Tải bản đầy đủ (.pdf) (22 trang)

Một số kỹ thuật giải hệ phương trình

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.11 MB, 22 trang )

M

T S

K

THU

T GI

I H

PH

NG TRèNH
Luy

n thi
i H

c 2011

Giỏo viờn: Lấ B B

O
T

Toỏn THPT Phong i
n

(lo



i)

M

T S


PHNG PHP

GI

I H

PHNG TRèNH

Tham kh

o T

p chớ THTT 2010
Trong cỏc thi
i h

c nh
ng nm gn õy, ta g
p r

t nhi


u bi toỏn v

h


phng tr
ỡnh
. Nh

m giỳp cỏc b

n ụn thi t

t, bi vi

t ny chỳng tụi xin gi

i thi

u m

t s


d

ng bi v k nng gi
i.

I.H


S

D

NG
PHNG PHP BI
N I TNG NG.

c i
m chung c

a d

ng h

ny l s

d
ng cỏc k nng bin i
ng nh
t
c
bi

t l k nng phõn tớch nhm a m
t PT trong h

v


d

ng n gi
n ( cú th

rỳt
theo
y
ho
c ng
c l

i ) r

i th

vo PT cũn l

i trong h

.
*Lo

i th

nh

t:
Trong h


cú m

t phng trỡnh b
c nh

t v

i

n x ho

c y khi ú ta tỡm
cỏch rỳt y theo x ho
c ng
c l

i.
Vớ d

1. Gi

i h
phng trỡnh
(
)
(
)
(
)
(

)
2 2
2
1 1 3 4 1 1
1 2

+ + + = - +
ù

+ + =
ù

x y x y x x
xy x x

Gi

i. D

th

y
0
=x
khụng th

a món PT(2) nờn t

(2) ta cú :
2

1
1
-
+ =
x
y
x
thay vo (1) ta


c

(
)
(
)
(
)
(
)
2 2
2 2 2 2
1 1
x . 3 4 1 1 2 1 1 3 1
ổ ử
- -
+ = - + - - = - -
ỗ ữ
ố ứ
x x

x x x x x x x
x x

(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
3 2 3 2
1
1 2 2 1 1 3 1 1 2 2 4 0 0
2
=


- + - - = - - - + - = =


= -

x
x x x x x x x x x x x
x


T
ú, ta
c cỏc nghi

m c

a h

l : (1;
-
1) , (
-
2;
5
2
-
)

*Lo

i th

hai: M
t phng trỡnh trong h
cú th
a v
d

ng tớch c

a cỏc phng trỡnh
b

c nh

t hai

n.
Vớ d

2 . Gi

i h
phng trỡnh
(
)
(
)
2 2
2 1
2 1 2 2 2

+ + = -
ù

- - = -
ù

xy x y x y
x y y x x y


Gi

i .
i
u ki

n:
1, 0 x y


PT (1)
(
)
(
)
(
)
(
)
2 2
2 0 2 0 - - - + = + - - + =x xy y x y x y x y x y
( t

i
u ki

n
ta cú
0

+ >x y
)


2 1 0 2 1 - - = = +x y x y
thay vo PT (2) ta
c :

(
)
(
)
(
)
2 2 2 2 1 2 2 0 y 0 2 5
+ = + + - = = ị =y x y y y y do y x

*Lo

i th

ba:
a mt phng trỡnh trong h
v

d
ng phng trỡnh b
c hai c

a m


t

n,

n cũn l

i l
tham s

.

