Tiểu luận: Vai trò kinh tế của nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta ppt

- - -    - - -



Tiểu luận

Vai trò kinh tế của nhà nước trong
nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa ở nước ta










Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
1
A. L
ỜI

MỞ

ĐẦU

Đấ
t n
ướ
c ta trong quá tr
ì
nh đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i ph
ả
i xây d
ự
ng m
ộ
t
n
ề
n kinh t
ế
phát tri
ể
n cao d
ự
a trên l

ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t hi
ệ
n
đạ
i và quan h
ệ
s
ả
n
xu
ấ
t phù h
ợ
p. L
ị
ch s
ử
phát tri
ể
n kinh t
ế
loài ng
ườ

i t
ừ
tr
ướ
c
đế
n nay
đã
tr
ả
i
qua t
ấ
t nhi
ề
u h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i, n
ổ
i b
ậ
t và r
õ
nét đó là h

ì
nh thái công x
ã

nguyên thu
ỷ
, chi
ế
m h
ữ
u nô l
ệ
, phong ki
ế
n, tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a và x
ã
h
ộ
i ch
ủ

ngh
ĩ
a. Trong t

ấ
t c
ả
các h
ì
nh thái kinh t
ế
đó chưa có m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
nào
có m
ộ
t cơ ch
ế
qu
ả
n l
ý
, đi
ề
u hành kinh t
ế
m
ộ
t cách phù h
ợ

p và h
ợ
p l
ý
nh
ấ
t t
ừ

vi
ệ
c phát tri
ể
n kinh t
ế
ch
ỉ
d
ự
a vào kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng
để
gi
ả
i quy

ế
t v
ấ
n
đề
cơ
b
ả
n c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
cho
đế
n vi
ệ
c ch
ỉ
d
ự
a vào t
ổ
ch
ứ
c qu
ả
n l
ý

đi
ề
u hành c
ủ
a
Nhà n
ướ
c
để
phát tri
ể
n kinh t
ế
cho phù h
ợ
p,
đặ
c bi
ệ
t là giai đo
ạ
n Vi
ệ
t Nam
hi
ệ
n nay, em l
ự
a ch
ọ

n
đề
tài :"Vai tr
ò
kinh t
ế
c
ủ
a Nhà n
ướ
c trong n
ề
n kinh
t
ế
th
ị
tr
ườ
ng
đị
nh h
ướ
ng x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh

ĩ
a
ở
n
ướ
c ta ". N
ề
n kinh t
ế
n
ướ
c ta
đang
ở
vào giai đo
ạ
n
đặ
c bi
ệ
t c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n, đó là b
ướ
c ngo
ặ

t trong quá
tr
ì
nh chuy
ể
n t
ừ
n
ề
n kinh t
ế
quan liêu bao c
ấ
p sang n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng có
s
ự
qu
ả
n l
ý
c
ủ

a Nhà n
ướ
c. Như chúng ta
đã
bi
ế
t, trong th
ờ
i
đạ
i ngày nay
không có n
ề
n kinh t
ế
nào ch
ị
u s
ự
đi
ề
u ti
ế
t c
ủ
a cơ ch
ế
th
ị
tr

ườ
ng mà không có
s
ự
qu
ả
n l
ý
c
ủ
a Nhà n
ướ
c
ở
nh
ữ
ng m
ứ
c
độ
và ph
ạ
m vi khác nhau. B
ở
i v
ì
bên
c
ạ
nh nh

ữ
ng m
ặ
t tích c
ự
c c
ủ
a kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng như: năng su
ấ
t lao
độ
ng tăng
nhanh công ngh
ệ
s
ả
n xu
ấ
t không ng
ừ
ng
đượ
c c
ả

i ti
ế
n, hàng hoá s
ả
n xu
ấ
t ra
nhi
ề
u, thu nh
ậ
p qu
ố
c dân tăng…. th
ì
cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng c
ũ
ng n
ả
y sinh nhi
ề
u
v
ấ

n
đề
tiêu c
ự
c c
ầ
n gi
ả
i quy
ế
t như: l
ạ
m phát, th
ấ
t nghi
ệ
p, kh
ủ
ng ho
ả
ng, t
ệ

n
ạ
n, x
ã
h
ộ
i…

Do v
ậ
y Nhà n
ướ
c ph
ả
i can thi
ệ
p vào kinh t
ế

để

đả
m b
ả
o cho s
ự
phát
tri
ể
n kinh t
ế
có hi
ệ
u qu
ả
, công b
ằ
ng

ổ
n
đị
nh.
Đặ
c bi
ệ
t n
ề
n kinh t
ế
n
ướ
c ta
đang phát tri
ể
n theo
đị
nh h
ướ
ng x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a càng không th
ể

thi
ế
u s
ự

qu
ả
n l
ý
c
ủ
a Nhà n
ướ
c.
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
2
B. N
ỘI
DUNG
I. Tính t
ấ
t y
ế
u khách quan c
ủ
a vai tr
ò
qu

ả
n l
ý
v
ĩ
mô c
ủ
a Nhà n
ướ
c.
1.1. Vai tr
ò
c
ủ
a Nhà n
ướ
c trong l
ị
ch s
ử
.
Nhà n
ướ
c là công c
ụ
c
ủ
a giai c
ấ
p th

ố
ng tr
ị

đượ
c s
ử
d
ụ
ng
để
duy tr
ì
tr
ậ
t
t
ự
x
ã
h
ộ
i cho phù h
ợ
p v
ớ
i l
ợ
i ích c
ủ

a nó.
Trong l
ị
ch s
ử
x
ã
h
ộ
i loài ng
ườ
i
đã
có th
ờ
i k
ỳ
không có Nhà n
ướ
c. Đó là
th
ờ
i k
ỳ
c
ộ
ng s
ả
n nguyên thu
ỷ

, do tr
ì
nh
độ
phát tri
ể
n th
ấ
p kém c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng
s
ả
n xu
ấ
t, con ng
ườ
i cùng s
ố
ng, cùng lao
độ
ng cùng h
ưở
ng thành qu
ả
chung.

M
ọ
i ng
ườ
i
đề
u b
ì
nh
đẳ
ng trong lao
độ
ng và h
ưở
ng th
ụ
, x
ã
h
ộ
i không có ng
ườ
i
giàu nghèo, ng
ườ
i nghèo, không phân chia giai c
ấ
p, không có
đấ
u tranh giai

c
ấ
p. Cơ s
ở
kinh t
ế

đã
làm xu
ấ
t hi
ệ
n h
ì
nh th
ứ
c t
ổ
ch
ứ
c x
ã
h
ộ
i là th
ị
t
ộ
c. Quy
ề

n
l
ự
c trong x
ã
h
ộ
i c
ộ
ng s
ả
n nguyên thu
ỷ
là quy
ề
n l
ự
c x
ã
h
ộ
i v
ớ
i h
ệ
th
ố
ng qu
ả
n

l
ý
r
ấ
t đơn gi
ả
n không mang tính giai c
ấ
p.
S
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t và năng su
ấ
t lao
độ
ng x
ã
h

ộ
i
đã

làm thay
đổ
i t
ổ
ch
ứ
c x
ã
h
ộ
i th
ị
t
ộ
c. Ch
ế

độ
tư h
ữ
u xu
ấ
t hi
ệ
n,
đã

phân chia x
ã

h
ộ
i thành k
ẻ
giàu, ng
ườ
i nghèo, h
ì
nh thành giai c
ấ
p cơ b
ả
n là ch
ủ
nô và nô l
ệ
.
Nh
ữ
ng y
ế
u t
ố
m
ớ
i xu
ấ

t hi
ệ
n
đã
làm
đả
o l
ộ
n
đờ
i s
ố
ng th
ị
t
ộ
c, làm cho ch
ế

độ

th
ị
t
ộ
c không th
ể

đứ
ng v

ữ
ng
đượ
c. M
ộ
t x
ã
h
ộ
i m
ớ
i v
ớ
i s
ự
phân chia giai c
ấ
p
không th
ể
đi
ề
u hoà
đượ
c h
ỏ
i ph
ả
i có m
ộ

t t
ổ
ch
ứ
c m
ớ
i có kh
ả
năng gi
ậ
p t
ắ
t
đượ
c xung
độ
t giai c
ấ
p
ấ
y, t
ổ
chưcư
ấ
y là Nhà n
ướ
c. Như v
ậ
y Nhà n
ướ

c xu
ấ
t
hi
ệ
n m
ộ
t cách khách quan, không ph
ả
i là m
ộ
t l
ự
c l
ượ
ng t
ừ
bên ngoài
đặ
t vào
x
ã
h
ộ
i mà theo Mác và Ăng ghen đó là m
ộ
t l
ự
c l
ượ

ng t
ừ
bên ngoài
đặ
t vào x
ã

h
ộ
i, m
ộ
t l
ự
c l
ượ
ng t
ự
a h
ồ
như
đứ
ng trên x
ã
h
ộ
i có nhi
ệ
m v
ụ
làm d

ị
u b
ớ
t xung
độ
t và gi
ữ
cho xung
độ
t đó n
ằ
m trong v
ò
ng tr
ậ
t t
ự
.
Do v
ậ
y, chúng ta có th
ể
th
ấ
y r
ằ
ng Nhà n
ướ
c ch
ỉ

ra
đờ
i và t
ồ
n t
ạ
i trong
x
ã
h
ộ
i có giai c
ấ
p, là m
ộ
t b
ộ
máy c
ưỡ
ng ch
ế

đặ
c bi
ệ
t n
ằ
m trong tay c
ủ
a giai

c
ấ
p th
ố
ng tr
ị
, là công c
ụ
s
ắ
c bén nh
ấ
t
để
duy tr
ì
s
ự
th
ố
ng tr
ị
giai c
ấ
p. Tuy
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
3
nhiên, Nhà n

ướ
c không ch
ỉ
là ng
ườ
i b
ả
o v
ệ
l
ợ
i ích c
ủ
a giai c
ấ
p th
ố
ng tr
ị
mà
c
ò
n quan tâm
đế
n nhi
ề
u l
ĩ
nh v
ự

c khác trong x
ã
h
ộ
i.
Trong l
ị
ch s
ử

đã
ch
ứ
ng minh, Nhà nư
ớ
c không ch
ỉ
có ch
ứ
c năng qu
ả
n
l
ý
l
ã
nh th
ổ
, qu
ả

n l
ý
tr
ậ
t t
ự
x
ã
h
ộ
i mà Nhà n
ướ
c c
ò
n có m
ộ
t ch
ứ
c năng n
ữ
a đó
là ch
ứ
c năng kinh t
ế
, ch
ứ
c năng
đò
i h

ỏ
i ph
ả
i ngay t
ừ
bu
ổ
i
đầ
u khi Nhà n
ướ
c
m
ớ
i xu
ấ
t hi
ệ
n.
Trong th
ờ
i
đạ
i chi
ế
m h
ữ
u nô l
ệ
, Nhà n

ướ
c ch
ủ
nô - ki
ể
u Nhà n
ướ
c
đầ
u
tiên trong l
ị
ch s
ử

đã
tr
ự
c ti
ế
p dùng quy
ề
n l
ự
c c
ủ
a m
ì
nh can thi
ệ

p vào vi
ệ
c
phân ph
ố
i c
ủ
a c
ả
i s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a giai c
ấ
p ch
ủ
nô, nhưng kh
ố
i l
ượ
ng c
ủ
a c
ả
i
ấ
y

không
đượ
c phân ph
ố
i mà b
ị
giai c
ấ
p ch
ủ
nô chi
ế
m đo
ạ
t b
ằ
ng b
ạ
o l
ự
c phi
kinh t
ế
.
Trong th
ờ
i
đạ
i phong ki
ế

n, Nhà n
ướ
c phong ki
ế
n không ch
ỉ
can thi
ệ
p
vào vi
ệ
c phân ph
ố
i c
ủ
a c
ả
i mà c
ò
n
đứ
ng ra l
ậ
p l
ự
c l
ượ
ng nhân công xây d
ự
ng

k
ế
t c
ấ
u h
ạ
t
ầ
ng cho s
ả
n xu
ấ
t nông nghi
ệ
p, khuy
ế
n khích qua l
ạ
i, di dân, m
ở

đườ
ng các vùng kinh t
ế
m
ớ
i,
đề
ra nh
ữ

ng chính sách ru
ộ
ng
đấ
t thích h
ợ
p v
ớ
i
t
ừ
ng th
ờ
i k
ỳ
.
C
ò
n trong th
ờ
i
đạ
i tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a, ch
ủ

ngh
ĩ
a tư b
ả
n
đượ
c h
ì
nh thành
vào th
ế
k
ỷ
XV, quá tr
ì
nh tích lu
ỹ
nguyên thu
ỷ
tư b
ả
n
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n n
ề
n kinh

t
ế
phát tri
ể
n nhanh, giai c
ấ
p tư s
ả
n c
ầ
n có s
ự
h
ỗ
tr
ợ
c
ủ
a Nhà n
ướ
c. Chính v
ì

v
ậ
y vai tr
ò
qu
ả
n l

ý
kinh t
ế
c
ủ
a Nhà n
ướ
c ngày càng
đượ
c xác l
ậ
p và nâng cao.
Nhà n
ướ
c tư s
ả
n
đã
th
ự
c hi
ệ
n m
ộ
t chính sách ti
ề
n t
ệ
, không cho ti
ề

n ch
ạ
y ra
n
ướ
c ngoài. Nhà n
ướ
c c
ủ
a các n
ướ
c tư b
ả
n trong giai đo
ạ
n này
đã

