Tiểu luận: Vận dụng lý luận hình thái kinh tế xã hội vào Việt Nam hiện nay pptx

Tiểu luận

Đề tài: " Vận dụng lý luận hình
thái kinh tế xã hội vào Việt Nam
hiện nay "











L
ỜI

MỞ

ĐẦU

L
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i là l
ý
lu
ậ
n cơ b
ả
n và gi
ữ
m
ộ
t v
ị
trí h
ế
t
s
ứ

c quan tr
ọ
ng c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v
ậ
t l
ị
ch s
ử
do K.Marx xây d
ự
ng nên. L
ý

lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i

đã

đượ
c th
ừ
a nh
ậ
n là l
ý
lu
ậ
n khoa h
ọ
c và là
phương pháp lu
ậ
n cơ b
ả
n trong vi
ệ
c nghiên c
ứ
u l
ĩ
nh v
ự
c h
ọ
c. Nh
ờ

có l
ý
lu
ậ
n
hính thaí kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i, l
ầ
n
đầ
u tiên trong l
ị
ch s
ử
x
ã
h
ộ
i h
ọ
c K. Marx
đã

ch
ỉ

r
õ
ngu
ồ
n g
ố
c,
độ
ng l
ự
c bên trong, n
ộ
i t
ạ
i c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n x
ã
h
ộ
i, ch
ỉ
r
õ

đượ

c b
ả
n ch
ấ
t c
ủ
a t
ừ
ng ch
ế

độ
x
ã
h
ộ
i. Như v
ậ
y qua l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế

– x
ã
h

ộ
i giúp chúng ta nghiên c
ứ
u m
ộ
t cách đúng
đắ
n và khoa h
ọ
c v
ậ
n hành
c
ủ
a x
ã
h
ộ
i trong m
ỗ
i giai đo
ạ
n nh
ấ
t
đị
nh.
Nhưng ngày nay,
đứ
ng tr

ướ
c nh
ữ
ng s
ự
ki
ệ
n l
ớ
n như s
ự
s
ụ
p
đổ
c
ủ
a các
n
ướ
c x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a
ở

Đông Âu,
đặ
c bi
ệ
t là Liên Xô - ng
ọ
n c
ờ

đầ
u c
ủ
a ch
ủ

ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i, l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
x

ã
h
ộ
i b
ị
phê phán t
ừ
r
ấ
t nhi
ề
u phía s
ự

phê phán không ch
ỉ
t
ừ
phía
đố
i l
ậ
p c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a Marx- Lênin mà c
ò

n c
ả

m
ộ
t s
ố
ng
ườ
i
đã
t
ừ
ng đi theo con
đườ
ng c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a Marx – Lênin. Nói
chung h
ọ
cho r
ằ
ng: l
ý
lu
ậ

n h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i
đã
l
ỗ
i th
ờ
i, l
ạ
c h
ậ
u không
th
ể
áp d
ụ
ng vào đi
ề
u ki
ệ
n hi
ệ
n nay mà ph

ả
i thay th
ế
b
ằ
ng m
ộ
t l
ý
lu
ậ
n khác.
Tr
ướ
c t
ì
nh h
ì
nh đó bu
ộ
c chúng ta làm r
õ
th
ự
c ch
ấ
t c
ủ
a l
ý

lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh
t
ế
x
ã
h
ộ
i và giá tr
ị
v
ề
m
ặ
t khoa h
ọ
c, tính th
ờ
i
đạ
i c
ủ
a nó là r
ấ
t c
ầ
n thi

ế
t ; v
ề

th
ự
c ti
ễ
n n
ướ
c ta đang trong quá tr
ì
nh xây d
ự
ng
đấ
t n
ướ
c theo
đị
nh h
ướ
ng x
ã

h
ộ
i ch
ủ
ngh

ĩ
a. Trong quá tr
ì
nh đó r
ấ
t nhi
ề
u v
ấ
n
đề
khó khăn
đượ
c
đặ
t ra
đò
i
h
ỏ
i ph
ả
i nghiên c
ứ
u gi
ả
i quy
ế
t.
Để

góp ph
ầ
n làm r
õ
hơn v
ề
l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i v
ớ
i nh
ữ
ng
giá tr
ị
khoa h
ọ
c c
ủ
a nó, em xin có m

ộ
t vài phân tích v
ề
v
ấ
n
đề
trên nh
ằ
m
hi
ể
u thêm v
ề
tính đúng
đắ
n c
ủ
a nó.

2

P
HẦN
I
N
ỘI
DUNG
CỦA

HÌNH
THÁI KINH
TẾ
-
XÃ

HỘI

1) Khái ni
ệ
m.
H
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i là m
ộ
t ph
ạ
m trù c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v

ậ
t l
ị
ch s
ử

dùng
để
ch
ỉ
x
ã
h
ộ
i
ở
t
ừ
ng giai đo
ạ
n phát tri
ể
n l
ị
ch s
ử
nh
ấ
t
đị

nh, v
ớ
i nh
ữ
ng
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a nó thích
ứ
ng v
ớ
i l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
ở
m
ộ
t tr

ì
nh
độ
nh
ấ
t
đị
nh và v
ớ
i m
ộ
t ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng
đượ
c xây d
ự
ng lên trên nh
ữ
ng quan h
ệ

s
ả
n xu
ấ

t đó.
K
ế
t c
ấ
u và ch
ứ
c năng c
ủ
a các y
ế
u t
ố
c
ấ
u thành h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i.
X
ã
h
ộ
i không ph
ả

i là t
ổ
ng s
ố
nh
ữ
ng hi
ệ
n t
ượ
ng, s
ự
ki
ệ
n r
ờ
i r
ạ
c nh
ữ
ng cá
nhân riêng l
ẻ
. X
ã
h
ộ
i là m
ộ
t ch

ỉ
nh th
ể
toàn v
ẹ
n có cơ c
ấ
u ph
ứ
c t
ạ
p. Trong đó
có nh
ữ
ng m
ặ
t cơ b
ả
n nh
ấ
t là l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, quan h
ệ

s
ả
n xu
ấ
t và ki
ế
n trúc
th
ượ
ng t
ầ
ng. M
ỗ
i m
ặ
t có vai tr
ò
nh
ấ
t
đị
nh và tác
độ
ng
đế
n m
ặ
t khác t
ạ
o nên

s
ự
v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a cơ th
ể
x
ã
h
ộ
i. Chính tính toàn v
ẹ
n c
ủ
a nó
đượ
c ph
ả
n ánh
b
ằ
ng khái ni
ệ
m h
ì
nh thái kinh t

ế
– x
ã
h
ộ
i.
L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t là n
ề
n t
ả
ng v
ậ
t ch
ấ
t k
ỹ
thu
ậ
t c
ủ
a m
ỗ

i h
ì
nh thái kinh
t
ế
– x
ã
h
ộ
i. S
ự
h
ì
nh thành và phát tri
ể
n c
ủ
a m
ỗ
i h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i xét
đế
n cùng là do l

ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t quy
ế
t
đị
nh. L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t phát tri
ể
n
qua các h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ

i n
ố
i ti
ế
p nhau t
ừ
th
ấ
p lên cao th
ể
hi
ệ
n tính
liên t
ụ
c trong s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i loài ng
ườ
i.
Quan h
ệ

s
ả
n xu
ấ
t – quan h
ệ
gi
ữ
a ng
ườ
i và ng
ườ
i trong quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t
– là nh
ữ
ng quan h
ệ
cơ b
ả
n, ban
đầ
u và quy
ế
t

đị
nh t
ấ
t c
ả
m
ố
i quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i
khác, không có m
ố
i quan h
ệ
đó th
ì
không thành x
ã
h
ộ
i và quy lu
ậ
t x
ã
h
ộ

i. M
ỗ
i
h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i l
ạ
i có m
ộ
t ki
ể
u quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a nó tương
ứ
ng
v
ớ

i tr
ì
nh
độ
nh
ấ
t
đị
nh c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. Quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t, đó là tiêu
chu
ẩ
n khách quan
để
phân bi

ệ
t x
ã
h
ộ
i c
ụ
th
ể
này v
ớ
i x
ã
h
ộ
i c
ụ
th
ể
khác,
đồ
ng
th
ờ
i tiêu bi
ể
u cho m
ộ
t giai đo
ạ

n phát tri
ể
n nh
ấ
t
đị
nh c
ủ
a l
ị
ch s
ử
.

3
Nh
ữ
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t là b
ộ
xương c
ủ
a ơ th
ể
x

ã
h
ộ
i h
ợ
p thành cơ s
ở

h
ạ
t
ầ
ng. Trên cơ s
ở
nh
ữ
ng quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t đó h
ì
nh thành nên nh
ữ
ng quan
đi
ể
m v

ề
chính tr
ị
, pháp l
ý
,
đạ
o
đứ
c, tri
ế
t h
ọ
c v.v và nh
ữ
ng thi
ế
t ch
ế
tương
ứ
ng h
ợ
p thành ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng x

ã
h
ộ
i mà ch
ứ
c năng x
ã
h
ộ
i c
ủ
a nó là
b
ả
o v
ệ
, duy tr
ì
và phát tri
ể
n cơ sơ h
ạ
t
ầ
ng sinh ra nó.
Ngoài nh
ữ
ng m
ặ
t cơ b

ả
n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i
đã

đề
c
ậ
p
ở
trên – l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n
xu
ấ
t, quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ

t và ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng – th
ì
c
ò
n có nh
ữ
ng quan h
ệ

dân t
ộ
c quan h
ệ
gia
đì
nh và các sinh ho
ạ
t x
ã
h
ộ
i khác.
2. S
ự

phát tri
ể
n c
ủ
a các h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i là m
ộ
t quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
t
ự

nhiên.
L
ị
ch s
ử
phát tri
ể

n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i
đã
tr
ả
i qua nhi
ề
u giai đo
ạ
n n
ố
i ti
ế
p nhau t
ừ

th
ấ
p
đế
n cao. Tương
ứ
ng v
ớ
i m

ỗ
i giai đo
ạ
n là m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i.
S
ự
v
ậ
n
độ
ng thay th
ế
nhau c
ủ
a các h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã

h
ộ
i trong l
ị
ch s
ử

đề
u
do tác
độ
ng c
ủ
a quy lu
ậ
t khách quan, đó là quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên c
ủ
a x
ã

h
ộ

i. Marx vi
ế
t : “Tôi coi s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a nh
ữ
ng h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i là
m
ộ
t quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên ”.

Các m
ặ
t cơ b
ả
n h
ợ
p thành m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i: l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n
xu
ấ
t quan h
ệ
s
ả
n xu

ấ
t và ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ
ng không tách r
ờ
i nhau, mà liên
h
ệ
bi
ệ
n ch
ứ
ng v
ớ
i nhau h
ì
nh thành nên nh
ữ
ng quy lu
ậ
t ph
ổ
bi
ế
n c
ủ

a x
ã
h
ộ
i.
Đó là quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ

c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, quy lu
ậ
t cơ s
ở
h
ạ
t
ầ
ng quy
ế
t
đị
nh ki
ế
n trúc th
ượ
ng
t
ầ
ng và các quy lu

ậ
t x
ã
h
ộ
i khác. Chính do tác
độ
ng c
ủ
a quy lu
ậ
t khách quan
đó, mà các h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i v
ậ
n
độ
ng và phát tri
ể
n thay th
ế
nhau t
ừ

th
ấ
p lên cao trong l
ị
ch s
ử
như m
ộ
t quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên không ph
ụ
thu
ộ
c
vào
ý
trí, nguy
ệ
n v
ọ
ng ch
ủ

quan c
ủ
a con ng
ườ
i.
Quá tr
ì
nh phát tri
ể
n l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên c
ủ
a x
ã
h
ộ
i có ngu
ồ
n g
ố
c sâu xa
ở
s
ự

phát tri
ể
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t.
Nh
ữ
ng l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
đượ
c t
ạ
o ra b
ằ
ng năng th

ự
c ti
ễ
n c
ủ
a con ng
ườ
i xong
không ph
ả
i con ng
ườ
i làm ra theo
ý
mu
ố
n ch
ủ
quan. B
ả
n thân năng l
ự
c th
ự
c ti
ễ
n

4
c

ủ
a con ng
ườ
i c
ũ
ng b
ị
quy
đị
nh b
ở
i nhi
ề
u đi
ề
u ki
ệ
n khách quan nh
ấ
t
đị
nh.
Ng
ươì
ta làm ra l
ự
c l
ượ
ng s
ả

n xu
ấ
t c
ủ
a m
ì
nh d
ự
a trên nh
ữ
ng l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n

5
xu
ấ
t
đã

đạ
t
đượ
c trong m
ộ
t h

ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i đ
ã
có s
ẵ
n do th
ế
h
ệ
trư
ớ
c
t
ạ
o ra. Chính tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự

c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t
đã
quy
đị
nh m
ộ
t
cách khách quan tính ch
ấ
t và tr
ì
nh
độ
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t, do đó, xét
đế
n cùng
l
ự

c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t quy
ế
t
đị
nh quá tr
ì
nh v
ậ
n
độ
ng và phát tri
ể
n c
ủ
a h
ì
nh thái
kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i như m

ộ
t quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
t
ự
nhiên.