Vớ d

3.
Gi

i h

phng trỡnh
(
)
(
)
(
)
(
)
2
2 2

5 4 4 1
5 4 16 8 16 0 2

= + -
ù

- - + - + =
ù

y x x
y x xy x y

Gi

i .Bi
n
i PT (2) v

d

ng
(
)
2 2
4 8 5 16 16 0
- + - + + =y x y x x

M

T S


K

THU

T GI

I H

PH

NG TRèNH
Luy

n thi
i H

c 2011

Giỏo viờn: Lấ B B

O
T

Toỏn THPT Phong i
n


Coi PT (2) l phng trỡnh
n y tham s


x ta cú
2
' 9D = x
t
ú ta
c nghi

m
(
)
(
)
5 4 3
4 4

= +

= -


y x
y x


Thay (3) vo (1) ta
c:
(
)
(

)
(
)
2
4
0
5 4 5 4 4
5
0 4

= - ị =

+ = + -

= ị =

x y
x x x
x y


Thay (4) vo (1) ta

c
:
(
)
(
)
(

)
2
4 0
4 5 4 4
0 4
= ị =

- = + -

= ị =

x y
x x x
x y

V

y nghi

m c

a h

l
: (0;4) , (4;0) ,
4
;0
5
ổ ử
-

ỗ ữ
ố ứ

II.
H

S

D

NG
PHNG PHP
T

N PH


i
m quan tr

ng nh

t trong
h

d

ng
ny l phỏt hi


n

n ph


(
)
(
)
, ; ,= =a f x y b g x y

ngay trong t

ng phng trỡnh ho
c xu

t hi

n sau m

t phộp bi

n
i h

ng
ng th

c c
b


n ho

c phộp chia cho m

t bi

u th

c khỏc 0.
Vớ d

4
. Gi

i h

phng trỡnh
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
2
2

1 4 1
1 2 2

+ + + =
ù

+ + - =
ù

x y y x y
x y x y

Gi

i .


D

th

y
1=y
khụng th

a món PT(1) nờn HPT
(
)
2
2

1
4
1
2 1

+
+ + =
ù
ù


ổ ử
+
ù
+ - =
ỗ ữ
ù
ố ứ

x
y x
y
x
y x
y



t
2

2
1
, 2
1
+ =

+
= = + - ị

=

a b
x
a b y x
ab
y
gi

i h
ta
c
1= =a b
t
ú ta cú h

2
1
3

+ =


+ =

x y
x y

H

ny b

n
c cú th

gi

i d

dng.