đề
ra bu
ộ
c
các tư thương n
ướ
c ngoài không mang ti
ề
n ra kh
ỏ
i n
ướ

c h
ọ
, ch
ỉ

đượ
c phép
mang hàng mà thôi. Trong chính sách ngo
ạ
i thương, h
ọ
dùng hàng rào thu
ế

quan b
ả
o h
ộ
đánh thu
ế
xu
ấ
t nh
ậ
p kh
ẩ
u cao hơn so v
ớ
i hàng hoá nh
ậ

p kh
ẩ
u và
th
ấ
p
đố
i v
ớ
i hàng hoá xu
ấ
t kh
ẩ
u
ở
trong n
ướ
c. M
ặ
t khác, Nhà n
ướ
c c
ò
n h
ỗ
tr
ợ

cho các thương nhân các phương ti
ệ

n v
ậ
t ch
ấ
t và tài chính khi h
ọ
tham gia
buôn bán qu
ố
c t
ế
. Nh
ờ
các chính sách đó, các n
ướ
c tư b
ả
n
đã
tích lu
ỹ

đượ
c
m
ộ
t l
ượ
ng ti
ề

n t
ệ
và c
ủ
a c
ả
i đáng k
ể
v
ì
v
ậ
y
đầ
u th
ế
k
ỷ
SVIII giai c
ấ
p tư s
ả
n
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
4
t
ậ
p trung phát tri

ể
n m
ạ
nh l
ĩ
nh v
ự
c s
ả
n xu
ấ
t. Nh
ờ
áp d
ụ
ng các k
ỹ
thu
ậ
t và công
ngh
ệ
m
ớ
i, n
ề
n s
ả
n xu
ấ

t
ở
các n
ướ
c tư b
ả
n phát tri
ể
n r
ấ
t nhanh. T
ự
do c
ạ
nh
tranh
đã
tr
ở
thành
đò
i h
ỏ
i c
ấ
p thi
ế
t trong
đờ
i s

ố
ng kinh t
ế
c
ủ
a các n
ướ
c này.
Chính v
ì
th
ế
, các nhà kinh t
ế
h
ọ
c c
ổ
đi
ể
n đ
ã

ủ
ng h
ộ
t
ự
do c
ạ

nh tranh.
Tiêu bi
ể
u nh
ấ
t là Adam Smith - nhà kinh t
ế
h
ọ
c n
ổ
i ti
ế
ng ng
ườ
i Anh
đã
đưa ra
thuy
ế
t bàn tay vô h
ì
nh và nguyên l
ý
Nhà n
ướ
c không can thi
ệ
p vào ho
ạ

t
độ
ng
c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
. Ông cho r
ằ
ng, vi
ệ
c t
ổ
ch
ứ
c n
ề
n kinh t
ế
hàng hoá c
ầ
n theo
nguyên t
ắ
c t
ự
do. S
ự

ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a toàn b
ộ
n
ề
n kinh t
ế
là do các quy lu
ậ
t
khách quan t
ự
nhiên chi ph
ố
i. S
ự
v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a th
ị
tr

ườ
ng là do quan h
ệ
cung
c
ầ
u và s
ự
bi
ế
n
đổ
i t
ự
phát c
ủ
a giá c
ả
th
ị
tr
ườ
ng quy
ế
t
đị
nh. Quan h
ệ
gi
ữ

a
ng
ườ
i v
ớ
i ng
ườ
i là quan h
ệ
l
ợ
i ích kinh t
ế
. Ông c
ò
n cho r
ằ
ng, m
ỗ
i ng
ườ
i ho
ạ
t
độ
ng ch
ỉ
nh
ằ
m l

ợ
i nhu
ậ
n siêu ng
ạ
ch song do bàn tay vô h
ì
nh chi ph
ố
i bu
ộ
c
ng
ườ
i ta ph
ả
ph
ụ
c tùng, t
ỷ
su
ấ
t l
ợ
i nhu
ậ
n b
ì
nh quân và
để

cho n
ề
n kinh t
ế
phát
tri
ể
n lành m
ạ
nh, Nhà n
ướ
c không nên can thi
ệ
p vào kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng, vào
ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a doanh nghi
ệ
p Nhà n
ướ

c mà Nhà n
ướ
c ch
ỉ
nên th
ự
c hi
ệ
n m
ộ
t s
ố

nhi
ệ
m v
ụ
kinh t
ế
v
ượ
t quá kh
ả
năng c
ủ
a m
ộ
t doanh nghi
ệ
p như làm

đườ
ng,
xây b
ế
n c
ả
ng…
Đầ
u nh
ữ
ng năm 30 c
ủ
a th
ế
k
ỷ
XX, nh
ữ
ng cu
ộ
c kh
ủ
ng ho
ả
ng kinh t
ế
n
ổ

ra th

ườ
ng xuyên,
đặ
c bi
ệ
t là cu
ộ
c kh
ủ
ng ho
ả
ng kinh t
ế
th
ế
gi
ớ
i n
ổ
ra t
ừ
năm
1929
đế
n năm 1933.
Đã
ch
ứ
ng t
ỏ

bàn tay vô h
ì
nh không th
ể

đả
m b
ả
o nh
ữ
ng
đi
ề
u ki
ệ
n
ổ
n
đị
nh cho kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng phát tri
ể
n.
Hơn n
ữ

a, tr
ì
nh
độ
x
ã
h
ộ
i hoá s
ả
n xu
ấ
t phát tri
ể
n ngày càng cao
đã
ch
ỉ

ra cho các nhà kinh t
ế
h
ọ
c th
ấ
y r
ằ
ng: c
ầ
n có s

ự
can thi
ệ
p c
ủ
a Nhà n
ướ
c vào
quá tr
ì
nh ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
, đi
ề
u ti
ế
t n
ề
n kinh t
ế
. Nhà n
ướ

c h
ọ
c ng
ườ
i
Anh J M Keynes
đã
đưa ra l
ý
thuy
ế
t Nhà n
ướ
c đi
ề
u ti
ế
t n
ề
n kinh t
ế
th
ị

tr
ườ
ng. Ông cho r
ằ
ng s
ự

tăng lên c
ủ
a s
ả
n xu
ấ
t s
ẽ
d
ẫ
n
đế
n s
ự
tăng lên c
ủ
a thu
nh
ậ
p do đó làm tăng tiêu dùng. Song dó khuynh h
ướ
ng tiêu dùng gi
ớ
i h
ạ
n nên
tiêu dùng tăng ch
ậ
m hơn so v
ớ

i thu nh
ậ
p v
ì
v
ậ
y c
ầ
n gi
ả
m xu
ố
ng. S
ự
gi
ả
m sút
c
ầ
u tiêu dùng s
ẽ
kéo theo s
ự
gi
ả
m sút c
ủ
a giá c
ả
hàng hoá t

ừ
đó làm cho t
ỷ

Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
5
su
ấ
t vay th
ì
các ch
ủ
doanh nghi
ệ
p s
ẽ
không có l
ợ
i trong vi
ệ
c vay v
ố
n
để

đầ
u
tư. H

ọ
s
ẽ
không
đầ
u tư vào s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh n
ữ
a. T
ừ
đó là cho n
ề
n kinh t
ế

đi
đế
n ch
ỗ
tr
ì
tr
ệ
, kh
ủ
ng ho
ả

ng và làm cho n
ạ
n th
ấ
t nghi
ệ
p ngày càng tăng.
Để

kh
ắ
c ph
ụ
c t
ì
nh tr
ạ
ng này, Nhà n
ướ
c ph
ả
i can thi
ệ
p vào n
ề
n kinh t
ế
, can thi
ệ
p

vào th
ị
tr
ườ
ng và m
ở
ra các cu
ộ
c
đầ
u tư l
ớ
n. Theo thuy
ế
t c
ủ
a tr
ườ
ng phái
Keyné Nhà n
ướ
c can thi
ệ
p vào kinh t
ế

ở
c
ả
t

ầ
m v
ĩ
mô và vi mô. Song khi
th
ự
c hi
ệ
n theo thuy
ế
t tr
ườ
ng phái này th
ì
nh
ữ
ng ch
ấ
n
độ
ng l
ớ
n trong n
ề
n kinh
t
ế
v
ẫ
n di

ễ
n ra. Hơn th
ế
n
ữ
a, t
ì
nh tr
ạ
ng kh
ủ
ng ho
ả
ng, th
ấ
t nghi
ệ
p l
ạ
m phát v
ẫ
n
x
ả
y ra ngày càng tr
ầ
m tr
ọ
ng. Xu
ấ

t phát t
ừ
th
ự
c ti
ễ
n đó các nhà kinh t
ế
h
ọ
c đi
theo xu h
ướ
ng h
ỗ
n h
ợ
p. Ngày nay
đã
th
ừ
a nh
ậ
n r
ằ
ng: các n
ề
n kinh t
ế
hi

ệ
n
đạ
i
mu
ố
n phát tri
ể
n ph
ả
i d
ự
a vào c
ả
cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng c
ũ
ng như s
ự
qu
ả
n l
ý
c
ủ

a
Nhà n
ướ
c.
N
ổ
i b
ậ
t là quan đi
ể
m kinh t
ế
h
ỗ
n h
ợ
p c
ủ
a Paul Samuelra - m
ộ
t nhà kinh
t
ế
h
ọ
c ng
ườ
i M
ỹ
. Ông cho r

ằ
ng, đi
ề
u hành m
ộ
t n
ề
n kinh t
ế
không có c
ả
chính
ph
ủ
l
ẫ
n th
ị
tr
ườ
ng c
ũ
ng như
đị
nh v
ỗ
tay b
ằ
ng m
ộ

t bàn tay. Cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng
xác
đị
nh giá c
ả
và s
ả
n l
ượ
ng trong nhi
ề
u l
ĩ
nh v
ự
c, trong đó có c
ả
chính ph
ủ

đi
ề
u ti
ế

t kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng b
ằ
ng các chương tr
ì
nh thu
ế
, chi tiêu và lu
ậ
t l
ệ
. C
ả

hai bên th
ị
tr
ườ
ng và chính ph
ủ

đề
u có tính ch
ấ
t thi

ế
t y
ế
u.
1.2. Cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng và n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng có s
ự
qu
ả
n l
ý
c
ủ
a
Nhà n
ướ
c.

- Cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng
Cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng là cơ ch
ế
t
ự
đi
ề
u ch
ỉ
nh n
ề
n kinh t
ế
hàng hoá d
ướ
i s
ự

tác
độ
ng khách quan c
ủ
a các quy lu
ậ
t kinh t
ế
v
ố
n có. Cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng chính
là m
ộ
t h
ì
nh th
ứ
c t
ổ
ch
ứ
c kinh t
ế
, trong đó nh

ữ
ng ng
ườ
i tiêu dùng và cac s nhà
kinh doanh tác
độ
ng l
ẫ
n nhau qua th
ị
tr
ườ
ng
để
gi
ả
i quy
ế
t nh
ữ
ng v
ấ
n
đề
trung
tâm c
ủ
a s
ả
n xu

ấ
t x
ã
h
ộ
i.
a. Ưu đi
ể
m.
Cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng có nhi
ề
u m
ặ
t tích c
ự
c
đặ
c bi
ệ
t là kích thích c
ả
i ti
ế
n k

ỹ

thu
ậ
t tăng NSLĐ t
ạ
o ra kh
ố
i l
ượ
ng s
ả
n ph
ẩ
m hàng hoá đa d
ạ
ng d
ồ
i dào phong
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
6
phú ch
ấ
t l
ượ
ng t
ố
t giá thành h

ạ
, đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u đa d
ạ
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i và thúc
đẩ
y n
ề
n kinh t
ế
phát tri
ể
n nhanh chóng nhng cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng c
ũ
ng không ít

nh
ữ
ng m
ặ
t khuy
ế
t t
ậ
t.
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
7
b. Khuy
ế
t đi
ể
m.
Nói
đế
n cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng là nói
đế
n c
ạ

nh tranh t
ấ
t y
ế
u d
ẫ
n
đế
n
độ
c
quy
ề
n,
độ
c quy
ề
n làm cho c
ạ
nh tranh không hoàn h
ả
o gây thi
ệ
t h
ạ
i cho ng
ườ
i
tiêu dùng và x
ã

h
ộ
i.
- Cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng không th
ể
tránh kh
ỏ
i kh
ủ
ng ho
ả
ng, th
ấ
t nghi
ệ
p l
ạ
m
phát.
- Cơ ch
ế
th
ị
tr

ườ
ng nhi
ề
u m
ụ
c đích l
ợ
i nhu
ậ
n do đó th
ườ
ng khai thác
b
ừ
a b
ã
i ki
ệ
t qu
ệ
tài nguyên làm tăng thêm s
ự
ô nhi
ễ
m môi tr
ườ
ng mà các
doanh nghi
ệ
p ph

