Để đánh giá và xác định các vấn đề trong nội dung có liên quan, dựa trên các nguyên
nhân, hệ quả và tính chất hệ thống trong việc nghiên cứu tổ chức lãnh thổ nông nghiệp, từ

đó dự
báo sự phát triển của ngành trong tương lai.
6.2.5. Phương pháp bản đồ - biểu đồ
Phương pháp truyền thống này cũng được sử dụng phổ biến trong quá trình nghiên cứu
địa lý học nối chung và nhiều môn khoa học cơ bản khác trong đó nó được xem là một phương
pháp khá hữu dụng và trực quan trong nghiên cứu thủy sản. Các quá trình nghiên cứu có thể
khởi đầu và kết thúc bằng một bản đồ - biể
u đồ. Vì đây là “ngôn ngữ” tổng hợp, ngắn gọn, trực
quan của các đối tượng nghiên cứu.

7. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận luận văn gồm có 3 chương chính sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận
Chương 2: Đánh giá tiềm năng và thực trạng phát triển thủy sản ở tỉnh Bến Tre.
Chương 3: Định hướng và giải pháp tổ chức lãnh th
ổ ngành thủy sản tỉnh Bến Tre đến
năm 2020.







Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Tổng quan về ngành thủy sản
1.1.1. Các khái niệm cơ bản về thủy sản
Thủy sản là những loại động vật sống dưới nước như cá, nhuyễn thể, giáp xác,… có thể
qua hay không thông qua khâu nuôi trồng và dùng làm thực phẩm.

Ngư nghiệp là những công việc có liên quan đến quá trình khai thác, nuôi trồng và phát
triển nguồn lợi các sinh vật trong nước. Khi nói tới ngư nghiệp thì phải hiểu nó gồm 3 hoạt
động cơ bản: khai thác, NTTS và chế
biến tiêu thụ sản phẩm thủy sản.
Hộ Thủy sản là những hộ có toàn bộ hoặc phần lớn lao động thường xuyên tham gia trực
tiếp hoặc gián tiếp các hoạt động nuôi trồng, đánh bắt thủy sản.
Ngành thủy sản bao gồm nuôi trồng và đánh bắt là việc tiến hành khai thác, nuôi trồng,
vận chuyển thủy sản khai thác; bảo quản, chế biến, mua bán, xuất nhập khẩu th
ủy sản; dịch vụ
trong hoạt động thủy sản; điều tra bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản.
Khai thác và đánh bắt thủy sản
Khai thác thủy sản là việc khai thác nguồn lợi thủy sản trên biển, sông, hồ, đầm, phá và
các vùng nước tự nhiên khác.
Nuôi trồng thủy sản
Nuôi trồng thủy sản: là hình thức nuôi trồng các giống loài động thực vật sống ở trong
n
ước, đem lại cho con người về dinh dưỡng, y dược, thưởng ngoạn,…
Nuôi thủy sản thâm canh: là phương thức nuôi trồng thủy sản chủ yếu dựa trên việc đầu
tư tư liệu sản xuất và kỹ thuật cho một đơn vị diện tích thủy vực nhằm đạt năng suất cao.
Nuôi thủy sản quảng canh: là phương thức nuôi trồng thủy sản chỉ dựa vào thức
ăn tự
nhiên có sẵn trong vùng nước, áp dụng trong điều kiện hạn chế về đầu tư vốn và kỹ thuật.
Nuôi lồng bè: là hình thức nuôi thủy sản thường áp dụng ở các vùng trung và hạ lưu các
sông nước ngọt; hoặc nuôi thủy sản ở các eo, vịnh kín thuộc vùng nước nông gần bờ và ven các
đảo. Là phương thức nuôi tập trung theo hướng công nghiệp, tạo ra sản phẩm hàng, năng suất
cao, sản lượ
ng lớn.
Nuôi thủy sản xen canh: là hình thức nuôi trồng kết hợp trong cùng một môi trường, có
thể tận dụng nhiều đối tượng nuôi trong cùng một môi trường nuôi, hay NTTS xen canh với lúa
hoặc cây ăn trái, cùng một môi trường nuôi tùy vào điều kiện thời tiết có thể nuôi các đối tượng

nuôi khác nhau (chẳng hạn khu vực ven biển ở môi trường nước lợ mùa khô nuôi tôm sú, mùa


mưa có thể nuôi cá kèo hay cua biển). Đây là hình thức nuôi mang lại hiệu quả kinh tế khá cao
trong thời gian gần đây.
Chế biến và tiêu thụ sản phẩm thủy sản
Công nghiệp chế biến là hoạt động nối tiếp sản phẩm của ngành khai thác, nuôi trồng, nó
không chỉ bảo tồn, giữ gìn chất lượng nguyên liệu mà còn nâng cao giá trị động thời tạo ra
những sản phẩm có giá trị sử dụ
ng cao. Nhờ đó đáp ứng được nhu cầu và thị hiếu thị trường tốt
hơn, thu được nhiều lợi nhuận hơn.
Sản phẩm thủy sản là thực phẩm trong đó thủy sản là thành phần đặc trưng.
Sản phẩm thủy sản tươi là sản phẩm thủy sản còn nguyên con, hoặc đã qua sơ chế, chưa
được xữ lý với bất kỳ hình thứ
c nào để bảo quản, ngoài việc làm lạnh.
Sản phẩm thủy sản chế biến là những sản phẩm thủy sản đã qua các hình thức chế biến
như xữ lý nhiệt, hun khói, ướp muối, sấy khô hoặc kết hợp các hình thức trên, có phối chế hoặc
không phối chế với phụ gia, thực phẩm khác.
Sản phẩm thủy sản đông lạnh là sản phẩm thủy s
ản cấp động, khi đã ổn định nhiệt độ
trung tâm sản phẩm 8 – 18
0
c hoặc thấp hơn.
1.1.2. Các đặc điểm cơ bản của ngành thủy sản
Thủy sản là một bộ phận của nông nghiệp theo nghĩa rộng, cho nên ngành thủy sản có
những đặc điểm tương tự những đặc điểm của sản xuất nông nghiệp nói chung. Tuy nhiên do
tính chất đặc thù của đối tượng lao động nên ngoài những đặc điểm chung trong ngành thủy sản
còn có những nét đặc thù riêng.

