Đề tài: PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ THỊ TRƯỜNG VIỆC LÀM VÀ THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM ppsx

ĐỀ TÀI

PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ THỊ
TRƯỜNG VIỆC LÀM VÀ THỊ
TRƯỜNG LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM




Giảng viên hướng dẫn :
Sinh viên thực hiện :





1


L
ỜI

MỞ

ĐẦU

B
ướ
c vào nh
ữ
ng năm
đầ
u th
ậ
p k
ỉ
90 c
ủ
a th
ế
k
ỉ
XX, t
ì
nh h
ì
nh
kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i n
ướ
c ta r

ấ
t khó khăn.
Đấ
t n
ướ
c v
ẫ
n c
ò
n chưa thóat kh
ỏ
i cu
ộ
c
kh
ủ
ng ho
ả
ng kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i; t
ì
nh h
ì
nh lao
độ

ng vi
ệ
c làm tr
ở
thành v
ấ
n
đề
x
ã

h
ộ
i găy g
ắ
t và b
ứ
c xúc, là m
ố
i quan tâm l
ớ
n c
ủ
a
Đả
ng và Nhà n
ướ
c, c
ủ
a toàn

x
ã
h
ộ
i và m
ọ
i ng
ườ
i dân. Lao
độ
ng vi
ệ
c làm là m
ộ
t trong nh
ữ
ng nhi
ệ
m v
ụ

tr
ọ
ng y
ế
u c
ủ
a
Đả
ng và Nhà n

ướ
c. Ngh
ị
quy
ế
t
đạ
i h
ộ
i l
ầ
n th
ứ
IX c
ủ
a
Đả
ng
đã

xác
đị
nh ph
ả
i
đẩ
y m
ạ
nh chuy
ể

n d
ị
ch cơ c
ấ
u kinh t
ế
, cơ c
ấ
u lao
độ
ng theo
h
ướ
ng tăng t
ỉ
tr
ọ
ng công ngi
ệ
p và d
ị
ch v
ụ
tăng nhanh hàm l
ượ
ng công ngh
ệ

trong s
ả

n ph
ẩ
m
Tr
ướ
c yêu c
ầ
u c
ủ
a giai đo
ạ
n CNH-HĐH
đấ
t n
ướ
c, vi
ệ
c h
ì
nh thành,
phát tri
ể
n th
ị
tr
ườ
ng vi
ệ
c làm và
ổ

n
đị
nh, phát tri
ể
n th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng là
nhi
ệ
m v
ụ
quan tr
ọ
ng. K
ế
t h
ợ
p tăng tr
ưở
ng vi
ệ
c làm v
ớ
i không ng
ừ
ng nâng

ch
ấ
t l
ượ
ng lao
độ
ng vi
ệ
c làm .
Để
gi
ả
i quy
ế
t v
ấ
n
đề
vi
ệ
c làm và hoàn thi
ệ
n th
ị

tr
ườ
ng lao
độ
ng,

Đả
ng và Nhà n
ướ
c
đã
ban hành các ngh
ị
quy
ế
t, văn ki
ệ
n (nó
không ch
ỉ
d
ừ
g l
ạ
i
ở
nh
ậ
n th
ứ
c mà
đượ
c c
ụ
th
ể

hóa b
ằ
ng Pháp lu
ậ
t) nh
ằ
m hoàn
thii
ệ
n, phát tri
ể
n th
ị
tr
ườ
ng vi
ệ
c làm và th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng
ở
n
ướ
c ta, t
ạ
o vi

ệ
c
làm cho l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng d
ồ
i dào. gi
ả
m t
ỉ
l
ệ
th
ấ
t nghi
ệ
p, phát tri
ể
n kinht
ế

x
ã
h
ộ
i theok

ị
p v
ớ
i xu h
ướ
ng CNH- HĐH và h
ộ
i nh
ậ
p n
ề
n kinh t
ế
th
ế
gi
ớ
i.

Do kh
ả
năng phân tích và t
ổ
ng h
ợ
p c
ò
n chưa t
ố
t nên bài vi

ế
t c
ủ
a
em c
ò
n thi
ế
u sót , em mong th
ầ
y h
ướ
ng d
ẫ
n, s
ử
a ch
ữ
a cho bài vi
ế
t c
ủ
a em
đượ
c hoàn ch
ỉ
nh. Em xin chân thành c
ả
m ơn.

2


CHƯƠNGI: T
HỊ
TR
ƯỜNG

VIỆC
LÀM VÀ
THỊ

TRƯỜNG
LAO
ĐỘNG


I.N
HỮNG

VẤN

ĐỀ
CHUNG
VỀ

VIỆC
LÀM
1. Khái ni
ệ
m v
ề
vi
ệ
c làm
Con ng
ườ
i là m
ộ
t nhân t
ố
quan tr
ọ
ng, v
ừ
a là m
ụ
c tiêu, v
ừ
a là
độ
ng l
ự
c
c
ủ

a s
ự
phát tri
ể
n kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i. H
ọ
tr
ở
thành
độ
ng l
ự
c cho s
ự
phát tri
ể
n khi
h
ọ
có nhi
ề
u đi
ề
u ki

ệ
n s
ử
d
ụ
ng s
ứ
c lao
độ
ng
để
t
ạ
o ra c
ủ
a c
ả
i v
ậ
t ch
ấ
t và tinh
th
ầ
n cho b
ả
n thân h
ọ
và cho x
ã

h
ộ
i.
Để
s
ử
d
ụ
ng s
ứ
c lao
độ
ng th
ì
ng
ườ
i lao
độ
ng ph
ả
i có vi
ệ
c làm.
1.1) Vi
ệ
c làm là ph
ạ
m trù
để
ch

ỉ
tr
ạ
ng thái phù h
ợ
p gi
ữ
a s
ứ
c lao
độ
ng và
nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n c
ầ
n thi
ế
t( v
ố
n, tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ

t, công ngh
ệ
)
để
s
ử

d
ụ
ng s
ứ
c lao
độ
ng đó.
1.2) Theo đi
ề
u 13, chương II B
ộ
lu
ậ
t lao
độ
ng c
ủ
a n
ướ
c C
ộ
ng H
ò

a X
ã

H
ộ
i Ch
ủ
Ngh
ĩ
a Vi
ệ
t Nam “m
ọ
i ho
ạ
t
độ
ng lao
độ
ng t
ạ
o ra ngu
ồ
n thu
nh
ậ
p, không b
ị
pháp lu
ậ

t c
ấ
m
đề
u
đượ
c th
ừ
a nh
ậ
n là vi
ệ
c làm”.
1.3) Theo t
ổ
ch
ứ
c lao
độ
ng qu
ố
c t
ế
(ILO): Vi
ệ
c làm là nh
ữ
ng ho
ạ
t

độ
ng
lao
độ
ng
đượ
c tr
ả
công b
ằ
ng ti
ề
n và b
ằ
ng hi
ệ
n v
ậ
t.
2.Hàng hóa vi
ệ
c làm
Vi
ệ
c làm
đượ
c hi
ể
u là lao
độ

ng c
ụ
th
ể
và lao
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t. Ngày nay,
vi
ệ
c làm c
ũ
ng
đượ
c coi là hàng hóa, nó có
đầ
y
đủ
hai thu
ộ
c tính c
ủ
a hàng hóa
là giá tr
ị
và giá tr
ị

s
ử
d
ụ
ng.Nhưng hàng hóa vi
ệ
c làm khác v
ớ
i các hàng hóa
khác là khi s
ử
d
ụ
ng hàng hóa vi
ệ
c làm th
ì
ng
ườ
i lao
độ
ng có đi
ề
u ki
ệ
n s
ử

d
ụ

ng s
ứ
c lao
độ
ng và các đi
ề
u ki
ệ
n v
ố
n, tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t, công ngh
ệ
phù h
ợ
p
để
t
ạ
o ra c
ủ
a c
ả
i v
ậ

t ch
ấ
t( s
ố
l
ượ
ng, ch
ấ
t l
ượ
ng s
ứ
c lao
độ
ng) và giá tr
ị
tinh
th
ầ
n, đi
ề
u ki
ệ
n kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i khác

để
tái s
ả
n xu
ấ
t s
ứ
c lao
độ
ng và phát tri
ể
n
kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i.Tr
ạ
ng thái phù h
ợ
p
đượ
c th
ể
hi
ệ
n thông qua quan h
ệ

t
ỉ
l
ệ
gi
ữ
a
chi phí ban
đầ
u (C) như nhà x
ưở
ng, máy móc thi
ế
t b
ị
, nguyên v
ậ
t li
ệ
u…và
các chi phí v
ề
s
ứ
c lao
độ
ng Quan h
ệ
t
ỷ

l
ệ
bi
ể
u hi
ệ
n s
ự
k
ế
t h
ợ
p gi
ữ
a C và


3
Vph
ả
i phù h
ợ
p v
ớ
i tr
ì
nh
độ
c
ộ

ng ngh
ệ
c
ủ
a s
ả
n xu
ấ
t, khi tr
ì
nh
độ
công ngh
ệ

thay
đổ
i th
ì
s
ự
k
ế
t h
ợ
p đó c
ũ
ng thay
đổ
i theo. Hàng hóa vi

ệ
c làm khác hàng
hóa thông th
ườ
ng là vi
ệ
c t
ạ
o vi
ệ
c làm ph
ả
i thông qua nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n kinh t
ế

x
ã
h
ộ
i nh
ấ
t
đị
nh, nh

ữ
ng chính sách phát tri
ể
n kinh t
ế
c
ủ
a m
ộ
t qu
ố
c gia.
Giá tr
ị
hàng hóa vi
ệ
c làm
đượ
c bi
ể
u hi
ệ
n b
ằ
ng ti
ề
n g
ọ
i là giá c
ả

hàng
hóa vi
ệ
c làm hay đó chính là tiên công, ti
ề
n lương c
ủ
a ng
ườ
i lao
độ
ng.
Giá tr
ị
s
ử
d
ụ
ng hàng hóa vi
ệ
c làm là vai tr
ò
, tác d
ụ
ng c
ủ
a nó m
ộ
t là
nh

ằ
m đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u t
ì
m vi
ệ
c làm c
ủ
a ng
ườ
i lao
độ
ng
để
t
ạ
o ra thu nh
ậ
p
ổ
n
đị
nh cu
ộ
c s
ố
ng cho b

ả
n thân h
ọ
và gia
đì
nh h
ọ
, hai là đáp
ứ
ng s
ố
lao
độ
ng mà
các doanh nghi
ệ
p, t
ổ
ch
ứ
c c
ầ
n
để
ti
ế
n hành s
ả
n xu
ấ

t.
- Quá tr
ì
nh t
ạ
o vi
ệ
c làm( s
ả
n xu
ấ
t vi
ệ
c làm) là quá tr
ì
nh k
ế
t h
ợ
p s
ứ
c lao
độ
ng
và các đi
ề
u ki
ệ
n v
ố

n, tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t, công ngh
ệ
.
vi
ệ
c làm
đượ
c trao
đổ
i khi ng
ườ
i lao đ
ộ
ng có nhu c
ầ
u t
ì
m vi
ệ
c làm và ng
ườ
i
cung c
ấ

p vi
ệ
c làm th
ỏ
a thu
ậ
n m
ộ
t m
ứ
c ti
ề
n công h
ợ
p l
ý
v
ớ
i s
ứ
c lao
độ
ng mà
ng
ườ
i lao
độ
ng b
ỏ
ra.

