CỎ SEO GÀ doc

CỎ SEO GÀ



Cỏ seo gà

CỎ SEO GÀ
Herba Pteridis Multifidae

Tên khác: Cỏ luồng, Phượng vĩ thảo, Phượng
vĩ, Spider brake (Anh).

Tên khoa học: Pteris multifida Poir. (Tên đồng
nghĩa: Pteris serrulata F. f.), họ Seo gà
(Pteridaceae).

Mô tả: Cây thảo, cao 20-40cm, có thể hơn.
Thân rễ nhỏ, ngắn, mọc bò. Lá mọc thẳng từ
thân rễ, xẻ sâu hình lông chim 2 lần, nhẵn, gân
lá rõ, có 2 loại: lá không sinh sản ngắn, mầu lục
nhạt hơi vàng, các thùy to nhỏ không đều mọc
đối nhau, mép hơi khía răng, có đầu tròn, riêng
thùy tận cùng thuôn dài thành mũi nhọn; lá sinh
sản dài, mầu đen sẫm gồm các thùy hình dải
thuôn uốn éo, mọc đối, đầu nhọn hoắt, mép lá
gập lại mang túi bào tử dày đặc ở trong; cuống
lá rất dài, mầu nâu nhạt ở gốc, hơi vàng phía
trên. Bào tử bốn cạnh, hơi tròn, mầu vàng nhạt,
có nhiều u sần nhỏ. Mùa sinh sản: tháng 5-10.

Bộ phận dùng: Toàn cây (Herba Pteridis

Multifidae).

Phân bố: Mọc phổ biến ở miền Bắc và Trung
bộ, trên vách đá, vách đất, quanh thành giếng,
nơi thoáng ẩm và mát.

Thu hái: Quanh năm, phơi khô.

Thành phần hóa học: Các dẫn chắt sterol: β-
sitosterol và β-sitosterol- β-glucosid. Các chất
diterpen: ent-kauran-2- β-16α-diol và ent-kaur-
16-en-2 β-15 α-diol. Các flavonoid: apigenin 7-
O- β-D-glucosid, luteolin-7-O- β-D-glucosid.
Ngoài ra còn có một số chất pterosin B,F,O,S,C.

Công năng: Có tác dụng thanh nhiệt, tiêu viêm,
lợi thấp, lợi tiểu, lương huyết, chỉ lỵ.

Công dụng: Thường được dùng chữa: 1. Kiết lỵ
mạn tính, lỵ trực tràng; 2. Viêm ruột, viêm
đường tiết niệu; 3. Ngoại cảm phát sốt, sưng hầu
họng; 4. Viêm tuyến nước bọt, đinh nhọt, ngứa
lở và bệnh ngoài da.

Cách dùng, liều dùng: 30-60g cây khô sắc
uống hoặc ngâm rượu uống. Ðể dùng ngoài lấy
cây tươi giã nát hoặc dùng cây và thân rễ hơ lửa,
nghiền thành bột, trộn với dầu vừng mà bôi.

Bài thuốc:

1. Chữa kiết lỵ:

+ Cỏ seo gà, dây Mơ lông, rễ Cỏ tranh, Phèn
đen, mỗi vị bằng nhau 20-30g, Gừng sống 3 lát,
sắc đặc để nguội, uống vào lúc đói.

+ Cây seo gà 24g, Chè tươi 100g. Đun với
150ml nước trong 30 phút. Gạn lấy nước, chia
làm 2 - 3 lần uống trong ngày.

+ Seo gà 30g, vỏ sắn thuyền 12g, Đậu đen rang
cháy 20g. Sắc, chia uống 3 lần trong ngày.

+ Seo gà 20g, dây mơ lông 20g, rễ cỏ tranh 20g,
rễ phèn đen 20g, gừng sống 3 lát. Sắc uống, chia
2 - 3 lần trong ngày, uống lúc đói (Nam dược
thần hiệu).

2. Chữa lỵ cấp tính:

+ Rễ phèn đen 20g, dây mơ lông 20g, rễ seo gà
20g, rễ cỏ tranh 20g, gừng tươi 3 lát. Sắc uống
ngày 1 thang.

+ Rễ phèn đen 20g, rễ seo gà 20g, vỏ rụt 10g.
Tất cả sao đen, sắc đặc. Ngày uống 1 thang.

+ Trị xuất huyết: seo gà 60g, rễ cây duối 60g.
Sắc uống trong ngày.

3. Dùng ngoài:

+ Giã cây tươi để đắp, chữa viêm tuyến nước
bọt, đinh nhọt, thấp chẩn.

+ Nước sắc đặc seo gà để rửa mụn trĩ.

+ Rễ và lá sao vàng thái nhỏ, đun trong dầu
vừng, lọc bỏ rễ lá seo gà để lấy dầu thuốc.
Thuốc dầu seo gà để bôi chữa một số bệnh
ngoài da của trẻ em.