ả
i tr
ả
ti
ề
n cho s
ự
ô nhi
ễ
m đó.
- Cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng t
ạ
o ra s
ự
gi
ả
d
ố
i gian trá trong kinh doanh t
ạ
o s
ự
b
ấ

t
b
ì
nh
đẳ
ng c
ạ
nh tranh không lành m
ạ
nh và phân hoá x
ã
h
ộ
i. V
ì
nh
ữ
ng khuy
ế
t
t
ậ
t đó do đó kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng ph
ả

i có s
ự
đi
ề
u ti
ế
t qu
ả
n l
ý
c
ủ
a Nhà n
ướ
c.
+ Kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng là n
ề
n kinh t
ế
v
ậ
n
độ
ng theo các quy lu

ậ
t c
ủ
a th
ị

tr
ườ
ng, trong đó quy lu
ậ
t giá tr
ị
đóng vai tr
ò
chi ph
ố
i và
đượ
c bi
ể
u hi
ệ
n b
ằ
ng
quan h
ệ
cung c
ầ
u trên th

ị
tr
ườ
ng. N
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng là giai đo
ạ
n phát tri
ể
n
cao c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
hàng hoá, nó n
ằ
m trong ti
ế
n tr
ì
nh phát tri
ể

n l
ị
ch s
ử
khách
quan v
ề
kinh t
ế
c
ủ
a x
ã
h
ộ
i loài ng
ườ
i. Do v
ậ
y, n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng c
ũ
ng có

nh
ữ
ng ưu th
ế
và khuy
ế
t t
ậ
t c
ủ
a nó.
a. Nh
ữ
ng ưu th
ế
c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng th
ể
hi
ệ
n:

Th
ứ
nh
ấ
t, thúc
đẩ
y s
ả
n xu
ấ
t và g
ắ
n s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tiêu th
ụ
- th
ự
c hi
ệ
n m
ụ
c
tiêu c
ủ
a s

ả
n xu
ấ
t. Do đó, ng
ườ
i ta t
ì
m m
ọ
i cách rút ng
ắ
n chu k
ỳ
s
ả
n xu
ấ
t, th
ự
c
hi
ệ
n tái s
ả
n xu
ấ
t m
ở
r
ộ

ng, áp d
ụ
ng nhanh chóng s
ả
n xu
ấ
t - kho h
ọ
c - công
ngh
ệ
và quay nhanh ti
ề
n v
ố
n,
đạ
t t
ớ
i l
ợ
i nhu
ậ
n t
ố
i đa.
Th
ứ
hai,thúc
đẩ

y và
đò
i h
ỏ
i các nhà s
ả
n xu
ấ
t năng
độ
ng thích nghi v
ớ
i
các đi
ề
u ki
ệ
n bi
ế
n
độ
ng c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng. Thay
đổ
i m

ẫ
u m
ã
s
ả
n xu
ấ
t, t
ì
m m
ặ
t
hàng m
ớ
i và th
ị
tr
ườ
ng tiêu th
ụ
, m
ở
r
ộ
ng quan h
ệ
trong kinh doanh, phá th
ế

độ

c quy
ề
n và khép kín trong m
ộ
t đơn v
ị
kinh doanh, t
ì
m cách
đạ
t t
ớ
i l
ợ
i
nhu
ậ
n t
ố
i đa.
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
8
Th
ứ
ba, thúc
đẩ
y s
ự

ti
ế
n b
ộ
khoa h
ọ
c - công ngh
ệ
đưa nhanh vào s
ả
n
xu
ấ
t, kích thích tăng năng su
ấ
t lao
độ
ng, nâng cao tr
ì
nh
độ
x
ã
h
ộ
i hoá s
ả
n xu
ấ
t

và nâng cao ch
ấ
t l
ượ
ng s
ả
n ph
ẩ
m, h
ạ
giá thành, đáp
ứ
ng yêu c
ầ
u nhi
ề
u m
ặ
t
c
ủ
a khách hàng và th
ị
tr
ườ
ng.
Th
ứ
tư, thúc
đẩ

y quá tr
ì
nh tăng tr
ưở
ng d
ồ
i dào s
ả
n ph
ẩ
m hàng hoá, d
ị
ch
v
ụ
, thúc
đẩ
y quá tr
ì
nh tăng tr
ưở
ng
đồ
i dào s
ả
n ph
ẩ
m hàng hoá, d
ị
ch v

ụ
, thúc
đẩ
y và kích thích s
ả
n xu
ấ
t hàng hoá phát tri
ể
n,
đề
cao trách nhi
ệ
m c
ủ
a nhà
kinh doanh v
ớ
i khách hàng, đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u ngày càng cao c
ủ
a x
ã
h
ộ
i.
Th

ứ
năm,
đẩ
y nhanh quá tr
ì
nh tích t
ụ
và t
ậ
p trung s
ả
n xu
ấ
t. Tích t
ụ
và
t
ậ
p trung s
ả
n xu
ấ
t là hai con
đườ
ng
để
m
ở
r
ộ

ng quy mô s
ả
n xu
ấ
t. M
ộ
t m
ặ
t,
các đơn v
ị
ch
ủ
th
ể
s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh làm ăn gi
ỏ
i, có hi
ệ
u qu
ả
cao cho phép
tích t
ụ
, m
ở

r
ộ
ng quy mô s
ả
n xu
ấ
t. M
ặ
t khác, do quá tr
ì
nh c
ạ
nh tranh làm cho
s
ả
n xu
ấ
t
đượ
c t
ậ
p trung vào các đơn v
ị
kinh t
ế
th
ự
c s
ự

đứ
ng
đượ
c trên th
ị

tr
ườ
ng, làm ăn có hi
ệ
u qu
ả
cao,
đồ
ng th
ờ
i lo
ạ
i b
ỏ
nh
ữ
ng đơn v
ị
làm ăn thua
kém hi
ệ
u qu
ả
. Chính quá tr

ì
nh c
ạ
nh tranh kinh t
ế
là
độ
ng l
ự
c thúc
đẩ
y tích t
ụ

và t
ậ
p trung s
ả
n xu
ấ
t.
b. Nh
ữ
ng khuy
ế
t t
ậ
t c
ủ
a n

ề
n Kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng th
ể
hi
ệ
n:
Th
ứ
nh
ấ
t n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng mang tính t
ự
phát, t
ì
m ki
ế

m l
ợ
i nhu
ậ
n
b
ằ
ng b
ấ
t k
ỳ
giá nào, không đi đúng h
ướ
ng c
ủ
a k
ế
ho
ạ
ch Nhà n
ướ
c, m
ụ
c tiêu
v
ề
phát tri
ể
n kinh t
ế

v
ĩ
mô c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
. Tính t
ự
phát c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng c
ò
n
d
ẫ
n
đế
n t
ậ
p trung hoá cao
độ
, sinh ra
độ
c quy

ề
n, th
ủ
tiêu c
ạ
nh tranh, làm gi
ả
m
hi
ệ
u qu
ả
chung và tính t
ự
đi
ề
u ch
ỉ
nh c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
.
Th
ứ
hai, x
ã
h

ộ
i phát sinh tiêu c
ự
c, t
ệ
n
ạ
n g
ắ
n li
ề
n v
ớ
i hi
ệ
n tr
ạ
ng kinh t
ế

sa sút, gây r
ố
i lo
ạ
n x
ã
h
ộ
i. Nhà kinh doanh th
ườ

ng t
ì
m m
ọ
i th
ủ
đo
ạ
n, mánh
khoé làm hàng gi
ả
, buôn l
ậ
u, tr
ố
n thu
ế
, l
ừ
a
đả
o… không t
ừ
m
ộ
t th
ủ
đo
ạ
n nào,

dù là dơ b
ẩ
n nh
ấ
t
để
thu l
ợ
i nhu
ậ
n t
ố
i đa.
Th
ứ
ba, v
ì
l
ợ
i ích và l
ợ
i nhu
ậ
n riêng bi
ệ
t, d
ẫ
n
đế
n s

ự
s
ử
d
ụ
ng b
ừ
a b
ã
i,
tàn phá tài nguyên và hu
ỷ
di
ệ
t môi tr
ườ
ng sinh thái.
1.3. Vai tr
ò
kinh t
ế
c
ủ
a Nhà n
ướ
c trong n
ề
n kinh t
ế
th

ị
tr
ườ
ng.
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
9
Vai tr
ò
c
ủ
a Nhà n
ướ
c trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng là c
ầ
n thi
ế
t và không
th
ể
thi

ế
u
đượ
c v
ì
nó d
ẫ
n d
ắ
t th
ị
tr
ườ
ng phát tri
ể
n theo h
ướ
ng tích c
ự
c và kh
ắ
c
ph
ụ
c, s
ử
a ch
ữ
a nh
ữ

ng già mà cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng chưa
đạ
t
đượ
c c
ũ
ng như h
ậ
u
qu
ả
mà nó gây ra
để
phát tri
ể
n n
ề
n kinh t
ế
m
ộ
t cách t
ố
t nh

ấ
t. Như v
ậ
y ai tr
ò

kinh t
ế
c
ủ
a Nhà n
ướ
c trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng
đượ
c th
ể
hi
ệ
n
ở
nh
ữ

ng
đi
ể
m sau:
a. Nhà n
ướ
c đóng vai tr
ò

đị
nh h
ướ
ng cho s
ự
phát tri
ể
n n
ề
n kinh t
ế
.
Trong n
ề
n kinh t
ế
c
ủ
a chúng ta hi
ệ
n nay, các doanh nghi

ệ
p
đượ
c quy
ề
n
t
ự
l
ự
a ch
ọ
n phương án s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh. Nhà n
ướ
c không can thi
ệ
p vào
quy
ế
t
đị
nh c
ủ
a h
ọ
v

ề
vi
ệ
c s
ả
n xu
ấ
t cái g
ì
? B
ằ
ng cách nào ? Tiêu th
ụ

ở
đâu ?
Trong khi l
ự
a ch
ọ
n các phương án c
ủ
a s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh, doanh nghi
ệ
p l
ấ

y
l
ợ
i nhu
ậ
n c
ủ
a m
ì
nh làm th
ướ
c đo hi
ệ
u qu
ả
,
đồ
ng th
ờ
i làm m
ụ
c tiêu
đị
nh
h
ướ
ng cho hành vi c
ủ
a h
ọ

. Hi
ệ
n nay r
ấ
t nhi
ề
u các doanh nghi
ệ
p thu
ộ
c các
thành ph
ầ
n kinh t
ế
khác nhau ho
ạ
t
độ
ng c
ạ
nh tranh v
ớ
i nhau. S
ự
ho
ạ
t
độ
ng

c
ủ
a quy lu
ậ
t c
ạ
nh tranh v
ừ
a thúc
đẩ
y s
ả
n xu
ấ
t phát tri
ể
n, v
ừ
a có th
ể
d
ẫ
n
đế
n
s
ự
khai thác b
ừ
a b

ã
i các ngu
ồ
n l
ự
c, hu
ỷ
ho
ạ
i môi tr
ườ
ng.
Khác v
ớ
i các doanh nghi
ệ
p, vai tr
ò
qu
ả
n l
ý
kinh t
ế
c
ủ
a Nhà n
ướ
c là
ở

ch
ỗ
Nhà nư
ớ
c theo đu
ổ
i m
ụ
c tiêu l
ợ
i nhu
ậ
n như m
ộ
t doanh nghi
ệ
p cá bi
ệ
t mà
theo đu
ổ
i m
ụ
c tiêu chung c
ủ
a dân t
ộ
c là làm cho dân giàu, n
ướ

c m
ạ
nh, n
ề
n
kinh t
ế
tăng tr
ưở
ng m
ộ
t cách
ổ
n
đị
nh, v
ữ
ng ch
ắ
c trong đi
ề
u ki
ệ
n công b
ằ
ng x
ã

h
ộ

i và hi
ệ
u qu
ả
kinh t
ế
c
ủ
a toàn b
ộ
n
ề
n kinh t
ế
qu
ố
c dân.
Th
ự
c ch
ấ
t c
ủ
a vi
ệ
c
đị
nh h
ướ
ng s

ự
phát tri
ể
n c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
là th
ố
ng
nh
ấ
t các l
ợ
i ích khác nhau, quy t
ụ
các l
ợ
i ích khác nhau v
ề
cùng m
ộ
t l
ợ
i ích
để

sao cho trong khi m

ỗ
i ng
ườ
i theo đu
ổ
i l
ợ
i ích cá nhân c
ủ
a m
ì
nh c
ũ
ng
đồ
ng
th
ờ
i góp ph
ầ
n vào vi
ệ
c theo đu
ổ
i l
ợ
i ích dân t
ộ
c. Chính v
ì

v
ậ
y
để
có th
ể
hoàn
thành ch
ứ
c năng
đị
nh h
ướ
ng n
ề
n kinh t
ế
Chính ph
ủ
ph
ả
i t
ạ
o ra
đượ
c công c
ụ

đị
nh h

ướ
ng
để
quy t
ụ
hành
độ
ng c
ủ
a các doanh nghi
ệ
p và ng
ườ
i tiêu dùng cá
bi
ệ
t theo chi
ề
u h
ướ
ng v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế

và Nhà n
ướ
c ta
đã
có hai
đị
nh
h
ướ
ng cho s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
, đó là:
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
10
- Chi
ế
n l
ượ
c phát tri
ể

n kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i dài h
ạ
n.
- K
ế
ho
ạ
ch hoá
đị
nh h
ướ
ng.
b. T
ạ
o môi tr
ườ
ng thu
ậ
n l
ợ
i cho n
ề
n s
ả

n xu
ấ
t hàng hoá nhi
ề
u thành
ph
ầ
n phát tri
ể
n.
M
ỗ
i cơ ch
ế
kinh t
ế
ch
ỉ
có th
ể
ho
ạ
t
độ
ng khi có môi tr
ườ
ng v
ớ
i nh
ữ

ng
đi
ề
u ki
ệ
n kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i c
ầ
n và
đủ
. Th
ự
c ti
ễ
n l
ị
ch s
ử
cho th
ấ
y r
ằ
ng: con
đườ
ng

l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên c
ủ
a các n
ướ
c có n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng phát tri
ể
n r
ấ
t lâu dài.
K
ể
t
ừ
khi n
ề
n kinh t