3. Tiêu chu
ẩ
n đánh giá vi
ệ
c làm
Vi
ệ
c làm
đượ
c đánh giá theo các tiêu chu
ẩ
n sau đây:
- Tính ch
ấ
t
đị
a l
ý
c
ủ
a vi
ệ
c làm: Trong khu v
ự
c nông thôn, thành th
ị
.
- Tính ch
ấ
t k

ỹ
thu
ậ
t c
ủ
a vi
ệ
c làm: D
ự
a trên các
đặ
c thù v
ề
k
ỹ
thu
ậ
t và
công ngh
ệ
, ta có vi
ệ
c làm theo các nghành, ngh
ề
, khu v
ự
c kinh t
ế
khác nhau.
- Tính ch

ấ
t thành th
ạ
o c
ủ
a vi
ệ
c làm: Các yêu c
ầ
u v
ề
năng l
ự
c và ph
ẩ
m
ch
ấ
t c
ủ
a ng
ườ
i lao
độ
ng như tr
ì
nh
độ
tay ngh
ề

, kinh nghi
ệ
m.
- Tính ch
ấ
t kinh t
ế
c
ủ
a vi
ệ
c làm: V
ị
trí c
ủ
a vi
ệ
c làm trong h
ệ
th
ố
ng
quan h
ệ
lao
độ
ng như qu
ả
n l
ý

, công nhân viên
- Đi
ề
u ki
ệ
n làm vi
ệ
c: Tính an toàn lao
độ
ng và môi tr
ườ
ng lao
độ
ng và
môi tr
ườ
ng làm vi
ệ
c.
- Tính ch
ấ
t cơ
độ
ng c
ủ
a vi
ệ
c làm: Kh
ả
năng thay

đổ
i ngh
ề
nghi
ệ
p, kh
ả

năng làm nhi
ề
u hay ít ngh
ề
…


4
4. Phân lo
ạ
i vi
ệ
c làm :
4.1. Theo tính ch
ấ
t c
ủ
a vi
ệ
c làm
Phân thành hai lo
ạ

i m
ộ
t lo
ạ
i là vi
ệ
c làm theo h
ưở
ng ti
ề
n lương ho
ặ
c
ti
ề
n công và hai là vi
ệ
c làm t
ự
thân có th
ể
là cá nhân ho
ặ
c gia
đì
nh, có th
ể
là
ch
ủ

doanh nghi
ệ
p
4.2 Theo th
ờ
i gian
- Vi
ệ
c làm th
ờ
i gian
đầ
y
đủ
ho
ặ
c không
đầ
y
đủ
.
- Vi
ệ
c làm t
ạ
m th
ờ
i và c
ố

đị
nh
- Vi
ệ
c làm không th
ườ
ng xuyên
- Vi
ệ
c làm theo th
ờ
i v
ụ

II. T
HỊ

TRƯỜNG
V
IỆC
LÀM (TTVL)
1. Khái ni
ệ
m v
ề
TTVL
- Th
ị
tr
ườ

ng vi
ệ
c làm là m
ộ
t lo
ạ
i th
ị
tr
ườ
ng m
ớ
i hi
ệ
n nay v
ẫ
n chưa có
nhi
ề
u nghiên c
ứ
u v
ề
lo
ạ
i th
ị
tr
ườ
ng này. V

ì
v
ậ
y chưa có m
ộ
t khái ni
ệ
m c
ụ
th
ể

v
ề
TTVL. Theo em hi
ể
u TTVL là g
ặ
p g
ỡ
, trao
đổ
i mua bán hàng hóa vi
ệ
c
làm gi
ữ
a ng
ườ
i lao

độ
ng t
ì
m vi
ệ
c làm và các t
ổ
ch
ứ
c, doanh nghi
ệ
p, cơ s
ở

t
ạ
o vi
ệ
c làm
2. Các y
ế
u t
ố
c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng vi

ệ
c làm.
Như các th
ị
tr
ườ
ng khác TTVL cùng bao g
ồ
m cung c
ầ
u vi
ệ
c làm và giá c
ả

vi
ệ
c làm.
2.1) Cung vi
ệ
c làm
Cung vi
ệ
c làm bi
ể
u hi
ệ
n s
ố
l

ượ
ng vi
ệ
c làm mà ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng lao
độ
ng (các
doang nghi
ệ
p, t
ổ
ch
ứ
c, các cơ s
ở
…) cung c
ấ
p ra thi tr
ườ
ng vi
ệ
c làm
ở
m
ỗ

i
m
ứ
c giá nh
ấ
t
đị
nh.
Cung vi
ệ
c làm là t
ổ
ng h
ợ
p nh
ữ
ng doanh nghi
ệ
p t
ổ
ch
ứ
c, cơ s
ở
có kh
ả

năng t
ạ
o ra vi

ệ
c làm
để
đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u c
ủ
a nh
ữ
ng ng
ườ
i lao
độ
ng đang t
ì
m
vi
ệ
c làm và có nhu c
ầ
u làm vi
ệ
c.
Cung vi
ệ
c làm ph
ụ
thu

ộ
c vào cơ c
ấ
u ngành ngh
ề
c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
, quy
mô vi
ệ
c làm, tr
ì
nh
độ
công ngh
ệ
, chích sách phát tri
ể
n kinh t
ế
, pháp lu
ậ
t c
ủ
a
m

ộ
t n
ướ
c(lu
ậ
t
đầ
u tư n
ướ
c ngoài, lu
ậ
t doanh nghi
ệ
p…).


5
2.2) C
ầ
u vi
ệ
c làm.
C
ầ
u vi
ệ
c làm là s
ố
l
ượ

ng vi
ệ
c làm mà ng
ườ
i lao
độ
ng đang tích c
ự
c t
ì
m
ki
ế
m trên th
ị
tr
ườ
ng vi
ệ
c làm.
C
ầ
u vi
ệ
c làm ph
ụ
thu
ộ
c vào quy mô, cơ c
ấ

u dân s
ố
c
ủ
a m
ộ
t n
ướ
c,
chính sách t
ạ
o vi
ệ
c làm c
ủ
a qu
ố
c gia, ch
ấ
t l
ượ
ng c
ủ
a ngu
ồ
n lao
độ
ng (tr
ì
nh

độ

văn hóa, chuyên môn, s
ứ
c kh
ỏ
e…)
2.3) Giá c
ả
vi
ệ
c làm.
C
ũ
ng gi
ố
ng như TTLĐ s
ự
tác
độ
ng c
ủ
a cung c
ầ
u vi
ệ
c làm h
ì
nh thành nên giá
c

ả
s
ứ
c vi
ệ
c làm. Theo em hi
ể
u giá c
ả
vi
ệ
c làm c
ũ
ng chính là giá c
ả
s
ứ
c lao
độ
ng, nó
đượ
c th
ể
hi
ệ
n
ở
kho
ả
n thu nh

ậ
p mà ng
ườ
i s
ử
dung lao
độ
ng tr
ả
cho
ng
ườ
i lao
độ
ng.Thu nh
ậ
p là t
ổ
ng s
ố
ti
ề
n mà ng
ườ
i lao
độ
ng nh
ậ
n
đượ

c trong
m
ộ
t th
ờ
i gian nh
ấ
t
đị
nh, t
ừ
các ngu
ồ
n khác nhau.Các ngu
ồ
n thu nh
ậ
p đó có
th
ể
là t
ừ
cơ s
ở
s
ả
n xu
ấ
t (ti
ề

n lương, t
ừ
th
ưở
ng, các kho
ả
n ph
ụ
c
ấ
p, tr
ợ
c
ấ
p)
trong đó ti
ề
n lương là kho
ả
n chính mà ng
ườ
i lao
độ
ng nh
ậ
n
đượ
c t
ừ
ng

ườ
i lao
độ
ng sau khi hoàn thành m
ộ
t công vi
ệ
c nh
ấ
t
đị
nh ho
ặ
c sau m
ộ
t th
ờ
i lao
độ
ng
nh
ấ
t
đị
nh.
Giá c
ả
vi
ệ
c làm ph

ụ
thu
ộ
c vào tính ch
ấ
t c
ủ
a vi
ệ
c làm , m
ứ
c
độ
gi
ả
n
đơn hay ph
ứ
c t
ạ
p c
ủ
a công vi
ệ
c
đò
i h
ỏ
i tr
ì

nh
độ
cao hay th
ấ
p, đi
ề
u ki
ệ
n làm
vi
ệ
c…
2. Vai tr
ò
c
ủ
a TTVL.
Cung c
ấ
p thông tin v
ề
vi
ệ
c làm
để
ng
ườ
i cung c
ấ
p vi

ệ
c làm và ng
ườ
i c
ầ
n
vi
ệ
c làm có th
ể
g
ặ
p g
ỡ
, trao
đổ
i … th
ỏ
a thu
ậ
n v
ớ
i nhau. Ng
ườ
i đi t
ì
m vi
ệ
c
làm s

ẽ
có nh
ữ
ng thông tin c
ầ
n thi
ế
t c
ụ
th
ể
v
ề
vi
ệ
c làm đó
để
xác
đị
nh xem có
phù h
ợ
p v
ớ
i h
ọ
không.
T
ạ
o đi

ề
u ki
ệ
n cho ng
ườ
i lao
độ
ng phát huy đúng kh
ả
năng, năng l
ự
c c
ủ
a
b
ả
n thân t
ừ
đó nâng cao năng su
ấ
t lao
độ
ng x
ã
h
ộ
i.
Giúp
ổ
n

đị
nh, nâng cao
đờ
i s
ố
ng cho ng
ườ
i lao
độ
ng, phát tri
ể
n kinh t
ế

đấ
t
n
ướ
c.


6
Gi
ả
i quy
ế
t v
ấ
n
đề

b
ứ
c xúc c
ủ
a x
ã
h
ộ
i đó là t
ì
nh tr
ạ
ng th
ấ
t nghi
ệ
p, gi
ả
m
nh
ữ
ng t
ệ
n
ạ
n c
ủ
a x
ã
h

ộ
i.
II. Th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng (TTLĐ)
1. Khái ni
ệ
m v
ề
TTLĐ
Th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng là s
ự
trao
đổ
i hàng hóa s
ứ
c lao
độ
ng gi
ữ

a m
ộ
t bên
là nh
ữ
ng ng
ườ
i s
ở
h
ữ
u s
ứ
c lao
độ
ng và m
ộ
t bên là nh
ữ
ng ng
ườ
i c
ầ
n thuê s
ứ
c
lao
độ
ng đó.
Th

ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng là th
ị
tr
ườ
ng l
ớ
n nh
ấ
t và quan tr
ọ
ng nh
ấ
t trong h
ệ

th
ố
ng th
ị
tr
ườ
ng v
ì
lao
độ

ng là ho
ạ
t
độ
ng chi
ế
m nhi
ề
u th
ờ
i gian nh
ấ
t và k
ế
t
qu
ả
c
ủ
a quá tr
ì
nh trao
đổ
i trên TTLĐ là vi
ệ
c làm
đượ
c tr
ả
công.Th

ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng bi
ể
u hi
ệ
n m
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a m
ộ
t bên là ng
ườ
i có s
ứ
c lao
độ
ng và m
ộ
t
bên là ng
ườ
i s
ử

d
ụ
ng s
ứ
c lao
độ
ng nh
ằ
m xác
đị
nh s
ố
l
ượ
ng và ch
ấ
t l
ượ
ng lao
độ
ng s
ẽ
đem ra trao
đổ
i và m
ứ
c thù lao tương
ứ
ng.
V

ề
cơ b
ả
n TTLĐ c
ũ
ng ch
ị
u s
ự
tác
độ
ng c
ủ
a quy lu
ậ
t cung c
ầ
u, quy lu
ậ
t
c
ạ
nh tranh, quy lu
ậ
t
độ
c quy
ề
n…
2. Các y

ế
u t
ố
c
ủ
a TTLĐ và nhân t
ố
tác
độ
ng
V
ề
cơ b
ả
n, TTLĐ
đượ
c t
ạ
o thành t
ừ
ba b
ộ
ph
ậ
n chính đó là cung, c
ầ
u
c
ủ
a TTLĐ và giá c

ả
s
ứ
c lao
độ
ng hay m
ứ
c ti
ề
n công, ti
ề
n lương mà t
ạ
i đó
ng
ườ
i s
ở
h
ữ
u s
ứ
c lao
độ
ng
đồ
ng
ý
làm vi
ệ

c.
2.1 Cung lao
độ
ng
Theo Samuelson, cung lao
độ
ng bi
ể
u hi
ệ
n s
ố
l
ượ
ng lao
độ
ng mà các h
ộ

gia
đì
nh s
ẵ
n sàng đem bán trên th
ị
tr
ườ
ng.
Cung lao
độ

ng là t
ậ
p h
ợ
p nh
ữ
ng ng
ườ
i có kh
ả
năng và có nhu c
ầ
u làm
vi
ệ
c. H
ọ
có th
ể
đang có vi
ệ
c làm hay t
ạ
m th
ờ
i không có vi
ệ
c làm song đamg
đi t
ì

m vi
ệ
c.
Ngu
ồ
n cung lao
độ
ng
đượ
c h
ì
nh thành t
ừ
các cơ s
ở
đào t
ạ
o như các th
ị

tr
ườ
ng
đạ
i h
ọ
c, cao
đẳ
ng, d
ạ

y ngh
ề
và các cơ s
ở
đào t
ạ
o khác. Ngu
ồ
n cung
này có th
ể
t
ừ
nh
ữ
ng ng
ườ
i đang t
ì
m vi
ệ
c làm, t
ừ
các doanh nghi
ệ
p, cơ quan t
ổ

ch
ứ

c … và, nó
đượ
c b
ổ
sung th
ườ
ng xuyên t
ừ

độ
i ng
ũ
nh
ữ
ng ng
ườ
i
đế
n
độ



7
tu
ổ
i lao
độ
ng.
Ở

Vi
ệ
t Nam t
ổ
ng c
ụ
c th
ố
ng kê quy
đị
nh ngu
ồ
n lao
độ
ng là
nh
ữ
ng ng
ườ
i trong
độ
tu
ổ
i lao
độ
ng (nam t
ừ
15-60 tu
ổ
i n

ữ
t
ừ
15-55 tu
ổ
i) và
ng
ườ
i trên tu
ổ
i lao
độ
ng đang làm vi
ệ
c. Cung v
ề
lao
độ
ng ph
ụ
thu
ộ
c vào qui
mô. Cơ c
ấ
u dân s
ố
c
ủ
a m

ộ
t n
ướ
c, ch
ấ
t l
ượ
ng c
ủ
a ngu
ồ
n lao
độ
ng (Tr
ì
nh
độ

văn hóa, cơ c
ấ
u ngành ngh
ề
, s
ứ
c kh
ỏ
e… phong t
ụ
c, t
ậ

p quán x
ã
h
ộ
i c
ủ
a m
ộ
t
n
ướ
c và chính sách phát tri
ể
n ngu
ồ
n nhân l
ự
c c
ủ
a n
ướ
c đó.
2.2 C
ầ
u lao
độ
ng
C
ầ
u lao

độ
ng là l
ượ
ng lao
độ
ng mà ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng lao
độ
ng có th
ể
thuê
ở
m
ỗ
i m
ứ
c giá, có th
ể
ch
ấ
p nh
ậ
n
đượ
c.

Trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng c
ầ
u lao
độ
ng là c
ầ
u d
ẫ
n xu
ấ
t. Lao
độ
ng là
y
ế
u t
ố

đầ
u vào c
ầ
n thi

ế
t
để
s
ả
n xu
ấ
t ra m
ộ
t kh
ố
i l
ượ
ng hàng hóa v
ậ
t ph
ẩ
m
nh
ấ
t
đị
nh, do v
ậ
y quy mô c
ủ
a nó ph
ụ
thu
ộ

c vào m
ứ
c nhu c
ầ
u c
ủ
a hàng hóa do
lao
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t ra c
ũ
ng như giá c
ả
c
ủ
a hàng hóa đó trên th
ị
tr
ườ
ng.
C
ầ
u v
ề
lao
độ

ng
đượ
c h
ì
nh thành t
ừ
các doanh nghi
ệ
p, cơ quan, t
ổ

ch
ứ
c… ho
ặ
c t
ừ
nhu c
ầ
u lao
độ
ng nh
ậ
p kh
ẩ
u c
ủ
a n
ướ
c ngoài.

C
ầ
u lao
độ
ng ph
ụ
thu
ộ
c vào nhi
ề
u y
ế
u t
ố
như ngu
ồ
n tài nguyên c
ủ
a
m
ộ
t n
ướ
c, qui mô, tr
ì
nh
độ
công ngh
ệ
, cơ c

ấ
u ngành ngh
ề
c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
,
m
ứ
c ti
ề
n công, phong t
ụ
c t
ậ
p quán, tôn giáo… và chính sách phát tri
ể
n kinh
t
ế
.
2.3 Giá c
ả
s
ứ
c lao
độ

ng
S
ự
tác
độ
ng qua l
ạ
i gi
ữ
a cung và c
ầ
u v
ề
lao
độ
ng h
ì
nh thành giá c
ả
s
ứ
c
lao
độ
ng
đượ
c th
ể
hi
ệ

n tr
ự
c ti
ế
p
ở
kho
ả
n thù lao mà ng
ườ
i lao
độ
ng nh
ậ
n
đượ
c
Giá c
ả
hay ti
ề
n công lao
độ
ng(W
0
) và s
ố
l
ượ
ng lao

độ
ng(L
0
) s
ẽ

đượ
c
xác
đị
nh t
ạ
i đi
ể
m giao nhau c
ủ
a hai
đườ
ng cung và c
ầ
u v
ề
lao
độ
ng. E
0
g
ọ
i là
đi

ể
m cân b
ằ
ng cung c
ầ
u lao
độ
ng, t
ạ
i đi
ể
m E
0
không có th
ấ
t nghi
ệ
p . Th
ấ
t
nghi
ệ
p không x
ả
y ra n
ế
u cung c
ầ
u co gi
ã

n linh ho
ạ
t theo
độ
tăng c
ủ
a giá c
ả

s
ứ
c lao
độ
ng
M
ứ
c ti
ề
n công


8
S
E
0

W
0
D

L
0
Đơnv
ị
LĐ

3. Nh
ữ
ng
đặ
c trưng ch
ủ
y
ế
u c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng
M
ộ
t là lao
độ
ng không th
ể

tách r
ờ
i kh
ỏ
i ng
ườ
i cung c
ấ
p, ng
ườ
i lao
độ
ng.
Đố
i v
ớ
i các lo
ạ
i hàng hóa thông th
ườ
ng, m
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a ng
ườ
i bán và
ng

ườ
i mua s
ẽ
k
ế
t thúc khi th
ỏ
a thu
ậ
n xong vi
ệ
c mua bán, ng
ườ
i mua s
ẽ
k
ế
t
thúc khi th
ỏ
a thu
ậ
n xong vi
ệ
c mua bán, và quy
ề
n c
ủ
a ng
ườ

i bán
đố
i v
ớ
i hàng
hóa c
ủ
a m
ì
nh ch
ấ
m d
ứ
t sau khi nh
ậ
n
đượ
c thanh toán s
ò
ng ph
ẳ
ng. Nhưng
đố
i
v
ớ
i hàng hóa s
ứ
c lao
độ

ng c
ủ
a m
ì
nh mà ng
ườ
i làm thuê ph
ả
i tham gia tích
c
ự
c, và ch
ủ

độ
ng trong quá tr
ì
nh khai thác và s
ử
d
ụ
ng s
ứ
c lao
độ
ng c
ủ
a m
ì
nh,

để
t
ạ
o ra s
ả
n ph
ẩ
m hàng hóa- d
ị
ch v
ụ
v
ớ
i s
ố
l
ượ
ng và ch
ấ
t l
ượ
ng ngày càng
t
ố
t hơn. Đây là nét
đặ
c trưng cơ b
ả
n, khác v
ớ

i th
ị
tr
ườ
ng khác c
ủ
a kinh t
ế
th
ị

tr
ườ
ng
Hai là ng
ườ
i lao
độ
ng là ng
ườ
i gi
ữ
quy
ề
n ki
ể
m soát s
ố
l
ượ

ng và ch
ấ
t
l
ượ
ng s
ứ
c lao
độ
ng, cho nên m
ố
i quan h
ệ
lao
độ
ng là m
ố
i quan h
ệ
khá lâu dài.
Để
nâng cao năng su
ấ
t và hi
ệ
u qu
ả
c
ủ
a quá tr

ì
nh lao
độ
ng th
ì
vi
ệ
c gi
ữ
v
ữ
ng và
phát tri
ể
n các m
ố
i quan h
ệ
lao
độ
ng là r
ấ
t c
ầ
n thi
ế
t. Do đó ng
ườ
i s
ử

d
ụ
ng lao
độ
ng ph
ả
i xây d
ự
ng m
ộ
t cơ ch
ế
khuy
ế
n khích, t
ạ
o
độ
ng l
ự
c
đố
i v
ớ
i ng
ườ
i lao
độ
ng m
ộ

t cách phù h
ợ
p. Ngoài khuy
ế
n khích v
ề
ti
ề
n công, ti
ề
n th
ưở
ng, phúc
l
ợ
i th
ì
c
ầ
n kích thích ng
ườ
i lao
độ
ng c
ả
v
ề
m
ặ
t tinh th

ầ
n.
Ba là ch
ấ
t l
ượ
ng lao
độ
ng c
ủ
a ng
ườ
i lao
độ
ng không
đồ
ng nhât. Nó ph
ụ

thu
ộ
c vào gi
ớ
i tính, tu
ổ
i tác, th
ể
l
ự
c, trí thông minh v

ề
tr
ì
nh
độ
chuyên môn,
kinh nghi
ệ
m, vv… V
ì
v
ậ
y vi
ệ
c đánh giá ch
ấ
t lao
độ
ng c
ủ
a ng
ườ
i lao
độ
ng


9
trong quá tr
ì

nh tuy
ể
n d
ụ
ng, tr
ả
công phù h
ợ
p v
ớ
i t
ừ
ng ng
ườ
i g
ặ
p khó khăn,
ph
ứ
c t
ạ
p.
B
ố
n là, lao
độ
ng v
ừ
a là
đầ

u vào c
ủ
a quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t, v
ừ
a quy
đị
nh s
ố

l
ượ
ng và ch
ấ
t l
ượ
ng s
ả
n ph
ẩ
m hàng hóa và d
ị
ch v
ụ
s

ả
n xu
ấ
t ra. Cho nên, các
chính sách, các quy
đị
nh v
ề
tuy
ể
n d
ụ
ng, ti
ề
n lương, b
ả
o hi
ể
mvv… v
ừ
a
ả
nh
h
ưở
ng
đế
n hi
ệ
u qu

ả
kinh doanh c
ủ
a các đơn v
ị
, v
ừ
a
ả
nh h
ưở
ng
đế
n các ch
ỉ

tiêu kinh t
ế
v
ĩ
mô như giá c
ả
, vi
ệ
c làm.
Năm là th
ị
tr
ườ
ng lao

độ
ng luôn có gi
ớ
i h
ạ
n v
ề

đị
a l
ý
theo cung v
ề

chuyên môn theo ngành, ngh
ề
. V
ì
v
ậ
y ph
ả
i nghiên c
ứ
u s
ự
chuy
ể
n d
ị

ch và s
ự

liên k
ế
t gi
ữ
a các th
ị
tr
ườ
ng
đượ
c phân đo
ạ
n theo các d
ấ
u hi
ệ
u (tiêu th
ứ
c) khác
nhau gi
ữ
a các vùng, các ngh
ề
…
Sáu là TTLĐ c
ũ
ng gi

ố
ng như các lo
ạ
i th
ị
tr
ườ
ng khác trong h
ệ
th
ố
ng
th
ị
tr
ườ
ng
đề
u ch
ị
u s
ự
tác
độ
ng c
ủ
a pháp lu
ậ
t. Các th
ể

ch
ế
, quy ch
ế

đượ
c lu
ậ
t
hóa và các quy
đị
nh thành văn b
ả
n có tác
độ
ng
đế
n hành vi và đi
ề
u ki
ệ
n c
ủ
a 2
ch
ủ
th
ể
ng
ườ

i lao
độ
ng và ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng lao
độ
ng trong quá tr
ì
nh th
ỏ
a thu
ậ
n
các đi
ề
u ki
ệ
n và giá c
ả
c
ủ
a d
ị
ch v
ụ
lao

độ
ng hay TTLĐ ch
ị
u s
ự
đi
ề
u ti
ế
t c
ủ
a
Chính Ph
ủ
thông qua quy ch
ế
, h
ì
nh th
ứ
c lu
ậ
t, m
ứ
c ti
ề
n lương t
ố
i thi
ể

u…
4. Các d
ạ
ng th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng
Tùy vào m
ụ
c đích nghiên c
ứ
u, s
ự
tương tác gi
ữ
a cung-c
ầ
u lao
độ
ng s
ự

tác
độ
ng c
ủ
a Chính Ph

ủ
, th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng
đượ
c phân lo
ạ
i như sau:
4.1 Theo kh
ả
năng c
ạ
nh tranh c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng
4.1.1 Th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng c

ạ
nh tranh hoàn h
ả
o
Trong th
ì
tr
ườ
ng cung c
ầ
u lao
độ
ng
đượ
c đi
ề
u ch
ỉ
nh linh ho
ạ
t theo giá
c
ả
c
ủ
a lao
độ
ng, ch
ỉ
t

ồ
n t
ạ
i m
ộ
t th
ị
tr
ườ
ng duy nh
ấ
t, không b
ị
chia c
ắ
t.
Đườ
ng c
ầ
u c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng là t
ậ
p h
ợ
p các

đườ
ng c
ầ
u c
ủ
a cá nhân v
ậ
n
độ
ng
tương
ứ
ng v
ớ
i
đườ
ng cung c
ủ
a lao
độ
ng.
Đườ
ng cung là t
ổ
ng h
ợ
p các
đườ
ng
cung c

ủ
a doanh nghi
ệ
p, tuy nhiên ti
ề
n lương có th
ể
h
ạ
th
ấ
p tùy
ý
.
4.1.2 Th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng nhi
ề
u khu v
ự
c.