6
Trong các quy lu
ậ
t khách quan chi ph
ố
i s
ự
v
ậ
n
độ
ng phát tri
ể
n c
ủ
a các h
ì
nh

7
thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i th
ì
quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t có vai tr
ò

quy
ế

t
đị
nh nh
ấ
t. L
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, m
ộ
t m
ặ
t c
ủ
a phương th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t, là
y
ế
u t
ố
b

ả
o
đả
m tính k
ế
th
ừ
a trong s
ự
phát tri
ể
n lên c
ủ
a x
ã
h
ộ
i quy
đị
nh
khuynh h
ướ
ng phát tri
ể
n t
ừ
th
ấ
p. Quan h
ệ

s
ả
n xu
ấ
t là m
ặ
t th
ứ
hai c
ủ
a phương
th
ứ
c s
ả
n xu
ấ
t bi
ể
u hi
ệ
n tính gián đo
ạ
n trong s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
l

ị
ch s
ử
. Nh
ữ
ng
quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t l
ỗ
i th
ờ
i
đượ
c xoá b
ỏ
và
đượ
c thay th
ế
b
ằ
ng nh
ữ
ng ki
ể

u quan
h
ệ
s
ả
n xu
ấ
t m
ớ
i cao hơn và h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i m
ớ
i cao hơn ra
đờ
i.
Như v
ậ
y, s
ự
xu
ấ
t hi
ệ

n, s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a h
ì
nh thái kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i, s
ự
chuy
ể
n
bi
ế
n t
ừ
h
ì
nh thái đó lên h
ì
nh thái cao hơn
đượ
c gi

ả
i thích tr
ướ
c h
ế
t b
ằ
ng s
ự

tác
độ
ng c
ủ
a quy lu
ậ
t v
ề
s
ự
phù h
ợ
p c
ủ
a quan h
ệ
s
ả
n xu
ấ

t v
ớ
i tính ch
ấ
t và
tr
ì
nh
độ
c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t. Quy lu
ậ
t đó là khuynh h
ướ
ng t
ự
t
ì
m
đườ
ng

cho m
ì
nh trong s
ự
phát tri
ể
n thay th
ế
các h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i. Nghiên
c
ứ
u con
đườ
ng t
ổ
ng quát c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n l

ị
ch s
ử

đượ
c quy
đị
nh b
ở
i quy lu
ậ
t
chung c
ủ
a s
ự
v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a n
ề
n s
ả
n xu
ấ
t v
ậ

t ch
ấ
t chúng ta nh
ì
n th
ấ
y logic c
ủ
a
l
ị
ch s
ử
th
ế
gi
ớ
i.
V
ạ
ch ra con
đườ
ng t
ổ
ng quát c
ủ
a l
ị
ch s
ử

, đi
ề
u đó không có ngh
ĩ
a là gi
ả
i
thích
đượ
c r
õ
ràng s
ự
phát tri
ể
n x
ã
h
ộ
i trong m
ỗ
i th
ờ
i đi
ể
m c
ủ
a quá tr
ì
nh l

ị
ch
s
ử
. L
ị
ch s
ử
c
ụ
th
ể
vô cùng phong phú, có hàng lo
ạ
t nh
ữ
ng y
ế
u t
ố
làm cho quá
tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
đa d
ạ
ng và th

ườ
ng xuyên bi
ế
n
đổ
i, không th
ể
xem xét quá tr
ì
nh
l
ị
ch s
ử
như m
ộ
t đư
ờ
ng th
ẳ
ng.
Theo quan đi
ể
m c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a duy v

ậ
t l
ị
ch s
ử
, nhân t
ố
quy
ế
t
đị
nh quá
tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
, xét
đế
n cùng là n
ề
n s
ả
n xu
ấ
t
đờ
i s
ố

ng hi
ệ
n th
ự
c. Nhưng nhân t
ố

kinh t
ế
không ph
ả
i là nhân t
ố
duy nh
ấ
t quy
ế
t
đị
nh các nhân t
ố
khác nhau c
ủ
a
ki
ế
n trúc th
ượ
ng t
ầ

ng
đề
u có
ả
nh h
ưở
ng
đế
n quá tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
. N
ế
u không tính
đế
n s
ự
tác
độ
ng l
ẫ
n nhau c
ủ
a các nhân t
ố
đó th
ì

không th
ấ
y hàng lo
ạ
t nh
ữ
ng
s
ự
ng
ẫ
u nhiên mà tính t
ấ
t y
ế
u kinh t
ế
xuyên qua
để
t
ự
v
ạ
ch ra
đườ
ng đi cho
m
ì
nh. V
ì

v
ậ
y
để
hi
ể
u l
ị
ch s
ử
c
ụ
th
ể
th
ì
c
ầ
n thi
ế
t ph
ả
i tính
đế
n t
ấ
t c
ả
các nhân
t

ố
b
ả
n ch
ấ
t có tham gia trong quá tr
ì
nh tác
độ
ng l
ẫ
n nhau đó.

8
Có nhi
ề
u ngyuên nhân làm cho quá tr
ì
nh chung c
ủ
a l
ị
ch th
ế
gi
ớ
i có tính
đa d
ạ
ng: đi

ề
u ki
ệ
n c
ủ
a môi tr
ườ
ng
đị
a l
ý
có
ả
nh h
ưở
ng nh
ấ
t
đị
nh
đế
n s
ự
phát
tri
ể
n x
ã
h
ộ

i.
Đặ
c bi
ệ
t
ở
bu
ổ
i ban
đầ
u c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n x
ã
h
ộ
i, thh
ì
đi
ề
u ki
ệ
n
cu
ả
môi tr

ườ
ng
đị
a l
ý
là m
ộ
t trong nh
ữ
ng nguyên nhân quy
đị
nh quá tr
ì
nh
không
đồ
ng
đề
u c
ủ
a l
ị
ch s
ử
th
ế
gi
ớ
i, có dân t
ộ

c đi lên, có dân t
ộ
c tr
ì
tr
ệ
l
ạ
c
h
ậ
u. C
ũ
ng không th
ể
không tính
đế
n s
ự
tác đ
ộ
ng c
ủ
a nh
ữ
ng y
ế
u t
ố
như nhà

n
ướ
c, tính
độ
c đáo c
ủ
a n
ề
n văn hoá c
ủ
a truy
ề
n th
ố
ng c
ủ
a h
ệ
tư t
ưở
ng và tâm
l
ý
x
ã
h
ộ
i v.v
đố
i v

ớ
i ti
ế
n tr
ì
nh l
ị
ch s
ử
.
Đi
ề
u quan tr
ọ
ng trong l
ị
ch s
ử
là s
ự

ả
nh h
ưở
ng l
ẫ
n nhau gi
ữ
a các dân
t

ộ
c. S
ự

ả
nh h
ưở
ng đó có th
ể
di
ễ
n ra d
ướ
i nh
ữ
ng h
ì
nh th
ứ
c r
ấ
t khác nhau t
ử

chi
ế
n tranh và c
ướ
p đo
ạ

t
đế
n vi
ệ
c trao
đổ
i hàng hoá và giao lưu văn hoá. Nó
có th
ể

đượ
c th
ự
c hi
ệ
n trong t
ấ
t c
ả
các l
ĩ
nh v
ự
c c
ủ
a
đờ
i s
ố
ng x

ã
h
ộ
i t
ừ
kinh t
ế
,
khoa h
ọ
c – k
ỹ
thu
ậ
t
đế
n h
ệ
tư t
ưở
ng. Trong đi
ề
u ki
ệ
n c
ủ
a th
ờ
i
đạ

i ngày nay,
có nh
ữ
ng n
ướ
c phát tri
ể
n k
ỹ
thu
ậ
t rát nhanh chóng, nh
ờ
n
ắ
m v
ữ
ng và s
ử
d
ụ
ng
nh
ữ
ng thành t
ự
u khoa h
ọ
c- k
ỹ

thu
ậ
t c
ủ
a các n
ướ
c khác.
Ả
nh h
ưở
ng c
ủ
a
ý
th
ứ
c
h
ệ

đã
có m
ộ
t
ý
ngh
ĩ
a lơn lao trong l
ị
ch s

ử
.
Không th
ể
hi
ể
u
đượ
c tính
độ
c đáo c
ủ
a các n
ướ
c riêng bi
ệ
t n
ế
u không
tính
đế
n s
ự
phát tri
ể
n không
đồ
ng
đề
u c

ủ
a s
ự
phát tri
ể
n l
ị
ch s
ử
th
ế
gi
ớ
i m
ộ
t
dân t
ộ
c này ti
ế
n lên phía tr
ướ
c, m
ộ
t s
ố
dân t
ộ
c khác l
ạ

i ng
ừ
ng tr
ệ
, m
ộ
t s
ố

n
ướ
c do hàng lo
ạ
t nh
ữ
ng nguyên nhân c
ụ
th
ể
l
ạ
i b
ỏ
qua m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế

- x
ã
h
ộ
i nào đó. Đi
ề
u đó ch
ứ
ng t
ỏ
là s
ự
k
ế
t
ụ
c thay th
ế
các h
ì
nh thái kinh t
ế
–
x
ã
h
ộ
i không gi
ố
ng nhau

ở
t
ấ
t c
ả
các dân t
ộ
c.
Tuy nhiên, trong toàn b
ộ
tính đa d
ạ
ng c
ủ
a l
ị
ch s
ử
c
ủ
a các dân t
ộ
c khác
nhau th
ì
trong m
ỗ
i th
ờ
i k

ỳ
l
ị
ch s
ử
c
ụ
th
ể
v
ẫ
n có khuynh h
ướ
ng ch
ủ

đạ
o nh
ấ
t
đị
nh c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n x
ã
h

ộ
i.
Để
xác
đị
nh
đặ
c trưng c
ủ
a giai đo
ạ
n này hay
giai đo
ạ
n khác c
ủ
a l
ị
ch s
ử
th
ế
gi
ớ
i phù h
ợ
p v
ớ
i khuynh h
ướ

ng l
ị
ch s
ử
ch
ủ

đạ
o, đó là khái ni
ệ
m th
ờ
i
đạ
i l
ị
ch s
ử
.
Khái ni
ệ
m th
ờ
i
đạ
i l
ị
ch s
ử
có th

ể
g
ắ
n li
ề
n v
ớ
i th
ờ
i gian mà m
ộ
t h
ì
nh thái
kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i nh
ấ
t
đị
nh th
ố
ng tr
ị
. Thí d
ụ

, khi chúng ta nói v
ề
th
ờ
i
đạ
i x
ã
h
ộ
i

9
chi
ế
m h
ữ
u nô l
ệ
hay th
ờ
i
đạ
i phong ki
ế
n là g
ắ
n chúng vào th
ờ
i gian mà nh

ữ
ng
h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i đó th
ố
ng tr
ị
. Khái ni
ệ
m th
ờ
i
đạ
i c
ũ
ng có th
ể
g
ắ
n v
ớ
i
nh

ữ
ng giai đo
ạ
n nh
ấ
t
đị
nh c
ủ
a m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
-x
ã
h
ộ
i nh
ấ
t
đị
nh.
Để
v
ạ
ch r
õ

đượ
c xu h
ướ
ng c
ủ
a th
ờ
i
đạ
i, theo Lênin, c
ầ
n ph
ả
i kh
ẳ
ng
đị
nh
xem giai c
ấ
p nào là trung tâm c
ủ
a th
ờ
i
đạ
i, quy
đị
nh n
ộ

i dung ch
ủ
y
ế
u c
ủ
a
th
ờ
i
đạ
i đó.
Khác v
ớ
i khái ni
ệ
m h
ì
nh thái kinh t
ế
-x
ã
h
ộ
i xác
đị
nh
đặ
c trưng c
ủ

a m
ộ
t
b
ướ
c phát tri
ể
n nh
ấ
t
đị
nh c
ủ
a x
ã
h
ộ
i, khái ni
ệ
m th
ờ
i
đạ
i l
ị
ch s
ử
th
ể
hi

ệ
n tính
nhi
ề
u v
ẻ
c
ủ
a các quá tr
ì
nh đang di
ễ
n ra trong m
ộ
t th
ờ
i gian nh
ấ
t
đị
nh
ở
m
ộ
t
giai đo
ạ
n l
ị
ch s

ử
nh
ấ
t
đị
nh. Trong cùng m
ộ
t th
ờ
i
đạ
i,
ở
cùng m
ộ
t b
ộ
ph
ậ
n
khác nhau c
ủ
a nhân lo
ạ
i cùng t
ồ
n t
ạ
i nh
ữ

ng h
ì
nh thái kinh t
ế
-x
ã
h
ộ
i khác
nhau. Trong cùng m
ộ
t th
ờ
i
đạ
i có nh
ữ
ng b
ộ
ph
ậ
n, nh
ữ
ng phong trào ho
ặ
c ti
ế
n
lên phía tr
ướ

c, ho
ặ
c thoái lưu, ho
ặ
c đi l
ệ
ch theo m
ộ
t h
ướ
ng nào đó.
Cu
ố
i cùng, khái ni
ệ
m th
ờ
i
đạ
i g
ắ
n li
ề
n v
ớ
i s
ự
quá
độ
t