1.1.2.1. Đối tượng sản xuất là các sinh vật sống trong nước.

Các loài động thực vật sống trong môi trường nước mặt là đối tượng sản xuất của ngành
thủy sản. Môi trường nước mặt cho sản xuất thủy sản gồm có biển và các mặt nước trong lục
địa. Những sinh vật sống trong môi trường nước, với tính cách là đối tượng lao động của ngành
thủy sả
n, có một số điểm đáng lưu ý như sau:
- Khó xác định chính xác trữ lượng thủy sản có trong một ao hồ hay ngư trường. Đặc biệt
ở các vùng nước mặt rộng lớn, các sinh vật có thể di chuyển tự do trong ngư trường hoặc di cư
từ nơi này đến nơi khác không phụ thuộc vào ranh giới hành chính. Hướng di chuyển của các
luồng tôm cá chịu tác động của nhiều nhân tố như thờ
i tiết, khí hậu, dòng chảy và đặc biệt là
nguồn thức ăn tự nhiên.
- Các loài sinh vật trong nước sinh trưởng và phát triển chịu sự tác động nhiều của điều
kiện thời tiết, khí hậu, dòng chảy và địa hình thủy văn,… Trong NTTS, cần có những điều kiện


thuận lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của các loài thủy sản như: tạo dòng chảy bằng máy
bơm, tạo oxy bằng quạt sục nước,… Trong hoạt động khai thác và đánh bắt thủy hải sản, tính
mùa vụ của từng loại thủy sản như sinh sản theo mùa, di cư theo mùa,… phụ thuộc vào thời tiết,
điều kiện thủy văn đã tạo nên tính phức tạp về mùa v
ụ cả về không gian và thời gian. Điều này
tạo nên cơ sở khách quan của việc hình thành và phát triển nhiều ngành nghề khai thác khác
nhau của ngư dân.
- Các sản phẩm thủy sản sau khi được thu hoạch hoặc đánh bắt đều rất dễ bị ươn thói, hư
hỏng vì chúng là sản phẩm sinh vật đã bị tách khỏi môi trường sống. Để tránh tổn thất trong sản
xuất và nâng cao chất lượng sản ph
ẩm đòi hỏi phải có sự liên kết chặt chẽ giữa các khâu từ khai
thác, nuôi trồng đến chế biến và kinh doanh tiêu thụ sản phẩm.
- Cần có nghiên cứu cơ bản để nắm vững các quy luật sinh trưởng và phát triển từng
giống, loài thủy sản như quy luật sinh sản, sinh trưởng, di cư, quy luật cạnh tranh quần đoàn,
các tập tính ăn hay tự vệ,…

1.1.2.2. Thủy vực là tư li
ệu sản xuất chủ yếu và không thể thay thế
Các loại mặt nước bao gồm: sông, hồ, ao, mặt nước ruộng, cửa sông, biển,… gọi chung là
thủy vực được sử dụng vào việc nuôi trồng và đánh bắt thủy sản. Tương tự như ruộng đất sử
dụng vào sản xuất nông nghiệp, thủy vực là tư liệu sản xuất đặc biệt, chủ yếu không th
ể thay thế
của ngành thủy sản. Không có thủy vực sẽ không có sản xuất thủy sản.
1.1.2.3. Ngành thủy sản là ngành sản xuất vật chất có tính hỗn hợp, tính liên ngành cao
Với tính cách là ngành sản xuất vật chất, ngành thủy sản bao gồm nhiều ngành sản xuất
cụ thể có tính chất tương đối khác nhau nhưng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau như: khai thác,
nuôi trồng, chế biến và các dịch vụ th
ủy sản. Khi trình độ lực lượng sản xuất thấp kém, các hoạt
động sản xuất nói trên chưa có sự tách biệt rõ ràng, thậm chí còn lồng vào nhau. Ngày nay, dưới
tác động mạnh mẽ của sự phát triển lực lượng sản xuất và phân công lao động xã hội làm cho
các hoạt động sản xuất thủy sản được chuyên môn hóa ngày càng cao. Các hoạt động chuyên
môn hóa khai thác, nuôi trồng, chế biến và các dịch vụ thủy sản có trình độ và quy mô khác
nhau phụ thuộ
c vào nhu cầu của thị trường và mỗi hoạt động lại dưa trên nền tảng nhất định về
cơ sở vật chất kỹ thuật và phương pháp công nghệ, tạo nên những chuyên ngành chuyên môn
hóa hẹp có tính độc lập tương đối. Tuy vậy do đặc điểm của sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm
thủy sản, tính liên kết vốn có của các hoạt động khai thác, nuôi trồng, chế biế
n và các dịch vụ


thủy sản lại đòi hỏi phải gắn bó các ngành chuyên môn hóa hẹp nói trên trong một thể thống
nhất, ở trình độ cao hơn mang tính liên ngành.
Tính hỗn hợp và tính liên ngành cao của những hoạt động sản xuất có tính chất khác nhau
tạo thành cơ cấu sản xuất của ngành thủy sản. Cơ cấu sản xuất ngành thủy sản hay còn gọi là cơ