10
Trong th
ị

tr
ườ
ng này, cung-c
ầ
u lao
độ
ng b
ị
chia c
ắ
t, b
ị
phân m
ả
ng
thành các th
ị
tr
ườ
ng riêng (ngành, ngh
ề
, tr
ì
nh
độ
đào t
ạ
o, gi
ớ
i tính…) M

ỗ
i th
ị

tr
ườ
ng có
đườ
ng c
ầ
u và
đườ
ng cung riêng bi
ệ
t v
ớ
i cơ ch
ế
v
ậ
n
độ
ng khác
nhau. Trong th
ị
tr
ườ
ng này t
ồ
n t

ạ
i
đồ
ng th
ờ
i th
ấ
t nghi
ệ
p h
ữ
u h
ì
nh và th
ấ
p
nghi
ệ
p cơ c
ấ
u. K
ế
t qu
ả
ti
ề
n lương có s
ự
phân bi
ệ

t l
ớ
n gi
ữ
a các vùng, nghành
ngh
ề
, gi
ớ
i…
4.2 Theo m
ứ
c
độ
tương h
ỗ
gi
ữ
a cung c
ầ
u lao
độ
ng.
Th
ị
tr
ườ
ng dư th
ừ
a lao

độ
ng: Khi t
ố
c
độ
c
ủ
a cung l
ớ
n hơn r
ấ
t nhi
ề
u so
v
ớ
i t
ố
c
độ
tăng c
ủ
a c
ầ
u th
ì
s
ẽ
d
ẫ

n
đế
n s
ự
dư th
ừ
a lao
độ
ng trên TTLĐ. Trong
tr
ườ
ng h
ợ
p này, cung lao
độ
ng g
ầ
n như m
ộ
t
đườ
ng n
ằ
m ngang. C
ầ
u lao
độ
ng
r
ấ

t y
ế
u và ti
ề
n công là m
ộ
t đi
ể
m rât thâp, không có ph
ả
n
ứ
ng v
ớ
i m
ứ
c c
ầ
u và
giá lao
độ
ng
4.3 Theo m
ứ
c
độ
can thi
ệ
p c
ủ

a Nhà n
ướ
c trong h
ệ
th
ố
ng th
ị
tr
ườ
ng.
- H
ệ
th
ố
ng th
ị
tr
ườ
ng t
ự
do: các cá nhân t
ự
ch
ị
u trách nhi
ệ
m v
ề
các

quy
ế
t
đị
nh v
ề
ti
ề
n lương, vi
ệ
c làm. Hi
ệ
u qu
ả
kinh t
ế
trong th
ị
tr
ườ
ng này
đượ
c b
ả
o
đả
m thông qua vi
ệ
c phân b
ố

và s
ử
d
ụ
ng ngu
ồ
n l
ự
c r
ấ
t h
ợ
p l
ý
nhưng
v
ẫ
n chưa chú
ý
đúng m
ứ
c
đế
n hi
ệ
u qu
ả
x
ã
h

ộ
i:
- H
ệ
th
ố
ng th
ị
tr
ườ
ng k
ế
ho
ạ
nh hóa t
ậ
p trung: Nhà n
ướ
c là ng
ườ
i gi
ữ
v
ị

trí quan tr
ọ
ng, tr
ự
c ti

ế
p trong vi
ệ
c đi
ề
u ch
ỉ
nh các m
ố
i quan h
ệ
lao
độ
ng x
ã
h
ộ
i
vơi m
ụ
c tiêu b
ả
o
đả
m vi
ệ
c làm
đầ
y
đủ

cho m
ộ
i thành viên trong x
ã
h
ộ
i. Vai
tr
ò
c
ủ
a ng
ườ
i lao
độ
ng, ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng lao
độ
ng (doanh nghi
ệ
p, t
ổ
ch
ứ
c) r

ấ
t
th
ấ
p, t
ừ
đó vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng ngu
ồ
n l
ự
c lao
độ
ng kém hi
ệ
u qu
ả
.
- H
ệ
th
ố
ng th
ị
tr

ườ
ng h
ỗ
n h
ợ
p: Đây là th
ị
tr
ườ
ng mà
ở
đó v
ừ
a có s
ự
can
thi
ệ
p c
ủ
a Chính Ph
ủ
thông qua k
ế
ho
ạ
ch hóa t
ậ
p trung, v
ừ

a s
ự
đi
ề
u ti
ế
t c
ủ
a
h
ệ
th
ố
ng th
ị
tr
ườ
ng. Tùy vào
đặ
c trưng v
ề
kinh t
ế
, chính tr
ị
mà h
ệ
th
ố
ng th

ị

tr
ườ
ng h
ỗ
n h
ợ
p
ở
m
ỗ
i n
ướ
c không gi
ố
ng nhau.
IV. M
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a TTVL và TTLĐ.
1. TTVL và TTLĐ không tương tác


11
Ở
đây TTVL và TTLĐ có s

ự
tách bi
ệ
t, không liên h
ệ
v
ớ
i nhau. Nó là
hai ch
ủ
th
ể

độ
c l
ậ
p. L
ượ
ng lao
độ
ng trên TTLĐ không t
ì
m th
ấ
y ho
ặ
c không
đáp
ứ
ng cung c

ầ
u vi
ệ
c làm trên TTVL. V
ớ
i m
ố
i quan h
ệ
này trên TTLĐ th
ì

th
ừ
a l
ượ
ng lao
độ
ng đang có nhu làm vi
ệ
c c
ò
n TTVL s
ố
vi
ệ
c làm
đượ
c t
ạ

o ra
v
ẫ
n c
ò
n tr
ố
ng. Gi
ữ
a TTVl và TTLĐ có t
ì
nh tr
ạ
ng như v
ậ
y có th
ể
là do s
ự
m
ấ
t
cân
đố
i hay chênh l
ệ
ch v
ề
ch
ấ

t l
ượ
ng lao
độ
ng trên TTLĐ và yêu c
ầ
u c
ủ
a vi
ệ
c
làm trên TTVL, Nguyên nhân c
ủ
a t
ì
nh tr
ạ
ng này là do ngu
ồ
n nhân l
ự
c chưa
đượ
c đào t
ạ
o đúng v
ớ
i ngành ngh
ề
. M

ộ
t n
ướ
c mà gi
ữ
a TTVL và TTLĐ có
m
ố
i quan h
ệ
như trên th
ì
t
ỷ
l
ệ
th
ấ
t nghi
ệ
p là r
ấ
t l
ớ
n, gây khó khăn cho toàn
x
ã
h
ộ
i, n

ề
n kinh t
ế
phát tri
ể
n ch
ậ
m ho
ặ
c không phát tri
ể
n.
2.TTVL và TTLĐ tương
đố
i
đồ
ng nh
ấ
t.
Ngh
ĩ
a là gi
ữ
a TTVL và TTLĐ có s
ự
liwn k
ế
t ch
ặ
t ch

ẽ
, có th
ể
x
ả
y ra 2
tr
ườ
ng h
ợ
p.
- TTLĐ l
ớ
n hơn TTVL
- TTVL l
ớ
n hơn TTLĐ
M
ặ
c dù có s
ự
chêch l
ệ
ch nhau gi
ữ
a hai th
ị
tr
ườ
ng nhưng s

ự
chênh l
ệ
ch
là không đáng k
ể
. Gi
ữ
a hai th
ị
tr
ườ
ng có m
ố
i quan h
ệ
nay t
ứ
c là l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng trên TTLĐ đáp
ứ
ng h
ầ
u như các yêu câù c
ủ

a công vi
ệ
c trên TTVL
ng
ườ
i lao
độ
ng
đượ
c đào t
ạ
o đúng v
ớ
i ngành ngh
ề
. Có th
ể
nói m
ố
i quan h
ệ

này ch
ỉ
t
ồ
n t
ạ
i
ở

nh
ữ
ng nưóc công nghi
ệ
p phát tri
ể
n v
ớ
i h
ệ
th
ố
ng giáo d
ụ
c-
đào t
ạ
o và h
ướ
ng nghi
ệ
p khá hoàn ch
ỉ
nh. M
ộ
t n
ướ
c gi
ữ
a TTVL và TTLĐ có

m
ố
i quan h
ệ
này th
ì
t
ỷ
l
ệ
th
ấ
t nghi
ệ
p là r
ấ
t nh
ỏ
th
ì
TTLĐ l
ớ
n hơn TTVL; và
không x
ả
y ra t
ì
nh tr
ạ
ng th

ấ
t nghi
ệ
p khi TTVL l
ớ
n hơn TTLĐ mà lúc đó x
ả
y
ra t
ì
nh tr
ạ
ng dư th
ừ
a vi
ệ
c làm.
3. TTVL và TTLĐ có s
ự
tương tác nhưng chưa ch
ặ
t ch
ẽ
.
Đây là m
ố
i quan h
ệ
tương
đố

i ph
ổ
bi
ế
n
ở
các n
ướ
c đang phát tri
ể
n khi
mà h
ệ
th
ố
ng giáo d
ụ
c đào t
ạ
o h
ướ
ng nghi
ệ
p c
ò
n th
ấ
p. N
ề
n kinh t

ế
chưa phát
tri
ể
n s
ố
vi
ệ
c làm t
ạ
o ra c
ò
n th
ấ
p.V
ớ
i m
ố
i quan h
ệ
này ch
ỉ
m
ộ
t ph
ầ
n l
ự
c l
ượ

ng
lao
độ
ng đáp
ứ
ng
đượ
c m
ộ
t s
ố
l
ượ
ng công vi
ệ
c nh
ấ
t
đị
nh, có hi
ệ
n t
ượ
ng th
ừ
a


12
vi

ệ
c làm và th
ừ
a lao
độ
ng nhưng l
ượ
ng lao
độ
ng này l
ạ
i không đáp
ứ
ng
đượ
c
yêu c
ầ
u c
ủ
a công vi
ệ
c d
ẫ
n
đế
n t
ì
nh tr
ạ

ng l
ã
ng phí ngu
ồ
n nhân l
ự
c x
ã
h
ộ
i. TYr
l
ệ
th
ấ
t nghi
ệ
p c
ủ
a
đấ
t n
ướ
c c
ò
n khá cao.

CHƯƠNG II. PHÂN TÍCH
MỐI
QUAN
HỆ

THỊ

TRƯỜNG

VIỆC
LÀM VÀ
THỊ

TRƯỜNG

LAO
ĐỘNG

Ở

VIỆT
NAM
I. Th
ự

c tr
ạ
ng th
ị
tr
ườ
ng vi
ệ
c làm
Đườ
ng l
ố
i
đổ
i m
ớ
i, phát tri
ể
n kinh t
ế
hàng hóa nhi
ề
u thành ph
ầ
n do
Đả
ng ta kh
ở
i x
ướ

ng và l
ã
nh
đạ
o
đã
t
ạ
o ra nhi
ề
u đi
ề
u ki
ệ
n thu
ậ
l
ợ
i
để
ng
ườ
i
lao
độ
ng có cơ h
ộ
i t
ạ
o vi

ệ
c làm và có vi
ệ
c làm đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u b
ứ
c xúc v
ề

đờ
i s
ố
ng, góp ph
ầ
n
ổ
n
đị
nh
đờ
i s
ố
ng t
ì
nh h
ì
nh kinh t

ế
x
ã
h
ộ
i. Gi
ả
i quy
ế
t v
ấ
n
đề
lao
độ
ng vi
ệ
c làm trong 15 năm
đổ
i m
ớ
i v
ừ
a qua
đã
có nh
ữ
ng b
ướ
c tiên

v
ữ
ng ch
ắ
c, có th
ể
có đánh giá khái quát như sau.
M
ộ
t là, s
ố
vi
ệ
c làm m
ớ
i
đượ
c t
ạ
o ra ngày càng l
ớ
n, theo s
ố
li
ệ
u báo cáo
chính th
ứ
c c
ủ

a t
ổ
ng c
ụ
c th
ố
ng kê: vi
ệ
c làm
đã
tăng t
ừ
30,2 tri
ệ
u trong năm
1990 lên 40,6 tri
ệ
u trong năm 2000, b
ì
nh quân m
ỗ
i năm tăng thêm 1
tri
ệ
u.Trong th
ờ
i gian 5 năm (1996-2000) s
ố
ng
ườ

i có vi
ệ
c làm tăng t
ừ
34,6
tri
ệ
u lên 40,6 tăng 6 tri
ệ
u ( 17,6%) b
ì
nh quân h
ằ
ng năm tăng kho
ả
ng 3,2%.
Năm 2001-2003 t
ạ
o ra 4,3 tri
ệ
u vi
ệ
c làm và năm 2004 t
ạ
o thêm 1,59 tri
ệ
u
vi
ệ
c làm. Theo s

ố
li
ệ
u trên nh
ậ
n th
ấ
y s
ố
vi
ệ
c làm ( cung vi
ệ
c làm )
đượ
c t
ạ
o
ra trong n
ề
n kinh t
ế
qu
ố
c dân có xu h
ướ
ng gia tăng đáp
ứ
ng s
ố

lao
độ
ng tăng
thêm hàng năm trên TTLĐ.


13
V
ớ
i t
ố
c
độ
phát tri
ể
n kinh t
ế
c
ủ
a n
ướ
c ta trong 5 năm qua (2001-2005) luôn
gi
ữ

ở
m
ứ
c trên 7%
đã

t
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n thu
ậ
n l
ợ
i
để
thu hút lao
độ
ng vào các
ngành kinh t
ế
.T
ừ

đầ
u năm 2000
đế
n tháng 9 năm 2003 có 76 601 doanh
nghi
ệ
p đăng kí v
ớ
i s
ố

v
ố
n kinh doanh qui
đổ
i là 9,5 t
ỷ
USD g
ấ
p 1,7 l
ầ
n v
ề
s
ố

doanh nghi
ệ
p và hơn 4 l
ầ
n v
ề
s
ố
v
ố
n đăng kí so v
ớ
i giai đo
ạ
n 1991 -1999.