ừ
m
ộ
t h
ì
nh thái
kinh t
ế
, x
ã
h
ộ
i này sang m
ộ
t h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i khác. Thí d
ụ
, quá
độ
t
ừ

ch

ủ
ngh
ĩ
a phong ki
ế
n sang ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n
đượ
c g
ọ
i là th
ờ
i
đạ
i ph
ụ
c hưng,
th
ờ
i
đạ
i cách m
ạ
ng tư s
ả

n.
Giá năm 1996 tương đương v
ớ
i 80% t
ổ
ng giá tr
ị
các kho
ả
n
đầ
u tư này
vào Thái Lan trái v
ớ
i nh
ữ
ng nh
ậ
n
đị
nh thông th
ườ
ng v
ề
ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả

n, nhà
n
ướ
c tư b
ả
n đóng vai tr
ò
quan tr
ọ
ng trong s
ự
phát tri
ể
n kinh t
ế
và đi
ề
u ch
ỉ
nh
s
ự
v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a n
ề

n s
ả
n xu
ấ
t x
ã
h
ộ
i mà nhiêù khi v
ớ
i s
ự
n
ỗ
l
ự
c t
ớ
i m
ứ
c quy
ế
t
li
ệ
t c
ủ
a nó. Các n
ướ
c tư b

ả
n
đã
v
ượ
t qua nhi
ề
u cu
ộ
c kh
ủ
ng ho
ả
ng d
ữ
d
ộ
i.
Nhưng v
ấ
n
đề

đặ
t ra là, li
ệ
u v
ớ
i t
ấ

t c
ả
s
ự
tăng tr
ưở
ng và v
ậ
n
độ
ng trên
đây có tr
ở
thành chi
ề
u h
ướ
ng phát tri
ể
n v
ữ
ng b
ề
n và có kh
ả
năng gi
ả
i quy
ế
t

nh
ữ
ng v
ấ
n
đề
cơ b
ả
n c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n hay không?
V
ớ
i m
ụ
c đích b
ấ
t di b
ấ
t d
ị
ch là ch
ạ
y theo l

ợ
i nhu
ậ
n, quy lu
ậ
t tuy
ệ
t
đố
i
c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n mà K. Marx
đã
phát tri
ể
n – quy lu
ậ
t s
ả
n xu
ấ
t ra giá tr
ị

th
ặ
ng dư - v
ẫ
n đang chi ph
ố
i toàn b
ộ
cơ ch
ế
v
ậ
n hành c
ủ
a nó, ch
ủ
ngh
ĩ
a tư
b
ả
n, không bao gi
ờ
t
ạ
o
đượ
c s
ự

ổ
n
đị
nh lâu dài cho n
ề
n kinh t
ế
. Ngay c
ả
khi

10
có m
ộ
t b
ề
ngoài ph
ầ
n v
ị
nh th
ì
nguy cơ kh
ủ
ng ho
ả
ng v
ẫ
n ti

ề
m tàng và s
ẵ
n
sàng bùng lên ngay trong l
ò
ng nó. Đây là cu
ộ
c kh
ủ
ng ho
ả
ng c
ủ
a c
ả
h
ệ
th
ố
ng
ch
ứ
không ph
ả
i ch
ỉ
m
ộ
t vài n

ướ
c trong h
ệ
th
ố
ng. Dù có vai tr
ò
kh
ố
ng ch
ế
v
ề

kinh t
ế
, song các n
ướ
c tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a v
ẫ
n luôn b
ị
l
ệ

thu
ộ
c vào nh
ữ
ng y
ế
u t
ố

bên ngoài, th
ườ
ng xuyên v
ấ
p ph
ả
i s
ự
ph
ả
n kháng c
ủ
a vùng “ngo
ạ
i vi” Đi
ể
n
h
ì
nh là cú r
ố

c d
ầ
u l
ử
a sau cu
ộ
c chi
ế
n tranh vùng v
ị
nh. Li
ệ
u ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n
có th
ể
t
ự
do, m
ặ
c s
ứ
c làm mưa làm gió và li
ệ
u c

ò
n làm chuy
ệ
n này
đượ
c bao
lâu n
ữ
a trên các
đị
a bàn h
ả
i ngo
ạ
i? Ng
ườ
i ta c
ò
n th
ấ
y s
ự
c
ạ
nh tranh tàn kh
ố
c
theo quy lu
ậ
t c

ủ
a m
ộ
t n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng t
ự
do và ch
ạ
y theo l
ợ
i nhu
ậ
n h
ế
t
s
ứ
c r
ố
i ren và ph
ứ
c t
ạ

p. Ngày càng n
ổ
i lên trong ch
ủ
ngh
ĩ
a tư ban nh
ữ
ng
đố
i
sách nh
ằ
m lo
ạ
i tr
ừ
nhau, và do đó nó ti
ề
m tàng m
ộ
t t
ì
nh th
ế
không
ổ
n
đị
nh.

Ch
ẳ
ng h
ạ
n, ngay nh
ữ
ng năm 1994 và 1995, chúng ta ch
ứ
ng ki
ế
n s
ự
giành d
ậ
t
v
ị
trí hàng
đầ
u trong quan h
ệ
ti
ề
n t
ệ
qu
ố
c t
ế
gi

ữ
a
đồ
ng Yên (Nh
ậ
t) và
đồ
ng
đôla (M
ỹ
), cùng v
ớ
i cu
ộ
c chi
ế
n thương m
ạ
i gi
ữ
a EU và M
ỹ
v
ề
chu
ố
i
đã
th
ể

hi
ệ
n s
ự
c
ạ
nh tranh gay g
ắ
t gi
ữ
a các c
ườ
ng qu
ố
c tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a khi ng
ấ
m
ng
ầ
m, lúc công khai
đã

đẩ

y c
ạ
nh tranh báo s
ự
kh
ố
c li
ệ
t m
ớ
i. Tuy nhiên nh
ữ
ng
mâu thu
ẫ
n này c
ủ
a các n
ướ
c tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a không c
ò
n
đượ
c đem ra gi

ả
i
quy
ế
t b
ằ
ng nh
ữ
ng cu
ộ
c chi
ế
n tranh
đẫ
m máu mà bây gi
ờ
chúng
đã

đượ
c gi
ả
i
quy
ế
t b
ằ
ng s
ự
nh

ượ
ng b
ộ
l
ẫ
n nhau nhưng nh
ữ
ng mâu thu
ẫ
n c
ủ
a các n
ướ
c này
v
ẫ
n không th
ể
gi
ả
i quy
ế
t
đượ
c.
Dù không ph
ủ
nh
ậ
n c

ả
i v
ệ
b
ề
ngoài ph
ầ
n v
ị
nh c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n kinh t
ế

cùng nh
ữ
ng món l
ợ
i nhu
ậ
n kh
ổ
ng l
ồ
c
ủ

a ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n như ng không ai
không th
ấ
y m
ộ
t cu
ộ
c kh
ủ
ng ho
ả
ng văn hoá sâu s
ắ
c, không l
ố
i thoát trong x
ã

h
ộ
i tư b
ả
n hi
ệ

n
đạ
i. N
ổ
i b
ậ
t lên đây cái lô gíc sinh l
ợ
i tài chính l
ấ
n án c
ả
phúc
l
ợ
i con ng
ườ
i. B
ả
n thân con ng
ườ
i không c
ò
n là
đố
i t
ượ
ng ph
ụ
c v

ụ
s
ả
n xu
ấ
t
mà d
ườ
ng như b
ị
quy v
ề
m
ộ
t b
ộ
ph
ậ
n c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t và ch
ỉ

như v
ậ
y
(quy lu
ậ
t Taylor. T
ừ
đó, văn hoá b
ị
thương m
ạ
i l
ấ
n át công vi
ệ
c đào t
ạ
o giáo
d
ụ
c con ng
ườ
i tr
ở
nên què qu
ặ
t, v
ụ
l
ợ

i như ki
ể
u ch
ế
t
ạ
o ra ng
ườ
i máy ch
ứ

khôgn ph
ả
i nh
ằ
m m
ụ
c đích h
ì
nh thành nh
ữ
ng con ng
ườ
i v
ớ
i t
ấ
t c
ả
s

ự
phát

11
tri
ể
n phong phú c
ủ
a nó. Ngay c
ả
nh
ữ
ng sinh ho
ạ
t cao c
ấ
p c
ủ
a con ng
ườ
i (sáng
t
ạ
o ngh
ệ
thu
ậ
t, văn hoá) c
ũ
ng b

ị
chi ph
ố
i t
ớ
i m
ứ
c
đồ
ng nh
ấ
t v
ớ
i công ngh
ệ
,
v
ớ
i thương m
ạ
i, đi t
ớ
i hu
ỷ
di
ệ
t có tính con ng
ườ
i c
ũ

ng v
ì
cái lôgíc sinh l
ợ
i c
ủ
a
ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n mà môi tr
ườ
ng sinh thái b
ị
xâm ph
ạ
m tàn t
ệ
và
ở
cái vùng
“ngo
ạ
i vi” môi tr
ườ
ng c
ũ

ng b
ị
t
ướ
c đo
ạ
t và b
ị
bóc l
ộ
t t
ớ
i m
ứ
c khó t
ưở
ng
t
ượ
ng n
ổ
i.
M
ặ
t khác, ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả

n v
ẫ
n không gi
ả
i quy
ế
t
đượ
c các t
ệ
n
ạ
n c
ố
h
ữ
u
c
ủ
a nó, nh
ấ
t là n
ạ
n th
ấ
t nghi
ệ
p và n
ế
u t

ệ
phân bi
ệ
t ch
ủ
ng t
ộ
c v
ố
n là ung nh
ọ
t
c
ủ
a x
ã
h
ộ
i hi
ệ
n
đạ
i, ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n không t
ì

m cách tiêu di
ệ
t nó, mà tái l
ạ
i
trong nhi
ề
u lúc nhi
ề
u nơi nó v
ẫ
n dùng
để
ph
ụ
c v
ụ
cho quy
ề
n l
ợ
i v
ị
k
ỷ
c
ủ
a giai
c
ấ

p tư s
ả
n. Ngay c
ả
quy
ề
n b
ì
nh
đẳ
ng c
ủ
a ph
ụ
n
ữ
v
ẫ
n đang lâm vào t
ì
nh tr
ạ
ng
t
ồ
i t
ệ
nh
ấ
t,

đặ
c bi
ệ
t là
ở
các l
ĩ
nh v
ự
c ti
ề
n công, vi
ệ
c làm và các quan h
ệ
x
ã
h
ộ
i
và các đi
ề
u ki
ệ
n sinh ho
ạ
t. M
ộ
t t
ì

nh tr
ạ
ng n
ữ
a là s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a khoa h
ọ
c k
ỹ

thu
ậ
t nh
ấ
t là các phương ti
ệ
n thông tin
đạ
i chúng hi
ệ
n
đạ
i v
ố
n là s

ả
n ph
ẩ
m
c
ủ
a văn minh- văn hoá th
ì
không hi
ế
m nơi
đã

đượ
c s
ử
d
ụ
ng
để
ch
ố
ng l
ạ
i văn
hoá, văn minh v
ì
m
ụ
c đích thương m

ạ
i. Ng
ườ
i ta c
ũ
ng l
ầ
m t
ưở
ng v
ề
l
ò
ng t
ừ

thi
ệ
n c
ủ
a các chính quy
ề
n tư s
ả
n và gi
ớ
i ch
ủ
khi th
ấ

y đâu đó
ở
h
ọ
có nh
ữ
ng
c
ả
i cách v
ề
m
ặ
t phúc l
ợ
i, nhưng k
ỳ
th
ự
c đó là k
ế
t qu
ả
c
ủ
a nh
ữ
ng cu
ộ
c

đấ
u
tranh ngày càng có
ý
th
ứ
c c
ủ
a giai c
ấ
p công nhân, th
ườ
ng là do các chính
đả
ng cánh t
ả
làm n
ò
ng c
ố
t và hơn n
ữ
a đó chính là đi
ề
u mà giai c
ấ
p tư s
ả
n b
ắ

t
bu
ộ
c ph
ả
i làm
để
b
ả
o v
ệ
l
ợ
i ích lâu dài c
ủ
a h
ọ
.
N
ế
u trên các l
ĩ
nh v
ự
c kinh t
ế
– x
ã
h
ộ

i, ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n hi
ệ
n
đạ
i luôn t
ì
m
đủ
cách
để
đi
ề
u ch
ỉ
nh và thích nghi v
ớ
i nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n m
ớ

i nh
ằ
m v
ượ
t qua
nh
ữ
ng cu
ộ
c kh
ủ
ng ho
ả
ng, t
ì
m con
đườ
ng phát tri
ể
n, th
ì
trong l
ĩ
nh v
ự
c chính
tr
ị
c
ũ

ng v
ậ
y. Bài h
ọ
c l
ị
ch s
ử
cho th
ấ
y, v
ấ
n
đề
l
ớ
n nh
ấ
t
đố
i v
ớ
i các nhà n
ướ
c
tư s
ả
n là ngăn ch
ặ
n