cấu ngành. Cơ cấu ngành thủy sản được hình thành và phát triển cùng v
ới sự phát triển của lực
lượng sản xuất, phân công lao động xã hội và chuyên môn hóa sản xuất, hình thành nên hai bộ
phận sản xuất chủ yếu là NTTS và công nghiệp thủy sản với những chức năng khác nhau:
 NTTS là bộ phận sản xuất có tính chất nông nghiệp, thường được gọi là ngành NTTS,
có chức năng duy trì, bổ sung tái tạo và phát triển nguồn lợi thủy sản để cung cấp sản
phẩm tr
ực tiếp cho tiêu dùng và là nguồn nguyên liệu cho các ngành công nghiệp chế
biến.
 Công nghiệp thủy sản là bộ phận sản xuất có tính công nghiệp bao gồm khai thác và
chế biến thủy sản. Những hoạt động này có nhiệm vụ khai thác nguồn lợi thủy sản và
chế biến chúng thành các sản phẩm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của xã hội và xuất
khẩu.
Ngoài ra, để phục vụ cho sản xuất kinh doanh còn có các hoạt độ
ng sản xuất phụ trợ và
phục vụ khác như: đóng mới, sửa chữa tàu thuyền, sản xuất nước đá, sản xuất bao bì, ngư cụ,…
Tất cả các hoạt động sản xuất phụ trợ và phục vụ cùng với nuôi trồng và công nghiệp thủy sản
có mối quan hệ chặt chẽ với nhau tạo thành cơ cấu ngành thủy sản. (xem thêm phần phụ lục 2.
Cơ cấu chuyên môn hóa hẹp trong cơ cấu ngành thủy sản Việt Nam)
1.1.2.4. Sản xuất kinh doanh thủy sản đòi hỏi đầu tư ban đầu lớn, độ rủi ro cao
Hầu hết các hoạt động nuôi trồng, đánh bắt chế biến thủy sản đều đòi hỏi đầu tư ban đầu
khá lớn như đầu tư vào đào ao, giống, tàu thuyền đánh bắt. Do vậy, nhà nước c
ần phải xây dựng
và thực hiện chính sách cho vay vốn theo các chương trình phát triển riêng của ngành.
Sản xuất nuôi trồng và đánh bắt thủy sản phụ thuộc nhiều vào các điều kiện tự nhiên nhất
là điều kiện về thủy văn, bão, lũ,… Đối với những quốc gia như nước ta các hoạt động của thiên
tai gây thiệt hại rất lớn cho các hoạt động của ngành thủy sả
n. Từ đó cho thấy việc sản xuất kinh
doanh thủy sản có mức độ rủi ro trong đầu tư tương đối lớn.
1.1.3. Vai trò của ngành thủy sản

Đối với hầu hết các nước, ngành thủy sản có vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế, đặc
biệt đối với những quốc gia có vùng biển và vùng nội địa phong phú. Việt Nam là nước có mặt
biển rộng với hơn 3200km chiều dài đường b
ờ biển, tổng diện tích biển nước ta khoảng 1 triệu


km
2
, hệ thống sông, hồ, suối khá phong phú trên đất liền. Phát triển ngành thủy sản có vị trí
quan trọng trong nền kinh tế nước ta.
1.1.3.1. Ngành thủy sản cung cấp những thực phẩm quý cho tiêu dùng của người dân,
cung cấp nguồn nguyên liệu cho sự phát triển của các ngành khác.
Các kết quả nghiên cứu của các chuyên gia về dinh dưỡng đã khẳng định hầu hết các loại
thủy sản đều là loại thực phẩm giàu đạm, dễ
tiêu hóa, phù hợp với sinh lý dinh dưỡng ở mọi lứa
tuổi. Càng ngày thủy sản càng được tin tưởng như một loại thực phẩm ít gây bệnh (tim mạch,
béo phì, ưng thư,…). Xét về thành phần dinh dưỡng cho thấy: so với các loại thực phẩm từ thịt
khác thì thủy sản có chứa ít chất mỡ hơn, nhiều chất khoáng hơn nhưng chất đạm vẫn cao.
Chúng ta có thể nhận thấy như sau:
Bả
ng 1.1. So sánh thành phần các chất dinh dưỡng của thịt bò so với một số loại thủy sản.
Loại thực phẩm Tỉ lệ đạm (%) Tỉ lệ mỡ (%) Chất khoáng (%)
Thịt bò 16.2 – 19.2 11 – 28 0.8 – 1.0
Cá thu 18.6 0.4 1.2
Cá mối 16.4 1.6 – 2.3 1.2
Cá hồng 17.8 5.9 1.4
Nguồn: Kết quả nghiên cứu của các chuyên gia dinh dưỡng
Ngành thủy sản còn cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp chế biến và một số
ngành công nghiệp khác. Nguồn nguyên liệu phục vụ cho ngành chế biến thực phẩm gồm tôm,
cá, nhuyễn thể, rong biển,… Các nguyên liệu thủy sản còn được sử dụng làm nguyên liệu cho

ngành công nghiệp dược phẩm, mỹ nghệ,…
Ngoài ra, ngành thủy sản cung cấp một phần thức ăn cho chă
n nuôi, đặc biệt cho chế biến
thức ăn trong công nghiệp. Bột cá và các phế phẩm, phụ phẩm thủy sản chế biến là nguồn thức
ăn giàu đạm được sử dụng làm thức ăn phục vụ cho chăn nuôi gia súc, gia cầm. Theo tính toán
của FAO, hàng năm có khoảng trên 25% sản lượng thủy sản được sử dụng trực tiếp vào chế
biến thức ăn cho chăn nuôi. Ở nước ta, nhu cầ
u sử dụng bột cá cho chế biến thức ăn gia súc
ngày càng tăng. Năm 1996, các cơ sở sản xuất thức ăn gia súc ở nước ta sản xuất được 10.000
tấn bột cá làm thức ăn cho chăn nuôi, đến năm 2000 con số này đã đạt gần 40.000 tấn.
1.1.3.2. Ngành thủy sản phát triển sẽ đóng góp quan trọng trong tăng trưởng của toàn
ngành nông, lâm, ngư nghiệp nói chung.