ế
th
ị
tr
ườ
ng truy
ề
n th
ố
ng b
ộ
c l
ộ
ra các khuy
ế
t t
ậ
t c
ủ
a nó
đế
n khi Chính ph
ủ
các n
ướ
c này t
ự
nh
ậ
n th

ứ
c
đượ
c vai tr
ò
đi
ề
u khi
ể
n qu
ả
n l
ý

kinh t
ế
c
ủ
a m
ì
nh ph
ả
i m
ấ
t hàng trăm năm . Ngày nay khi kinh nghi
ệ
m l
ị
ch s
ử

c
ủ
a các n
ướ
c này
đã
tr
ở
thành l
ý
lu
ậ
n, các n
ướ
c đi sau có th
ể
rút ng
ắ
n ch
ặ
ng
đườ
ng phát tri
ể
n c
ủ
a m
ì
nh b

ằ
ng cách:ch
ủ

độ
ng s
ử
d
ụ
ng ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
và quy
ề
n l
ự
c Nhà n
ướ
c
để
t
ạ
o ra môi tr
ườ
ng kinh doanh thu
ậ

n l
ợ
i cho các
doanh nghi
ệ
p yên tâm
đầ
u tư m
ở
r
ộ
ng phát tri
ể
n s
ả
n xu
ấ
t,
để
hoàn thành vai
tr
ò
đó Nhà n
ướ
c ta
đã
ph
ả
i th
ự

c hi
ệ
n nh
ữ
ng công vi
ệ
c sau:
- T
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n thu
ậ
n l
ợ
i cho quá tr
ì
nh t
ự
do hoá giá c
ả
, thương m
ạ
i hoá
n
ề
n kinh t
ế

.
- B
ả
o
đả
m các quy
ề
n c
ủ
a ng
ườ
i ch
ủ
s
ở
h
ữ
u v
ề
tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t.
- Đa d
ạ
ng hoá ch
ế

độ
s
ở
h
ữ
u v
ề
tư li
ệ
u s
ả
n xu
ấ
t
- Xây d
ự
ng h
ệ
th
ố
ng pháp lu
ậ
t c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
th

ị
tr
ườ
ng
-
Ổ
n
đị
nh v
ề
chính tr
ị

c. Phân ph
ố
i thu nh
ậ
p qu
ố
c dân m
ộ
t cách công b
ằ
ng - hi
ệ
u qu
ả
t
ạ
o ra

độ
ng l
ự
c s
ả
n xu
ấ
t.
Trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng, th
ị
tr
ườ
ng càng m
ở
r
ộ
ng s
ự
ho
ạ
t
độ

ng c
ủ
a
quy lu
ậ
t giá tr
ị
càng d
ẫ
n
đế
n vi
ệ
c phân hoá thu nh
ậ
p gi
ữ
a các t
ầ
ng l
ớ
p dân cư,
chia r
ẽ
dân cư thành các t
ầ
ng l
ớ
p khác nhau trong quan h
ệ

c
ủ
a h
ọ

đố
i v
ớ
i
quy
ề
n l
ự
c kinh t
ế
và quy
ề
n l
ự
c chính tr
ị
. T
ì
nh tr
ạ
ng b
ấ
t b
ì
nh

đẳ
ng khi v
ượ
t
quá khuôn kh
ổ
cho phép d
ẫ
n
đế
n s
ự
ph
ả
n
ứ
ng c
ủ
a dân cư trong l
ĩ
nh v
ự
c chính
tr
ị
, x
ã
h
ộ
i, mâu thu

ẫ
n g
ắ
t gay v
ề
l
ợ
i ích gi
ữ
a các giai c
ấ
p có th
ể
d
ẫ
n
đế
n s
ự
đe
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
11
do
ạ

ổ
n
đị

nh ch
ế

độ
. Chính v
ì
v
ậ
y
để

ổ
n
đị
nh v
ề
m
ặ
t chính tr
ị
t
ạ
o ra môi
tr
ườ
ng x
ã
h
ộ
i lành m

ạ
nh cho các doanh nghi
ệ
p làm ăn, Nhà n
ướ
c ph
ả
i hoàn
thành các phân ph
ố
i l
ạ
i thu nh
ậ
p c
ủ
a các t
ầ
ng l
ớ
p dân cư sao cho th
ỏ
a m
ã
n
yêu c
ầ
u công b
ằ
ng, hi

ệ
u qu
ả
. M
ặ
t khác trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng s
ự
khác
nhau v
ề
s
ở
h
ữ
u c
ủ
a c
ả
i, v
ề
năng l
ự

c s
ở
tr
ườ
ng, v
ề
tr
ì
nh
độ
tay ngh
ề
và s
ự
may
m
ắ
n d
ẫ
n
đế
n s
ự
khác nhau là l
ẽ
đương nhiên. Do v
ậ
y, Nhà n
ướ
c ph

ả
i bi
ế
t l
ự
a
ch
ọ
n phương án phân ph
ố
i l
ạ
i như th
ế
na
ò
đó cho các ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
có
hi
ệ
u qu
ả
trong s
ự
b

ì
nh
đẳ
ng cho phép.
d. Can thi
ệ
p vào các quá tr
ì
nh kinh t
ế
m
ỗ
i khi có ch
ấ
n
độ
ng.
Đị
nh h
ướ
ng và t
ạ
o môi tr
ườ
ng phân ph
ố
i thu nh
ậ
p là nh
ữ

ng công vi
ệ
c
c
ầ
n thi
ế
t th
ể
hi
ệ
n vai tr
ò
c
ủ
a Nhà n
ướ
c trong m
ộ
t chi
ế
n l
ượ
c dài h
ạ
n. Trong
quá tr
ì
nh th
ự

c hi
ệ
n các chi
ế
n l
ượ
c đó, d
ướ
i
ả
nh h
ưở
ng c
ủ
a các cơ ch
ế
cung
c
ầ
u giá c
ả
trong th
ị
tr
ườ
ng n
ộ
i
đị
a,

đồ
ng th
ờ
i d
ướ
i
ả
nh h
ưở
ng c
ủ
a quan h
ệ

kinh t
ế
qu
ố
c dân, vi
ệ
c th
ự
c hi
ệ
n hoá m
ụ
c tiêu
đị
nh h
ướ

ng c
ủ
a các chương
tr
ì
nh dài h
ạ
n b
ị
nh
ữ
ng "cú s
ố
c" làm ch
ệ
ch h
ướ
ng là đi
ề
u không tránh kh
ỏ
i.
Trong tr
ườ
ng h
ợ
p đó Nhà n
ướ
c c
ầ

n ph
ả
i s
ử
d
ụ
ng nh
ữ
ng công c
ụ
như l
ã
i xu
ấ
t,
thu
ế
, qu
ỹ
d
ự
tr
ữ
qu
ố
c gia và ch
ỉ
tiêu ngân sách
để
làm gi

ả
m nh
ữ
ng ch
ấ
n
độ
ng
do cú s
ố
c gây nên, đưa n
ề
n kinh t
ế
đi theo
đị
nh h
ướ
ng.
e. Qu
ả
n l
ý
tài s
ả
n qu
ố
c gia, phân b
ổ
các ngu

ồ
n l
ự
c m
ộ
t cách h
ợ
p l
ý
.
Trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng
ở
n
ướ
c ta Nhà n
ướ
c cùng m
ộ
t lúc ph
ả
i
hoàn thành hai nhi

ệ
m v
ụ
l
ớ
n trong l
ĩ
nh v
ự
c kinh t
ế
.
Th
ứ
nh
ấ
t, Nhà n
ướ
c đi
ề
u khi
ể
n s
ự
v
ậ
n
độ
ng c
ủ

a n
ề
n kinh t
ế
b
ằ
ng cách
ho
ạ
ch
đị
nh các chi
ế
n l
ượ
c phát tri
ể
n kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i dài h
ạ
n và ng
ắ
n h
ạ
n, quy

ế
t
đị
nh các phương án phân ph
ố
i và phân ph
ố
i l
ạ
i thu nh
ậ
p qu
ố
c dân sao cho
b
ì
nh
đẳ
ng, công b
ằ
ng, hi
ệ
u qu
ả
, t
ạ
o môi tr
ườ
ng thu
ậ

n l
ợ
i, h
ướ
ng d
ẫ
n các
doanh nghi
ệ
p làm ăn, can thi
ệ
p vào n
ề
n kinh t
ế
m
ỗ
i khi có "cú s
ố
c"
để
làm
gi
ả
m các ch
ấ
n
độ
ng trên con
đườ

ng đi
đế
n m
ụ
c tiêu.
Th
ứ
hai, cùng v
ớ
i ch
ứ
c năng đi
ề
u khi
ể
n kinh t
ế
, Nhà n
ướ
c c
ò
n ph
ả
i
đóng vai tr
ò
ng
ườ
i qu
ả

n l
ý
tài s
ả
n qu
ố
c gia. V
ề
m
ặ
t
đố
i ngo
ạ
i, Nhà n
ướ
c c
ò
n
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
12
có trách nhi
ệ
m b
ả
o v
ệ
các ngu

ồ
n l
ự
c, ngăn ch
ặ
n m
ọ
i âm mưu t
ừ
bên ngoài
đế
n các vùng
đặ
c quy
ề
n
đặ
c l
ợ
i trong l
ò
ng
đấ
t, vùng tr
ờ
i và vùng bi
ể
n. V
ề

m
ặ
t
đố
i n
ộ
i, Nhà n
ướ
c là ng
ườ
i ch
ủ
s
ở
h
ữ
u các ngu
ồ
n l
ự
c này là phân b
ố
s
ử

d
ụ
ng sao cho h
ợ
p l

ý
. M
ặ
t khác, Nhà n
ướ
c c
ò
n là ch
ủ
s
ở
h
ữ
u c
ủ
a khu v
ự
c
doanh nghi
ệ
p Nhà n
ướ
c. V
ớ
i tư cách là ch
ủ
s
ở
h
ữ

u c
ủ
a doanh nghi
ệ
p Nhà
n
ướ
c, Nhà n
ướ
c qu
ả
n l
ý
tr
ự
c ti
ế
p và đóng vai tr
ò

độ
c quy
ề
n
ở
các th
ị
tr
ườ
ng

quan tr
ọ
ng, quy
ế
t
đị
nh s
ự
t
ồ
n t
ạ
i c
ủ
a
đế
ch
ế
. V
ớ
i tư cách là ng
ườ
i ch
ủ
qu
ả
n
l
ý

đấ
t n
ướ
c, Nhà n
ướ
c là ng
ườ
i tr
ọ
ng tài, là ch
ủ
th
ể
c
ủ
a quá tr
ì
nh phân công
l
ạ
i vai tr
ò
gi
ữ
a các thành ph
ầ
n kinh t
ế
sao cho l
ợ

i ích riêng c
ủ
a các thành ph
ầ
n
kinh t
ế
không làm tri
ệ
t tiêu l
ợ
i ích chung c
ủ
a toàn b
ộ
x
ã
h
ộ
i.
g. Nhà n
ướ
c s
ử
d
ụ
ng quy
ề
n l
ự

c kinh t
ế
chính tr
ị
c
ủ
a m
ì
nh
để
ti
ế
p t
ụ
c
quá tr
ì
nh t
ự
do giá c
ả
, thương m
ạ
i hoá n
ề
n kinh t
ế
v
ớ
i nh

ữ
ng n
ộ
i dung cơ
b
ả
n.
Xoá b
ỏ
t
ì
nh tr
ạ
ng
độ
c quy
ề
n, xây d
ự
ng các
đạ
o lu
ậ
t ch
ố
ng
độ
c quy
ề
n

b
ằ
ng cách t
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n c
ạ
nh tranh gi
ữ
a các doanh nghi
ệ
p, t
ạ
o ra các đi
ề
u
ki
ệ
n, các ti
ề
n
đề
kinh t
ế
, pháp l
ý
cho s

ự
ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a các th
ị
tr
ườ
ng c
ầ
n bi
ế
t
như th
ị
tr
ườ
ng v
ố
n, th
ị
tr
ườ
ng ch
ứ
ng khoán, th
ị

tr
ườ
ng lao
độ
ng…
h. Nhà n
ướ
c
đả
m nh
ậ
n vai tr
ò
thi
ế
t l
ậ
p, duy tr
ì
quy
ề
n s
ở
h
ữ
u các quy
ề
n
l
ự

c kinh t
ế
theo h
ướ
ng xác
đị
nh s
ố
ch
ủ
s
ở
h
ữ
u đích th
ự
c c
ủ
a công nhân, c
ủ
a
các doanh nghi
ệ
p t
ậ
p th
ể
, tư nhân và Nhà n
ướ
c, c