Vớ d

5.
Gi

i h

ph
ng tr
ỡnh
(

)
(
)
2 2
2
3
4 4 7
1
2 3

+ + + =
ù
+
ù

ù
+ =
ù
+

xy x y
x y
x
x y

Gi

i .
i
u ki


n :
0+ ạx y

HPT
(
)
(
)
(
)
2 2
2
3
3 7
1
3

+ + - + =
ù
+
ù


ù
+ + + - =
ù
+

x y x y

x y
x y x y
x y

M

T S

K

THU

T GI

I H

PH
ƯƠ
NG TRÌNH
Luy

n thi Đạ
i H

c 2011

Giáo viên: LÊ BÁ B

O
T


Toán THPT Phong Điề
n

Đặ
t
(
)
1
2 ; = + + ³ = -
+
a x y a b x y
x y
ta đượ
c h


(
)
(
)
2 2
3 13 1
3 2
ì
+ =
ï
í
+ =
ï

î
a b
a b

Gi

i h
ệ ta đượ
c a=2 , b=1 ( do
2
³a
)
t
ừ đó ta có hệ

1
2
1 1
1 0
1
ì
+ + =
+ = =
ì ì
ï
+
Û Û
í í í
- = =
î î

ï
- =
î
x y
x y x
x y
x y y
x y

III.H

S

D

NG
PHƯƠNG PHÁP HÀM SỐ

H

lo

i này ta g

p nhi

u

hai d


ng
( ) 0=f x
(1)và
( ) ( )=f x f y
(2) v

i
f
là hàm đơn
đi

u trên t

p D và
, x y
thu

c D .Nhi

u khi ta c

n ph

i
đánh giá ẩ
n
, x y

để


, x y
thu

c t

p
mà hàm
f
đơn đi

u

* Lo

i th

nh

t: M
ột phương trình trong hệ
có d

ng
( ) ( )=f x f y
, phương tr
ình còn l

i
giúp ta gi


i h

n
,
x y

thu

c t

p D để trên để trên đó hàm
f
đơn điệ
u
.
Ví d

6 . Gi

i h
ệ phương trình
(
)
(
)
3 3
8 4
5 5 1
1 2
ì

- = -
ï
í
+ =
ï
î
x x y y
x y

Gi

i .
T

PT (2) ta có
8 4
1; 1 1; 1£ £ Û £ £x y x y

Xét hàm s

(
)
[
]
3
5 ; 1;1
= - Î -f t t t t

(
)

[
]
2
' 3 5 0; 1;1
= - < " Î -f t t t
do đó
( )f t

ngh

ch bi
ế
n trên
kho

ng (
-
1;1) hay
PT (1)
Û =x y
thay vào PT (2) ta đư

c PT
:
8 4
1 0+ - =x x

Đặ
t
4

0= ³a x
và gi
ải phương trình ta đượ
c
4
1 5 1 5
2 2
- + - +
= Þ = = ±a y x

*Lo

i th

hai:
Là d

ng h

đố
i x

ng lo

i hai mà khi gi

i thườ
ng d

n đế

n c

hai trườ
ng
h

p (1) và (2)
Ví d

7. Gi

i h
ệ phương trình
2 1
2 1
2 2 3 1
2 2 3 1
-
-
ì
+ - + = +
ï
í
+ - + = +
ï
î
y
x
x x x
y y y


Gi

i .

Đặ
t
1; 1= - = -a x b y
ta đượ
c h


(
)
(
)
2
2
1 3 1
1 3 2
ì
+ + =
ï
í
+ + =
ï
î
b
a
a a

b b

Tr

v
ế
v

i v
ế 2 PT ta đượ
c :
2 2
1 3 1 3+ + + = + + +
a b
a a b b
(3)
Xét hàm s


(
)
(
)
2
2
2
1
1 3 ; ' 3 ln3
1
+ +

= + + + = +
+
t t
t t
f t t t f t
t


(
)
2 2 2 /
1 1 0 0,
+ > ³ - Þ + + > Þ > "t t t t t f t t
do đó hàm số

( )f t
đồ
ng
bi
ế
n trên R

Nên PT (3)
Û =a b
thay vào PT (1) ta đượ
c
2
1 3
+ + =
a

a a
(4)

Theo nh

n xét trên thì
2
1 0+ + >a a
nên PT (4)
(
)
2
ln 1 ln3 0
Û + + - =a a a


( l

y ln hai v
ế
)
M

T S

K

THU

T GI


I H

PH
ƯƠ
NG TRÌNH
Luy

n thi Đạ
i H

c 2011

Giáo viên: LÊ BÁ B

O
T

Toán THPT Phong Điề
n

Xét hàm s


(
)
(
)
(
)

2
2
1
ln 1 ln3; g' ln3 1 ln3 0,
1
= + + - = - < - < " Î
+
g a a a a a a R
a

hay hàm
( )
g a
ngh

ch bi
ế
n trên

và do PT (4) có nghi

m
0=a
nên PT (4) có
nghi

m duy nh

t
0=a


T

đó ta đượ
c nghi

m c

a h

ban đầ
u là
:
1
= =x y
.

IV.
H

S

D

NG
PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ

V

i phương pháp này,

c

n lưu ý phát hiệ
n các bi

u th

c không âm và n

m v

ng cách v

n
d

ng các b
ất đẳ
ng th
ức cơ bả
n.
Ví d

8 . Gi

i h
ệ phương trình
2
2
3

2
2
3
2
2 9
2
2 9
ì
+ = +
ï
- +
ï
í
ï
+ = +
ï
- +
î
xy
x x y
x x
xy
y y x
y y

Gi

i.