Ngành thủy sản là ngành kinh tế có khả năng tạo ra nhiều giá trị gia tăng. Vì vậy, phát
triển mạnh ngành thủy sản, đặc biệt phát triển công nghiệp chế biến thủy sản sẽ góp phần thúc
đẩy tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp.
Trong những năm qua, tỷ trọng đóng góp của của khu vực nông – lâm – thủy sản vào tốc
độ tăng trưởng chung có xu hướng giảm dần và hi
ện chỉ còn đóng góp khoảng 10%. Đây là xu
hướng phù hợp với quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa (CNH – HĐH) đất nước. Mặc dù,
tỉ trọng đóng góp của ngành nông nghiệp nhưng tỉ trọng đóng góp của ngành thủy sản lại tăng
lên. Đó là kết quả của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong khu vực nông – lâm – thủy sản theo
hướng tích cực.
Bảng 1.2. Giá trị và cơ cấu t
ổng sản phẩm trong nước (GDP) phân theo ngành kinh tế qua
các năm
Ngành kinh tế
Năm
2000 2005 2008 2009

Nghìn tỷ
đồng
%
Nghìn tỷ
đồng
%
Nghìn tỷ
đồng
%
Nghìn tỷ
đồng
%
Nông nghiệp 108.4 24.54 176.0 20.97 329.9 22.21 346.8 20.88
Trong đó:
NN – L.Nghiệp
Thủy sản

93.5
14.9

21.17
3.37
143.0
33.0
17.04
3.93
219.4
110.5
14.77
7.44

220.9
125.9

13.30
7.58
Công nghiệp 162.2 36.72 344.2 41.02 591.6 39.84 667.3 40.16
Dịch vụ 171.1 38.74 319.0 38.01 563.5 37.95 647.3 38.96
Tổng 441.7 100.0 839.2 100.0 1485.0 100.0 1661.4 100.0
Nguồn: Niên giám thống kê 2009 – Tổng cục thống kê.
1.1.3.3. Thủy sản tham gia vào xuất khẩu, thu ngoại tệ cho đất nước
Đối với các quốc gia có tiềm năng về thủy vực và nguồn lợi thủy sản, phát triển ngành
thủy sản sẽ tạo ra một nguồn hàng xuất khẩu có giá trị kinh tế cao, tăng nguồn thu ngoại tệ cho
quốc gia. Năm 2009 kim ngạch xuất khẩu thủy sản nước ta đạ
t trên 4.3 tỷ USD (gấp 40 lần so
với năm 1986, tăng bình quân 17%/năm, trong vòng 24 năm qua Việt Nam đã xuất khẩu được
34 tỷ USD, thủy sản trở thành có kim ngạch xuất khẩu lớn thứ 4 của nước ta (sau dầu thô, dệt
may và giày da). (Xem thêm phần phụ lục 3. Kim ngạch xuất khẩu một số mặt hàng chủ yếu của
Việt Nam năm 2008)
Hiện nay, sản phẩm thủy sản Việt Nam có mặ
t trên thị trường hơn 160 quốc gia và vùng
lãnh thổ trên Thế giới, trong đó có cả những thị trường khó tính như Hoa Kỳ, Tây Âu, Nhật
Bản,… Tuy nhiên, thì quy mô còn nhỏ bé, vì vậy chúng ta cần phải tiếp tục khai thác mạnh các


thị trường này, đồng thời tìm kiếm mở rộng các thị trường khác. Như vậy, ngành thủy sản có
thể coi là ngành tuyên phong trong quá trình đổi mới, gặt hái nhiều thành công và đã có một vị
trí khá quan trọng trong cơ cấu nền kinh tế của nước ta.
Bảng 1.3. Tổng sản lượng và giá trị xuất khẩu của thủy sản Việt Nam
Năm

Tổng sản lượng
thủy sản
(nghìn tấ
n)
Giá trị sản xuất thủy sản Giá trị xuất khẩu thủy sản
tỷ đồng
% tăng
trưởng so với
năm 2000
triệu USD
% tăng
trưởng so với
năm 2000
2000 2250.5 26498.9
100.0
1.5
100.0
2004 3142.5 53977.7
203.7
2.4
160.0
2005 3465.9 63549.2
239.8
2.7
180.0
2007 4197.8 89509.7
337.8
3.8
253.3
2008 4602.0 110510.4