ụ
th
ể
là:
Giao quy
ề
n s
ử
d
ụ
ng ru
ộ
ng
đấ
t lâu dài cho nông dân v
ớ
i các quy
ề
n c
ụ

th
ể
như th
ừ
a k
ế
, th
ế
ch

ấ
p, cho thuê…
Cho thuê ho
ặ
c
đấ
u th
ầ
tài s
ả
n s
ả
n xu
ấ
t
Cho n
ướ
c ngoài thuê
đấ
t và các tài s
ả
n ph
ụ
c v
ụ
s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh

II. M
ụ
c tiêu và các ch
ứ
c năng qu
ả
n l
ý
v
ĩ
mô n
ề
n kinh t
ế
c
ủ
a nhà
n
ướ
c.
2.1. Các m
ụ
c tiêu.
Trong
ả
nh h
ưở
ng n
ề
n kinh t

ế
n
ướ
c ta hi
ệ
n nay t
ừ
n
ề
n kinh t
ế
k
ế
ho
ạ
ch
hoá t
ậ
p trung chuy
ể
n sang n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng có
đị

nh h
ướ
ng XHCN ph
ả
i
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
13
tr
ả
i qua nhi
ề
u giai đo
ạ
n và không ít khó khăn.
Để

đạ
t
đượ
c t
ớ
i đích cu
ố
i cùng
th
ì
ta ph
ả

i ra phương h
ướ
ng và m
ụ
c tiêu c
ụ
th
ể
.
- Đó là
đả
m b
ả
o cho n
ề
n kinh t
ế
phát tri
ể
n
ổ
n
đị
nh, không g
ặ
p ph
ả
i
nh
ữ

ng bi
ế
n
độ
ng x
ấ
u, t
ố
c
độ
tăng tr
ưở
ng nhanh, t
ố
c
độ
tăng tr
ưở
ng GDP hàng
năm t
ừ
9 - 10%. Đưa
đấ
t n
ướ
c cơ b
ả
n thoát kh
ỏ
i t

ì
nh tr
ạ
ng nghèo nàn l
ạ
c h
ậ
u
t
ạ
o đà m
ạ
nh m
ẽ
cho b
ướ
c phát tri
ể
n m
ớ
i vào nh
ữ
ng năm
đầ
u th
ế
k
ỷ
XXI.
Tránh nh

ữ
ng cu
ộ
c kh
ủ
ng ho
ả
ng thi
ế
u ho
ặ
c th
ừ
a, l
ạ
m phát, duy tr
ì
m
ứ
c l
ạ
m
phát
ở
m
ứ
c m
ộ
t con s
ố

.
Đồ
ng th
ờ
i t
ạ
o vi
ệ
c làm cho ng
ườ
i lao
độ
ng, gi
ả
m t
ỷ
l
ệ

th
ấ
t nghi
ệ
p
ở
thành ph
ố
xu
ố
ng 5%.

Để

đạ
t
đượ
c nh
ữ
ng đi
ề
u đó, Nhà n
ướ
c
ph
ả
i chú tr
ọ
ng: thúc
đẩ
y nhanh chóng quá tr
ì
nh chuy
ể
n d
ị
ch cơ c
ấ
u kinh t
ế

theo hư

ớ
ng công nghi
ệ
p hoá, hi
ệ
n
đạ
i hoá, h
ì
nh thành cơ c
ấ
u kinh t
ế
h
ợ
p l
ý

và năng
độ
ng.
Ổ
n
đị
nh kinh t
ế
v
ĩ
mô, tích lu
ỹ

t
ừ
n
ộ
i b
ộ
kinh t
ế
k
ì
m h
ã
m l
ạ
m
phát, tích c
ự
c huy
độ
ng các ngu
ồ
n v
ố
n và s
ử
d
ụ
ng có hi
ệ
u qu

ả
các ngu
ồ
n v
ố
n.
Tăng nhanh xu
ấ
t kh
ẩ
u, gi
ả
m nh
ậ
p siêu và
đả
m b
ả
o các quan h
ệ
kinh t
ế
qu
ố
c
t
ế
. T
ạ
o l

ậ
p nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n v
ữ
ng ch
ắ
c v
ề
nhân l
ự
c, tài chính và cơ s
ở
v
ậ
t ch
ấ
t
k
ỹ
thu
ậ
t.
- Nhà n
ướ
c ph

ả
i
đả
m b
ả
o hi
ệ
u qu
ả
kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i. Nhà n
ướ
c s
ữ
a ch
ữ
a
nh
ữ
ng khi
ế
m khuy
ế
t c
ủ

a th
ị
tr
ườ
ng
để
th
ị
tr
ườ
ng ho
ạ
t
độ
ng có hi
ệ
u qu
ả
như:
h
ạ
n ch
ế

ả
nh h
ưở
ng c
ủ
a

độ
c quy
ề
n, t
ì
nh tr
ạ
ng vô chính ph
ủ
d
ẫ
n
đế
n kh
ủ
ng
ho
ả
ng kinh t
ế
, th
ấ
t nghi
ệ
p, ô nhi
ễ
m môi tr
ườ
ng c
ụ

th
ể

đố
i v
ớ
i các t
ổ
ch
ứ
c
độ
c quy
ề
n, l
ợ
i d
ụ
ng ưu th
ế
c
ủ
a m
ì
nh có th
ể
quy
đị
nh giá c
ả

để
thu l
ợ
i nhu
ậ
n
và do đó phá v
ỡ
ưu th
ế
c
ạ
nh tranh hoàn h
ả
o. V
ì
v
ậ
y c
ầ
n có s
ự
can thi
ệ
p c
ủ
a
Nhà n
ướ

c
để
h
ạ
n ch
ế

độ
c quy
ề
n,
đả
m b
ả
o t
ì
nh tr
ạ
ng hi
ệ
u qu
ả
c
ủ
a c
ạ
nh tranh
th
ị
tr

ườ
ng. C
ò
n
đố
i v
ớ
i nh
ữ
ng ho
ạ
t
độ
ng tiêu c
ự
c bên ngoài c
ũ
ng d
ẫ
n
đế
n
không hi
ệ
u qu
ả
c
ủ
a ho
ạ

t
độ
ng th
ị
tr
ườ
ng như ô nhi
ễ
m nguôn n
ướ
c và không
khí, khai thác
đế
n c
ạ
n ki
ệ
t tài nguyên khoáng s
ả
n và
đò
i h
ỏ
i Nhà n
ướ
c ph
ả
i
can thi
ệ

p. V
ì
v
ậ
y Nhà n
ướ
c ph
ả
i s
ử
d
ụ
ng
đế
n lu
ậ
t pháp
để
ngăn ch
ặ
n nh
ữ
ng
tác
độ
ng tiêu c
ự
c đó.
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
14
- Cùng v
ớ
i các m
ụ
c tiêu trên th
ì
Nhà c
ò
n có m
ụ
c tiêu quan tr
ọ
ng khác
để
giúp cho n
ề
n kinh t
ế
phát tri
ể
n lành m
ạ
nh đó là gi
ả
i quy
ế
t nh
ữ

ng v
ấ
n
đề

n
ả
y sinh trong quá tr
ì
nh phát tri
ể
n kinh t
ế
. Như
đã
nói cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng là cơ
ch
ế
t
ố
t nh
ấ
t
để

đi
ề
u ti
ế
t m
ộ
t n
ề
n kinh t
ế
có hi
ệ
u qu
ả
, tuy nhiên cơ ch
ế
th
ị

tr
ườ
ng có m
ộ
t lo
ạ
t nh
ữ
ng khuy
ế
t t

ậ
t v
ì
v
ậ
y
ở
n
ướ
c ta n
ề
n kinh t
ế
do cơ ch
ế
th
ị

tr
ườ
ng đi
ề
u ti
ế
t ph
ả
i có s
ự
can thi
ệ

p c
ủ
a Nhà n
ướ
c vào kinh t
ế
nh
ằ
m s
ử
a ch
ữ
a
nh
ữ
ng th
ấ
t b
ạ
i c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng
đả
m b
ả
o cho n

ề
n kinh t
ế
phát tri
ể
n
ổ
n
đị
nh, hi
ệ
u
qu
ả
và
đạ
t
đượ
c công b
ằ
ng x
ã
h
ộ
i.
Ở
n
ướ
c ta,
để

đạ
t
đượ
c các m
ụ
c tiêu đó th
ì
không ph
ả
i là vi
ệ
c nói mà
làm ngay
đượ
c, mà nó là c
ả
m
ộ
t quá tr
ì
nh. Quá tr
ì
nh đó không ch
ỉ

đò
i h
ỏ
i

không có s
ự
can thi
ệ
p c
ủ
a Nhà n
ướ
c mà nó c
ò
n
đò
i h
ỏ
i s
ự
n
ỗ
l
ự
c c
ủ
a các t
ổ

ch
ứ
c, các doanh nghi
ệ
p và c

ủ
a m
ỗ
i thành viên trong x
ã
h
ộ
i. V
ì
m
ụ
c đích cu
ố
i
cùng không ch
ỉ
có l
ợ
i cho Nhà n
ướ
c, cho n
ề
n kinh t
ế
mà c
ò
n có l
ợ
i cho m
ỗ

i
gia đinh, m
ỗ
i thành viên trong x
ã
h
ộ
i.
2.2. Các ch
ứ
c năng qu
ả
n l
ý
v
ĩ
mô n
ề
n kinh t
ế
Nhà n
ướ
c.
Trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr

ườ
ng, Nhà n
ướ
c
đượ
c quan ni
ệ
m v
ớ
i tư cách là
cơ quan quy
ề
n l
ự
c chính tr
ị
b
ả
o v
ệ
l
ợ
i ích c
ủ
a toàn dân và là ch
ủ
s
ở
h
ữ

u
đạ
i
di
ệ
n cho toàn dân
đố
i v
ớ
i tài s
ả
n qu
ố
c gia. Do đó, Nhà n
ướ
c c
ầ
n th
ự
c hi
ệ
n
đúng các ch
ứ
c năng ch
ủ
y
ế
u trong l
ĩ

nh v
ự
c qu
ả
n l
ý
v
ề
kinh t
ế
.
a.
Đị
nh ra khuôn kh
ổ
pháp lu
ậ
t,
đề
ra h
ệ
th
ố
ng pháp l
ý
, trên cơ s
ở
đó
đặ
t ra nh

ữ
ng đi
ề
ulu
ậ
t cơ b
ả
n v
ề
quy
ề
n s
ở
h
ữ
u tài s
ả
n và ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a th
ị

tr
ườ
ng, quy
đị

nh ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
mà các doanh nghi
ệ
p và ng
ườ
i tiêu dùng
trong m
ọ
i thành ph
ầ
n kinh t
ế
ph
ả
i tuân theo. Các khung pháp lu
ậ
t đó ph
ả
i
đả
m b
ả
o
đượ
c tính dân ch

ủ
s
ự
b
ì
nh
đẳ
ng các cơ may
để
m
ọ
i công dân có th
ể

tham gia các ho
ạ
t
độ
ng th
ị
tr
ườ
ng mà không ai b
ị
ngăn c
ả
n. Ngoài ra, Chính
ph
ủ
c

ũ
ng như chính quy
ề
n các c
ấ
p c
ò
n l
ậ
p nên m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng các quy
đị
nh chi
ti
ế
t nh
ằ
m t
ạ
o nên m
ộ
t môi tr
ườ
ng thu
ậ

n l
ợ
i, lành m
ạ
nh và t
ạ
o nên hành lang
an toàn cho s
ự
phát tri
ể
n có hi
ệ
u qu
ả
các ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i.
Đố
i v
ớ
i

Vi
ệ
t Nam, do h
ệ
th
ố
ng ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
c
ò
n đơn sơ, chưa t
ạ
o
đượ
c môi
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
15
tr
ườ
ng kinh doanh lành m
ạ
nh n
ề
n ch

ứ
c năng này chưa
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n
đầ
y
đủ
.
Do đó, chúng ta c
ầ
n
đổ
i m
ớ
i vi
ệ
c xây d
ự
ng, ban hành và th
ự
c thi lu
ậ
t pháp
đáp
ứ
ng yêu c

ầ
u qu
ả
n l
ý
kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i.
Đố
i v
ớ
i Vi
ệ
t Nam, do h
ệ
th
ố
ng ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
c
ò
n đơn sơ, chưa t

ạ
o
đượ
c môi tr
ườ
ng kinh doanh lành m
ạ
nh
nên ch
ứ
c năng này chưa
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n
đầ
y
đủ
. Do đó, chúng ta c
ầ
n
đổ
i m
ớ
i
vi
ệ
c xây d

ự
ng, ban hành và th
ự
c thi lu
ậ
t pháp đáp
ứ
ng yêu c
ầ
u qu
ả
n l
ý
kinh t
ế

x
ã
h
ộ
i theo cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng, b
ả
o
đả

m tính h
ệ
th
ố
ng c
ủ
a lu
ậ
t và các văn b
ả
n
d
ướ
i lu
ậ
t, chú
ý

đế
n lu
ậ
t pháp và các thông l
ệ
qu
ố
c t
ế
, kh
ẩ
n trương xây d

ự
ng
và ban hành h
ệ
th
ố
ng lu
ậ
t kinh t
ế
, lu
ậ
t b
ả
o v
ệ
môi tr
ườ
ng … và ph
ổ
c
ậ
p cho
toàn dân.
b.
Ổ
n
đị
nh và c
ả

i thi
ệ
n các ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
.
Bàn tay vô h
ì
nh c
ủ
a cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng có th
ể
t
ạ
o ra nhi
ề
u y
ế
u t
ố
cho n