đượ
c các cơn b
ã
o táp cách m
ạ
ng th
ườ
ng phát sinh do s
ự

b
ấ
t m
ã
n cao
độ
c
ủ
a giai c
ấ
p công nhân, ho
ặ
c ti
ế
p theo nh
ữ
ng th
ờ
i k
ỳ

h
ỗ
n lo
ạ
n
c
ủ
a x
ã
h
ộ
i, mà trong đó giai c
ấ
p tư s
ả
n xâu xé l
ẫ
n nhau
để
b
ò
n rút xương tu
ỷ

c
ủ
a nhân dân lao
độ
ng. Giai c
ấ

p tư s
ả
n
đã
và đang c
ố
g
ắ
ng xoa d
ị
u mâu

12
thu
ẫ
n cơ b
ả
n này b
ằ
ng m
ọ
i th
ủ
đo
ạ
n. m
ộ
t khi quy
ề
n l

ợ
i v
ị
k
ỷ
c
ủ
a giai c
ấ
p tư
s
ả
n b
ị

đụ
ng ch
ạ
m th
ì
k
ể
c
ả
ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả

n nhà n
ướ
c hay các m
ặ
t tr
ậ
n liên
minh d
ướ
i các tên g
ọ
i khác nhau, cu
ố
i cùng
đề
u tan v
ỡ
. R
õ
ràng v
ấ
n
đề
không
th
ể

đượ
c gi
ả

i quy
ế
t n
ế
u như mâu thu
ẫ
n cơ b
ả
n
ấ
y không
đượ
c gi
ả
i quy
ế
t.
Trong t
ì
nh h
ì
nh đó ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n c
ả
i lương l

ạ
i xu
ấ
t
đầ
u l
ộ
di
ệ
n.
Nhi
ề
u chính tr
ị
gia, h
ọ
c gi
ả
tư s
ả
n th
ườ
ng nêu ra chiêu bài x
ã
h
ộ
i s
ẽ
bi
ế

n
đổ
i
v
ề
cơ b
ả
n không ph
ả
i b
ằ
ng
đấ
u tranh cách m
ạ
ng mà b
ằ
ng s
ự
chuy
ể
n bi
ế
n d
ầ
n
nh
ậ
n th
ứ

c và l
ò
ng ch
ắ
c
ẩ
n c
ủ
a giai c
ấ
p tư s
ả
n, s
ố
khác th
ì
rêu rao v
ề
các kh
ả

năng gi
ả
i quy
ế
t nh
ữ
ng mâu thu
ẫ
n gi

ữ
a tư b
ả
n và lao
độ
ng n
ằ
m ngay trong quá
tr
ì
nh th
ự
c hi
ệ
n nh
ữ
ng nhi
ệ
m v
ụ
s
ả
n xu
ấ
t. Ngh
ĩ
a là, theo h
ọ
c
ầ

n ph
ả
i ti
ế
n
hành “cu
ộ
c c
ả
i cách trí tu
ệ
và
đạ
o
đứ
c” ngay tr
ướ
c khi giành
đượ
c chính
quy
ề
n t
ừ
giai c
ấ
p tư s
ả
n. t
ấ

t c
ả
ch
ỉ
là m
ị
dân b
ở
i trong t
ì
nh h
ì
nh hi
ệ
n nay mà
giai c
ấ
p tư s
ả
n đang làm ra s
ứ
c c
ủ
ng c
ố
l
ự
c l
ượ
ng và s

ẵ
n sàng tiêu di
ệ
t b
ấ
t c
ứ

m
ộ
t s
ự
ph
ả
n kháng nào hay m
ộ
t
ý

đồ
nào
đụ
ng t
ớ
i s
ự
t
ồ
n vong c
ủ

a chính
quy
ề
n tư s
ả
n.
Ng
ườ
i ta c
ũ
ng đang c
ố
ch
ế

độ
tam quy
ề
n phân l
ậ
p và coi đây là đi
ề
u
ki
ệ
n
để

đả
m b

ả
o cho n
ề
n dân ch
ủ
chính tr
ị
th
ậ
m chí
để

đả
m b
ả
o cho chính
quy
ề
n tư s
ả
n bi
ế
n d
ầ
n thành chính quy
ề
n nhân dân trên cơ s
ở
nh
ữ

ng y
ế
u t
ố

công l
ý
c
ủ
a pháp lu
ậ
t và nh
ữ
ng y
ế
u t
ố
t
ự
do dân ch
ủ
c
ủ
a ngh
ị
tr
ườ
ng. Ng
ườ
i

ta c
ũ
ng đang khuy
ế
ch trương v
ề
ch
ế

độ
tam quy
ề
n phân l
ậ
p g
ắ
n v
ớ
i ch
ế

độ
đa
đả
ng v
ố
n là s
ả
n ph
ẩ

m c
ủ
a giai c
ấ
p tư s
ả
n có tác d
ụ
ng ngăn ng
ừ
a nó tr
ở
thành
phát xít
độ
c tài. Nhưng th
ậ
t là vô l
ý
n
ế
u chính quy
ề
n tư s
ả
n và ch
ế

độ
đa

đả
ng
mà nó cho phép t
ồ
n t
ạ
i đi ng
ượ
c quy
ề
n l
ợ
i c
ủ
a giai c
ấ
p tư s
ả
n. Th
ự
c ra, Phi-
đen Cax- tơro nói, cái đa c
ự
c và cái phân c
ự
c mà h
ọ
c
ổ
v

ũ
khuy
ế
ch trương
trên kia, cu
ố
i cùng c
ũ
ng ch
ỉ
quy v
ề
cái đơn c
ự
c và
độ
c tôn là quy
ề
n l
ợ
i c
ủ
a
giai c
ấ
p tư s
ả
n mà thôi. M
ỹ
là m

ộ
t ví d
ụ
đi
ẻ
n h
ì
nh.
G
ầ
n đây, ng
ườ
i ta c
ũ
ng luôn bàn lu
ậ
n nhi
ề
u v
ề
m
ộ
t y
ế
u t
ố
trong n
ề
n
chính tr

ị
c
ủ
a các n
ướ
c ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n phát tri
ể
n là ch
ế

độ
x
ã
h
ộ
i dân ch
ủ

ở

m
ộ
t s
ố

n
ướ
c t
ừ
ng
đượ
c coi là ki
ể
u m
ẫ
u chính tr
ị
cho các tư b
ả
n. Đúng là

13
không ai ph
ủ
nh
ậ
n
đượ
c m
ộ
t s
ố
thành t
ự
u quan tr

ọ
ng v
ề
kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i mà
các n
ướ
c này
đạ
t
đượ
c và m
ộ
t th
ờ
i t
ạ
o ra cái
ả
o t
ưở
ng v
ề
m
ộ

t l
ố
i thoát cho
ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n là có th
ể
thay
đổ
i
đượ
c hoàn toàn th
ự
c tr
ạ
ng mà không thay
đổ
i th
ự
c ch
ấ
t nhưng hi
ệ
n nay t
ì
nh h

ì
nh
đã
không như ng
ườ
i ta mong mu
ố
n.
Nh
ữ
ng v
ấ
n
đề
c
ố
h
ữ
u c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n m
ộ
t th
ờ

i
đượ
c kho
ả
l
ấ
p nay l
ạ
i n
ổ
i
lên.
Cu
ố
i cùng n
ế
u quan sát m
ộ
t cách khách quan trên b
ì
nh di
ệ
n các m
ố
i
quan h
ệ
qu
ố
c t

ế
, ng
ườ
i ta không th
ể
không th
ấ
y r
õ
s
ố
ph
ậ
n c
ủ
a các n
ướ
c tư
b
ả
n chư ngh
ĩ
a phát tri
ể
n nói riêng và v
ậ
n m
ệ
nh c
ủ

a ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n nói
chung. Ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n không th
ể
s
ử
d
ụ
ng m
ã
i nh
ữ
ng bi
ệ
n pháp đàn áp, khai
thác hay l
ợ
i d
ụ

ng như tr
ướ
c đây
đố
i v
ớ
i các n
ướ
c thu
ộ
c th
ế
gi
ớ
i th
ứ
ba. V
ị
trí
và quy
ề
n l
ợ
i c
ủ
a h
ọ

ở
các n

ướ
c th
ứ
ba luôn b
ị
thách th
ứ
c và đe do
ạ
. Nh
ữ
ng
món n
ợ
c
ũ
li
ệ
u có m
ã
i là xích xi
ề
ng
đố
i v
ớ
i các n
ướ
c th
ế

gi
ớ
i th
ứ
ba, khi ngày
càng có nhi
ề
u n
ướ
c
đò
i xoá n
ợ
gi
ả
m n
ợ
ho
ặ
c ho
ã
n tr
ả
n
ợ
vô th
ờ
i h
ạ
n? và các

nhà n
ướ
c th
ế
gi
ớ
i th
ứ
ba li
ệ
u có cam ch
ị
u m
ã
i nh
ữ
ng cu
ộ
c trao
đổ
i b
ấ
t b
ì
nh
đẳ
ng v
ớ
i các n
ướ

c tư b
ả
n trong khi h
ọ
không thi
ế
u cơ h
ộ
i có l
ợ
i trong trao
đổ
i
v
ớ
i các n
ướ
c khác và gi
ữ
a h
ọ
vơi nhau ? đi
ề
u này
đã
tr
ự
c ti
ế
p làm lung lay

đị
a
v
ị
và chi ph
ố
i s
ố
ph
ậ
n c
ủ
a ch
ủ
nghi
ã
tư b
ả
n.
Th
ậ
m chí, ngay sau s
ự
s
ụ
p
đổ
c
ủ
a nh

ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i
ở
Liên Xô và Đông
Âu, li
ệ
u s
ự

ổ
n
đị
nh c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n có
đủ
s
ứ

c ch
ứ
ng t
ỏ
ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n
là con
đườ
ng phát tri
ể
n t
ố
i ưu c
ủ
a nhân lo
ạ
i ? không b
ở
i v
ì
ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b

ả
n
v
ẫ
n không thoát kh
ỏ
i nh
ữ
ng căn b
ệ
nh “thâm căn c
ố

đế
” c
ủ
a nó, dù “m
ố
i đe
do
ạ
c
ộ
ng s
ả
n” t
ưở
ng như nh
ẹ
đi. Ch

ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n v
ẫ
n không khát v
ọ
ng xâm
ph
ạ
m n
ề
n
độ
c l
ậ
p c
ủ
a các qu
ố
c gia, trà
đạ
p quy
ề
n l
ợ
i t
ự

do c
ủ
a các dân t
ộ
c
b
ằ
ng
đủ
h
ì
nh th
ứ
c can thi
ệ
p v
ũ
trang thô b
ạ
o cu
ộ
c chi
ế
n
ở
Kôsôvô - hay âm
mưu di
ễ
n bi
ế

n hoà b
ì
nh v
ớ
i nh
ữ
ng cu
ộ
c chi
ế
n tranh nhung l
ụ
a kích
độ
ng và
xô
đẩ
y các n
ướ
c vào cu
ộ
c chém gi
ế
t
đẫ
m máu
ở
kh
ắ
p các châu l

ụ
c.Và ng
ườ
i
ta c
ũ
ng đang ch
ứ
ng th
ự
c kh
ố
i mâu thu
ẫ
n ngày càng l
ớ
n và căng th
ẳ
ng gi
ữ
a
các n
ướ
c tư b
ả
n phát tri
ể
n trong cu
ộ
c xâu xé giành v

ị
trí hàng
đầ
u trong tr
ậ
t t
ự


14
th
ế
gi
ớ
i hi
ệ
n nay, mâu thu
ẫ
n đó đang tr
ở
thành nguy cơ đe do
ạ
không nh
ữ
ng
chính s
ố
ph
ậ
n h

ọ
mà c
ò
n c
ả
nhân lo
ạ
i. Đó là b
ằ
ng ch
ứ
ng không g
ì
ch
ố
i b
ỏ

đượ
c.
2, Lôgíc t
ấ
t y
ế
u “S
ự
v
ĩ

đạ

i và tính t
ấ
t y
ế
u nh
ấ
t th
ờ
i c
ủ
a b
ả
n thân ch
ế

độ

tư s
ả
n”
đế
n ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i.