Năm 2002 t
ổ
ng s
ố
lao
độ
ng làm vi
ệ
c trong các doanh nghi
ệ
p
đã
lên t
ớ
i 6 tri
ệ
u
ng
ườ
i chi
ế
m 16% t
ổ
ng s
ố
lao
độ
ng. Trong 4 năm (2001-2004) các ho
ạ
t

độ
ng
phát tri
ể
n kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i t
ừ
vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng các ngu
ồ
n v
ố
n
đầ
u tư theo các ngành
, theo các l
ĩ
nh v
ự
c

đã
t
ạ
o ch
ỗ
vi
ệ
c làm m
ớ
i cho 4,429 tri
ệ
u ng
ườ
i, trong đó
đầ
u tư n
ướ
c ngoài t
ạ
o vi
ệ
c làm cho 1,977 tri
ệ
u ng
ườ
i ( thông qua các d
ự
án
phát tri
ể

n tr
ọ
ng đi
ể
m thu hút 849 000 lao
độ
ng;
đầ
u tư c
ủ
a Nhà n
ướ
c vào các
khu công nghi
ệ
p, khu ch
ế
xu
ấ
t thu hút 233 000 lao
độ
ng; các doanh nghi
ệ
p
ho
ạ
t
độ
ng theo lu
ậ

t doanh nghi
ệ
p thu hút 895 000 lao
độ
ng), các chương tr
ì
nh
phát tri
ể
n Nông nghi
ệ
p- nông thôn t
ạ
o vi
ệ
c làm cho 2,077 tri
ệ
u ng
ườ
i, các d
ự

án
đầ
u tư n
ướ
c ngoài phát tri
ể
n và m
ở

r
ộ
ng s
ả
n xu
ấ
t t
ạ
o
đượ
c 245 000 ch
ỗ

vi
ệ
c làm m
ớ
i.
Hai là t
ỉ
l
ệ
th
ấ
t nghi
ệ
p gi
ả
m t
ỉ

l
ệ
s
ử
dung th
ờ
i gian lao
độ
ng tăng.
Trong 4 năm(2001-2004) c
ả
n
ướ
c t
ạ
o vi
ệ
c làm cho 5,9 tri
ệ
u lao
độ
ng, h
ạ
t
ỉ
l
ệ

th
ấ

t nghi
ệ
p
ở
khu v
ự
c nông thôn lên 79%( d
ự
ki
ế
n k
ế
ho
ạ
ch năm 2005 là
80%). qu
ỹ
vay v
ố
n qu
ố
c gia v
ề
vi
ệ
c làm góp ph
ầ
n quan tr
ọ
ng trong vi

ệ
c h
ỗ

tr
ợ
lao
độ
ng th
ấ
t nghi
ệ
p có vi
ệ
c làm, ng
ườ
i thi
ế
u vi
ệ
c làm có vi
ệ
c làm
đầ
y
đủ
,
tăng t
ỉ
l

ệ
s
ử
d
ụ
ng th
ờ
i gian lao
độ
ng nông thôn.Tuy nhiên t
ỉ
l
ệ
th
ấ
t ngi
ệ
p
ở

thành th
ị
gi
ả
m ch
ậ
m, th
ờ
i gian lao
độ

ng
ở
nông thôn tăng ch
ậ
m.
Ba là có s
ự
chuy
ể
n d
ị
ch cơ c
ấ
u vi
ệ
c làm gi
ữ
a ngành công nghi
ệ
p –
nông nghi
ệ
p – d
ị
ch v
ụ
. Cơ c
ấ
u lao
độ

ng trong các ngành kinh t
ế
chuy
ể
n d
ị
ch
theo h
ướ
ng tích c
ự
c, t
ỉ
l
ệ
lao
độ
ng làm vi
ệ
c trong nhóm ngành nông lâm ngư
nghi
ệ
p ti
ế
p t
ụ
c gi
ả
m t
ừ

62,8% năm 2001 c
ò
n 57,9%b năm 2004, trong khi đó
t
ỉ
l
ệ
này trong các ngành công nghi
ệ
p –xây d
ự
ng và thương m
ạ
ip d
ị
ch v
ụ
tăng
đáng k
ể
, tương
ứ
ng là 17.4% và 24,7%. Trong giai đo
ạ
n 1996-2000 khu vưc


14
nông lâm ngư nghi
ệ

p
đã

ổ
n
đị
nh vi
ệ
c làm cho 23,5 tri
ệ
u lao
độ
ng và thu hút
g
ầ
n 2 tri
ệ
u lao
độ
ng m
ớ
i. Khu v
ự
c công nghi
ệ
p –xây d
ự
ng và d
ị
ch v

ụ
thương
m
ạ
i thu hút thêm 2,2tri
ệ
u lao
độ
ng. Khu d
ị
ch v
ụ
có b
ướ
c phát tri
ể
n m
ạ
nh tăng
thêm 2,3 -2,4 tri
ệ
u lao
độ
ng. M
ặ
c dù
đã
có s
ự
chuy

ể
n d
ị
ch vi
ệ
c làm gi
ữ
a nông
lâm ngư nghi
ệ
p ,công nghi
ệ
p – xây d
ự
ng và d
ị
ch v
ụ
– thương m
ạ
i nhưng s
ố

vi
ệ
c làm
ở
nông nghi
ệ
p v

ẫ
n chưa đáp
ứ
ng s
ố
lao
độ
ng dư th
ừ
a , và vi
ệ
c làm
chưa có tính
ổ
n
đị
nh cao(ch
ủ
y
ế
u là vi
ệ
c làm theo th
ờ
i gian ng
ắ
n, t
ạ
m th
ờ

i) t
ỉ

l
ệ
th
ấ
t nghi
ệ
p trá h
ì
nh c
ò
n khá cao.
B
ố
n là các h
ì
nh th
ứ
c c
ủ
a TTVL.

Để
gi
ả
i quy
ế
t m

ố
i quan h
ệ
cung c
ầ
u vi
ệ
c làm, TTVL
đã
có s
ự
v
ậ
n
độ
ng
m
ạ
nh m
ẽ
v
ớ
i s
ự
ra
đờ
i và ho
ạ
t
độ

ng c
ủ
a các h
ì
nh th
ứ
c sau
- Các h
ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm.
H
ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm là m
ộ
t ho
ạ
t
độ
ng m
ớ
i và h
ữ

u ích trong vi
ệ
c thông tin
TTVL
ở
n
ướ
c ta. Vi
ệ
c t
ổ
ch
ứ
c h
ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm trong th
ờ
i gian v
ừ
a qua
đượ
c
ti
ế
n hành khá phong phú và đa d
ạ

ng v
ớ
i nh
ữ
ng ho
ạ
t
độ
ng chính là
- Ho
ạ
t
độ
ng gi
ớ
i thi
ệ
u và qu
ả
ng cáo v
ề
s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a
doanh ngi
ệ

p qua băng h
ì
nh, bi
ể
u
đồ
, t
ờ
rơi…
- Ho
ạ
t
độ
ng trao
đổ
i tr
ự
c ti
ế
p b
ằ
ng h
ì
nh th
ứ
c di
ễ
n đàn gi
ữ
a

ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng lao
độ
ng, doanh nghi
ệ
p, cơ s
ở
d
ạ
y ngh
ề
và cơ quan nhà n
ướ
c
v
ớ
i ng
ườ
i lao
độ
ng, h
ọ
c sinh, sinh viên.
- Ho
ạ

t
độ
ng ph
ỏ
ng v
ấ
n, tuy
ể
n lao
độ
ng tr
ự
c ti
ế
p t
ạ
i h
ộ
i ch
ợ

vi
ệ
c làm.
T
ừ
năm 2000
đế
n nay, c
ả

n
ướ
c
đã
t
ổ
ch
ứ
c 20 l
ầ
n h
ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm
ở
các
đị
a phương khác nhau: TP.HCM, TP.Đà N
ẵ
ng, TP. Hà N
ộ
i , t
ỉ
nh Qu
ả
ng
Ninh…Các ho

ạ
t
độ
ng c
ủ
a h
ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm b
ướ
c
đầ
u
đã
đem l
ạ
i k
ế
t qu
ả
đáng
khích l
ệ
.
M
ộ
t là nâng cao nh

ậ
n th
ứ
c cho các
đố
i t
ượ
ng x
ã
h
ộ
i,
đặ
c bi
ệ
t c
ủ
a ng
ườ
i
lao
độ
ng, ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng lao
độ

ng và c
ộ
ng
đồ
ng v
ề
qu
ỳê
n và ngh
ĩ
a v
ụ
c
ủ
a
m
ì
nh v
ề
vi
ệ
c làm.


15
Hai là h
ộ
i ch
ợ
vi

ệ
c làm là nơi cung c
ấ
p và trao
đổ
i thông tin v
ề
vi
ệ
c
làm ngh
ề
nghi
ệ
p, đào t
ạ
o ngh
ề
và đem l
ạ
i các k
ế
t qu
ả
tích
- Trao
đổ
i và cung c
ấ
p thông tin nhi

ề
u chi
ề
u t
ừ
phía ng
ườ
i s
ử

d
ụ
ng lao
độ
ng , ng
ườ
i lao
độ
ng , cơ s
ở
d
ạ
y ngh
ề
, trung tâm d
ị
ch v
ụ
vi
ệ

c làm
và c
ủ
a các cơ quan qu
ả
n l
ý
Nhà n
ướ
c, các t
ổ
ch
ứ
c chính tr
ị
x
ã
h
ộ
i.
- Cung c
ấ
p các quy
đị
nh và tư v
ấ
n pháp lu
ậ
t v
ề

lao
độ
ng – vi
ệ
c
làm và d
ạ
y ngh
ề
cho ng
ườ
i lao
độ
ng và ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng lao
độ
ng.
Ba là h
ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm
đã

thu hút nhi
ề
u
đố
i t
ượ
ng tham gia, theo s
ố
li
ệ
u
báo cáo c
ủ
a 10
đị
a phương
đã
t
ổ
ch
ứ
c h
ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm năm 2002 có kho
ả
ng

722 đơn v
ị
tham gia. Tp.HCM nhi
ề
u nh
ấ
t v
ớ
i 215 đơn v
ị
. Các đơn v
ị
tham gia
h
ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm g
ồ
m: các doanh nghi
ệ
p thu
ộ
c các thành ph
ầ
n kinh t
ế
, các cơ

s
ở
d
ạ
y ngh
ề
.
Đố
i t
ượ
ng tham gia ph
ầ
n l
ớ
n là ng
ườ
i lao
độ
ng ph
ầ
n l
ớ
n là
ng
ườ
i lao
độ
ng và các sinh viên tr
ườ
ng cao

đẳ
ng,
đạ
i h
ọ
c…
B
ố
n là ho
ạ
t
độ
ng đăng kí và tuy
ể
n lao
độ
ng
đã
đem l
ạ
i nh
ữ
ng k
ế
t qu
ả

tích c
ự
c. Theo s

ố
li
ệ
u thông kê báo cáo th
ì
s
ố
ng
ườ
i
đế
n đăng kí t
ì
m vi
ệ
c làm
ở
m
ỗ
i h
ộ
i ch
ợ
là 12.500 ng
ừơ
i. S
ố
lao
đượ
c ph

ỏ
ng v
ấ
n ngay t
ạ
i m
ố
i h
ộ
i ch
ợ

b
ì
nh quân là 7.572 ng
ườ
i chi
ế
m 60% s
ố
ng
ườ
i
đế
n đăng kí t
ì
m ki
ế
m. Và qua
h

ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm các doanh nghi
ệ
p và các t
ổ
ch
ứ
c
đã
tuy
ể
n
đượ
c nh
ữ
ng ng
ườ
i
lao
độ
ng đáp
ứ
ng yêu c
ầ
u c
ủ

a m
ì
nh (t
ì
m đúng ng
ườ
i đúng vi
ệ
c ).
Ngoài nh
ữ
ng k
ế
t qua
đạ
t
đượ
c
ở
trên h
ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm v
ẫ
n c
ò
n nh

ữ
ng h
ạ
n ch
ế

nh
ấ
t
đị
nh.
- Quy mô t
ổ
ch
ứ
c c
ủ
a h
ộ
i ch
ợ
vi
ệ
c làm c
ò
n h
ẹ
p, chưa phát tri
ể
n

r
ộ
ng r
ã
i trong ph
ạ
m vi toàn qu
ố
c mà m
ớ
i ch
ỉ
t
ậ
p trung
ở
các thành ph
ố
l
ớ
n
c
ủ
a c
ả
n
ướ
c (Tp.HCM, HN, Đà N
ẵ
ng…)

- Chưa thu hút h
ế
t l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng và ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng lao
độ
ng
vào tham gia, vi
ệ
c ti
ế
p xúc trao
đổ
i tr
ự
c ti
ế
p gi
ữ
a ng

ườ
i lao
độ
ng và ng
ườ
i s
ử

d
ụ
ng lao
độ
ng c
ò
n ít.
-Trung tâm d
ị
ch v
ụ
vi
ệ
c làm


16
Trung tâm d
ị
ch v
ụ
vi

ệ
c làm
đã

đượ
c h
ì
nh thành t
ừ
nh
ữ
ng năm 1992 qua quá
tr
ì
nh ho
ạ
t
độ
ng t
ừ
ng b
ướ
c
đã

đượ
c hoàn thi
ệ
n c
ả

v
ề
cơ ch
ế
chính sách c
ả
v
ề

t
ổ
ch
ứ
c th
ự
c hi
ệ
n.
Đế
n nay
đã
có kho
ả
ng 140 trung tâm d
ị
ch v
ụ
vi
ệ
c làm

trong c
ả
n
ướ
c, bao g
ồ
m c
ả
các trung tâm thu
ộ
c h
ộ
i ph
ụ
n
ữ
, T
ổ
ng liên đoàn lao
độ
ng Vi
ệ
t Nam, H
ộ
i nông dân, TƯ đoàn. Các trung tâm này ho
ạ
t
độ
ng theo
ch

ứ
c năng c
ủ
a pháp lu
ậ
t quy đi
ị
nh,
đồ
ng th
ờ
i c
ò
n t
ổ
ch
ứ
c d
ạ
y ngh
ề
và t
ổ
ch
ứ
c
s
ả
n xu
ấ

t. H
ệ
th
ố
ng trung tâm d
ị
ch v
ụ
vi
ệ
c làm ho
ạ
t
độ
ng t
ừ
năm 1992
đế
n
năm 2000
đã
tư v
ấ
n cho 2 tri
ệ
u l
ượ
t ng
ườ
i , d