ề
n
kinh t
ế
nhưng nó c
ũ
ng không tránh kh
ỏ
i chu k
ỳ
kinh doanh d
ẫ
n t
ớ
i l
ạ
m phát,
th
ấ
t nghi
ệ
p. N
ế
u Nhà n
ướ
c buông l
ỏ
ng cho th
ị
tr

ườ
ng v
ậ
n
độ
ng th
ì
bi
ế
n
độ
ng
đó r
ấ
t r
õ
, ch
ẳ
ng h
ạ
n th
ờ
i k
ỳ
siêu l
ạ
m phát
ở

Đứ

c năm 20 hay th
ờ
i
đạ
i suy
thoái c
ủ
a M
ỹ
nh
ữ
ng năm 30. Nh
ữ
ng kinh nghi
ệ
m đó
đã
giúp chúng ta nh
ậ
n ra
m
ộ
t đi
ề
u b
ổ
ích r
ằ
ng Nhà n
ướ

c XHCN c
ầ
n ph
ả
i t
ì
m ra m
ọ
i cách
để
ki
ể
m soát
và ngăn ch
ặ
n nh
ữ
ng thăng tr
ầ
m c
ủ
a chu k
ỳ
kinh doanh thông qua các chính
sách kinh t
ế
như chính sách tài chính và chính sách ti
ề
n t
ệ

để
gi
ả
m biên
độ

dao
độ
ng c
ủ
a chu k
ỳ
kinh doanh, h
ạ
n ch
ế
th
ấ
t nghi
ệ
p l
ạ
m phát.
Ở
n
ướ
c ta
Chính ph
ủ

c
ầ
n ho
ạ
t
độ
ng có hi
ệ
u qu
ả
, s
ử
d
ụ
ng chính sách tài chính và chính
sách ti
ề
n t
ệ
tác
độ
ng có l
ợ
i
đế
n s
ả
n l
ượ
ng, vi

ệ
c làm, thu nh
ậ
p và giá c
ả
, t
ạ
o
nên s
ự
phát tri
ể
n nh
ị
p nhàng, năng
độ
ng c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
.
c. Ch
ứ
c năng hi
ệ
u qu
ả
kinh t

ế
.
Cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng có th
ể
d
ẫ
n t
ớ
i m
ộ
t s
ố
th
ấ
t b
ạ
i, làm gi
ả
m hi
ệ
u qu
ả
c
ủ

a
s
ả
n xu
ấ
t và tiêu dùng. Do đó Nhà n
ướ
c c
ầ
n phân b
ổ
tài nguyên và ngu
ồ
n l
ự
c
sao cho
đả
m b
ả
o hi
ệ
u qu
ả
kinh t
ế
, ngăn ch
ặ
n nh
ữ

ng hành
độ
ng b
ấ
t ch
ấ
p lu
ậ
t
l
ệ
, nh
ữ
ng tư t
ưở
ng c
ạ
nh tranh không lành m
ạ
nh,
đồ
ng th
ờ
i có các chính sách
và k
ế
t ho
ạ
ch d
ẫ

n d
ắ
t n
ề
n kinh t
ế

để
giúp nhà doanh nghi
ệ
p l
ự
a ch
ọ
n s
ả
n xu
ấ
t
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
16
cái g
ì
, s
ả
n xu
ấ
t như th

ế
nào và phân ph
ố
i cho ai
để
s
ả
n xu
ấ
t có hi
ệ
u qu
ả
cao
nh
ấ
t.
d. Ch
ứ
c năng công b
ằ
ng x
ã
h
ộ
i.
Phân ph
ố
i là m
ộ

t khâu không th
ể
thi
ế
u
đượ
c c
ủ
a quá tr
ì
nh tái s
ả
n xu
ấ
t.
Nó n
ố
i li
ề
n s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tiêu dùng, ph
ụ
c v
ụ
và thúc

đẩ
y s
ả
n xu
ấ
t, nó ph
ả
n ánh
quan h
ệ
gi
ữ
a l
ợ
i ích c
ủ
a m
ỗ
i thành viên và l
ợ
i ích c
ủ
a toàn x
ã
h
ộ
i. Cơ ch
ế
th
ị

tr
ườ
ng có th
ể
giúp chúng ta s
ử
d
ụ
ng có hi
ệ
u qu
ả
ngu
ồ
n v
ố
n, v
ậ
t tư, s
ứ
c lao
độ
ng giúp các nhà doanh nghi
ệ
p s
ả
n xu
ấ
t nh

ữ
ng hàng hoá phù h
ợ
p v
ớ
i yêu
c
ầ
u th
ị
tr
ườ
ng.
Nhưng ngay c
ả
trong tr
ườ
ng h
ợ
p hoàn h
ả
o như ng
ườ
i ta mô t
ả
th
ì
nó
c
ò

n có nh
ữ
ng h
ạ
n ch
ế
b
ở
i v
ì
hàng hoá
đượ
c s
ả
n xu
ấ
t và tiêu th
ụ
theo ti
ế
ng g
ọ
i
c
ủ
a l
ợ
i nhu
ậ
n ch

ứ
không ph
ả
i theo
ướ
c nguy
ệ
n c
ủ
a m
ọ
i t
ầ
ng l
ớ
p. Do đó trong
x
ã
h
ộ
i s
ẽ
n
ả
y sinh r
ấ
t nhi
ề
u nh
ữ

ng s
ự
b
ấ
t b
ì
nh
đẳ
ng l
ớ
n trong n
ề
n kinh t
ế
v
ề

thu nh
ậ
p, cơ may…, nhi
ề
u ngh
ị
ch c
ả
nh c
ò
n t
ồ
n t

ạ
i. Trong nh
ữ
ng tr
ườ
ng h
ợ
p
này, th
ị
tr
ườ
ng v
ẫ
n làm đúng ch
ứ
c năng c
ủ
a nó là
đặ
t hàng vào tay ng
ườ
i có
th
ể
tr
ả
ti
ề
n nhi

ề
u nh
ấ
t. V
ì
v
ậ
y Nhà n
ướ
c
ầ
n có nh
ữ
ng bi
ệ
n pháp đi
ề
u ti
ế
t
để

đạ
t
đượ
c công b
ằ
ng x
ã
h

ộ
i thông qua nh
ữ
ng chính sách nh
ữ
ng công c
ụ
pháp
lu
ậ
t.
III. Các công c
ụ
và bi
ệ
n pháp
đổ
i m
ớ
i, tăng c
ườ
ng vai tr
ò
qu
ả
n l
ý

kinh t
ế

c
ủ
a Nhà n
ướ
c
ở
n
ướ
c ta hi
ệ
n nay.
Đạ
i h
ộ
i
Đả
ng l
ầ
n th
ứ
VIII kh
ẳ
ng
đị
nh sau hơn tám năm th
ự
c hi
ệ
n ngh
ị

quy
ế
t
Đạ
i h
ộ
i VI, công cu
ộ
c
đổ
i m
ớ
i
ở
n
ướ
c ta
đã

đạ
t
đượ
c nh
ữ
ng thành t
ự
u
r
ấ

t quan tr
ọ
ng. N
ề
n kinh t
ế
có nh
ữ
ng chuy
ể
n bi
ế
n tích c
ự
c, b
ướ
c
đầ
u h
ì
nh
thành n
ề
n kinh t
ế
hàng hoá nhi
ề
u thành ph
ầ
n, v

ậ
n
độ
ng theo cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng
có s
ự
qu
ả
n l
ý
c
ủ
a Nhà n
ướ
c. Ngu
ồ
n l
ự
c s
ả
n xu
ấ
t c
ủ

a x
ã
h
ộ
i
đượ
c huy
độ
ng t
ố
t
hơn, t
ố
c
độ
l
ạ
m phát
đượ
c k
ề
m ch
ế
,
đầ
u tư n
ướ
c ngoài vào trong n
ướ
c tăng,

đờ
i s
ố
ng v
ậ
t ch
ấ
t và tinh th
ầ
n c
ủ
a nhân dân
đượ
c nâng cao… Tuy nhiên,
nhưng k
ế
t qu
ả
do
đổ
i m
ớ
i đem l
ạ
i c
ò
n h
ạ
n ch
ế

và chưa v
ữ
ng ch
ắ
c. Do nh
ữ
ng
thi
ế
u sót ch
ủ
quan và nh
ữ
ng tác
độ
ng b
ấ
t l
ợ
i c
ủ
a y
ế
u t
ố
khách quan, bên c
ạ
nh
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
17
nh
ữ
ng nhân t
ố
tích c
ự
c
đượ
c phát huy, t
ì
nh h
ì
nh kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng theo
đị
nh
h
ướ
ng x
ã
h
ộ
i ch

ủ
ngh
ĩ
a, th
ể
ch
ế
, b
ộ
máy và cán b
ộ
qu
ả
n l
ý
chưa theo k
ị
p, c
ò
n
nhi
ề
u lúng túng.
Tr
ướ
c t
ì
nh h
ì
nh khó khăn và ph

ứ
c t
ạ
p đó, Nhà n
ướ
c c
ầ
n ph
ả
i s
ử
d
ụ
ng
nh
ữ
ng công c
ụ
g
ì
, có nh
ữ
ng bi
ệ
n pháp g
ì

để
nâng cao hi
ệ

u l
ự
c qu
ả
n l
ý
, phát
huy vai tr
ò
c
ủ
a m
ì
n trong vi
ệ
c
ổ
n
đị
nh n
ề
n kinh t
ế
, đưa
đấ
t n
ướ
c v
ượ
t qua m

ọ
i
khó khăn, th
ử
thách.
3.1. Các công c
ụ
qu
ả
n l
ý
kinh t
ế
Nhà n
ướ
c.
Để

đạ
t
đượ
c m
ụ
c tiêu va th
ự
c hi
ệ
n nh
ữ
ng ch

ứ
c năng c
ủ
a m
ì
nh, Nhà
n
ướ
c ph
ả
i s
ử
d
ụ
ng nh
ữ
ng công c
ụ
sau:
a. Pháp lu
ậ
t
Lu
ậ
t pháp t
ạ
o ra m
ộ
t hành lang pháp l
ý

cho các ch
ủ
th
ể
kinh t
ế
ho
ạ
t
độ
ng trong an toàn và trong tr
ậ
t t
ự
. S
ự
t
ồ
n t
ạ
i c
ủ
a pháp lu
ậ
t là m
ộ
t nhu c
ầ
u
khách quan b

ắ
t ngu
ồ
n t
ừ
chính nh
ữ
ng
đò
i h
ỏ
i c
ủ
a các quan h
ệ
kinh t
ế
trong
n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng. Pháp lu
ậ
t hoàn toàn không ph
ả

i là phương ti
ệ
n sáng
t
ạ
o ra các quan h
ệ
kinh t
ế
mà nó là "phươn ti
ệ
n hoá" các giá tr
ị
x
ã
h
ộ
i vói
ệ
t
nam có c
ủ
a các quan h
ệ
kinh t
ế
. Chính v
ì
th
ế

, pháp lu
ậ
t kinh t
ế
là các hành
lang, các khung pháp l
ý

ổ
n
đị
nh, chính th
ứ
c mà trong đó các quan h
ệ
kinh t
ế

đượ
c t
ự
do t
ồ
n t
ạ
i và phát tri
ể
n phù h
ợ
p v

ớ
i giá tr
ị
v
ố
n có c
ủ
a nó,
đượ
c x
ã
h
ộ
i
th
ừ
a nh
ậ
n.
Nh
ì
n chung, h
ệ
th
ố
ng pháp lu
ậ
t c
ủ
a n

ướ
c ta hi
ệ
n nay c
ò
n chưa
đầ
y
đủ

và chưa
đồ
ng b
ộ
, do đó tr
ướ
c m
ắ
t Nhà n
ướ
c c
ầ
n ban hành s
ớ
m các b
ộ
lu
ậ
t
c

ò
n thi
ế
t
để
làm n
ề
n t
ả
ng cho ho
ạ
t
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh. Yêu c
ầ
u cơ b
ả
n
đố
i v
ớ
i h
ệ
th
ố
ng pháp lu

ậ
t
ở
n
ướ
c ta là ph
ả
i
đả
m b
ả
o kinh t
ế

ổ
n
đị
nh và phát
tri
ể
n b
ả
o v
ệ
l
ợ
i ích công dân,
đả
m b
ả

o công b
ằ
ng x
ã
h
ộ
i. Ho
ạ
t
độ
ng này
đượ
c
xem là m
ộ
t ho
ạ
t
độ
ng có
ý
ngh
ĩ
a kinh t
ế
, chính tr
ị
, khoa h
ọ
c r

ấ
t quan tr
ọ
ng,
đò
i h
ỏ
i ph
ả
i
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n công minh, b
ả
o
đả
m s
ự
b
ì
nh
đẳ
ng hoàn toàn c
ủ
a
m
ọ

i công dân tr
ướ
c pháp lu
ậ
t
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
18
b. K
ế
ho
ạ
ch hoá n
ề
n kinh t
ế
hàng hoá nhi
ề
u thành ph
ầ
n theo
đị
nh
h
ướ
ng x
ã
h
ộ

i ch
ủ
ngh
ĩ
a.
K
ế
ho
ạ
ch hoá là quá tr
ì
nh nh
ậ
n th
ứ
c và v
ậ
n d
ụ
ng t
ổ
ng h
ợ
p các quy lu
ậ
t
khách quan, tr
ướ
c h
ế

t là quy lu
ậ
t kinh t
ế
trong đó có các quy lu
ậ
t c
ủ
a th
ị

tr
ườ
ng
để
xây d
ự
ng các k
ế
ho
ạ
ch phát tri
ể
n kinh t
ế
và x
ã
h
ộ
i.