R
õ
ràng, ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n không ph
ả
i
đợ
i
đế
n ngày nay, mà cách đây
hơn 200 năm, “trong quá tr
ì
nh th
ố
ng tr
ị
giai c
ấ
p chưa
đầ
y m
ộ
t th
ế
k

ỷ
,
đã
t
ạ
o
ra nh
ữ
ng l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t nhi
ề
u hơn và
đồ
s
ộ
hơn, l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ

t c
ủ
a
t
ấ
t c
ả
các th
ế
h
ệ
tr
ướ
c h
ợ
p l
ạ
i”, như C.Mác vi
ế
t trong tuyên ngôn c
ủ
a
Đả
ng
c
ộ
ng s
ả
n , và “giai c
ấ

p tư s
ả
n
đã
đóng m
ộ
t vai tr
ò
h
ế
t s
ứ
c cách m
ạ
ng trong
l
ị
ch s
ử
”. Ngày nay, ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n
đã

đạ
t

đượ
c nh
ữ
ng thành t
ự
u to l
ớ
n v
ề

tin h
ọ
c, t
ự

độ
ng hoá, công ngh
ệ
sinh h
ọ
c, v
ậ
t li
ệ
u m
ớ
i Cùng v
ớ
i s
ự

phát tri
ể
n
c
ủ
a khoa h
ọ
c qu
ả
n l
ý
có th
ể
nói nh
ữ
ng thành t
ự
u
ấ
y
đã
làm thay
đổ
i l
ớ
n năng
l
ự
c ho
ạ

t
độ
ng sáng t
ạ
o c
ủ
a con ng
ườ
i, đem l
ạ
i năng su
ấ
t lao
độ
ng và thu nh
ậ
p
qu
ố
c dân r
ấ
t cao
ở
các n
ướ
c tư b
ả
n phát tri
ể
n và n

ướ
c công nghi
ệ
p m
ớ
i.
Nói như C.Mác “s
ự
v
ĩ

đạ
i” đó là m
ộ
t s
ự
th
ậ
t. Chúng ta ghi nh
ậ
n m
ộ
t
cách khách quan, t
ấ
t c
ả
nh
ữ
ng b

ướ
c phát tri
ể
n m
ớ
i c
ủ
a nó v
ớ
i tư cách là
nh
ữ
ng thành t
ự
u c
ủ
a n
ề
n văn minh nhân lo
ạ
i
đồ
ng th
ờ
i như là nh
ữ
ng đi
ề
u
ki

ệ
n c
ũ
ng th
ế
qu
ố
c t
ế

đố
i v
ớ
i ho
ạ
t
độ
ng cu
ả
chúng ta.
Nhưng c
ũ
ng không v
ì
th
ế
. Mà chúng ta l
ạ
i rơi vào
ả

o v
ọ
ng như m
ộ
t s
ố

ng
ườ
i đang ra s
ứ
c c
ố

đế
n m
ứ
c “tô son trát ph
ấ
n” cho ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n. M
ặ
c
dù ch
ủ

ngh
ĩ
a tư b
ả
n có không ít ưu đi
ể
m
đạ
t trong quá tr
ì
nh phát tri
ể
n c
ủ
a x
ã

h
ộ
i loài ng
ườ
i, nhưng nó nh
ấ
t
đị
nh không ph
ả
i là ch
ế

độ
cu
ố
i cùng t
ố
t
đẹ
p mà
loài ng
ườ
i h
ằ
ng mơ
ướ
c. Dù cho có s
ự
đi
ề
u ch
ỉ
nh, thay h
ì
nh
đổ
i d
ạ
ng ch
ủ

ngh

ĩ
a tư b
ả
n v
ẫ
n không h
ề
thay
đổ
i b
ả
n ch
ấ
t, không th
ể
gi
ả
i quy
ế
t
đượ
c mâu
thu
ẫ
n gi
ữ
a tính ch
ấ
t x
ã

h
ộ
i hoá c
ủ
a l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t ngày càng cao v
ớ
i vi
ệ
c
chi
ế
n h
ữ
u tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a v
ề
tư li

ệ
u s
ả
n xu
ấ
t, v
ẫ
n không
đượ
c gi
ả
i quy
ế
t
mâu thu
ẫ
n gi
ữ
a tư b
ả
n và lao
độ
ng. Ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n v
ẫ

m t
ì
m m
ọ
i th
ủ
đo
ạ
n
bóc l
ộ
t ng
ườ
i lao
độ
ng làm thuê và ki
ế
m l
ợ
i nhu
ậ
n b
ằ
ng cách b
ò
n rút gía tr
ị


15

th
ặ
ng dư ngày càng kh
ủ
ng khi
ế
p: t
ừ
211% (năm 1950) tăng v
ọ
t lên 300%
(năm 1990). Th
ế
tương
đố
i
ổ
n
đị
nh c
ủ
a nó v
ẫ
n không
đủ
che l
ấ
p và xoá đi
nguy cơ b
ị

thay th
ế
v
ề
v
ậ
n m
ệ
nh l
ị
ch s
ử
b
ị
thay th
ế
c
ủ
a nóm, cho dù, nó c
ò
n
ti
ề
m tàng phát tri
ể
n song đó không ph
ả
i là bi
ệ
n pháp đúng

đắ
n cho s
ự
phát
tri
ể
n c
ủ
a l
ị
ch s
ử
loài ng
ườ
i và cho dù như ai đó nói r
ằ
ng,
đặ
c đi
ể
m c
ủ
a ch
ủ

ngh
ĩ
a tư b
ả
n là s

ố
ng b
ằ
ng thách th
ứ
c c
ủ
a chính m
ì
nh và b
ả
n ch
ấ
t c
ủ
a nó là
thích nghi và chuy
ể
n hoá
để
không ng
ừ
ng phát tri
ể
n, th
ì
lu
ậ
n đi
ể

m
ấ
y v
ẫ
n
không làm thay
đổ
i th
ự
c t
ế
là: ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n không bao gi
ờ
và chưa bao
gi
ờ
gi
ả
i quy
ế
t
đượ
c t
ậ

n g
ố
c nh
ữ
ng mâu thu
ẫ
n và nh
ữ
ng cu
ộ
c kh
ủ
ng ho
ả
ng
c
ủ
a chính nó.
Chúng ta đang s
ố
ng trong th
ờ
i k
ỳ
“l
ị
ch s
ử
ng
ắ

n l
ạ
i”. Ng
ườ
i ta đang nói
nhi
ề
u
đế
n vi
ệ
c h
ọ
c t
ậ
p ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n, th
ậ
m chí sau nh
ữ
ng kinh nghi
ệ
m
ph
ả

i tr
ả
giá
đắ
t c
ủ
a công cu
ộ
c xây d
ự
ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i, ng
ườ
i ta l
ạ
i có lúc
tin r
ằ
ng có th
ể
t
ì
m th

ấ
y
ở
ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n nh
ữ
ng l
ờ
i gi
ả
i đáp
đầ
y
đủ
cho m
ọ
i
v
ấ
n
đề
ch
ẳ
ng h
ạ

n: mô h
ì
nh Th
ụ
y Đi
ể
n, phương pháp qu
ả
n l
ý
Nh
ậ
t B
ả
n, n
ề
n
dân ch
ủ
M
ỹ
th
ườ
ng
đượ
c coi như nh
ữ
ng ki
ể
u m

ẫ
u. Nh
ữ
ng kinh nghi
ệ
m l
ị
ch
s
ử

đã
s
ớ
m ch
ỉ
ra sai l
ầ
m c
ủ
a nh
ậ
n th
ứ
c l
ệ
ch l
ạ
c m
ộ

t chi
ề
u đó. Đúng là cách
qu
ả
n l
ý
kinh t
ế
c
ũ
ng như vi
ệ
c qu
ả
n l
ý
x
ã
h
ộ
i c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n có nh

ữ
ng
đi
ề
u đáng
để
h
ọ
c t
ậ
p đó không
đượ
c quên nh
ữ
ng d
ữ
ki
ệ
n căn b
ả
n là m
ụ
c tiêu
mà m
ỗ
i x
ã
h
ộ
i

đặ
t ra: cơ s
ở
v
ậ
t ch
ấ
t và tinh th
ầ
n nh
ữ
ng cơ c
ấ
u truy
ề
n th
ố
ng
c
ủ
a t
ừ
ng x
ã
h
ộ
i: đi
ề
u ki
ệ

n m
ọ
i m
ặ
t
đượ
c xác
đị
nh trong t
ừ
ng giai đo
ạ
n l
ị
ch
s
ử
. Bàn v
ề
v
ấ
n
đề
này, nhà kinh t
ế
h
ọ
c Nh
ậ
t B

ả
n Nô- ru – si –ma
đã
vi
ế
t
trong tác ph
ẩ
m n
ổ
i ti
ế
ng “ v
ì
sao Nh
ậ
t B
ả
n thành công” r
ằ
ng “ Thành công
c
ủ
a Nh
ậ
t B
ả
n đem sang Anh s
ẽ
không

đạ
t thành công như v
ậ
y, v
ì
m
ộ
t l
ý
do
đơn gi
ả
n ng
ườ
i Nh
ậ
t khác ng
ườ
i Anh”. H
ẳ
n là không hi
ể
u
đượ
c đi
ề
u đơn gi
ả
n
ấ

y mà g
ầ
n đây có ng
ườ
i nh
ữ
ng toan bàn t
ớ
i cái g
ọ
i là “ Kh
ả
năng ti
ế
n t
ớ
i ch
ủ

ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i c
ủ
a b
ả
n thân ch

ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n” hay “ Nh
ữ
ng mơ
ướ
c c
ủ
a ch
ủ

ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i th
ì
chính ch
ủ
ngh
ĩ
a Tư b
ả
n s
ẽ

th
ự
c hi
ệ
n”. H
ọ
c
ầ
n lưu
ý
r
ằ
ng,
nh
ữ
ng nguy cơ c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n không nh
ữ
ng v
ẫ
n c
ò
n đó, mà ngày m

ộ
t

16
ti
ề
m tàng và n
ặ
ng n
ề
hơn n
ằ
m “ ngoài v
ò
ng ki
ể
m soát c
ủ
a chính nó, tr
ự
c ti
ế
p
phương h
ạ
i
đế
n
đờ
i s

ố
ng nhân lo
ạ
i. Nói như c
ố
t
ổ
ng th
ố
ng Pháp, ông Ph. Mit
tơ răng: “ Ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n thu
ầ
n nh
ấ
t gi
ố
ng như cánh r
ừ
ng r
ậ
m, h
ệ
th
ố

ng x
ã

h
ộ
i này luôn làm n
ả
y sinh nh
ữ
ng b
ấ
t b
ì
nh
đẳ
ng m
ớ
i. T
ấ
t c
ả
đi
ề
u đó s
ẽ
d
ẫ
n t
ớ
i

cái g
ì
?”
Cu
ố
i cùng đi
ề
u đó s
ẽ
d
ẫ
n t
ớ
i m
ộ
t câu h
ỏ
i: V
ớ
i b
ả
n ch
ấ
t và ti
ề
n
đồ
c
ủ
a tư

b
ả
n như v
ậ
y th
ì
chính nó s
ẽ
đi v
ề
đâu? câu tr
ả
l
ờ
i không th
ể
khác
đượ
c là ch
ủ

ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i. Đi
ề
u

ấ
y c
ũ
ng t
ấ
t y
ế
u là “ S
ự
v
ĩ

đạ
i và tính t
ấ
t y
ế
u nh
ấ
t th
ờ
i c
ủ
a
b
ả
n thân ch
ế

độ

tư s
ả
n” n
ằ
m trong d
ò
ng v
ậ
n
độ
ng c
ủ
a x
ã
h
ộ
i loài ng
ườ
i. Như
C Mac đa nói mà CMac l
ạ
i không có
ý

đị
nh “ngh
ĩ
ra” đi
ề
u đó. V

ì
“trong tài
li
ệ
u c
ủ
a CMac, ng
ườ
i ta không th
ấ
y m
ả
y may m
ộ
t
ý

đị
nh nào nh
ằ
m đưa
nh
ữ
ng
ả
o t
ưở
ng nh
ằ
m

đặ
t ra nh
ữ
ng đi
ề
u vu vơ nh
ữ
ng đi
ề
u mà ng
ườ
i ta không
th
ể
nào bi
ế
t
đượ
c. Mac
đặ
t v
ấ
n
đề
ch
ủ
ngh
ĩ
a c
ộ

ng s
ả
n gi
ố
ng như m
ộ
t nhà t
ự

nhiên h
ọ
c
đặ
t ra, ch
ẳ
ng h
ạ
n, v
ấ
n
đề
ti
ế
n hoá c
ủ
a m
ộ
t gi
ố
ng sinh v

ậ
t m
ớ
i, m
ộ
t
khi
đã
bi
ế
t ngu
ồ
n g
ố
c c
ủ
a nó và
đị
nh
đượ
c h
ướ
ng r
õ
r
ệ
t bi
ế
n
đổ

i c
ủ
a nó”
Ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n hi
ệ
n
đạ
i, trên th
ự
c t
ế
,
đã

đạ
t
đượ
c s
ự
v
ĩ

đạ
i nh

ấ
t
đị
nh
nào đó nhưng nó l
ạ
i không
đủ
s
ứ
c v
ượ
t qua
đượ
c nh
ữ
ng mâu thu
ẫ
n coư b
ả
n
tron quá tr
ì
nh phát tri
ể
n, l
ạ
i b
ị
gi

ớ
i h
ạ
n b
ỏ
i ng
ưỡ
ng không th
ể
tr
ã
nh
đượ
c c
ủ
a
s
ự
kh
ủ
ng ho
ả
ng, nên t
ấ
t y
ế
u nó ph
ả
i b
ị

thay th
ế
v
ì
thu
ộ
c tính nh
ấ
t th
ờ
i c
ủ
a
chính nó. Dù th
ế
nào đi n
ữ
a, xét d
ướ
i góc
độ
c
ủ
a văn hoá văn minh, ngh
ĩ
a là
góc
độ
c
ủ

a ch
ủ
ngh
ĩ
a nhân
đạ
o chân chính, ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n, ngay trong s
ự

ph
ồ
n vinh v
ề
kinh t
ế
c
ủ
a nó, đang
đặ
t loài ng
ườ
i tr
ướ
c m

ộ
t cu
ộ
c kh
ủ
ng ho
ả
ng
sâu s
ắ
c, ngay trong s
ự
đi
ề
u ch
ỉ
nh v
ề
chính tr
ị
, x
ã
h
ộ
i, nó đang đi ng
ượ
c l
ạ
i
đò

i
h
ỏ
i c
ủ
a th
ờ
i
đạ
i chúng ta, đó là hoà b
ì
nh,
độ
c l
ậ
p dân t
ộ
c, dân ch
ủ
và ti
ế
n b
ộ

x
ã
h
ộ
i đó là t
ạ

o ra s
ự
phát tri
ể
n toàn di
ệ
n con ng
ườ
i ch
ứ
không ph
ả
i là tái ra
s
ả
n xu
ấ
t tư b
ả
n-đi
ề
u mà ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n đang c
ố
s

ứ
c làm.
V
ì
v
ậ
y v
ậ
n m
ệ
nh l
ị
ch s
ử
c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n k
ế
t thúc s
ẽ
ph
ả
i t
ớ

i h
ồ
i
đị
nh đo
ạ
t v
ớ
i s
ự
m
ở
ra m
ộ
t k
ỷ
nguyên l
ị
ch s
ử
m
ớ
i c
ủ
a loài ng
ườ
i-đó là ch
ủ

17
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i lô gíc t
ấ
t y
ế
u trên cơ s
ở
b
ả
n ch
ấ
t và ti
ề
n
đồ
c
ủ
a chính ch
ủ
ngh
ĩ
a
tư b
ả

n hi
ệ
n nay.