C


ng v
ế
v

i v
ế
hai PT
ta đượ
c
2 2
2 2
3
3
2 2
2 9 2 9
+ = +
- + - +
xy xy
x y
x x y y
(1)
Ta có :
(
)
2
2
3
3
2 2

3 3
2 2
2
2 9 1 8 2
2
2 9 2 9
- + = - + ³ Þ £ £ =
- + - +
xy xy
xy
x x x xy
x x x x

Tương tự

2
3
2
2 9
£
- +
xy
xy
x x
mà theo b

t đẳ
ng th

c Côsi

2 2
2+ ³x y xy

Nên VT(1)
£
VP(1)
D

u b

ng x

y ra khi
x y 1
0
= =
é
ê
= =
ë
x y
th

l
ại ta đượ
c nghi

m c

a h


là: (0;0) , (1;1)
Ví d

9
. Gi

i h

phương trình
3
3
3 4
2 6 2
ì
= - + +
ï
í
= - -
ï
î
y x x
x y y

Gi

i. HPT
(
)
(

)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
2
3
2
3
2 3 2
2 1 2 1
2 2 3 2
2 2 1 2 2
ì
ì
- = - - -
- = - + -
ï ï
Û Û
í í
- = - -
- = + -

ï ï
î
î
y x x
y x x
x y y
x y y

N
ế
u
2>x
t

(1) suy ra
2 0- <y
di

u này mâu thu

n v

i PT(2) có
(
)
2
-x

(
)

2-y
cùng d

u
.
Tương t

v

i
2<x
ta cũng suy ra điề
u vô lí
. V

y nghi

m c

a h


2
= =x y
.












M

T S

K

THU

T GI

I H

PH
ƯƠ
NG TRÌNH
Luy

n thi Đạ
i H

c 2011

Giáo viên: LÊ BÁ B


O
T

Toán THPT Phong Điề
n

Hy v

ng m

t s

ví d

trên s

giúp b

n ph
ần nào kĩ năng giả
i h

.
Để
k
ế
t thúc bài
vi
ế
t m


i các b

n cùng gi

i các h

phương trình sau

BÀI T

P T

LUY

N

(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
3

2 2
3
3 2
2
4 2
3 2
2 3 8
3 2 16
1) 2)
2 4 33
2 6
2 2 1 1
3 9
3) 4)
4 2 3 48 48 155 0
4 1 ln 2
ì
+ =
- - =
ì
ï
í í
+ - - =
- =
î
ï
î
+ - - = +
ì
+ =

ï
í
+ - - - + =
+ + + + =
ï
î
x y
xy x y
x y x y
x y
x x y x y
x y
y x y y x
y x y x 0
ì
ï
í
ï
î
3 2
2 2
2 2
2 2 2
2
3 2
2
2
2 4 1 3 5
5) 6)
0

44
2007
2 0
1
7) 8)
2 3 6 12 13 0
2007
1
ì
ì
+ =
+ + + + = - + - + -
ï ï
í í
+ + - =
+ + + =
ï
ï
î
î
ì
= -
ï
ì
- + =
-
ï
í í
+ + - + =
ï

= -
ï
-
î
x
y
x y
x x x y y y
x xy y y
x y x y
y
e
x y x y
y
x
x x y x
e
x
ï
ï
î





























M

T S

K

THU

T GI

I H


PH

NG TRèNH
Luy

n thi
i H

c 2011

Giỏo viờn: Lấ B B

O
T

Toỏn THPT Phong i
n

M

T S

CH í

KHI GI

I H

PHNG TRèNH



Tham kh

o T

p chớ THTT 400- 2010
Bi toỏn 1: (A- 2008) Gi

i h


phng tr
ỡnh:

(
)
2 3 2
4 2
5
4
5
1 2
4
x y x y xy xy
x y xy x

+ + + + = -
ù
ù


ù
+ + + = -
ù


L

i gi

i:
H

ó cho tng ng v
i

(
)
2 3 2
2
2
5
4
5
4
x y x y xy xy
x y xy

+ + + + = -
ù

ù

ù
+ + = -
ù


Suy ra
(
)
(
)
2
2 2 2
x y xy x y x y+ + + = +

(
)
(
)
2 2
1 0x y x y xy + + - - =

a)
2
2
0
0
5
4

x y
x y
xy

+ =
ù
+ = ị

= -
ù

(I)
H

(I) cú nghi

m
(
)
3
3
5 25
; ;
4 16
x y
ổ ử
= -
ỗ ữ
ố ứ


b)
2
2
1
2
1 0
3
2
x y
x y xy
xy

+ = -
ù
ù
+ - - = ị

ù
= -
ù

(II)
H

(II) cú nghi

m
(
)
3

; 1;
2
x y
ổ ử
= -
ỗ ữ
ố ứ

V

y h
ó cho cú hai nghi
m
(
)
;
x y
l
3
3
5 25
;
4 16
ổ ử
-
ỗ ữ
ố ứ
;
3
1;

2
ổ ử
-
ỗ ữ
ố ứ
.
Bi toỏn 2:
(B- 2009) Gi

i h

phng trỡnh:

2 2 2
1 7
1 13
xy x y
x y xy y
+ + =


+ + =


L

i gi

i: D


th

y
0y ạ
nờn h
ó cho tng ng v
i

2
2
2
1
1
7
7
1
1
13
13
x
x
x
x
y y
y y
x
x
x
x
y y

y y


+ + =
+ + =
ù
ù
ù ù

ớ ớ
ổ ử
ù ù
+ + =
+ - =
ỗ ữ
ù ù

ố ứ





M

T S

K

THU


T GI

I H

PH

NG TRèNH
Luy

n thi
i H

c 2011

Giỏo viờn: Lấ B B

O
T

Toỏn THPT Phong i
n

Suy ra
2
1 1
20 0x x
y y
ổ ử ổ ử
+ + + - =

ỗ ữ ỗ ữ
ố ứ ố ứ
.
a)
1
5
1
5
12
x
y
x
y
x y

+ = -
ù
+ = - ị

ù
=

(H

vụ nghi

m)
b)
1
4

1
4
3
x
y
x
y
x y

+ =
ù
+ = ị

ù
=

. Tr

ng h

p ny h

cú hai nghi

m
(
)
1
; 1;
3

x y
ổ ử
=
ỗ ữ
ố ứ
v
(
)
(
)
; 3;1
x y =
.
Nh

n xột: Qua hai vớ d

thi tuy

n sinh nờu trờn, chỳng ta th

y r
ng ụi khi ch
c

n
bi

n i c b
n, d


a vo cỏc h

ng
ng th

c l cú th


c k

t qu

. Ta xột ti

p cỏc vớ d


ũi h
i cỏc phộp bi
n
i ph

c t
p hn.

Bi toỏn 3: Gi

i h
phng trỡnh:


12
1 2
3
12
1 6
3
x
y x
y
y x

ổ ử
- =
ù
ỗ ữ
+
ùố ứ

ổ ử
ù
+ =
ỗ ữ
ù
+
ố ứ


L


i gi

i:
i
u ki

n
0, 0, 3 0x y y x> > + ạ
. H
ó cho tng ng v
i

1 3
12 2
1
1
3
12 6
1 3 12
1
3
3
x y
y x
x
y x
y
y x
x y



+ =
- =
ù
ù
+
ù ù

ớ ớ
-
ù ù
- =
- =
ù ù
+
+



Suy ra
2
2 2
1 9 12
6 27 0 6 27 0.
3
y y
y xy x
x y y x x x
-
ổ ử ổ ử

- = ị + - = ị + - =
ỗ ữ ỗ ữ
+
ố ứ ố ứ

Tỡm

c
3
y
x
=
v
9
y
x
= -
(lo

i). V

i
3
y
x
=
ta

c
(

)
(
)
2 2
1 3 ; 3 1 3
x y= + = +
.
Bi toỏn 4: Gi

i h

phng trỡnh:

log log (1)
2 2 3 (2)
y x
x y
xy y

=
ù

+ =
ù


L

i gi


i:
i

u ki

n
0, 0, 1, 1
x y x y> > ạ ạ
.