K
ế
ho
ạ
ch hoá là công c
ụ
ch
ủ
y
ế
u c
ủ
a qu
ả
n l
ý
kinh t
ế
. Bàn v
ề
v
ấ
n
đề

này, Lênin vi
ế
t:"S
ự
cân

đố
i th
ườ
ng xuyên
đượ
c duy tr
ì
m
ộ
t cách có
ý
th
ứ
c,
b
ả
n thân nó
đã
nói lên tính k
ế
ho
ạ
ch". Như v
ậ
y, tính cân
đố
i v
ừ
a là thu
ộ

c tính
v
ừ
a là phương pháp l
ậ
p k
ế
ho
ạ
ch. K
ế
ho
ạ
ch hoá
ở
đây ph
ả
i xu
ấ
t phát t
ừ
th
ị

tr
ườ
ng, nó chú
ý

đặ

c bi
ệ
t
đế
n vi
ệ
c phân tích các y
ế
u t
ố
ánh th
ưở
ng
đế
n m
ứ
c
cung và c
ầ
u. K
ế
ho
ạ
ch hoá ch
ủ
y
ế
u là nh
ữ
ng thông tin và ch

ỉ
tiêu h
ướ
ng d
ẫ
n
để
các nhà doanh nghi
ệ
p có m
ộ
t cách nh
ì
n dài h
ạ
n v
ề
n
ề
n kinh t
ế
.
K
ế
ho
ạ
ch hoá thúc
đẩ
y nhanh chóng quá tr
ì

nh phân công lao
độ
ng, t
ạ
o
đi
ề
u ki
ệ
n v
ậ
t ch
ấ
t cho s
ự
v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng, t
ạ
o đi
ề
u ki

ệ
n
để
cung c
ầ
u
g
ặ
p nhau.
Trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng c
ầ
n phân bi
ệ
t hai k
ế
ho
ạ
ch: K
ế
ho
ạ
ch kinh

t
ế
- x
ã
h
ộ
i (v
ĩ
mô) va k
ế
ho
ạ
ch kinh doanh (vi mô). K
ế
ho
ạ
ch kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i
là k
ế
ho
ạ
ch có
đị
nh h

ướ
ng, h
ướ
ng d
ẫ
n do Nhà n
ướ
c xây d
ự
ng nh
ằ
m
đị
nh
h
ướ
ng phát tri
ể
n và cân
đố
i cho toàn b
ộ
n
ề
n kinh t
ế
qu
ố
c dân. K
ế

ho
ạ
ch này
v
ừ
a t
ạ
o ra môi tr
ườ
ng cho s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh, v
ừ
a
đả
m b
ả
o s
ự
th
ố
ng nh
ấ
t
gi
ữ
a tăng tr
ưở

ng kinh t
ế
v
ớ
i công b
ằ
ng và ti
ế
n b
ộ
x
ã
h
ộ
i. K
ế
ho
ạ
ch s
ả
n xu
ấ
t
kinh doanh là k
ế
ho
ạ
ch hành
độ
ng, k

ế
ho
ạ
ch làm ăn, mua bán do các doanh
nghi
ệ
p xây d
ự
ng và quy
ế
t
đị
nh d
ự
a theo k
ế
ho
ạ
ch Nhà n
ướ
c và th
ị
tr
ườ
ng. K
ế

ho
ạ
ch này ph

ả
i
đạ
t m
ụ
c tiêu v
ừ
a tho
ả
m
ã
n nhu c
ầ
u x
ã
h
ộ
i v
ừ
a thu l
ợ
i nhu
ậ
n
t
ố
i đa.
Như v
ậ
y k

ế
ho
ạ
ch kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i không hoàn toàn ph
ụ
thu
ộ
c vào th
ị

tr
ườ
ng mà có th
ể
đi
ề
u ti
ế
t th
ị
tr
ườ
ng c
ò

n có k
ế
ho
ạ
ch s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh
ph
ả
i g
ắ
n ch
ặ
t v
ớ
i th
ị
tr
ườ
ng, coi th
ị
tr
ườ
ng là m
ệ
nh l
ệ
nh

đố
i t
ượ
ng c
ủ
a k
ế

ho
ạ
ch. M
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a k
ế
ho
ạ
ch và th
ị
tr
ườ
ng là m
ố
i liên h
ệ
gi
ữ

a ch
ủ
quan
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
19
và khách quan. V
ì
v
ậ
y k
ế
ho
ạ
ch ch
ỉ
phù h
ợ
p v
ớ
i hi
ệ
n th
ự
c phát tri
ể
n kinh t
ế

khi v
ậ
n d
ụ
ng đúng
đắ
n t
ổ
ng h
ợ
p các quy lu
ậ
t khách quan trong quá tr
ì
nh xây
d
ự
ng chúng.
c .Chính sách tài chính.
Chính sách tài chính ch
ủ
y
ế
u th
ể
hi
ệ
n
ở
hai n

ộ
i dung thu và chi tiêu c
ủ
a
Chính ph
ủ
, t
ừ
đó tác
độ
ng vào t
ổ
ng cung và t
ổ
ng c
ầ
u, s
ả
n l
ượ
ng, giá c
ả
và
vi
ệ
c làm.
Khi chính sách ta
ì
chính
đượ

c áp d
ụ
ng
để
gi
ả
m ho
ặ
c thoát kh
ỏ
i suy
thoái kinh t
ế
th
ì

đượ
c g
ọ
i là chính sách tài chính m
ở
r
ộ
ng. Chính sách này tác
độ
ng thông qua hai con
đườ
ng: Tăng chi tiêu Chính ph
ủ

để
tăng t
ổ
ng c
ầ
u
ho
ặ
c gi
ả
m thu
ế

để
kích thích tiêu dùng và
đầ
u tư.
V
ề
v
ấ
n
đề
tăng chi tiêu c
ủ
a Chính ph
ủ
, Nhà n
ướ
c c

ầ
n ưu cho các kho
ả
n
đầ
u tư xây d
ự
ng k
ế
t c
ấ
u h
ạ
t
ầ
ng, c
ấ
p phát cho s
ự
nghi
ệ
p ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
,
chi cho các ho
ạ

t
độ
ng thông tin d
ự
báo, t
ạ
o môi tr
ườ
ng ho
ạ
t
độ
ng thu
ậ
n l
ợ
i
cho các doanh nghi
ệ
p,
đẩ
y m
ạ
nh s
ả
n xu
ấ
t hàng hoá công c
ộ
ng, tăng đơn

đặ
t
hàng mua và nh
ữ
ng kho
ả
n chi khác. Như v
ậ
y s
ẽ
làm tăng t
ổ
ng c
ầ
u, qua đó tác
độ
ng kích thích làm tăng t
ổ
ng cung, do đó gi
ả
i quy
ế
t
đượ
c v
ấ
n
đề
suy thoái và
th

ấ
t nghi
ệ
p.
V
ề
v
ấ
n
đề

đầ
u tư và gi
ả
m thu
ế
, như ta
đã
bi
ế
t, thu
ế
là ngu
ồ
n thu ch
ủ

y
ế
u cho ngân sách Nhà n

ướ
c c
ủ
a b
ấ
t c
ứ
qu
ố
c gia nào. Trong các công c
ụ

kinh t
ế
mà Nhà n
ướ
c s
ử
d
ụ
ng
để
qu
ả
n l
ý
n
ề
n kinh t
ế

x
ã
h
ộ
i, thu
ế
có vai tr
ò
r
ấ
t
quan tr
ọ
ng. N
ế
u chính sách thu
ế
ban hành h
ợ
p l
ý
, phù h
ợ
p v
ớ
i kh
ả
năng c
ủ
a

n
ề
n kinh t
ế
th
ì
nó s
ẽ
thúc
đẩ
y n
ề
n kinh t
ế
tăng tr
ưở
ng
ổ
n
đị
nh và lâu dài.
Ng
ượ
c l
ạ
i, m
ộ
t chính sách thu
ế
không phù h

ợ
p s
ẽ
gây tr
ở
ng
ạ
i l
ớ
n cho n
ề
n
kinh t
ế
, th
ậ
m trí có th
ể
gây nên kh
ủ
ng ho
ả
ng kinh t
ế
và r
ố
i lo
ạ
n chính tr
ị

.
Trong đi
ề
u ki
ệ
n hi
ệ
n nay, khi vi
ệ
c giao lưu kinh t
ế
ngày càng m
ở
r
ộ
ng trên
ph
ạ
m vi toàn th
ế
gi
ớ
i th
ì
phương h
ướ
ng chung
để
s
ử

a
đổ
i hoàn thi
ệ
n chính
sách thu
ế
là m
ở
r
ộ
ng di
ệ
n tích đánh thu
ế
và h
ạ
b
ớ
t m
ứ
c thu
ế
, thu h
ẹ
p
độ

chênh l
ệ

ch gi
ữ
a các m
ứ
c thu
ế
. Vi
ệ
c làm này s
ẽ
kích thích tiêu dùng và
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
20
khuy
ế
n khích các doanh nghi
ệ
p phát tri
ể
n s
ả
n xu
ấ
t và kinh doanh s
ả
n ph
ẩ
m,

hàng hoá d
ị
ch v
ụ
thi
ế
t y
ế
u nh
ằ
m đáp
ứ
ng nhu c
ầ
u s
ả
n xu
ấ
t và tiêu dùng c
ủ
a
nhân dân.
Đồ
ng th
ờ
i,
độ
ng viên các doanh nghi
ệ
p

đầ
u tư v
ố
n vào các d
ự
án
để

m
ở
r
ộ
ng và phát tri
ể
n s
ả
n xu
ấ
t,
độ
ng viên các doanh nghi
ệ
p phát tri
ể
n s
ả
n
xu
ấ
t kinh doanh c

ả

ở
nh
ữ
ng vùng có đi
ề
u ki
ệ
n t
ự
nhiên, kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i không
thu
ậ
n l
ợ
i. Như v
ậ
y s
ẽ
thúc
đẩ
y kinh t
ế

phát tri
ể
n, t
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n gi
ả
i quy
ế
t vi
ệ
c
làm trong n
ướ
c.
Khi chính sách tài chính
đượ
c áp d
ụ
ng
để
gi
ả
m l
ạ
m phát th
ì

đượ
c g
ọ
i là
chính sách tài chính th
ắ
t ch
ặ
t. Nó c
ũ
ng tác
độ
ng
đế
n các bi
ế
n c
ố
c
ủ
a n
ề
n kinh
t
ế
v
ĩ
mô thông qua hai con
đườ

ng: gi
ả
m chi tiêu Chính ph
ủ
ho
ặ
c tăng thu
ế
.
Gi
ả
m chi tiêu c
ủ
a Chính ph
ủ
như gi
ả
m chi tiêu cho các ho
ạ
t
độ
ng
đầ
u
tư xây d
ự
ng k
ế
t c
ấ

u h
ạ
t
ầ
ng, c
ấ
p phát s
ự
nghi
ệ
p ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
… d
ẫ
n
đế
n gi
ả
m c
ầ
u c
ủ
a x
ã
h
ộ

i, b
ì
nh
ổ
n v
ậ
n giá và h
ạ
n ch
ế

đượ
c l
ạ
m phát.
Tăng thu
ế
d
ẫ
n
đế
n làm gi
ả
m thu nh
ậ
p, gi
ả
m tiêu dùng,
đầ
u tư d

ẫ
n
đế
n
gi
ả
m nhu c
ầ
u x
ã
h
ộ
i và làm cho giá c
ả
đi vào
ổ
n
đị
nh, h
ạ
n ch
ế

đượ
c l
ạ
m phát.
Ngoài nh
ữ
ng công c

ụ

đã
nêu trên, Nhà n
ướ
c c
ò
n có th
ể
s
ử
d
ụ
ng nhi
ề
u
công c
ụ
khác nhu: Chính sách ti
ề
n t
ệ
, chính sách ti
ề
n lương - b
ả
o hi
ể
m, chính
sách kinh t

ế

đố
i ngo
ạ
i, chính sách d
ự
tr
ữ
qu
ố
c gia…
3.2. Các bi
ệ
n pháp
đổ
i m
ớ
i tăng c
ườ
ng vai tr
ò
qu
ả
n l
ý
v
ĩ
mô n
ề

n kinh
t
ế

ở
n
ướ
c ta.
Ở
n
ướ
c ta, giai đo
ạ
n hi
ệ
n nay, vi
ệ
c tăng c
ườ
ng hơn n
ữ
a vai tr
ò
qu
ả
n l
ý

c
ủ

a Nhà n
ướ
c trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng ngày càng c
ấ
p thi
ế
t và không c
ò
n
cách nào khác là ph
ả
i thúc
đẩ
y m
ạ
nh
đổ
i m
ớ
i, hoàn thi
ệ
n các công c