ạ
y ngh
ề
g
ắ
n v
ớ
i vi
ệ
c làm và b
ổ

túc ngh
ề
cho 70 v
ạ
n ng
ưỡ
i, gi
ớ
i thi
ệ
u vi
ệ
c làm và b
ổ
túc ngh
ề
cho 70 v
ạ

n
ng
ưỡ
i, gi
ớ
i thi
ệ
u vi
ệ
c làm và cung
ứ
ng vi
ệ
c làm cho 87 v
ạ
n ng
ườ
i. Trong giai
đo
ạ
n 2001-2004 h
ệ
th
ố
ng trung tâm d
ị
ch v
ụ
vi
ệ

c làm h
ằ
n năm
đã
tư v
ấ
n ngh
ề

và tư v
ấ
n đào t
ạ
o cho 20 v
ạ
n l
ượ
t ng
ườ
i, gi
ớ
i thi
ệ
u vi
ệ
c làm và cung
ứ
ng vi
ệ
c

làm cho 8 v
ạ
n ng
ườ
i, đào t
ọ
a ng
ắ
n h
ạ
n và b
ổ
túc ngh
ề
cho 10 v
ạ
n ng
ườ
i.
M
ặ
c dù
đã
gi
ả
i quy
ế
t
đượ
c m

ộ
t s
ố
l
ượ
ng đáng k
ể
vi
ẹ
c làm cho ng
ườ
i
lao
độ
ng nhưng h
ệ
th
ố
ng trung tâm d
ị
ch v
ụ
vi
ệ
c làm chưa có m
ộ
t c
ấ
u trúc t
ổ

ch
ứ
c thành l
ậ
p r
õ
ràng, quy mô ho
ạ
t
độ
ngc
ủ
a h
ệ
thông c
ò
n h
ạ
n ch
ế
, nh
ỏ
bé,
chưa
đả
m b
ả
o trng b
ị

v
ạ
t ch
ấ
t c
ầ
n thi
ế
t và
độ
ng
ũ
cán b
ộ
không
đồ
ng b
ộ
ch
ỉ

m
ớ
i ph
ụ
c v
ụ

đượ
c m

ộ
t t
ỉ
l
ệ
nh
ỏ
s
ố
ng
ừờ
i có nhu c
ầ
u vi
ệ
c làm. Các trung tâm
c
ò
n chưa thi
ế
t l
ậ
p
đượ
c m
ố
i quan h
ệ
ch
ặ

t ch
ẽ
v
ớ
i các doanh nghi
ệ
p nên chưa
có s
ự
g
ặ
p g
ỡ
k
ị
p th
ờ
i gi
ữ
a cung c
ầ
u lao
độ
ng trên TTLĐ.
II. Quá tr
ì
nh h
ì
nh thành th
ị

tr
ườ
ng lao
độ
ng
ở
Vi
ệ
t Nam.
M
ộ
t trong nh
ữ
ng
đặ
c trưng ch
ủ
y
ế
u c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
Vi
ệ
t Nam là quá
tr
ì

nh bi
ế
n
đổ
i n
ề
n kinh t
ế
k
ế
ho
ạ
ch hóa t
ậ
p trung sang n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng.
T
ừ
ng quen v
ớ
i quan ni
ệ
m coi lao

độ
ng là m
ộ
t giá tr
ị
x
ã
h
ộ
i và tinh th
ầ
n cao
nh
ấ
t, s
ứ
c lao
độ
ng không ph
ả
i là hàng hóa đem trao
đổ
i mua bán. Vi
ệ
c h
ì
nh
thành TTLĐ t
ạ
i Vi

ệ
t Nam không ph
ả
i là m
ộ
t quá tr
ì
nh d
ễ
dàng. V
ì

đượ
c th
ừ
a
nh
ậ
n tương
đố
i mu
ộ
n hơn, nên TTLĐ h
ì
nh thành ch
ậ
m và y
ế
u hơn và tr
ả

i qua
các giai đo
ạ
n sau.
1. Giai đo
ạ
n tr
ướ
c năm 1986


17
C
ũ
ng như nhi
ề
u n
ướ
c đang phát tri
ể
n, s
ự
h
ì
nh thành và phát tri
ể
n th
ị

tr

ườ
ng lao
độ
ng
ở
Vi
ệ
t Nam g
ắ
n li
ề
n v
ớ
i quá tr
ì
nh phân hóa t
ự
nhiên c
ủ
a n
ề
n
s
ả
n xu
ấ
t nh
ỏ
. T
ừ

nh
ữ
ng năm 70 và
đầ
u th
ậ
p k
ỉ
80, ch
ủ
y
ế
u là h
ì
nh th
ứ
c thuê
mu
ớ
n lao
độ
ng theo ki
ể
u th
ỏ
a thu
ậ
n mi
ệ
ng, th

ờ
i gian ng
ắ
n, mang tính t
ạ
m
th
ờ
i, và không
ổ
n
đị
nh. Tr
ướ
c năm 1986TTLĐ công khai ch
ỉ
xu
ấ
t hi
ệ
n trong
khu v
ự
c kinh t
ế
, nhà n
ướ
c và khu v
ứ
c kinh t

ế
t
ậ
p th
ể
. Vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng lao
độ
ng
mang n
ặ
ng tính k
ế
ho
ạ
ch hóa t
ậ
p trung. V
ề
m
ặ
t nh
ậ
n th
ứ

c, lao
độ
ng không
đượ
c coi là m
ộ
t th
ứ
hàng hóa
đặ
c bi
ệ
t và do v
ậ
y không
đượ
c “mua” và “bán”
trên th
ị
tr
ườ
ng . S
ự
chuy
ể
n d
ị
ch lao lao
độ
ng

độ
ng c
ò
n ít gi
ữ
a các vùng, gi
ữ
a
thành th
ị
và nông thôn c
ũ
ng như trong n
ướ
c và n
ướ
c ngoài: Lao
độ
ng trong
khu v
ự
c kinh t
ế
Nhà N
ướ
c và khu v
ự
c kinh t
ế
t

ậ
p th
ể

đượ
c tuy
ể
n d
ụ
ng theo
h
ì
nh th
ứ
c biên ch
ế
. Vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng lao
độ
ng theo cơ ch
ế
k
ế
ho
ạ

ch hóa t
ậ
p trung
m
ộ
t m
ặ
t
đã
d
ẫ
n
đế
n Nhà n
ướ
c ph
ả
i chi ngu
ồ
n kinh phí l
ớ
n
để
gi
ả
i quy
ế
t s
ố

lao
độ
ng dôi dư, m
ặ
t khác t
ạ
o ra tâm l
ý
và
ý
th
ứ
c ph
ụ
thu
ộ
c ng
ườ
i lao
độ
ng
trong ch
ờ
vào Nhà n
ướ
c, không t
ự
lo vi
ệ
c cho m

ì
nh. Trong th
ờ
i k
ì
này khái
ni
ệ
m th
ấ
t nghi
ệ
p c
ũ
ng như th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng chưa
đượ
c
đề
c
ậ
p m
ộ
t cách
chính th

ứ
c v
ề
m
ặ
t x
ã
h
ộ
i. Nh
ì
n chung, tr
ướ
c năm 1986 th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng
ở

n
ướ
c ta c
ò
n manh mún, phân tách chia c
ắ
t.
2. TTLĐ th

ờ
i k
ì
1986-1993
Ch
ủ
trương chuy
ể
n d
ị
ch n
ề
n kinh t
ế
hàng hóa t
ậ
p trung sang n
ề
n kinh
t
ế
th
ị
tr
ườ
ng theo
đị
nh h
ướ
ng x

ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a
đượ
c kh
ở
i th
ả
o v
ớ
i Ngh
ị
quy
ế
t
c
ủ
a
đạ
i h
ộ
i
đả
ng l
ầ

n th
ứ
VI (1986) cùng v
ớ
i m
ộ
t lo
ạ
t nh
ữ
ng c
ả
i cách l
ớ
n v
ề

th
ể
ch
ế
và chính sách kinh t
ế
c
ụ
th
ể
như sau:
- S
ự

s
ử
a
đổ
i Hi
ế
n pháp năm 1992 trong đó kh
ẳ
ng
đị
nh r
õ
quy
ề
n c
ủ
a
m
ọ
i công dân trong vi
ệ
c l
ự
a ch
ọ
n h
ì
nh th
ứ
c vi

ệ
c làm h
ợ
p l
ý
. Vài tr
ò
c
ủ
a Nhà
n
ướ
c t
ậ
p trung ch
ủ
y
ế
u trong qu
ả
n l
ý
lao
độ
ng và phát tri
ể
n h
ệ
th
ố

ng cơ ch
ế

chính sách
để
phát tri
ể
n hài h
ò
a các m
ố
i quan h
ệ
lao
độ
ng.


18
- Phát tri
ể
n chương tr
ì
nh qu
ố
c gia xúc ti
ế
n vi
ệ
c làm và các chính sách

khung. Nhà n
ướ
c t
ừ
vai tr
ò
t
ạ
o vi
ệ
c làm tr
ự
c ti
ế
p như th
ờ
i k
ì
tr
ướ
c đâysang h
ộ

tr
ợ
v
ớ
i tính ưu
đã
i

để
khuy
ế
n khích t
ự
t
ạ
o vi
ệ
c làm.
- Th
ừ
a nh
ậ
n lao
độ
ng như th
ứ
hàng hóa
đặ
c bi
ệ
t
đượ
c trao
đổ
i trên th
ị

tr

ườ
ng và ti
ề
n lương
đượ
c xác
đị
nh trên cơ s
ở
giá tr
ị
s
ứ
c lao
độ
ng.
- Quy
đị
nh m
ứ
c ti
ề
n lương t
ố
i thi
ể
u(năm 1993) cho các khu v
ự
c kinh t
ế

trong n
ướ
c, t
ừ
ng b
ướ
c h
ì
nh thành m
ạ
ng l
ướ
i an toàn x
ã
h
ộ
i cho ng
ườ
i lao
độ
ng trong đi
ề
u ki
ệ
n kinh t
ế
th
ị
th

ườ
ng.
Các c
ả
i cách kinh t
ế
và th
ể
ch
ế
trên
đã
t
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n cho TTLĐ d
ầ
n d
ầ
n
đượ
c h
ì
nh thành và phát tri
ể
n. H
ì

nh th
ứ
c vi
ệ
c làm
đầ
y
đủ
đang m
ấ
t d
ầ
n trong
th
ờ
i k
ì
này và thay b
ằ
ng h
ệ
th
ố
ng ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
m

ớ
i c
ủ
a dân cư, các quan
h
ệ
x
ã
h
ộ
i lao
độ
ng v
ớ
i s
ự
có m
ặ
t c
ủ
a h
ệ
th
ố
ng vi
ệ
c làm
độ
c l
ậ

p , s
ự
kinh
doanh, lao
độ
ng làm thuê và th
ấ
t nghi
ệ
p.
3. TTLĐ Vi
ệ
t Nam th
ờ
i k
ì
1993
đế
n nay.
Trong th
ờ
i k
ì
này, TTLĐ Vi
ệ
t Nam chuy
ể
n sang m
ộ
t b

ướ
c phát tri
ể
n
m
ớ
i,
đặ
c bi
ệ
t s
ự
ra
đờ
i B
ộ
lu
ậ
t lao
độ
ng (1994)
đã
th
ể
ch
ế
hóa các quan ni
ệ
m
v

ề
vi
ệ
c làm c
ũ
ng như các quy
đị
nh có liên quan
đế
n th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng, s
ự

can thi
ệ
p c
ủ
a chính ph
ủ

đố
i v
ớ
i TTLĐ, nhà n
ướ

c ti
ế
p t
ụ
c hoàn thi
ệ
n h
ệ
th
ố
ng
cơ ch
ế
chính sách khuy
ế
n khích phát tri
ể
n kinh t
ế
, tác
độ
ng
đồ
ng b
ộ

đế
n
cung-c
ầ

u lao
độ
ng: h
ợ
p
đồ
ng lao
độ
ng, th
ỏ
a
ướ
c lao
độ
ng t
ậ
p th
ể
, an toàn v
ệ

sinh lao
độ
ng, ti
ề
n lương và ch
ế

độ
tr

ả
lương, BHXH, xu
ấ
t kh
ẩ
u lao
độ
ng B
ộ

lu
ậ
t lao
độ
ng c
ũ
ng
đã
c
ụ
th
ể
hóa các quy
đị
nh c
ủ
a hi
ế
n pháp nhà n
ướ

c C
ộ
ng
H
ò
a x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a Vi
ệ
t Nam năm 1992 v
ề
lao
độ
ng, qu
ả
n l
ý
lao
độ
ng, v
ề

m
ố

i quan h
ệ
gi
ữ
a ng
ườ
i lao
độ
ng và ng
ườ
i s
ử
d
ụ
ng lao
độ
ng v
ề
ngh
ĩ
a v
ụ
,
quy
ề
n l
ợ
i và trách nhi
ệ
m c

