THANH HAO HOA VÀNG THANH HAO HOA VÀNG TRONG Y HỌC CỔ TRUYỀN docx

THANH HAO HOA VÀNG
THANH HAO HOA VÀNG TRONG Y
HỌC CỔ TRUYỀN
Thanh hao hoa vàng còn được gọi là: Thanh
cao hoa vàng, thanh hao, thanh cao, thảo cao,
ngải si, ngải hôi, ngải đắng v.v
Tên khoa học: Artemisia annua L. Họ Cúc.
Y học Trung Quốc đã biết dùng cây Thanh hao
hoa vàng để trị sốt rét từ đời Hán. Trong tập đơn
thuốc chữa 52 loại bệnh viết vào năm 168 trước
Công nguyên đã ghi bài thuốc chữa sốt rét bằng
Thanh hao (dùng một nắm to lá Thanh hao
ngâm trong 1 bát nước rồi sắc lấy nước uống).
- Năm 1972 các nhà khoa học Trung Quốc đã
chiết được Artemisinin trong cây Thanh hao hoa
vàng và thử nghiệm dùng Artemisinin để chữa
sốt rét cho 2.353 người đạt kết quả tốt.
Ở Việt Nam từ thế kỷ XIV Tuệ Tĩnh và thế kỷ
XVIII Hải Thượng Lãn Ông đã dùng Thanh hao
hoa vàng để chữa sốt rét.
- Năm 1989 Đinh Huỳnh Kiệt và cộng sự công
bố kết quả phân tích thành phần hóa học của
Thanh hao hoa vàng mọc hoang và chiết suất
Artemisinin để chữa sốt rét cho bộ đội.
- Cũng từ năm 1989 một phong trào nghiên cứu
trồng và chiết suất Artemisinin từ Thanh hao
hoa vàng bùng phát:
- Viện Dược liệu. Viện Khoa học Việt Nam.
Viện Y học quân sự đều nghiên cứu phương
pháp và máy móc chế tạo trong nước để chiết
suất Artemisinin từ Thanh hao hoa vàng. Bán

tổng hợp Artesunat Artemether
- Công ty Dược liệu TW I nghiên cứu nhân
giống A. annua L và phát triển trồng đại trà cây
Thanh hao hoa vàng ở nhiều tỉnh miền Bắc từ
Cao Bằng đến Nghệ An và chiết suất
Artemisinin ở quy mô công nghiệp, sản xuất
thuốc Artemisinin chống sốt rét cho nhu cầu
trong nước và xuất khẩu.
ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT
Cây thuộc thảo, gốc hóa gỗ, sống lâu năm. Mọc
hoang thường cao từ 1,5-2m. Cây trồng được
chăm bón tốt cao từ 3-4m. Toàn thân có mùi
thơm nhẹ. Lá mọc cách, phiến lá xẻ lông chim 2
lần, thành những dải hẹp, có lông mềm bao phủ.
Lá già vàng rồi chết khô, không rụng vì cuống
lá rất dai. Cụm hoa hợp thành 1 chùy kép. Mỗi
cành nhỏ có 3-7 cụm hoa. Mỗi cụm hoa có 25-
35 hoa, trong đó có 20-25 hoa lưỡng tính ở giữa.
Hoa cái có 5-8 hoa ở xung quanh. Kích thước
hoa rất nhỏ, vỏ có rãnh dọc có các tuyến tinh
dầu (1 gam hạt khô có 20-22.000 hạt).
Trong 15 loài thuộc chi Artemisia ở Việt Nam,
có 4 loài rất giống nhau về ngoại hình là:
Artemisia apia ceae, A. capillaris, A. campetris
và A. annua; trong đó chỉ có A. annua có
Artemisinin.
Thanh hao hoa vàng là cây ưa ẩm, ưa sáng, chịu
hạn nhưng kém chịu úng ngập. Phát triển tốt
trên đất từ cát pha đến đất thịt nhẹ. Lượng mưa
trung bình hàng năm từ 1.400 - 1.600mm. Nhiệt

độ không khí thấp nhất không dưới 100C, cao
nhất không quá 400C. Chu kỳ sinh trưởng từ khi
nẩy mầm đến khi hạt chín từ 240-300 ngày (cây
gieo hạt tháng giêng, hai ở miền Bắc và miền
Trung).
BỘ PHẬN DÙNG - MÙA THU HOẠCH
Bộ phận dùng: lá Thanh hao. Thu hoạch vào
thời kỳ bắt đầu có nụ là lúc hàm lượng
Artemisinin cao nhất (1,6% trong lá khô). Trong
khi nếu thu lá trên cây còn xanh hàm lượng
Artemisinin chỉ có 0,6%. Cây đã nở hoa hàm
lượng Artemisinin còn 1%.
Sản lượng lá khô cao nhất là phương pháp thu
hoạch lá nhiều lần. Bắt đầu từ lúc lá chuyển
màu vàng là thu ngay lá vàng, đến khi ngọn
chớm có nụ là cắt toàn bộ cây rồi tuốt lấy lá
phơi, sấy khô.