417.0
4.5
300.0
2009 4847.6 125930.0
475.2
4.3
286.7
Nguồn: Niên giám thống kê 2009 – Tổng cục thống kê.
1.1.3.4. Phát triển ngành thủy sản góp phần vào phát triển kinh tế xã hội của đất nước
Với nhiều lợi thế thuận lợi về diện tích mặt nước và nguồn lợi thủy sản. Do đó, phát triển
mạnh mẽ ngành thủy sản nước ta sẽ góp phần vào việc phát triển KT – XH đất nước nói chung
và KT – XH nông thôn nói riêng.
- Về mặt kinh tế, những địa phươ
ng thuộc duyên hải Trung Bộ và Tây Nam Bộ, phát triển
thủy sản là con đường làm giàu của các chủ trang trại NTTS, các chủ tàu cá. Ở các địa phương
không có tiềm năng về biển, đặc biệt là vùng nông thôn ngoại thành phát triển chăn nuôi thủy
đặc sản là bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và nông thôn đem lại hiệu quả khá cao.
- Về mặt xã hội, ở các vùng nghèo, vùng sâu, vùng cao, phát triển chăn nuôi thủy sản ao,
hồ, sông, suố
i tạo thêm nhiều việc làm, tăng thu nhập cho đồng bào dân tộc; trợ giúp cho việc
xóa bỏ tập quán du canh du cư của đồng bào. Việc sản xuất và tiêu dùng các sản phẩm thủy sản
tại chổ ở các vùng này còn góp phần trực tiếp cải thiện dinh dưỡng bữa ăn, làm tăng sức khỏe
cho người lớn và giảm suy dinh dưỡng cho trẻ em. Ngoài ra, phát triển các trạm tàu khai thác
thủy sản xa bờ còn góp phần tăng cường an ninh qu
ốc phòng cho vùng biên giới biển đảo của
Tổ quốc. Đối với một số vùng biển, vùng ngập nước ven biển hay trong đất liền, phát triển thủy
sản cũng góp phần vào phát triển ngành du lịch, đặc biệt là du lịch sinh thái, ẩm thực trong du
lịch và du lịch văn hóa.

Trong tương lai, việc NTTS theo hướng bền vững còn có những đóng góp quan trọng
trong vấn đề vệ sinh môi trường (ăn ấu trùng muỗi, ăn các hợp chất hữu cơ, tham gia diệt trừ
sâu bệnh trong mô hình lúa – cá, lúa – tôm,…). NTTS còn là bộ phận quan trọng trong các mô
hình vườn – ao – chuồng (VAC), vườn – rừng – ao – chuồng (VRAC),…
Nói tóm lại, ngành thủy sản có vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân nói chung
và trong đời sống hàng ngày của nhân dân nói riêng. Tầm quan trọng của nó thể hiện ở
việc
tham gia vào cải thiện cơ cấu bữa ăn với các thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao; đóng góp vào
nền kinh tế, tạo ra các mặt hàng xuất khẩu tăng nguồn thu ngoại tệ cho quốc gia, đồng thời góp
phần vào trong vấn đề giải quyết việc làm cho một bộ phận người lao động của xã hội.
1.1.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển thủy sản
1.1.4.1. Các nhân tố tự nhiên
Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa ẩm, một số vùng có khí hậu cận nhiệt
(khu vực miền Bắc nước ta), có đường bờ biển dài hơn 3260 km từ Móng Cái (Quảng Ninh)
đến Hà Tiên (Kiên Giang), diện tích vùng nội thuỷ và lãnh hải rộng hơn 226.000 km
2
, có
diện tích vùng đặc quyền kinh tế rộng khoảng 1 triệu km
2
, trong vùng biển Việt Nam có hơn
4000 hòn đảo lớn nhỏ, là nơi có thể cung cấp các dịch vụ hậu cần cơ bản, trung chuyển sản
phẩm đánh bắt, đồng thời làm nơi neo đậu cho tàu thuyền trong những chuyến ra khơi; Ở
một số đảo có các rạn đá, là nơi tập trung nhiều loại hải sản có giá trị kinh tế,… Dọc bờ biển
nước ta còn có những bãi triều,
đầm phá, cửa sông (trong đó hơn 10.000 ha đang quy hoạch
NTTS) và ven bờ biển có trên 400.000 ha rừng ngập mặn; Ven bờ có nhiều đảo và vụng,
vịnh tạo điều kiện hình thành các bãi cho cá đẻ. Bên cạnh đó, trong đất liền còn có khoảng 1.5
triệu ha diện tích mặt nước, có thể NTTS trong đó có 120.000 ha hồ ao nhỏ, mương vườn,
244.000 ha hồ chứa mặt nước lớn, 446.000 ha ruộng úng trũng, nhiễm mặn, cấy lúa 1
hoặc 2 vụ b

ấp bệnh, và 635.000 ha vùng triều.
Sự phát triển của ngành thủy sản phụ thuộc rất nhiều vào mức độ an toàn của môi trường
tài nguyên thủy sinh vật. Nước ta được quốc tế coi là điểm nóng về đa dạng sinh học, có khoảng
10% tổng số các loài được mô tả trên thế giới (xấp xỉ 12.000 loài thực vật và 7.000 loài động vật
đã được xác định). Đa dạng sinh học của Việt Nam có giá tr
ị đặc biệt với mức độ đặc hữu cao
của nó và tập trung chủ yếu ở các vùng biển và ven biển, điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh
tế đất nước nói chung và ngành thủy sản nói riêng. Vùng biển nước ta được đánh giá là có
nguồn lợi thủy sản khá phong phú. Tổng sản lượng hải sản khoảng 3.9 – 4.0 triệu tấn, cho phép
khai thác hàng năm khoảng 1.9 triệu tấn. Biển nước ta có hơ
n 2000 loài cá, trong có khoảng 100