ủ
a các bên tham gia TTLĐ. B
ộ
lu
ậ
t lao
độ
ng
đã
t
ạ
o
đi
ề
u ki
ệ
n thu
ậ
n l
ợ
i v
ề
m
ặ
t pháp l
ý
cho s
ự
h
ì

nh thành và phát tri
ể
n m
ộ
t th
ị

tr
ườ
ng lao
độ
ng th
ố
ng nh
ấ
t, linh ho
ạ
t trên ph
ạ
m v
ị
c
ả
n
ướ
c.
TTLĐ Vi
ệ
t Nam
đượ

c công nh
ậ
n chính th
ứ
c t
ừ
khi B
ộ
lu
ậ
t lao
độ
ng
c
ủ
a n
ướ
c CHXHCN Vi
ệ
t Nam
đượ
c thông qua ngày 23/6/1994 và có hi
ệ
u l
ự
c


19
th

ự
c thi hành t
ừ
ngày 1/1/1995 B
ộ
lu
ậ
t lao đông ra
đờ
i nh
ằ
m đi
ề
u ch
ỉ
nh các
m
ố
i quan h
ệ
lao
độ
ng,
đặ
c bi
ệ
t là các quan h
ệ
làm công ăn lương trong các
thành ph

ầ
n kinh t
ế
.
III. Th
ự
c tr
ạ
ng v
ề
TTLĐ
ở
Vi
ệ
t Nam
1. Nh
ữ
ng k
ế
t qu
ả

đạ
t
đượ
c
1.1 Ngu
ồ
n nhân l
ự

c d
ồ
i dào
Vi
ệ
t Nam là nư
ớ
c có ngu
ồ
n lao
độ
ng d
ồ
i dào. Năm 1995 là 41,29 tri
ệ
u
ng
ườ
i, năm 1998 là 45,2 tri
ệ
u ng
ườ
i tăng 3,91 tri
ệ
u ng
ườ
i. Năm 2000 là 46,2
tri
ệ
u ng

ườ
i tăng so v
ớ
i năm 1998 là 1 tri
ệ
u ng
ườ
i. Như v
ậ
y tính trung b
ì
nh t
ố
c
độ
tăng hàng năm là 1,2 tri
ệ
u ng
ườ
i. Có
đượ
c t
ố
c
độ
tăng như v
ậ
y là do k
ế
t

qu
ả
c
ủ
a t
ố
c
độ
tăng dân s
ố
tương
đố
i cao và
ổ
n
đị
nh t
ừ
nh
ữ
ng năm tr
ướ
c đó.
Theo s
ố
li
ệ
u th
ố
ng kê m

ỗ
i năm n
ướ
c ta có 1,8 tri
ệ
u ng
ườ
i b
ướ
c vào tu
ổ
i lao
độ
ng và 0,35 tri
ệ
u ng
ườ
i b
ướ
c ra kh
ỏ
i
độ
tu
ổ
i lao
độ
ng. Đây là m
ộ
t ti

ề
m
năng, cơ h
ộ
i l
ớ
n
để
phát tri
ể
n kinh t
ế
nhưng c
ũ
ng t
ạ
o ra không ít khó khăn và
th
ử
thách cho x
ã
h
ộ
i
đặ
c bi
ệ
t là v
ấ
n

đề
vi
ệ
c làm.
1.2 Tăng c
ầ
u v
ề
s
ố
l
ượ
ng và ch
ấ
t l
ượ
ng
1.2.1 Th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng trong n
ướ
c
T
ỷ
l
ệ

lao
độ
ng làm công ăn lương trong t
ổ
ng s
ố
lao
độ
ng có vi
ệ
c làm
ngày càng tăng,
đặ
c bi
ệ
t là các t
ỉ
nh, thành ph
ố
tr
ọ
ng đi
ể
m. Năm 2004, c
ả

n
ướ
c có 25,6% trong t
ổ

ng s
ố
lao
độ
ng có vi
ệ
c làm đang làm công ăn lương,
tăng 6,6% so v
ớ
i t
ỷ
l
ệ

ở
năm 1998 b
ì
nh quân hàng năm (1998 – 2004) t
ỷ
l
ệ

lao
độ
ng có vi
ệ
c làm tăng thêm 11%/ năm.
1.2.2 Th
ị
tr

ườ
ng lao
độ
ng ngoài n
ướ
c
Bên c
ạ
nh s
ự
tăng c
ầ
u c
ủ
a TTLĐ trong n
ướ
c, c
ầ
u cu
ả
TTLĐ ngoài n
ướ
c
c
ũ
ng ngày càng gia tăng n
ừ
a tăng v
ề
s

ố
l
ượ
ng các n
ướ
c xu
ấ
t kh
ẩ
u, v
ừ
a tăng
v
ề
s
ố
l
ượ
ng lao
độ
ng đi xu
ấ
t kh
ẩ
u
B
ả
ng1. S
ố
lao

độ
ng Vi
ệ
t Nam
đế
n làm vi
ệ
c
ở
n
ướ
c ngoài
theo h
ợ
p
đồ
ng chia theo khu v
ự
c và các n
ướ
c.

2000
2001
2002
2003
I. Châu Âu
2915
5300
29

-


20
II. Châu Á
27793
28898
45548
74095
1. Hàn Qu
ố
c
7316
3910
1190
4226
2.Lào
10698
13731
9000
-
3.Nh
ậ
t B
ả
n
1329
3249
2202
2264

4.Singapore
84
203
-
-
5.Malaysia
-
23
19965
39624
6. Đài Loan
7865
7782
13191
27981
7.Các n
ướ
c khác
501
-
-
-
III. Châu Phi, Trung Đông
326
700
381
-
IV. Châu M
ỹ

-
545
-
-
V. Các n
ướ
c khác
935
725
164
1605
T
ổ
ng c
ộ
ng
31468
36168
46122
75700

Theo b
ả
ng trên năm 2000 t
ổ
ng s
ố
lao
độ
ng xu

ấ
t kh
ẩ
u là 31.468 tri
ệ
u ng
ườ
i,
năm 2001 tăng 4.700 ng
ườ
i, năm 2003 t
ổ
ng s
ố
xu
ấ
t kh
ẩ
u là 75.700 ng
ườ
i, g
ấ
p
2,4 l
ầ
n so v
ớ
i năm 2000, trung b
ì
nh hàng năm th

ờ
i k
ỳ
2000 – 2003 tăng 36 %/
năm v
ớ
i quy mô tăng là 14.744 ng
ườ
i / năm. Khu v
ự
c th
ị
tr
ườ
ng lao
độ
ng
đượ
c m
ở
r
ộ
ng nhưng c
ầ
u
ở
khu v
ự
c Châu Á v
ẫ

n chi
ế
m t
ỷ
l
ệ
l
ớ
n
đặ
c bi
ệ
t là
Malaysia chi
ế
m 53,47%.
1.3 T
ì
nh tr
ạ
ng m
ấ
t cân
đố
i cung c
ầ
u trên TTLĐ ngày càng
đượ
c thu
h

ẹ
p
K
ế
t qu
ả
đi
ề
u tra lao
độ
ng – vi
ệ
c làm 1/7/2004 cho th
ấ
y l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng t
ừ

đủ
15 tu
ổ
i tr
ở
lên
ở

khu v
ự
c thành th
ị
có 5,4 % th
ấ
t nghi
ệ
p; khu v
ự
c
nông thôn có 1,1% th
ấ
t nghi
ệ
p. so v
ớ
i th
ờ
i đi
ể
m 1/7/2001 t
ỷ
l
ệ
th
ấ
t nghi
ệ
p

c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng nói chung
ở
khu v
ự
c thành th
ị
gi
ả
m 0,73%,
ở
khu v
ự
c
nông thôn gi
ả
m 0,55%.
T
ỷ
l
ệ
thành th
ị

c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng lao
đọ
ng trong
độ
tu
ổ
i lao
độ
ng
ở
khu v
ự
c
thành th
ị
c
ũ
ng gi
ả
m
ở
h
ầ
u h

ế
t các vùng l
ã
nh th
ổ
.
T
ỷ
l
ệ
th
ấ
t nghi
ệ
p c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng
đã
qua đào t
ạ
o ngh
ề
gi
ả

m t
ừ

3,54%
ở
năm 2001 xu
ố
ng c
ò
n 1,8% so v
ớ
i năm 2004.
T
ỷ
l
ệ
th
ấ
t nghi
ệ
p c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng t
ố

t nghi
ệ
p trung h
ọ
c chuyên
nghi
ệ
p tăng t
ừ
3,5%
ở
năm 2001 lên 4,4%
ở
năm 2004.


21
T
ỷ
l
ệ
th
ấ
t nghi
ệ
p c
ủ
a l
ự
c l

ượ
ng lao
độ
ng tôt nghi
ệ
p CĐ, ĐH tăng t
ừ

3,3%
ở
năm 2001 lên 3,8%
ở
năm 2004.
1.4 Thu nh
ậ
p c
ủ
a ng
ườ
i lao
độ
ng làm công ăn lương ngày càng
đượ
c
c
ả
i thi
ệ
n.
Cùng v

ớ
i s
ự
gia tăng v
ề
t
ỷ
l
ệ
lao
độ
ng làm công, ăn lương trong t
ổ
ng s
ố

lao
độ
ng có vi
ệ
c làm nói chung, thu nh
ậ
p c
ủ
a lao
độ
ng tham gia TTLĐ c
ũ
ng
ngày càng

đượ
c c
ả
i thi
ệ
n và tương quan gi
ữ
a th
ấ
t nhi
ệ
p v
ớ
i ch
ấ
t l
ượ
ng lao
độ
ng ngày càng ch
ặ
t ch
ẽ
theo h
ướ
ng lao
độ
ng có tr
ì
nh

độ
chuyên môn k
ỹ

thu
ậ
t càng cao th
ì
thu nh
ậ
p t
ừ
vi
ệ
c làm c
ũ
ng càng cao. Theo k
ế
t qu
ả
đi
ề
u tra
lao
độ
ng – vi
ệ
c làm 1/4/2004 tính trung c
ả
n

ướ
c ti
ề
n lương b
ì
nh quân tháng
c
ủ
a m
ộ
t lao
độ
ng làm công ăn lương hư
ở
ng là 845.000
đồ
ng, tăng 9% so v
ớ
i
năm 2003, g
ấ
p 1,4 l
ầ
n m
ứ
c th
ấ
t nghi
ệ
p b

ì
nh quân tháng c
ủ
a m
ộ
t lao
độ
ng có
vi
ệ
c làm nói chung. Th
ấ
t nghi
ệ
p b
ì
nh quân tháng c
ủ
a m
ộ
t lao
độ
ng làm công
ăn lương t
ố
t nghi
ệ
p CĐ,ĐH g
ấ
p g

ầ
n 2 l
ầ
n lao
độ
ng chưa qua đào t
ạ
o. Như
v
ậ
y, vi
ệ
c tr
ả
công cho ng
ườ
i lao
độ
ng ngày càng đánh giá đúng v
ớ
i tr
ì
nh
độ

chuyên môn, có vai tr
ò
tích c
ự
c trong vi

ệ
c khuy
ế
n khích ng
ườ
i lao
độ
ng năng
cao tr
ì
nh
độ
c
ủ
a m
ì
nh.
1.5 Có s
ự
chuy
ể
n d
ị
ch cơ c
ấ
u lao
độ
ng theo nghành kinh t
ế
và khu v

ự
c
V
ớ
i s
ự
chuy
ể
n
đổ
i n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng
đị
nh h
ướ
ng XHCN th
ì
s
ự

chuy
ể
n d

ị
ch cơ c
ấ
u lao
độ
ng gi
ữ
a các nghành kinh t
ế
là r
ấ
t quan tr
ọ
ng. Nh
ì
n
chung, n
ướ
c ta s
ự
chuy
ể
n d
ị
ch cơ c
ấ
u lao
độ
ng theo nghành và khu v
ự

c kinh
t
ế

đã
có s
ự
chuy
ể
n bi
ế
n tích c
ự
c. Tuy l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng v
ẫ
n chi
ế
m t
ỷ
l
ệ
l
ớ
n

(>50%) nhưng
đã
có s
ự
tăng lên c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng trong nghành công
nghi
ệ
p – xây d
ự
ng và d
ị
ch v
ụ
.
B
ả
ng 2. Lao
độ
ng có vi
ệ
c làm chia theo nhóm ngành
kinh t

ế
1996 - 2003
s
ố
l
ượ
ng
cơ c
ấ
u
năm
năm

1996
2002
2003
1996
2002
2003
C
ả
n
ướ
c
33,978
39,29
39,585
100
100
100

22
Nông-Lâm –Ngư nghi
ệ
p
23,431
24,023
25,099
68,96
61,14
58,35
Công nghi
ệ
p- xây d
ự
ng
3,698
5,912
6,713
10,88
15,05
16,96
D
ị
ch v
ụ

6,849
9,355

9,773
20,16
23,81
24,69

Theo k
ế
t qu
ả
đi
ề
u tra lao
độ
ng vi
ệ
c làm th
ì
cơ c
ấ
u l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng
trong nông – lâm – ngư – nghi
ệ
p năm 2003 là 58,35% gi
ả

m so v
ớ
i năm 2001
là 2,79% so v
ớ
i năm 1996 là 7,08%. Trong ngành công nghi
ệ
p – xây d
ự
ng
năm 2003 là 16,96% tăng so v
ớ
i năm 2001 là 1,91% so v
ớ
i năm 1996 là
4,17%. Ngành d
ị
ch v
ụ
c
ũ
ng có s
ự
gia tăng đáng k
ể
năm 2003 là 24,69% tăng
so v
ớ
i năm 2003 là 0,87%.
Tuy nhiên s