ụ
qu
ả
n l
ý

v
ĩ
mô c
ủ
a Nhà n
ướ
c.
a.
Đổ
i m
ớ
i và b
ổ
sung h
ệ
th
ố
ng pháp lu
ậ
t.
Ti
ế
p t
ụ

c
đổ
i m
ớ
i và b
ổ
sung h
ệ
th
ố
ng pháp lu
ậ
t, nh
ấ
t là lu
ậ
t kinh t
ế
, lu
ậ
t
b
ả
o v
ệ
môi tr
ườ
ng. Tăng c
ườ
ng k

ỹ
thu
ậ
t trong vi
ệ
c ch
ấ
p hành chính sách, ch
ế

độ
c
ủ
a Nhà n
ướ
c. B
ả
o
đả
m tính h
ệ
th
ố
ng c
ủ
a lu
ậ
t pháp và các văn b
ả
n d

ướ
i
lu
ậ
t chú
ý

đế
n lu
ậ
t pháp và thông l
ệ
qu
ố
c t
ế
. Phát tri
ể
n các h
ì
nh th
ứ
c d
ị
ch v
ụ

Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú

21
pháp l
ý
, ph
ổ
thông c
ậ
p lu
ậ
t cho toàn dân - ki
ệ
n toàn b
ộ
máy ki
ể
m tra vi
ệ
c thi
hành pháp lu
ậ
t, nghiên c
ứ
u thành l
ậ
p toà án kinh t
ế
.
b.
Đổ
i m

ớ
i và nâng cao ch
ấ
t l
ượ
ng k
ế
ho
ạ
ch.
Công b
ố
k
ế
ho
ạ
ch hoá qua th
ờ
i gian
đổ
i m
ớ
i
đã
có m
ộ
t s
ố
b
ướ

c ti
ế
n b
ộ
:
chuy
ể
n t
ừ
k
ế
ho
ạ
ch pháp l
ệ
nh sang k
ế
ho
ạ
ch hoá
đị
nh h
ướ
ng d
ẫ
n ho
ạ
t
độ
ng

cu
ả
các thành ph
ầ
n kinh t
ế
. C
ầ
n ti
ế
p t
ụ
c
đổ
i m
ớ
i nâng cao k
ế
ho
ạ
ch, xác
đị
nh
nh
ữ
ng cân
đố
i l
ớ
n, h

ướ
ng d
ẫ
n ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a các thành ph
ầ
n kinh t
ế
l
ấ
y th
ị

tr
ườ
ng làm
đố
i t
ượ
ng chính và căn c
ứ
quan tr
ọ
ng. S
ử

d
ụ
ng chương tr
ì
nh m
ụ
c
tiêu, chính sách
đầ
u tư tín d
ụ
ng…
để
t
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n và h
ướ
ng d
ẫ
n s
ự
phát tri
ể
n
c
ủ

a các thành ph
ầ
n kinh t
ế
, nâng cao tr
ì
nh
độ
d
ự
báo kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i trong
công tác k
ế
ho
ạ
ch.
c.
Đổ
i m
ớ
i ngân sách.
L
ĩ
nh v

ự
c tài chính ti
ề
n t
ệ
th
ờ
i gian qua
đã
có m
ộ
t b
ướ
c
đổ
i m
ớ
i nhưng
nh
ì
n chung c
ò
n y
ế
u kém, đáng chú
ý
là hi
ệ
n t
ượ

ng th
ấ
t thu thu
ế
và b
ộ
i chi
ngân sách c
ò
n l
ớ
n. Nhà n
ướ
c h
ầ
u như th
ả
n
ổ
i phân ph
ố
i thu nh
ậ
p, các xí
nghi
ệ
p qu
ố
c doanh. Ngân hàng chưa tr
ở

thành trung tâm thanh toán và tín
d
ụ
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i. V
ì
th
ế
c
ầ
n
đổ
i m
ớ
i căn b
ả
n h
ệ
th
ố
ng tài chính ti
ề
n t
ệ
, xây

d
ự
ng chính sách tài chính qu
ố
c gia và th
ự
c hi
ệ
n h
ệ
th
ố
ng c
ả
i cách tài chính
theo h
ướ
ng khai thác ti
ề
m năng c
ủ
a các t
ầ
ng l
ớ
p dân cư
để
phát tri
ể
n kinh t

ế
,
nâng cao ngu
ồ
n thu cho ngân sách, t
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n gây s
ứ
c ép bu
ộ
c các đn t
ì
m
t
ò
i bi
ệ
n pháp nâng cao hi
ệ
u qu
ả
kinh doanh, th
ự
c hi
ệ
n phân ph

ố
i h
ợ
p l
ý
thu
nh
ậ
p qu
ố
c dân, gi
ả
i quy
ế
t đúng
đắ
n m
ố
i quan h
ệ
gi
ữ
a tích lu
ỹ
và tiêu dùng,
th
ự
c hành ti
ế
t ki

ệ
m
đả
m b
ả
o công b
ằ
n x
ã
h
ộ
i và góp ph
ầ
n h
ạ
n ch
ế

đẩ
y lùi l
ạ
m
phát.
Đổ
i m
ớ
i ngân sách là ph
ả
i xây d
ự

ng m
ộ
t ngân sách Nhà n
ướ
c lành
m
ạ
nh, không bao c
ấ
p và
ỷ
l
ạ
i vào vi
ệ
n tr
ợ
n
ướ
c ngoài. Ngân sách Nhà n
ướ
c
ph
ả
i
đượ
c h
ạ
ch toán theo nguyên t
ắ

c ngang giá, thu chi ngân sách ph
ả
i h
ợ
p l
ý
.
d. Nâng cao hi
ệ
u l
ự
c c
ủ
a chính sách ti
ề
n t
ệ
- tín d
ụ
ng.
G
ấ
p rút t
ổ
ch
ứ
c ngân hàng
đủ
m
ạ

nh, có kh
ả
năng th
ự
c hi
ệ
n t
ố
t nghi
ệ
p v
ụ

trong cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng. Ngân hàng Nhà n
ướ
c làm đúng ch
ứ
c năng qu
ả
n l
ý

Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
22
đồ
ng ti
ề
n c
ủ
a m
ì
nh và gi
ữ
tính
độ
c l
ậ
p tương
đố
i t
ố
t trong phát hành ti
ề
n.
Phát huy m
ạ
nh m
ẽ
vai tr
ò
quan
đò

n b
ẩ
y và công c
ụ
đi
ề
u ti
ế
t v
ĩ
mô c
ủ
a chính
sách ti
ề
n t
ệ
tín d
ụ
ng. Kiên tr
ì
th
ự
c hi
ệ
n nh
ữ
ng nguyên t
ắ
c cơ b

ả
n c
ủ
a tín d
ụ
ng
ngân hàng, thúc
đẩ
y nâng cao tính t
ự
ch
ủ
tài chính c
ủ
a xí nghi
ệ
p
để
hi
ệ
n
đạ
i
hoá và hi
ệ
u qu
ả
hoá các xí nghi
ệ
p trong n

ề
n kinh t
ế
qu
ố
c dân.
e. Nâng cao vai tr
ò
kinh t
ế
qu
ố
c doanh, kinh t
ế
t
ậ
p th
ể

để
có th
ể
làm
ch
ủ

đượ
c các l
ĩ
nh v

ự
c then ch
ố
t
để
t
ừ
đó đi
ề
u ch
ỉ
nh n
ề
n kinh t
ế
qua h
ệ
th
ố
ng
này thông qua t
ổ
ng cung và t
ổ
ng c
ầ
u.
g. Th
ự
c hi

ệ
n t
ố
t chính sách kinh t
ế
đ
ố
i ngo
ạ
i, m
ở
r
ộ
ng h
ợ
p tác v
ớ
i các
n
ướ
c trên th
ế
gi
ớ
i và trong khu v
ự
c, t
ạ
o ra môi tr
ườ

ng quan h
ệ
giao lưu trao
đổ
i v
ề
văn hoá, khoa h
ọ
c, thương m
ạ
i
để
hoà nh
ậ
p n
ề
n kinh t
ế
vi
ệ
t nam vào
n
ề
n kinh t
ế
th
ế
gi
ớ
i.

Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
23
C. K
ẾT

LUẬN


N
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng
ở
n
ướ
c ta m
ặ
c dù có nh
ữ
ng ưu đi
ể
m nhưng
không ph

ả
i là hoàn h
ả
o v
ì
bên c
ạ
nh nh
ữ
ng thành t
ự
u
đạ
t
đượ
c th
ì
kinh t
ế
th
ị

tr
ườ
ng c
ũ
ng gây ra nh
ữ
ng v
ấ

n
đề
mà b
ả
n thân nó không th
ể
gi
ả
i quy
ế
t
đượ
c
như th
ấ
t nghi
ệ
p, l
ạ
m phát, kh
ủ
ng ho
ả
ng… Nh
ữ
ng t
ì
nh tr
ạ
ng và hi

ệ
n t
ượ
ng đó
ở
m
ứ
c
độ
khác nhau, tr
ự
c ti
ế
p hay gián ti
ế
p
đề
u có tác
độ
ng ng
ượ
c l
ạ
i làm c
ả
n
tr
ở
s
ự

phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i, c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
. V
ì
v
ậ
y s
ự
tác
độ
ng c
ủ
a Nhà n
ướ
c
vào n
ề
n kinh t

ế
là m
ộ
tl
ẽ
đương nhiên c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i. Thi
ế
u
s
ự
can thi
ệ
p c
ủ
a Nhà n
ướ
c vào kinh t
ế

để
cho n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng t
ự
do
ho
ạ
t
độ
ng th
ì
vi
ệ
c đi
ề
u hành n
ề
n kinh t
ế
n
ướ
c ta s

ẽ
không có hi
ệ
u qu
ả
. Do đó,
Nhà n
ướ
c v
ớ
i vai tr
ò
là ng
ườ
i qu
ả
n l
ý
ph
ả
i có bi
ệ
n pháp chính sách c
ụ
th
ể

để

tác

độ
ng vào các ho
ạ
t
độ
ng c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
làm cho n
ề
n kinh t
ế
phát tri
ể
n
lành m
ạ
nh hơn.
Để
vai tr
ò
c
ủ
a nhà n
ướ
c
đượ

c th
ự
c hi
ệ
n có hi
ệ
u qu
ả
trong giai đo
ạ
n
hi
ệ
n nay th
ì
ph
ả
i
đổ
i m
ớ
i h
ệ
th
ố
ng b
ộ
máy Nhà n
ướ
c làm cho nó thích

ứ
ng
v
ớ
i n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng, t
ứ
c là ph
ả
i
đả
m b
ả
o trên th
ự
c t
ế
Nhà n
ướ
c th
ự
c s
ự

là công c
ụ
đi
ề
u hành có hi
ệ
u qu
ả
n
ề
n kinh t
ế
v
ĩ
mô trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị

tr
ườ
ng, xây d
ự
ng
đượ
c m
ộ

t h
ệ
th
ố
ng pháp lu
ậ
t hi
ệ
n
đạ
i,
đồ
ng b
ộ

đủ
s
ứ
c qu
ả
n
l
ý
m
ọ
i m
ặ
t c
ủ
a

đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i: t
ạ
o ra trên th
ự
c t
ế
nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n t
ố
t nh
ấ
t d
ể

khai thác m
ọ
i ti
ề

m năng, phát huy dân ch
ủ

đả
m b
ả
o công b
ằ
ng và ti
ế
n b
ộ
x
ã

h
ộ
i,
đẩ
y m
ạ
nh h
ợ
p tác và liên k
ế
t qu
ố
c t
ế
. Th

ự
c hi
ệ
n t
ố
t nh
ữ
ng vi
ệ
c đó th
ì
vai
tr
ò
qu
ả
n lí c
ủ
a Nhà n
ướ
c s
ẽ
góp ph
ầ
n làm cho n
ề
n kinh t
ế
phát tri
ể

n nhanh
hơn, x
ã
h
ộ
i tr
ở
nên công b
ằ
ng, văn minh hơn,
đấ
t n
ướ
c ngày càng tr
ở
nên giàu
đẹ
p hơn.
Tiểu luận kinh tế chính trị

Phùng Thanh Tú
24


D. TÀI
LIỆU
THAM
KHẢO

1. Giáo tr
ì
nh kinh t
ế
chính tr
ị
h
ọ
c, t
ậ
p II, NXB Giáo d
ụ
c Hà N
ộ
i
2. Văn ki
ệ
n
Đạ
i h
ộ
i
Đả
ng toàn qu
ố
c l
ầ
n th
ứ
VI, VII, VIII

3. Vai tr
ò
qu
ả
n l
ý
Nhà n
ướ
c trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng kinh nghi
ệ
m
c
ủ
a các n
ướ
c ASEAN
4. V.I.LêNin toàn t
ậ
p, t
ậ
p 3 NXB Ti
ế

n B
ộ

5. Chi
ế
n l
ượ
c
ổ
n
đị
nh và phát tri
ể
n kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i
đế
n năm 2000 NXB
S
ự
th
ậ
t, Hà N
ộ
i 1991
6. M

ộ
t s
ố
v
ấ
n
đề
v
ề
Nhà n
ướ
c qu
ả
n l
ý
v
ĩ
mô n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng
ở

Vi
ệ

t Nam, NXB chính tr
ị
qu
ố
c gia, Hà N
ộ
i 1994.