loài có giá trị kinh tế; 1647 loài giáp xác, có hơn 100 loài tôm, trong đó có nhiều loài có giá trị
xuất khẩu cao; nhuyển thể có hơn 2500 loài, rong biển hơn 600 loài. Ngoài ra còn nhiều loài đặc
sản khác.
Nước ta có nhiều ngư trường, trong đó 4 ngư trường trọng điểm đã được xác định là: ngư
trường Cà Mau – Kiên Giang (ngư trường vịnh Thái Lan), ngư trường Ninh Thuận – Bình
Thuận – Bà Rịa – Vũng Tàu, ngư trường Hải Phòng – Quảng Ninh (ngư trường vị
nh Bắc Bộ) và
ngư trường quần đảo Hoàng Sa, quần đảo Trường Sa.
Đây được coi là tiền đề khá thuận lợi cho sự phát triển ngành thủy sản nước ta. Tuy nhiên,
bên cạnh những điều kiện thuận lợi cũng có những khó khăn do điều kiện địa hình và thuỷ vực
phức tạp, hàng năm có nhiều mưa bão, lũ, vào mùa khô lại hay bị hạn hán đã gây không ít
những khó khăn và c
ả những tổn thất to lớn cho ngành thuỷ sản.
1.1.4.2. Các nhân tố xã hội
1.1.4.2.1. Đường lối chính sách phát triển thủy sản
Nghề thuỷ sản đã được hình thành từ lâu. Nước ta có nguồn lao động giàu kinh nghiệm
đánh bắt và nuôi trồng, giá nhân công thấp hơn so với khu vực và thế giới. Hiện nay Nhà

nước đang coi thuỷ sản là ngành kinh tế mũi nhọn, do đó có nhiều chính sách khuyến khích
đầu tư để đẩy mạ
nh sự phát triển của ngành.
Đại hội Đảng lần thứ VI đã đề ra 3 mục tiêu chương trình kinh tế lớn là: sản xuất lương
thực – thực phẩm, sản xuất hàng tiêu dùng và sản xuất hàng xuất khẩu. Vận dụng quan điểm,
chủ trương này trong thời gian qua ngành thủy sản đã tích cực đầu tư cho các hoạt động nuôi
trồng cũng như chế biến các sản phẩm thủ
y sản, tạo ra được một khối lượng hàng hóa lớn có
chất lượng, đáp ứng cho nhu cầu tiêu dùng thực phẩm trong nước, góp phần vào việc xuất khẩu
tăng nguồn thu ngoại tệ cho quốc gia.
Từ năm 1995 đến nay, ngoài văn kiện của 2 kỳ Đại hội Đảng khóa VIII và khóa IX nêu
rỏ chủ trương, đường lối phát triển của thủy sản, còn có hàng trăm văn bản, chính sách có liên
quan đến phát tri
ển ngành thủy sản được ban hành. Cụ thể các chính sách này có thể diễn giải
như sau:
Các chính sách về chuyển dịch cơ cấu kinh tế, trong đó Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ
VIII đã chỉ rõ: “Phát triển toàn diện nông, lâm, ngư nghiệp gắn với công nghiệp chế biến nông,
lâm, thủy sản, đổi mới cơ cấu kinh tế nông nghiệp và nông thôn theo hướng CNH – HĐH”. Với
đường lối chỉ
đạo này đã có sự tác động rất lớn đến ngành thủy sản, đó là nâng cao giá trị của
ngành thủy sản trong việc phát triển toàn diện ngành nông nghiệp.
Ngày 15/06/2000 Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 09/2000/NQ-CP về một số chủ


trương và chính sách chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Nghị quyết
đã đánh giá các thành tựu trong sản xuất nông nghiệp, bao gồm nông – lâm – thủy sản, đồng
thời đề ra những định hướng về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của nước ta trong 10
năm tới. Trong đó, kinh tế thủy sản phát triển theo định hướng là chú trọng vào việc nuôi trồng,
chế biến và các dịch vụ thủy sản, đặc biệt là NTTS theo hướng phát triển bền vững.
Định hướng phát triển các ngành kinh tế và các vùng trong chiến lược phát triển KT –

XH 2001 – 2010 tại Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX cũng đã đề cập: Phát huy
lợi thế về thủy sản tạo thành một ngành kinh tế mũi nhọn, vươn lên vị trí hàng đầu trong khu
vực. Phát triển mạ
nh các ngành NTTS nước ngọt, mặn, lợ, nhất là nuôi tôm theo phương thức
tiến bộ, hiệu quả và bền vững môi trường.
Chính sách khuyến khích phát triển giống thủy sản, từ khi có Quyết định
103/2000/QĐ-TTg về một số chính sách phát triển giống thủy sản và Quyết định 112/2004/QĐ-
TTg về phê duyệt Chương trình phát triển giống thủy sản đến năm 2010 thì số lượng trại tôm
gi
ống và cá giống tăng lên nhanh chóng trong cả nước, nhất là ở khu vực ĐBSCL. Đặc biệt với
sự quan tâm của các cấp chính quyền địa phương, công tác kiểm dịch, quản lý trại tôm, cá giống
được coi trọng hơn.
Chính sách phát triển NTTS, ngày 08/12/1999 Thủ tướng chính phủ đã ban hành Quyết
định số 224/1999/QĐ-TTg về việc phê duyệt “Chương trình phát triển nuôi trồng thủy sản thời
kỳ 1999 – 2010” với mụ
c tiêu phát triển NTTS sản nhằm đảm bảo an ninh thực phẩm và tạo
nguồn nguyên liệu chủ yếu cho xuất khẩu. Phấn đấu đến năm 2010 tổng sản lượng nuôi trồng
thuỷ sản đạt trên 2.000.000 tấn, giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt trên 2.500.000.000 USD, tạo
việc làm và thu nhập cho khoảng 2 triệu người; góp phần tích cực vào phát triển KT – XH đất
nước và an ninh ven biển.
Chính sách khuyến ngư, hiện nay hầu như
tỉnh nào cũng có Trung tâm khuyến ngư.
Trong các năm qua, thông qua các cuộc hội thảo, tập huấn, thực hiện các điểm trình diễn, cấp
phát các tiều liệu hướng dẫn kỹ thuật NTTS đã hỗ trợ đắc lực cho việc phát triển ngành thủy
sản.
Chính sách hỗ trợ vốn đầu tư cho ngành thủy sản, theo Quyết định 02/2001/QĐ-TTg về
chính sách hỗ trợ vốn đầu t
ư từ quỹ hổ trợ phát triển đối với các dự án sản xuất, chế biến hàng
xuất khẩu nông nghiệp, theo đó các dự án NTTS khi được xem xét hiệu quả và khả năng trả nợ
sẽ quyết định mức cho vay nhưng tối đa không vượt quá 90% tổng vốn đầu tư của dự án. Ngoài