T

(1) cú
2
2 0t t+ - =
v

i
log
y
t x=
.
a) V

i
log 1
y
x
=
, ta

c
2
3
log
2
x y
ổ ử
= =
ỗ ữ
ố ứ
.

b) V

i
log 2
y
x = -
, ta

c
2
1
x
y
=
. Th
vo (2)
c
2

1
2 2 3 (3)
y
y
+ =

Tr

ng h

p ny PT (3) vụ nghi

m. Th

t v

y:
+ N

u
1
y >
thỡ
2 2
1 1
2 2; 2 1 2 2 3
y y
y y
> > ị + >
.


M

T S

K

THU

T GI

I H

PH

NG TRèNH
Luy

n thi
i H

c 2011

Giỏo viờn: Lấ B B

O
T

Toỏn THPT Phong i
n



+ N

u
0 1y< <
thỡ
2
1
1
y
>
suy ra:
2 2
1 1
2 1; 2 2 2 2 3
y y
y y
> > ị + >
.
V

y h
ó cho ch
cú m

t nghi

m
(

)
2 2
3 3
; log ;log
2 2
x y
ổ ử
ổ ử ổ ử
=
ỗ ữ ỗ ữ
ỗ ữ
ố ứ ố ứ
ố ứ
.

Bi toỏn 5: (D

b

D- 2008) Gi

i h
phng trỡnh:

2 2
2 2
2 2
36 60 25 0
36 60 25 0
36 60 25 0

x y x y
y z y z
z x z x

- + =
ù
- + =

ù
- + =


L

i gi

i: H
ó cho tng ng v
i
2
2
2
2
2
2
60
36 25
60
36 25
60

36 25
x
y
x
y
z
y
z
x
z

=
ù
+
ù
ù
=

+
ù
ù
=
ù
+


Hi

n nhiờn h


ny cú nghi

m
(
)
(
)
; ; 0;0;0 .
x y z =

Di õy ta xột
, , 0x y z ạ
.
T

h

trờn ta th

y
, , 0x y z >
. S

d

ng b
t
ng th

c Cauchy ta cú:


2 2 2
2
2
60 60 60
36 25 60
2 36 .25
x x x
y x
x x
x
= Ê = =
+
.
Tng t ta thu
c
y x z y
Ê Ê Ê
. Suy ra
x y z
= =
. T

ú suy ra h
cú m

t nghi

m n


a
5
.
6
x y z= = =

Bi toỏn 6:
Gi

i h
phng trỡnh:

(
)
3
4
1 8
1
x y x
x y

- - = -
ù

- =
ù


L


i gi

i:
k
1, 0.x y
Th


y
t
PT(2) vo PT(1) ta
c
(
)
2
3
1 1 8 (3)
x x x- - - = -

T

(3) cú
3 2
1 2 9 (4)x x x x- = - + - +

Xột hm s


(
)

3 2
( ) 2 9 1f x x x x x= - + - +
. Ta cú
(
)
/ 2
( ) 3 2 2 0 1f x x x x= - + - < "
.
Suy ra hm s


( )
f x
luụn luụn ngh

ch bi

n khi
1x
.
M

t khỏc, hm s


( ) 1g x x= -
luụn ngh

ch bi


n khi
1x
nờn
2x =
l nghi

m duy
nh

t c

a PT(4).
V

y h

cú m

t nghi

m duy nh

t
(
)
(
)
; 2;1x y =
.