Hi
ệ
n có? Đó là m
ộ
t n
ề
n kinh t
ế
h
ọ
c v
ề
cơ b
ả
n khác h
ẳ
n quan đi
ể
m c
ũ
.
Ki
ể
u kinh t

ế
này
đượ
c Boulding g
ọ
i là ki
ể
u kinh t
ế
h
ọ
c ki
ể
u con tàu v
ũ
tr
ụ
.
Đó là quan đi
ể
m v
ề
m
ộ
t con tàu v
ũ
tr
ụ
lao vào không gian v
ớ

i môtk
độ
i bay
và m
ộ
t l
ượ
ng tài nguyên qu
ý
giá có h
ạ
n. Tr
ừ
ngu
ồ
n năng l
ượ
ng m
ặ
t tr
ờ
i s
ự

s
ố
ng c
ò
n c
ủ

a
độ
i bay và v
ậ
n hành các h
ệ
th
ố
ng h
ỗ
tr
ợ

đờ
i s
ố
ng c
ủ
a h
ọ
ph
ụ

thu
ộ
c vào b
ả
o t
ồ
n kho tài nguyên trên con tàu. Th

ự
c t
ế
này bu
ộ
c ph
ả
i
đề
ra
nh
ữ
ng nguyên t
ắ
c căn b
ả
n cho n
ề
n kinh t
ế
ki
ể
u con tàu v
ũ
tr
ụ
.
Theo mô t
ả
c

ủ
a Boulding,
đờ
i s
ố
ng c
ủ
a nh
ữ
ng ng
ườ
i trên con tàu vú tr
ụ

tăng lên ph
ụ
thu
ộ
c vào vi
ệ
c h
ọ
có s
ử
d
ụ
ng và tái sinh m
ộ
t cách h
ữ

u hi
ệ
u hay
không các tài nguyên hi
ệ
n có
để
tr
ướ
c tiên đáp
ứ
ng các nhu c
ầ
u thi
ế
t thân, r
ồ
i
tu
ỳ
theo l
ượ
ng th
ặ
ng dư có
đượ
c, m
ớ
i tho
ả

m
ã
n nhu c
ầ
u cao hơn c
ủ
a h
ọ
. B
ở
i
l
ẽ
, b
ấ
t c
ứ
tài nguyên nào b
ị
lo
ạ
i ra, ngh
ĩ
a là
đố
i v
ớ
i nh
ữ
ng ng

ườ
i trên tàu là
m
ấ
t mát h
ẳ
n, th
ì
đó là d
ấ
u hi
ệ
u tr
ụ
c tr
ặ
c nghiêm tr
ọ
ng c
ủ
a h
ệ
th
ố
ng. M
ụ
c tiêu
là kéo dài tu
ổ
i th

ọ
c
ủ
a s
ả
n ph
ẩ
m, hơn là tăng t
ố
c
độ
ph
ế
th
ả
i chung; và là thay
th
ế
các v
ậ
t li
ệ
u b
ằ
ng công ngh
ệ
thông tin trong vi
ệ
c thi
ế

t k
ế
các h
ệ
th
ố
ng h
ỗ

tr
ợ

đờ
i s
ố
ng c
ủ
a các s
ả
n ph
ẩ
m.
Ch
ỉ
có th
ể
duy tr
ì

đờ

i s
ố
ng trên con tàu b
ằ
ng s
ự
h
ợ
p tác gi
ữ
a các thành
viên trên con tàu. M
ỗ
i ngư
ờ
i
đề
u ph
ả
i c
ả
m th
ấ
y có ph
ầ
n trách nhi
ệ
m duy tèi
h
ệ

th
ố
ng và s
ẵ
n sàng ch
ấ
p nh
ậ
n ngu
ồ
n tài nguyên phân ph
ố
i và công b
ằ
ng. Do
đó, chúng ta có th
ể
k
ế
t lu
ậ
n r
ằ
ng không th
ể
coi gia tăng s
ả
n l
ượ
ng kinh t

ế
trên
con tàu là ti
ế
n b
ộ
, n
ế
u nó không d
ự
a trên ti
ế
n tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t b
ề
n v
ữ
ng và
đượ
c
phân ph
ố
i công b
ằ
ng gi

ữ
a các thành viên.

18
Ngày nay, thiên nhiên đang lưu
ý
v
ớ
i chúng ta đang b
ị
chi ph
ố
i b
ở
i quan
đi
ể
m trái ng
ượ
c v
ớ
i th
ự
c t
ế
c
ũ
ng như quan đi
ể
m ti

ề
n Côpicnic cho r
ằ
ng m
ặ
t
tr
ờ
i quay quanh trái
đấ
t. T
ấ
t c
ả
chúng ta cùng s
ố
ng trên m
ộ
t con tàu, ch
ứ

không ph
ả
i trên
đồ
ng c
ỏ
bao la không biên gi
ớ
i. Ngày nay, do dân s

ố
chúng ta
quá đông, l
ò
ng ham mu
ố
n c
ủ
a chúng ta quá l
ớ
n và công ngh
ệ
chúng ta quá
m
ạ
nh m
ẽ
nên không th
ể
s
ố
ng b
ằ
ng huy
ề
n tho
ạ
i c
ũ
. Nay chúng ta ph

ả
i h
ọ
c
cách nh
ì
n và tư duy h
ợ
p v
ớ
i th
ự
c t
ế
c
ủ
a chúng ta. Chúng ta ph
ả
i h
ọ
c g
ắ
n h
ệ

th
ố
ng và công ngh
ệ
c

ủ
a con ng
ườ
i v
ớ
i h
ệ
th
ố
ng môi sinh sao cho có th
ể
tăng
năng su
ấ
t c
ủ
a h
ệ
sinh thái v
ì
l
ợ
i ích lâu dài c
ủ
a nhân lo
ạ
i.
S
ự
tr

ỗ
i d
ậ
y c
ủ
a các n
ướ
c th
ứ
ba:
Trong quá tr
ì
nh phát tri
ể
n c
ủ
a m
ì
nh, m
ộ
t b
ướ
c ti
ế
n quan tr
ọ
ng c
ủ
a các
n

ướ
c ch
ủ
ngh
ĩ
a tư b
ả
n đó là giai đo
ạ
n tích lu
ỹ
cơ b
ả
n. Sau th
ế
chi
ế
n II, có r
ấ
t
nhi
ề
u n
ướ
c dành
đượ
c
độ
c l
ậ

p v
ề
chính tr
ị
, tuy nhiên n
ề
n kinh t
ế
c
ủ
a h
ọ
v
ẫ
n
c
ò
n ph
ụ
thu
ộ
c m
ộ
t cách n
ặ
ng n
ề
v
ớ
i các n

ướ
c tư b
ả
n phát tri
ể
n, h
ọ
là nơi cung
c
ấ
p nguyên li
ệ
u, nhân công r
ẻ
m
ạ
t và là th
ị
tr
ườ
ng tiêu th
ụ
hàng hóa c
ủ
a các
n
ướ
c tư b
ả
n phát tri

ể
n. M
ộ
t công c
ụ
c
ủ
a các n
ướ
c tư b
ả
n phát tri
ể
n
để
g
ắ
n
ch
ặ
t các n
ướ
c thu
ộ
c th
ế
gi
ớ
i th
ứ

ba đó là các kho
ả
n n
ợ
mà các n
ướ
c này n
ợ

các n
ướ
c tư b
ả
n phát tri
ể
n.
Tuy nhiên trong nh
ữ
ng năm g
ầ
n đây, các n
ướ
c thu
ộ
c th
ế
gi
ớ
i th
ứ

ba
đã

bi
ế
t liên k
ế
t v
ớ
i nhau
đấ
u tranh
đò
i các n
ướ
c tư b
ả
n phát tri
ể
n xoá và gi
ả
m n
ợ
.
Tr
ướ
c xu th
ế
này các n
ướ

c tư b
ả
n phát tri
ể
n
đã
ph
ả
i nh
ượ
ng b
ộ
và
đã
ph
ả
i
tuyên b
ố
xoá và gi
ả
m n
ợ
cho các n
ướ
c thu
ộ
c di
ệ
n nghèo nh

ấ
t. Xu th
ế
này
đã

làm thay
đổ
i chính sách c
ủ
a các n
ướ
c tư b
ả
n phát tri
ể
n v
ớ
i các n
ướ
c thu
ộ
c th
ế

gi
ớ
i th
ứ
ba, đó là chính sách b

ì
nh
đẳ
ng cùng có l
ợ
i thông qua các h
ì
nh th
ứ
c
công c
ụ
kinh t
ế
, như thương m
ạ
i qu
ố
c t
ế
,
đầ
u tư và chuy
ể
n giao công ngh
ệ
.
Ngoài nh
ữ
ng quan h

ệ
kinh t
ế
v
ớ
i các n
ướ
c tư b
ả
n phát tri
ể
n th
ì
các n
ướ
c
thu
ộ
c th
ế
gi
ớ
i th
ứ
ba c
ũ
ng
đẩ
y m
ạ

nh quan h
ệ
buôn bán song phương, đa
phương v
ớ
i nhau ngày càng m
ạ
nh m
ẽ
.
Vai tr
ò
c
ủ
a các t
ổ
ch
ứ
c qu
ố
c t
ế
:

19
Ngày nay, trong các quan h
ệ
qu
ố
c t

ế
gi
ữ
a các n
ướ
c v
ớ
i nhau th
ì
các t
ổ

ch
ứ
c qu
ố
c t
ế
ngày càng đóng vai tr
ò
quan tr
ọ
ng. Các t
ổ
ch
ứ
c quôc t
ế
không
nh

ữ
ng đóng vai tr
ò
quan tr
ọ
ng trong vi
ệ
c đi
ề
u ch
ỉ
nh các quan h
ệ
các n
ướ
c v
ớ
i
nhau mà c
ò
n là l
ự
c l
ượ
ng ch
ủ
y
ế
u
đấ

u tranh, giúp
đỡ
và t
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n phát
tri
ể
n cho các n
ướ
c thu
ộ
c th
ế
gi
ớ
i th
ứ
ba.
Nh
ữ
ng v
ấ
n
đề
n
ả

y sinh trong quá tr
ì
nh phát tri
ể
n c
ủ
a loài ng
ườ
i như ô
nhi
ễ
m môi tr
ườ
ng, liên k
ế
t kinh t
ế
quôc t
ế
, không th
ể
gi
ả
i quy
ế
t b
ở
i m
ộ
t n

ướ
c
riêng r
ẽ
mà c
ầ
n ph
ả
i có s
ự
liên k
ế
t gi
ữ
a các qu
ố
c gia v
ớ
i nhau thông qua t
ổ

ch
ứ
c qu
ố
c t
ế

để
gi

ả
i quy
ế
t v
ấ
n
đề
đó m
ộ
t cách
đồ
ng b
ộ
nh
ấ
t quán.
V
ớ
i ti
ế
n tr
ì
nh toàn c
ầ
u hoá như hi
ệ
n nay, các t
ổ
ch
ứ

c qu
ố
c t
ế
l
ạ
i càng
đóng vai tr
ò
quan tr
ọ
ng,
đặ
c bi
ệ
t trong l
ĩ
nh v
ự
c toàn c
ầ
u hoá v
ề
kinh t
ế
, s
ự
di
chuy
ể

n v
ố
n, quan h
ệ
m
ậ
u d
ị
ch c
ầ
n thông qua các t
ổ
ch
ứ
c qu
ố
c t
ế

để
đi
ề
u
ch
ỉ
nh.
Cơ c
ấ
u giai c
ấ

p:
Do t
ố
c
đọ
phát tri
ể
n c
ủ
a khoa h
ọ
c k
ỹ
thu
ậ
t và l
ự
c l
ượ
ng s
ả
n xu
ấ
t, năng
su
ấ
t lao
độ
ng
đượ

c nâng cao, cơ c
ấ
u giai c
ấ
p x
ã
h
ộ
i
ở
n
ướ
c tư b
ả
n phát tri
ể
n
có s
ự
thay
đổ
i r
õ
r
ệ
t,
đặ
c bi
ệ
t là s