ra, đối với các dự án thuộc chương trình 224 và chương trình 112 còn được đầu tư cho quy
hoạ
ch NTTS và giống thủy sản, xây dựng các khu bảo tồn biển, bảo tồn thủy sản nội địa. Tổng


số vốn đầu tư NTTS cả nước là 1.382.2 tỷ đồng, riêng ĐBSCL chiếm 27,43% tổng số vốn đầu
tư của cả nước.
Ngoài các chính sách trên, ngày 04/02/2005 Bộ trưởng Bộ thủy sản đã ban hành Quyết
định 219/QĐ-BTS Phê duyệt Chương trình hành động của ngành thủy sản về “Chất lượng và
thương hiệu cá tra, cá basa Việt Nam 2005 – 2010”. Mục tiêu của chương trình là phấn đấu đến
n
ăm 2010 đạt sản lượng 1 triệu tấn cá tra, cá basa và giá trị kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm
từ cá tra, cá basa đạt 800 triệu USD, chiếm tỉ trọng trên 30% kim ngạch xuất khẩu của thủy sản
nước ta.
Chương trình hành động quốc gia về phát triển bền vững ngành thủy sản trong điều kiện
Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại thế giới (WTO) giai đoạn 2010 – 2020, chương trình
hành
động này ban hành kèm theo Quyết định số 3298/QĐ-BNN-HTQT ngày 16/11/2009 của
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Mục tiêu của chương trình này là nhằm
đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả của ngành thủy sản trong điều kiện Việt Nam gia
nhập WTO, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng thực phẩm thủy sản, tăng lợi thế cạnh tranh
của thủy sản Việt Nam trên thị trường trong n
ước và quốc tế; góp phần công tác xóa đói, giảm
nghèo cho các hộ nông dân sinh sống bằng nghề thủy sản ở các vùng nông thôn và ven biển.
Gần đây, ngày 26/02/2010 Bộ NN & PTNT đã ban hành Thông tư số 09/2010/TT-
BNNPTNT về yêu cầu đảm bảo chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) trong chế
biến các sản phẩm cá tra, basa xuất khẩu. Thông tư này sẽ tạo một bước đột phá cho việc xâm
nhập hàng thủy sản của nước ta vào các thị tr
ường khó tính như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản,…
Nói tóm lại, chúng ta có thể thấy rằng, ngành thủy sản rất được Đảng và nhà nhà nước ta

quan tâm phát triển nhằm vào mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn, góp
phần đáng kể vào xuất khẩu. Mục tiêu là phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững môi
trường sinh thái, bảo đảm sản xuất và nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn.


1.1.4.2.2. Dân cư và nguồn lao động
Nă
m 2008 nước ta có 44.915,8 nghìn lao động trong đó lao động trực tiếp trong ngành
thủy sản là 1.684,3 nghìn lao động chiếm 3.75% cơ cấu lao động của cả nước. Nhìn chung, lực
lượng lao động trong ngành thủy sản có truyền thống về đánh bắt và nuôi trong thủy sản, trong
đó cũng có không ít đội ngũ là chuyên gia kỹ sư có trình độ tay nghề cao. Lực lượng lao động
này đã đóng góp không nhỏ vào việc phát triển của ngành thủy sản trong thời gian qua.
Tuy nhiên, ngu
ồn lao động tuy số lượng đông nhưng chất lượng lao động vẫn còn rất


nhiều bất cập và hạn chế, trình độ tay nghề thấp, rất ít lao động đã qua các lớp đào tạo chuyên
sâu chủ yếu là do nghề truyền nghề, thiếu kiến thức về đánh bắt, nuôi trồng, chế biến theo
hướng bền vững ngành thủy sản.
1.1.4.2.3. Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất – kỹ thuật
Phương tiện đánh bắt th
ủy sản
Tàu thuyền đánh bắt: trong khai thác thủy sản, từ một nghề thủy công, quy mô nhỏ, hoạt
động gần bờ chuyển sang một nghề kinh tế lớn, kinh tế hàng hóa. Do đó, việc bắt nhịp của
chúng ta còn khá nhiều hạn chế, đa phần là các loại tàu đánh bắt thủy sản gần bờ, con số tàu
đánh bắt thủy sản xa bờ trong những năm gần đây tuy có t
ăng lên đến năm 2008 cả nước có
22.529 chiếc với tổng công suất là 3.326,1 nghìn CV nhưng đa phần là tàu gỗ, số lượng tàu cá
có đủ điều kiện đánh bắt trên các hải phận quốc tế còn hạn chế.
Ngư cụ: hiện nay chưa có một chương trình nào thống kê đầy đủ và chi tiết các loại ngư