Nh

n xột:

i v

i bi toỏn trờn, dung cụng c
o hm
gi

i quy

t l r

t hay, tuy
nhiờn, ta c
ng cú th trỏnh c
o hm b

ng cỏch bi
n
i khộo lộo
nh sau:

M

T S

K


THU

T GI

I H

PH

NG TRèNH
Luy

n thi
i H

c 2011

Giỏo viờn: Lấ B B

O
T

Toỏn THPT Phong i
n

(
)
(
)
(
)

(
)
(
)
2
3
2
2
PT(3) 1 1 1 1 8 0
2
2 2 2 4 0
1 1
1
2 Do 2 4 0, 1
1 1
x x x
x
x x x x x
x
x x x x
x
ộ ự
- - - - - + - =
ở ỷ
-
- - + - + + =
- +
ổ ử
= + + + > "
ỗ ữ

- +
ố ứ

Di õy, xin nờu mt bi toỏn trong
thi tuy
n sinh
i h

c g

n nh

t m n

u khụng
dựng
n cụng c


o hm thỡ khú cú th

gi

i quy

t
c.

Bi toỏn 7: (A- 2010) Gi


i h
phng trỡnh:

(
)
(
)
2
2 2
4 1 3 5 2 0 (1)
4 2 3 4 7 (2)
x x y y
x y x

+ + - - =
ù

+ + - =
ù


L

i
gi

i:
k
3 5
;

4 2
x yÊ Ê
.
(
)
(
)
2
PT(1) 4 1 2 5 2 1 5 2x x y y + = - + -



t
(
)
(
)
2 2
2
1 1
5 2
x u
u u v v
y v
=

ù
ị + = +

- =

ù

.

Hm
(
)
2
( ) 1f t t t= +

/ 2
( ) 3 1 0f t t= + >
nờn
( )
f t
luụn
ng bi

n trờn

, suy ra:
2
0
2 5 2
5 4
2
x
u v x y
x
y



ù
= = -

-
=
ù


Th


y
vo PT (2) ta

c:
2
2 2
5
4 2 2 3 4 0 (3)
2
x x x
ổ ử
+ - + - =
ỗ ữ
ố ứ

Nh


n th

y
0x =
v
3
4
x =
khụng ph

i l nghi

m c

a PT (3). Xột hm s

:
2
2 2
5
( ) 4 2 2 3 4
2
g x x x x
ổ ử
= + - + -
ỗ ữ
ố ứ
trờn
3
0;

4
ổ ử
ỗ ữ
ố ứ
.

Ta cú
(
)
/ 2 2
5 4 4
( ) 8 8 2 4 4 3 0
2
3 4 3 4
g x x x x x x
x x
ổ ử
= - - - = - - <
ỗ ữ
- -
ố ứ
trờn
3
0;
4
ổ ử
ỗ ữ
ố ứ
.
Suy ra

( )g x
ngh

ch bi

n trờn
3
0;
4
ổ ử
ỗ ữ
ố ứ
. Nh

n th

y
1
0
2
g
ổ ử
=
ỗ ữ
ố ứ
, nờn PT(3) cú nghi

m duy
nh


t
1
2
x =
. V

i
1
2
x =
thỡ
2y =
. V

y h
ó cho cú m
t nghi

m
(
)
1
; ;2
2
x y
ổ ử
=
ỗ ữ
ố ứ
.