ự
chuy
ể
n d
ị
ch cơ c
ấ
u lao
độ
ng theo ngành và khu v
ự
c kinh
t
ế
c
ò
n ch
ậ
m ch
ạ
p. Hàng năm trên 60% s
ố
vi
ệ
c làm m
ớ
i
đượ
c t
ạ

o ra ch
ủ
y
ế
u
trong khu v
ự
c nông nghiêp. Khu công nghi
ệ
p – d
ị
ch v
ụ
tuy có t
ố
c
đọ
tăng
vi
ệ
c làm cao song c
ũ
ng ch
ỉ
thu hút kho
ả
ng trên d
ướ
i 30% s
ố

vi
ệ
c làm m
ớ
i
hàng năm. Nh
ì
n chung cơ c
ấ
u lao
độ
ng c
ủ
a c
ả
n
ướ
c chia theo nhóm ngành
v
ẫ
n luôn chuy
ể
n d
ị
ch theo h
ướ
ng tích c
ự
c gi
ả

m t
ỷ
l
ệ

ở
khu v
ự
c Nông - Lâm -
Ngư Nghi
ệ
p tăng
ở
khu v
ự
c Công nghi
ệ
p – Xây d
ự
ng – D
ị
ch v
ụ
. Đi
ề
u đó
ph
ả
n ánh xu th
ế

Công nghi
ệ
p hóa - Hi
ệ
n
đạ
i hóa trong quá tr
ì
nh chuy
ể
n
đổ
i
cơ c
ấ
u kinh t
ế
c
ủ
a n
ướ
c ta.
1.6 Xu
ấ
t kh
ẩ
u lao
độ
ng là m
ộ

t h
ướ
ng đi cơ b
ả
n nh
ằ
m gi
ả
i quy
ế
t vi
ệ
c
làm cho ng
ườ
i lao đ
ộ
ng.
Trong th
ậ
p niên 90, chúng ta
đã
đưa
đượ
c g
ầ
n 90.000 ng
ườ
i đi làm vi
ệ

c
t
ạ
i kho
ả
ng 40 qu
ố
c gia và vùng l
ã
nh th
ổ
, th
ấ
p hơn nhi
ề
u so v
ớ
i 300.000 trong
th
ậ
p k
ỷ
80. T
ừ
năm 1996 nhi
ề
u th
ị
tr
ườ

ng c
ũ
ng có d
ấ
u hi
ệ
u ph
ụ
c h
ồ
i,
đồ
ng
th
ờ
i m
ở
thêm
đượ
c m
ộ
t s
ố
th
ị
tr
ườ
ng m
ớ
i. Năm 2003, Vi

ệ
t Nam
đã
đưa trên
75.000 lao
độ
ng và chuyên gia đi làm vi
ệ
c
ở
n
ướ
c ngoài, b
ằ
ng 163% năm
2002. Nhi
ề
u cơ ch
ế
chính sách
đã

đượ
c tháo g
ỡ
t
ạ
o đi
ề
u ki

ệ
n thu
ậ
n l
ợ
i cho
ng
ườ
i lao
độ
ng vay v
ố
n đi lao
độ
ng
ở
n
ướ
c ngoài. Nâng cao năng l
ự
c c
ủ
a các
doanh nghi
ệ
p xu
ấ
t kh
ẩ
u lao

độ
ng và vi
ệ
c tăng c
ườ
ng công tác tuyên truy
ề
n
c
ũ
ng là m
ộ
t trong gi
ả
i pháp cho s
ự
thành công c
ủ
a xu
ấ
t kh
ẩ
u lao
độ
ng trong


23
th
ờ

i gian qua. Tuy nhiên ch
ấ
t l
ượ
ng lao
độ
ng Vi
ệ
t Nam v
ẫ
n c
ò
n h
ạ
n ch
ế
v
ề

tr
ì
nh
độ
chuyên môn, ngo
ạ
i ng
ữ
và
ý
th

ứ
c nên gi
ả
m tính h
ấ
p d
ẫ
n so v
ớ
i ngu
ồ
n
nhân l
ự
c c
ủ
a các n
ướ
c khác: Trung Qu
ố
c, Philippin, Indonexia.
2 Nh
ữ
ng m
ặ
t h
ạ
n ch
ế
trên TTLĐ

2.1 Ch
ấ
t l
ượ
ng lao
độ
ng c
ò
n th
ấ
p
Th
ứ
nh
ấ
t v
ề
m
ặ
t s
ứ
c kh
ỏ
e, th
ể
l
ự
c ng
ườ
i lao

độ
ng Vi
ệ
t Nam c
ò
n kém
xa
so v
ớ
i các n
ướ
c trong khu v
ự
c v
ề
cân n
ặ
ng, chi
ề
u cao, s
ứ
c b
ề
n…
Th
ứ
hai là ch
ấ
t l
ượ

ng n
ướ
c ta c
ò
n th
ấ
p th
ể
hi
ệ
n r
õ
qua tr
ì
nh
độ
văn hóa
và cơ c
ấ
u tr
ì
nh
độ
đào t
ạ
o c
ủ
a lao
độ
ng tham gia ho

ạ
t
độ
ng kinh t
ế
.
B
ả
ng 3. Cơ c
ấ
u lao
độ
ng t
ừ
15 tu
ổ
i tham gia ho
ạ
t
độ
ng
kinh t
ế
theo tr
ì
nh
độ
văn hóa(%)

1996

1997
1998
Chưa bi
ế
t ch
ữ

5,8
5,1
3,8
Chưa t
ố
t nghi
ệ
p c
ấ
p I
20,9
20,3
18,5
Đã
t
ố
t nghi
ệ
p c
ấ
pI
27,8
28,1

29,4
Đã
t
ố
t nghi
ệ
p c
ấ
p II
32,3
32,4
32,1
Đã
t
ố
t nghi
ệ
p c
ấ
p III
13,5
14,1
16

Qua s
ố
li
ệ
u b
ả

ng trên, t
ỷ
l
ệ
ng
ườ
i chưa bi
ế
t ch
ữ

đã
gi
ả
m, s
ố
lao
độ
ng
chưa t
ố
t nghi
ệ
p c
ấ
p I m
ặ
c dù gi
ả
m nhưng v

ẫ
n c
ò
n cao, trong khi cơ c
ấ
u lao
độ
ng theo tr
ì
nh
độ
c
ấ
p I, II, và III chuy
ể
n bi
ế
n ch
ậ
m, cơ c
ấ
u theo tr
ì
nh
độ

chuyên môn chưa đáp
ứ
ng yêu c
ầ

u kinh t
ế
phát tri
ể
n.
Đạ
i b
ộ
ph
ậ
n l
ự
c l
ượ
ng
lao
độ
ng n
ướ
c ta không có chuyên môn, nghi
ệ
p v
ụ
t
ậ
p chung ch
ủ
y
ế
u

ở
nông
thôn. S
ố
l
ượ
ng công nhân
đượ
c đào t
ạ
o ngh
ề
gi
ả
m sút nghiêm tr
ọ
ng, ch
ỉ
có
42%
độ
i ng
ũ
công nhân
đượ
c qua đào t
ạ
o, s
ố
công nhân không có tay ngh

ề

ho
ặ
c th
ợ
b
ậ
c th
ấ
p chi
ế
m g
ầ
n 56% và kho
ả
ng 20% lao
độ
ng không có chuyên
môn.
2.2 Quy mô và m
ứ
c
độ
tham gia TTLĐ c
ò
n th
ấ
p.
Ở

Vi
ệ
t Nam, hi
ệ
n nay TTLĐ ch
ủ
y
ế
u t
ậ
p chung
ở
khu v
ự
c đô th
ị
l
ớ
n như: TP
H
ồ
Chí Minh, Th
ủ
đô Hà N
ộ
i, các trung tâm công nghi
ệ
p m
ớ
i.

24
Đi
ề
u tra m
ứ
c s
ố
ng dân cư Vi
ệ
t Nam c
ủ
a t
ổ
ng c
ụ
c th
ố
ng kê g
ầ
n đây cho
th
ấ
y có 21,45% lao
độ
ng so v
ớ
i t
ổ

ng s
ố
lao
độ
ng trong tu
ổ
i c
ủ
a khu v
ự
c nông
thôn làm công ăn lương, trong đó làm công ăn lương chuyên nghi
ệ
p là
4,29%. Con s
ố
này
ở
thành th
ị
là 42,81% và 32,75%. Lao
độ
ng làm công ăn
lương
ở
n
ướ
c ta t
ừ
ba tháng tr

ở
lên trên năm nh
ì
n chung c
ò
n chi
ế
m t
ỷ
l
ệ
nh
ỏ

(17% trong t
ổ
ng s
ố
l
ự
c l
ượ
ng lao
độ
ng x
ã
h
ộ
i, trong khi đó
ở

các n
ướ
c có n
ề
n
kinh t
ế
phát tri
ể
n t
ỷ
l
ệ
này th
ườ
ng chi
ế
m t
ừ
60%
đế
n 80%). H
ầ
u h
ế
t các lao
độ
ng
ở
nông thôn

đề
u là lao
độ
ng t
ự
do.
2.3 H
ệ
th
ố
ng ti
ề
n lương c
ò
n kém linh ho
ạ
t.
Ti
ề
n lương trong khu v
ự
c công c
ò
n ch
ậ
m
đượ
c đi
ề
u ch

ỉ
nh, kém linh
ho
ạ
t, làm h
ạ
n ch
ế
s
ự
v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a TTLĐ. Ti
ề
n lương trong khu v
ự
c tr
ứơ
c
tiên b
ị

ả
nh h
ưở
ng c

ủ
a m
ứ
c ti
ề
n lương t
ố
i thi
ể
u. Ti
ề
n lương t
ố
i thi
ể
u ch
ậ
m
đượ
c di
ề
u ch
ỉ
nh,
đã
h
ạ
n ch
ế
tính linh ho

ạ
t c
ủ
a TTLĐ, Ngoài ra
đặ
c bi
ệ
t ti
ề
n
lương
ở
khu v
ứ
c công c
ò
n chưa th
ự
c s
ự
g
ắ
n v
ớ
iquan h
ệ
cung c
ầ
u lao
độ

ng, do
vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng c
ò
n káh c
ứ
ng nh
ắ
c h
ệ
th
ố
ng b
ả
ng lương quy
đị
nh c
ủ
a Nhà n
ướ
c,
b
ị
sư c
ứ

ng gi
ả
m khu v
ự
c đi
ề
u ti
ế
t c
ủ
a TTLĐ.
M
ộ
t s
ự
h
ạ
n ch
ế
n
ữ
a đó là s
ự
can thi
ệ
p c
ủ
a Nhà n
ướ
c trong công tác ti

ề
n
lương c
ủ
a doanh nghi
ệ
p Nhà n
ướ
c v
ẫ
n c
ò
n r
ấ
t l
ớ
n như vi
ệ
c giao đơn giá ti
ề
n
lương hàng năm cho các doanh nghi
ệ
p, xác
đị
nh m
ứ
c giá tr
ầ
n, kh

ố
ng ch
ế
m
ứ
c
ti
ề
n lương b
ì
nh quân. Đi
ề
u đó t
ạ
o ra s
ự
bi
ế
n t
ướ
ng ti
ề
n lương t
ố
i thi
ể
u d
ướ
i
nhi

ề
u d
ạ
ng khác nhau nh
ằ
m h
ợ
p lí hóa thu nh
ậ
p d
ẫ
n
đế
n t
ỉ
l
ệ
ph
ầ
n m
ề
m trong
ti
ề
n lương c
ủ
a nhi
ề
u đơn v
ị

c
ò
n quá l
ớ
n.
IV. M
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a TTVL và TTLĐ
ở
Vi
ệ
t Nam.
Qua phân tích th
ự
c tr
ạ
ng c
ủ
a TTVL và TTLĐ
ở
n
ướ
c ta như trên cho
th
ấ
y gi

ữ
a TTVl vàTTLĐ có m
ố
i quan h
ệ
qua l
ạ
i l
ẫ
n nhau.TTVL
đã
h
ì
nh
thành và phát tri
ể
n giúp gi
ả
i quy
ế
t l
ượ
ng khá l
ớ
n l
ự
c l
ượ
ng lao
độ

ng. Hàng
năm
đã
t
ạ
o ra g
ầ
n m
ộ
t nghing ch
ỗ
làm vi
ệ
c cho n
ề
n kinh t
ế
qu
ố
c dân.v
ớ
i s
ự

phát tri
ể
n m
ạ
nh m
ẽ

c
ủ
a các lo
ạ
i h
ì
nh kinh t
ế

đặ
c bi
ệ
t là các lo
ạ
i h
ì
nh doang
nghi
ệ
p ngoài qu
ố
c doanh và kinh t
ế
h
ộ
gia
đì
nh
đã
t

ạ
o ra nhi
ề
u vi
ệ
c làm m
ớ
i