cụ dùng để khai thác thủy sản của nước ta hiện nay, nhưng trên thực tế
số loại ngư cụ dùng để
đánh bắt thủy hải ở nước ta rất là đa dạng và phong phú nhất là đối với khai thác thủy sản nội
địa như: câu, chày, lưới, vó, đăng, đáy,… còn đối với khai thác hải sản thì chủ yếu là các loại
lưới kéo, lưới vây ánh sáng, lưới rê, nghề câu.
Giống thủy sản
Giống thủy sản của nước ta trong thời gian qua đã có những bước tiế
n đáng kể, chúng ta
đã có khả năng tự chủ động được một số giống có chất lượng tốt như cá tra, cá rô phi đơn tính,
cá điêu hồng,… Việc sản xuất thành công một số loại giống thủy sản đã đáp ứng cơ bản phần
nào về nhu cầu giống thủy sản. Bên cạnh đó, Đảng và nhà nước ta rất quan tâm đến việc đầu tư,
xây dự
ng cơ sở hạ tầng phục vụ cho sản xuất giống thủy sản; đào tạo cán bộ chuyên gia đầu
ngành như: thành lập Trung tâm quốc gia giống thủy sản, trung tâm giống thủy sản cấp 1, trung
tâm giống thủy sản các tỉnh, các khu vực sản xuất giống tập trung. Công tác sản xuất giống thủy
sản đang từng bước được xã hội hóa. Ở ĐBSCL thì khoa thủy sản thuộ
c Đại học Cần Thơ là
một trung tâm có sự hổ trợ rất lớn cho nghề nuôi thủy sản của ĐBSCL trong thời gian qua
không những về giống và cả việc áp dụng thử nghiệm và chuyển giao các quy trình kỹ thuật
nuôi có hiệu quả kinh tế cao cho bà con NTTS.
1.1.4.2.4. Thị trường
Từ khi mặt hàng thủy sản nước ta đã tìm được sân chơi trên thị trường thế giới thì thị
trường xuất kh
ẩu thủy sản nước ta đã ngày càng được mở rộng không ngừng. Cả nước hiện nay
đã có hơn 200 doanh nghiệp được đưa vào danh sách được phép xuất khẩu vào thị trường EU,
Hoa Kỳ; hơn 300 doanh nghiệp được phép xuất khẩu vào thị trường Hàn Quốc; có 34 cơ sở


được phép xuất khẩu vào thị trường Nga. Hiện nay, sản phẩm thủy sản nước ta không những có
mặt tại các quốc gia Bắc Mỹ, EU mà còn góp mặt tại các thị trường khác như Nhật Bản, một số

nước châu Phi, Nam Mỹ,…
Bên cạnh thị trường nước ngoài thì thị trường thương mại thủy sản nội địa gần đây cũng
có những dấu hiệu phát triển khả
quan với hàng nghìn chợ đầu mối chuyên cung cấp và phân
phối hàng thủy sản các loại, với quy mô và loại hình rất đa dạng và phong phú như: chợ trên
biển, chợ bán lẻ truyền thống, hệ thống các siêu thị,… đã tạo thành mạng lưới tiêu thụ thủy sản,
đáp ứng cho nhu cầu tiêu dùng đa dạng của hơn 83 triệu dân Việt Nam mỗi ngày.
Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn nhiều khó khăn và vướng mắc đặ
t ra cho ngành thuỷ
sản nước ta đó là hoạt động sản xuất vẫn còn mang tính tự cấp, tự túc, công nghệ sản xuất
thô sơ, lạc hậu, sản phẩm tạo ra chất lượng chưa cao. Nguồn lao động tuy đông nhưng trình
độ văn hoá kỹ thuật không cao, lực lượng được đào tạo chiếm tỷ lệ nhỏ, hầu hết chỉ dựa vào
kinh nghiệm do đó khó theo kịp sự
thay đổi của điều kiện tự nhiên và nhu cầu thị trường.
Cuộc sống của lao động trong nghề vẫn còn nhiều vất vả và bấp bênh, không tạo được sự
gắn bó với nghề.
Nhưng về cơ bản có thể khẳng định rằng nước ta có tiềm năng dồi dào để phát triển
ngành thuỷ sản thành một ngành kinh tế quan trọng.
1.1.5. Xu hướng phát triển ngành nuôi trồng thủ
y sản trên thế giới
Ngành thủy sản thế giới, đặc biệt là NTTS thế giới trong mấy chục năm gần đây lại là
ngành cung cấp thực phẩm có tốc độ phát triển nhanh nhất. Năm 1950 chỉ đạt sản lượng chưa
đầy 1 triệu tấn thì năm 2004 đạt gần 60 triệu tấn và chiếm 1/2 sản lượng thủy sản làm thực
phẩm của thế giới và đ
óng góp giá trị khoảng 70,3 tỷ USD (FAO, 2006).
Sản lượng NTTS của thế giới chủ yếu nằm trong các nước đang phát triển. Các nước này
đã chiếm tới 90% sản lượng NTTS của thế giới, trong đó riêng Trung Quốc đã chiếm tới 67%.
NTTS đã được phát triển trong mọi môi trường nuôi, với rất nhiều giống loài được nuôi,
tuy nhiên nuôi biển phát triển mạnh mẽ nhất. Trong sản lượng nuôi thủy sản thế giớ
i năm 2004

thì sản lượng nuôi biển chiếm 30,2 triệu tấn (50,9%), nước ngọt 25,8 triệu tấn (43,4%), nuôi
nước lợ 3,4 triệu tấn (5,7%).
 Trong nuôi nước lợ thì tôm chiếm 63,1%, cá chiếm 34% mà chủ yếu là cá măng biển
và cá rô phi.
 Trong nuôi nước ngọt, sản lượng nước ngọt chủ yếu là cá (94%).