ự
tăng nhanh v
ề
s
ố
l
ượ
ng c
ủ
a t
ầ
ng l
ớ
p trug
gian. Do nh
ữ
ng ngành ngh
ề
truy
ề
n th
ố
ng b
ị
thu h
ẹ
p, các ngành d
ị
ch v
ụ

và
công nghi
ệ
p m
ớ
i ra
đờ
i và phát tri
ể
n d
ẫ
n t
ớ
i t
ầ
ng l
ớ
p “công nhân áo tr
ắ
ng”,
nhân viên khoa h
ọ
c k
ỹ
thu
ậ
t, cán b
ộ
qu
ả

n l
ý
, t
ầ
ng l
ớ
p trí tu
ệ
ngày m
ộ
t đông
đả
o. H
ọ
đang tr
ở
thành t
ầ
ng l
ớ
p x
ã
h
ộ
i ch
ủ
y
ế
u c
ủ

a các n
ướ
c tư b
ả
n phát
tri
ể
n. T
ầ
ng l
ớ
p này có
đờ
i s
ố
ng v
ậ
t ch
ấ
t khá cao, có tr
ì
nh
độ
dân trí cao. H
ọ

c
ũ
ng chính là l
ự

c l
ượ
ng lao
độ
ng cho m
ộ
t n
ề
n kinh t
ế
m
ớ
i, n
ề
n kinh t
ế
tri
th
ứ
c.


20
P
HẦN
II. V
ẬN

DỤNG

LÝ

LUẬN

HÌNH
THÁI KINH
TẾ

XÃ

HỘI

VÀO
ĐIỀU

KIỆN
V
IỆT
NAM
HIỆN
NAY.
1. T
ấ
t y
ế
u khách quan c
ủ
a con
đườ
ng đi lên ch

ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i.
Vi
ệ
c v
ậ
n d
ụ
ng l
ý
lu
ậ
n h
ì
nh thái kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i c
ủ
a ch
ủ

ngh
ĩ
a Mac-Lênin
vào vi
ệ
c
đề
ra chi
ế
n l
ượ
c cho cách m
ạ
ng Vi
ệ
t nam ti
ế
n lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i.
Đườ
ng l
ố
i cách m

ạ
ng do ch
ủ
t
ị
ch H
ồ
Chí Minh và
Đả
ng ta nêu ra là s
ự
v
ậ
n
d
ụ
ng sáng t
ạ
o h
ì
nh thái kinh t
ế
- x
ã
h
ộ
i vào đi
ề
u ki
ệ

n Vi
ệ
t nam.
Đả
ng ta
đã

kh
ẳ
ng
đị
nh r
ằ
ng sau khi Vi
ệ
t nam ti
ế
n hành công vi
ệ
c cách m
ạ
ng dân ch
ủ

nhân dân s
ẽ
ti
ế
n lên làm cu
ộ

c cách m
ạ
ng x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a.
Đây là s
ự
l
ự
a ch
ọ
n đúng h
ướ
ng đi và xác
đị
nh m
ụ
c tiêu c
ủ
a s
ự
phát tri
ể
n.

CHúng ta
đề
u bi
ế
t,
đố
i v
ớ
i
Đả
ng ta, vi
ệ
c l
ự
a ch
ọ
n và xác
đị
nh này
đặ
t ra
ngay t
ừ
năm 1930 và luôn luôn đúng v
ớ
i m
ọ
i s
ự
bi

ế
n
độ
ng trong th
ự
c ti
ễ
n
phát tri
ể
n c
ủ
a cách m
ạ
ng Vi
ệ
t nam, trong l
ị
ch s
ử

đấ
u tranh cách m
ạ
ng c
ủ
a
Đả
ng và c
ủ

a dân t
ộ
c chính cương, sách l
ượ
c v
ắ
n t
ắ
t do Nguy
ễ
n Ái Qu
ố
c kh
ở
i
th
ả
o và lu
ậ
n văn chính tr
ị
c
ủ
a
Đả
ng năm 1930
đã
ghi r
õ
Cách m

ạ
ng Vi
ệ
t nam
s
ẽ
đi theo con
đườ
ng “là tư s
ả
n dân quy
ề
n cách m
ạ
ng
để
đi t
ớ
i x
ã
h
ộ
i c
ộ
ng
s
ả
n” b
ỏ
qua giai đo

ạ
n phát tri
ể
n tư b
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a. S
ự
l
ự
a ch
ọ
n này là k
ế
t qu
ả

tr
ự
c ti
ế
p n
ả
y sinh t
ừ
s
ự

giác ng
ộ
ch
ủ
ngh
ĩ
a Mác-Lênin, ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i khoa
h
ọ
c
ở
l
ã
nh t
ụ
Nguy
ễ
n Ái Qu
ố
c sau m
ộ
t th

ậ
p niên (1911-1920) đi t
ì
m
đườ
ng
c
ứ
u n
ướ
c và
đã
t
ì
m th
ấ
y ch
ủ
ngh
ĩ
a Lênin,
đã
nh
ậ
n th
ứ
c r
õ
cách m
ạ

ng Vi
ệ
t
nam s
ẽ
đi theo con
đườ
ng Cách m
ạ
ng tháng M
ườ
i “
Đườ
ng cách m
ệ
nh”
(1927) là tác ph
ẩ
m l
ý
lu
ậ
n macxít
đầ
u tiên
đượ
c xây d
ự
ng trên n
ề

n móng c
ủ
a
tư t
ưở
ng đó. Trong tác ph
ẩ
m quan tr
ọ
ng này Nguy
ễ
n ái Qu
ố
c
đã
ch
ỉ
r
õ
:
“Trong th
ế
gi
ớ
i bây gi
ờ
ch
ỉ
có cách m
ệ

nh Nga là
đã
thành công và thành
công
đế
n nơi, ngh
ĩ
a là dân chúng
đượ
c h
ưở
ng cái t
ự
do h
ạ
nh phúc, b
ì
nh
đẳ
ng
th
ậ
t, ch
ứ
không ph
ả
i t
ự
do và b
ì

nh
đẳ
ng gi
ả
d
ố
i như
đế
qu
ố
c Pháp khoe
khoang bên Nam An” Ng
ườ
i kh
ẳ
ng
đị
nh, ch
ỉ
có ch
ủ
ngh
ĩ
a Lênin là chân
chính nh
ấ
t, ch
ắ
c ch
ắ

n nh
ấ
t và cách m
ệ
nh nh
ấ
t mà chúng ta s
ẽ
đi theo. T
ừ

b
ướ
c ngo
ặ
t năm 1920, khi Nguy
ễ
n ái Qu
ố
c tr
ở
thành ng
ườ
i c
ộ
gn s
ả
n và cho

21

đế
n nh
ữ
ng năm sau này. NG
ườ
i
đề
u nh
ấ
t quán kh
ẳ
ng
đị
nh, gi
ả
i phóng giai
c
ấ
p, gi
ả
i phóng dân t
ộ
c ch
ỉ
có th
ể
th
ự
c hi
ệ

n
đượ
c b
ằ
ng con
đườ
ng cách m
ạ
ng
vô s
ả
n, b
ằ
ng cu
ộ
c xây d
ự
ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i m
ớ
i, x
ã
h

ộ
i c
ộ
ng s
ả
n ch
ủ
ngh
ĩ
a.
Khi mi
ề
n B
ắ
c
đã

đượ
c gi
ả
i phóng nhưng mi
ề
n Nam c
ò
n ph
ả
i ti
ế
p t
ụ

c
chi
ế
n
đầ
u v
ì

độ
c l
ậ
p t
ự
do c
ủ
a T
ổ
Qu
ố
c, t
ì
nh h
ì
nh lúc đó
đặ
t ra câu h
ỏ
i: Mi
ề
n

B
ắ
c có nên b
ướ
c ngay vào th
ờ
i k
ỳ
quá
độ

để
xây d
ự
ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i hay
không khi khi m
ụ
c tiêu
độ
c l
ạ
ap dân t

ộ
c chưa
đượ
c gi
ả
i quy
ế
t xong
ở
mi
ề
n
Nam?
Đả
ng ta kh
ẳ
ng
đị
nh là ph
ả
i
đồ
ng th
ờ
i ti
ế
n hành hai nhi
ệ
m v
ụ

cách
m
ạ
ng: ti
ế
p t
ụ
c cu
ộ
c cách m
ạ
ng dân t
ộ
c dân ch
ủ

ở
mi
ề
n Nam và ti
ế
n hành xây
d
ự
ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã

h
ộ
i
ở
mi
ề
n B
ắ
c. S
ự
l
ự
a ch
ọ
n này
đã

đượ
c th
ự
c ti
ễ
n xác
nh
ậ
n là hoàn toàn đúng
đắ
n. Không có s
ự
h

ậ
u thu
ẫ
n c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i
ở

mi
ề
n B
ắ
c, cách m
ạ
ng mi
ề
n Nam s
ẽ
không có nh
ữ
ng
đả

m b
ả
o v
ậ
t ch
ấ
t và tinh
th
ầ
n c
ầ
n thi
ế
t cho th
ắ
ng l
ợ
i.
Khi mi
ề
n Nam
đã

đượ
c gi
ả
i phóng,
đấ
t n
ướ

c th
ố
ng nh
ấ
t, m
ộ
t v
ấ
n
đề

c
ũ
ng
đượ
c
đặ
t ra là mi
ề
n Nam s
ẽ
cùng mi
ề
n B
ắ
c ti
ế
n lên ch
ủ
ngh

ĩ
a x
ã
h
ộ
i hay
t
ạ
m th
ờ
i d
ừ
ng l
ạ
i m
ộ
t th
ờ
i gian
để
ph
ụ
c h
ồ
i sau chi
ế
n tranh? Có th
ể
nói, s
ự

l
ự
a ch
ọ
n này là m
ộ
t th
ử
thách không kém ph
ầ
n ph
ứ
c t
ạ
p.
Đả
ng quy
ế
t
đị
nh c
ả

n
ướ
c cùng đi lên ch
ủ
ngh
ĩ

a x
ã
h
ộ
i. Quy
ế
t
đị
nh này
đã

đượ
c th
ự
c ti
ễ
n xác nh
ậ
n
hoàn toàn đúng
đắ
n.
Vào gi
ữ
a nh
ữ
ng năm 80, kinh t
ế
x
ã

h
ộ
i n
ướ
c ta lâm vào cu
ộ
c kh
ủ
ng
ho
ả
ng tr
ầ
m tr
ọ
ng, ch
ế

độ
x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a
ở
Liên Xô và Đông Âu đang chao

đả
o. Nhưng c
ũ
ng chính vào lúc
ấ
y,
Đả
ng ta
đã
quy
ế
t
đị
nh
đườ
ng l
ố
i
đổ
i m
ớ
i,
ch
ủ
trương xây d
ự
ng và phát tri
ể
n n
ề

n kinh t
ế
nhi
ề
u thành ph
ầ
n, v
ậ
n hành
theo cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng có s
ự
qu
ả
n l
ý
c
ủ
a nhà n
ướ
c, theo
đị
nh h
ướ
ng x

ã
h
ộ
i
ch
ủ
ngh
ĩ
a, h
ộ
i nh
ậ
p và m
ở
c
ử
a v
ớ
i bên ngoài. M
ộ
t l
ầ
n n
ữ
a s
ự
kh
ẳ
ng
đị

nh c
ủ
a
Đả
ng ta v
ề
con
đườ
ng đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i
đã

đượ
c th
ự
c ti
ễ
n xác nh
ậ
n là
đúng
đắ
n.

Vào gi
ữ
a nh
ữ
ng năm 80, kinh t
ế
– x
ã
h
ộ
i n
ướ
c ta lâm vào cu
ộ
c kh
ủ
ng
ho
ả
ng tr
ầ
m tr
ọ
ng ch
ế

độ
x
ã
h

ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a
ở
Liên Xô và Đông Âu đang chao

22
đả
o. Nhưng c
ũ
ng chính vào lúc
ấ
y,
Đả
ng ta
đã
quy
ế
t
đị
nh
đườ
ng l
ố
i
đổ
i m

ớ
i,
ch
ủ
trương xây d
ự
ng và phát tri
ể
n n
ề
n kinh t
ế
nhi
ề
u thành ph
ầ
n, v
ậ
n hành
theo cơ ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng có s
ự
qu
ả
n l

ý
c
ủ
a nhà n
ướ
c, theo
đị
nh h
ướ
ng x
ã
h
ộ
i
ch
ủ
ngh
ĩ
a, h
ộ
i nh
ậ
p và m
ở
c
ử
a v
ớ
i bên ngoài. M
ộ

t l
ầ
n n
ữ
a s
ự
kh
ẳ
ng
đị
nh c
ủ
a
Đả
ng ra v
ề
con
đườ
ng đi lên ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i
đã

đượ

c th
ự
c ti
ễ
n xác nh
ậ
n là
đúng
đắ
n.
Có th
ể
nói, nh
ữ
ng quy
ế
t sách c
ủ
a
Đả
ng ta
ở
th
ờ
i k
ỳ
này th
ể
hi
ệ

n s
ự
năng
độ
ng v
ề
tư duy l
ý
lu
ậ
n g
ắ
n li
ề
n v
ớ
i s
ự
m
ẫ
n c
ả
m v
ề
th
ự
c ti
ễ
n cùng b
ả

n l
ĩ
nh
chính tr
ị
v
ữ
ng vàng. Đó là s
ự
kh
ẳ
ng
đị
nh tính t
ấ
t y
ế
u c
ủ
a s
ự

đổ
i m
ớ
i theo
đị
nh
h
ướ

ng x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a:
đổ
i m
ớ
i
để
phát tri
ể
n,
để
thoát kh
ỏ
i t
ì
nh tr
ạ
ng kh
ủ
ng
ho
ả
ng,

để
v
ượ
t qua nh
ữ
ng k
ì
m h
ã
m c
ủ
a mô h
ì
nh c
ũ
– mô h
ì
nh hành chính bao
c
ấ
p,
để
gi
ả
i phóng và khai thác m
ọ
i ti
ề
m năng phát tri
ể

n c
ủ
a x
ã
h
ộ
i nh
ằ
m th
ự
c
hi
ệ
n m
ụ
c tiêu dân giàu, n
ướ
c m
ạ
nh, x
ã
h
ộ
i công b
ằ
ng văn minh.
Đổ
i m
ớ
i

không ph
ả
i là t
ừ
b
ỏ
ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i, mà là kh
ẳ
ng
đị
nh tính quy lu
ậ
t c
ủ
a con
đườ
ng phát tri
ể
n đó làm cho công cu
ộ
c xây d
ự

ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i công b
ằ
ng
văn minh. đúng v
ớ
i quy lu
ậ
t khách quan hơn phù h
ợ
p v
ớ
i hoang c
ả
nh, đi
ề
u
ki
ệ
n th
ự
c t
ế

c
ủ
a
đấ
t n
ướ
c v
ớ
i xu th
ế
,
đặ
c đi
ể
m c
ủ
a th
ế
gi
ớ
i hi
ệ
n
đạ
i.
Đổ
i m
ớ
i
là

để
xây d
ự
ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i hi
ệ
u qu
ả
hơn làm cho ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i b
ộ
c l
ộ

và kh
ẳ

ng
đị
nh b
ả
n ch
ấ
t ưu vi
ệ
t c
ủ
a nó, t
ừ
ng b
ướ
c
đị
nh h
ì
nh và phát tri
ể
n
trong th
ự
c t
ế
, làm cho “
đờ
i s
ố
ng v

ậ
t ch
ấ
t ngày càng tăng,
đờ
i s
ố
ng tinh th
ầ
n
ngày càng t
ố
t, x
ã
h
ộ
i ngày càng văn minh, ti
ế
n b
ộ
”
để
cho nhân dân ta có
cu
ộ
c s
ố
ng
ấ
m no, h

ạ
nh phúc
đượ
c h
ọ
c hành ti
ế
n b
ộ
và phát tri
ể
n m
ọ
i kh
ả
năng
sáng t
ạ
o c
ủ
a m
ì
nh”
để
cho “dân th
ự
c s
ự
là ch
ủ

và làm ch
ủ
l
ấ
y x
ã
h
ộ
i và cu
ộ
c
s
ố
ng c
ủ
a m
ì
nh? Như H
ồ
Chí Minh
đã
nh
ấ
n m
ạ
nh.
Như v
ậ
y, đi lên x
ã

h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a là t
ấ
t y
ế
u khách quan, và nó
đượ
c th
ể

hi
ệ
n trong công cu
ộ
c
đổ
i m
ớ
i c
ủ
a
Đả
ng ta,
đổ
i m

ớ
i
để
xác l
ậ
p m
ộ
t s
ự

ổ
n
đị
nh
m
ớ
i nh
ằ
m làm cho
đấ
t n
ướ
c
đạ
t t
ớ
i s
ự
phát tri
ể

n b
ề
n v
ữ
ng. Đi
ề
u đó có ngi
ã
là
chúng ta ph
ả
i xác
đị
nh con
đườ
ng xây d
ự
ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i v
ớ
i s
ự
năng

độ
ng hơn n
ữ
a tichs c
ự
c hơn n
ữ
a, và phù h
ợ
p hơn n
ữ
a v
ớ
i t
ì
nh h
ì
nh th
ế
gi
ớ
i

23
hi
ệ
n
đạ
i. Ch
ế

độ
x
ã
h
ộ
i ch
ủ
ngh
ĩ
a mà chúng ta đang xây d
ự
ng s
ẽ
là ch
ế

độ

phát hi
ệ
n và s
ử
d
ụ
ng t
ố
t nh
ấ
t nh

ữ
ng ngu
ồ
n l
ự
c c
ủ
a chính m
ì
nh, trong đó s
ứ
c
m
ạ
nh quy
ế
t
đị
nh chính là ngu
ồ
n l
ự
c con ng
ườ
i. Đó là m
ụ
c tiêu quan tr
ọ
ng
nh

ấ
t c
ủ
a ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i.
2. Nh
ữ
ng nhi
ệ
m v
ụ
c
ủ
a th
ờ
i k
ỳ
quá
độ

Th
ờ
i k

ỳ
quá
độ
là th
ờ
i k
ỳ
t
ạ
o cơ s
ở
v
ậ
t ch
ấ
t và con ng
ườ
i cho ch
ủ
ngh
ĩ
a
x
ã
h
ộ
i trong quá tr
ì
nh th
ự

c hi
ệ
n này, v
ớ
i đi
ề
u ki
ệ
n và hoàn c
ả
nh c
ủ
a Vi
ệ
t
nam,
đã

đặ
t ra cho chúng ta nh
ữ
ng nhi
ệ
m v
ụ
sau:
Th
ự
c hi
ệ

n công cu
ộ
c công nghi
ệ
p hoá hi
ệ
n
đạ
i hoá
đấ
t n
ướ
c
để
xây d
ự
ng
cơ s
ở
v
ậ
t ch
ấ
t k
ỹ
thu
ậ
t cho n
ề
n s

ả
n xu
ấ
t l
ớ
n hi
ệ
n đ
ạ
i. Công cu
ộ
c này
đặ
t ra
nh
ữ
ng nhi
ệ
m v
ụ
l
ớ
n mà chúng ta c
ầ
n gi
ả
i quy
ế
t: C
ụ

th
ể
là: t
ạ
o ra nh
ữ
ng đi
ề
u
ki
ệ
n thi
ế
t y
ế
u v
ề
v
ậ
t ch
ấ
t, k
ỹ
thu
ậ
t, con ng
ườ
i và khoa h
ọ
c công ngh

ệ
, huy
độ
ng m
ọ
i ng
ườ
i v
ố
n, ngu
ồ
n l
ự
c lao
độ
ng làm cho n
ề
n kinh t
ế
tăng tr
ưở
ng
nhanh nhưng b
ề
n v
ữ
ng và trên cơ s
ở
nâng cao m
ọ

i m
ặ
t c
ủ
a
đờ
i s
ố
ng x
ã
h
ộ
i.
Quá tr
ì
nh công nghi
ệ
p hoá, hi
ệ
n
đạ
i hoá
đấ
t n
ướ
c c
ầ
n ph
ả
i th

ự
c hi
ệ
n ngay
m
ộ
t s
ố
n
ộ
i dung cơ b
ả
n sau;
+ Tăng thêm t
ố
c
độ
và t
ỷ
tr
ọ
ng s
ả
n xu
ấ
t công nghi
ệ
p trong n
ề
n kinh t

ế

qu
ố
c dân
+D
ự
a trên s
ự
thay
đổ
i v
ề
công ngh
ệ
chúng ta ph
ả
i chuy
ể
n d
ị
ch cơ c
ấ
u
n
ề
n kinh t
ế
d
ẫ

n
đế
n tăng tr
ưở
ng nhanh và lâu b
ề
n.
+ Khuy
ế
n khích và đào t
ạ
o nh
ữ
ng tài năng tr
ẻ
nh
ằ
m t
ạ
o ra
độ
i ng
ũ
cán
b
ộ
k
ỹ
thu
ậ

t có tr
ì
nh
độ
cao.
+ Th
ự
c hi
ệ
n chuy
ể
n giao công ngh
ệ
k
ế
t h
ợ
p v
ớ
i năng l
ự
c sáng t
ạ
o c
ủ
a
qu
ầ
n chúng. Mu
ố

n v
ậ
y ph
ả
i n
ắ
m b
ắ
t
đầ
y
đủ
chính xác các thông tin c
ầ
n thi
ế
t
thông qua, các công ty tư v
ấ
n trong và ngoài n
ướ
c
để

đả
m b
ả
o l
ự
a ch

ọ
n công
ngh
ệ
chính xác. M
ở
r
ộ
ng liên k
ế
t liên doanh v
ớ
i n
ướ
c ngoài
để
có th
ể
khai
thác công ngh
ệ
tiên ti
ế
n m
ộ
t cách tr
ự
c ti
ế
p.

- Xây d
ự
ng và phát tri
ể
n n
ề
n kinh t
ế
hàng hoá nhi
ề
u thành ph
ầ
n theo
đị
nh h
ướ
ng ch
ủ
ngh
ĩ
a x
ã
h
ộ
i v
ậ
n hành theo cơ ch
ế
th
ị

tr
ườ
ng có s
ự
qu
ả
n l
ý


24
c
ủ
a nhà n
ướ
c. Mu
ố
n v
ậ
y c
ầ
n ph
ả
i ch
ấ
n ch
ỉ
nh
đổ
i m

ớ
i và phát tri
ể
n có hi
ệ
u
qu
ả
khu v
ự
c doanh nghi
ệ
p nhà n
ướ
c
để
làm t
ố
t vai tr
ò
h
ỗ
tr
ợ
và thúc
đẩ
y các
thành ph
ầ
n kinh t

ế
khác cùng phát tri
ể
n. T
ạ
o đi
ề
u ki
ệ
n
để
các thành ph
ầ
n kinh
t
ế
khác phát tri
ể
n theo đúng pháp lu
ậ
t và quan tr
ọ
ng nh
ấ
t là ph
ả
i t
ừ
ng b
ướ

c
h
ướ
ng vào con
đườ
ng tư b
ả
n nhà n
ướ
c.
- Ph
ả
i th
ậ
n tr
ọ
ng trong s
ự
phát tri
ể
n x
ã
h
ộ
i, m
ở
r
ộ
ng giao lưu văn hoá
v

ớ
i n
ướ
c ngoài, ph
ả
i có bi
ệ
n pháp h
ữ
u hi
ệ
u ch
ố
ng l
ạ
i s
ự
thâm nh
ậ
p c
ủ
a các
lo
ạ
i văn hoá
độ
c h
ạ
i. K
ế

th
ừ
a và phát tri
ể
n các truy
ề
n th
ố
ng văn hoá t
ố
t
đẹ
p
c
ủ
a dân t
ộ
c.
- C
ầ
n ph
ả
i ti
ế
p t
ụ
c
đổ
i m
ớ

i b
ộ
máy nhà n
ướ
c theo h
ướ
ng ti
ế
n b
ộ
d
ự
a
trên nh
ữ
ng cơ s
ở
sau:
+ Ch
ố
ng quan liêu chuyên quy
ề
n
độ
c đoán trong b
ộ
máy nhà n
ướ
c.
+ Ph

ả
i phân bi
ệ
t r
õ
ch
ứ
c năng c
ả
u các c
ấ
p các ngành.
+ Ph
ả
i đưa ra m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng pháp lu
ậ
t ch
ặ
t ch
ẽ

đồ
ng b
ộ

và có tính kh
ả

thi. Ph
ả
i
đả
m b
ả
o th
ự
c hi
ệ
n nghiêm ch
ỉ
nh m
ọ
i lu
ậ
t pháp
đề
ra.
+ Ph
ả
i có chính sách va quy mô đào t
ạ
o b
ồ
i d
ưỡ

ng nh
ữ
ng cán b
ộ
có năng
l
ự
c phù h
ợ
p v
ớ
i yêu c
ầ
u
đổ
i m
ớ
i và phát tri
ể
n
đấ
t n
ướ
c.
Đò
ng th
ờ
i ph
ả
i s

ử

d
ụ
ng h
ợ
p l
ý
ngu
ồ
n nhân l
ự
c cho phù h
ợ
p v
ớ
i t
ừ
ng giai đo
ạ
n.