Bi toỏn 8: Gi

i h
phng trỡnh:

5 4 10 6
2
(1)
4 5 8 6 (2)
x xy y y
x y

+ = +
ù

+ + + =
ù


L

i gi

i:
Hi

n nhiờn
0
y ạ
. Chia h

ai v

c

a PT(1) cho
5
0y ạ
ta
c

5
5
x x
y y
y y
ổ ử ổ ử
+ = +
ỗ ữ ỗ ữ
ố ứ ố ứ
.
M

T S

K

THU

T GI


I H

PH
ƯƠ
NG TRÌNH
Luy

n thi Đạ
i H

c 2011

Giáo viên: LÊ BÁ B

O
T

Toán THPT Phong Điề
n

Hàm s


5
( )f t t t= +

/ 4
( ) 5 1 0, f t t t= + > "
nên hàm s



( )f t
luôn đồ
ng bi
ế
n nên
2
.
x
y x y
y
= Û =
Th
ế

2
x y=
vào PT(2) ta đượ
c
4 5 8 6x x+ + + =
. Tìm đượ
c
1x =
.
V

y h

có hai nghi


m
(
)
(
)
; 1;1x y =

(
)
(
)
; 1; 1x y = -
.

BÀI T

P T

LUY

N:

Gi

i các h
ệ phương trình sau:

4 3 2 2 4 3 2 2
3 2 2
1 2 2 9

1) 2)
1 2 6 6
2 6 2
11 1
3) 4)
7 6 26 3
2 3 2
x x y x y x x y x y x
x y x xy x xy x
x
y x y
x y y x
y
y x y x
x x y x y
ì ì
- + = + + = +
ï ï
í í
- + = - + = +
ï ï
î î
ì
+ = - -
ì
- - - =
ï
ï
í í
- + - =

ï
ï
î
+ - = + -
î
( ) ( )
( )
( )
2
2
2 2
2 2
1
1
2 3 4 6
2
2 2

12 20 0
5)
6)
ln 1 ln 1
2 2
3
2 2
2 2
2
7) 8)
2 1
2 2 4 1 0

x y x
x
y
x
x xy y
x y y x
x y x y
x y
x y y x x
xy
x y x
x y x x y x
+ -
-
ì
ì
- + =
+ = +
ï ï
í í
+ - + = -
- = -
ï
ï
î
î
ì
+ = +
+ + =
ï

ï
í
+ + = +
ï
+ - - + =
ï
î
( )
( )
2
3 2 3
3

1
3 3 2
9)
2 1
log log 3
1 2
y x
x x y y
x y
x
y x
ì
ï
í
ï
î
ì

- = - -
ï
í
æ ö
- -
æ ö
+ = -
ç ÷
ç ÷
ï
- -
è ø
è ø
î





Chuyờn

H
PHNG TRèNH

Luyn thi i hc 2011

Giỏo viờn:
Lấ B BO

T Toỏn THPT Phong in



H
PHNG TRèNH I S


Dng1:
H

PH

NG TRèNH B
C
NH
T
HAI
N


Dng tng quỏt:
1 1 1
2 2 2
(*)
a X b Y c
a X b Y c
+ =


+ =



Phng

phỏp: Thụng th

ng
c
ú 3 ph

ng ph
ỏp


gi
i
h

ph

ng tr
ỡnh d
ng
(*).

Cỏch 1: Ph

ng ph
ỏp th

.



Cỏch 2: Ph

ng phỏp c
ng

i
s

.
Cỏch 3:
Phng phỏp dựng nh thc
.
Kớ hi
u
:
1 1 1 1 1 1
1 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2 1
2 2 2 2 2 2
, ,
X Y
a b c b a c
D a b a b D c b c b D a c a c
a b c b a c
= = - = = - = = -

TH1:
0 :
D ạ

H

cú nghi
m
duy nh
t

X
Y
D
X
D
D
Y
D

=
ù
ù

ù
=
ù


TH2:
0 : Và 0
X Y
D D D= = =
: H


cú vụ s

nghi
m
d
ng

(
)
{ }
0 0 1 0 1 0 1
;
X Y a X b Y c+ =

TH3:
0 : Hoặc , hoặc 0. Hệ vô nghiệm.
X Y
D D D= ạ

Bi t
p
:
Gi
i
c
ỏc h

ph


ng tr
ỡnh sau:
1)
6 5
3
9 10
1
x y
x y

+ =
ù
ù

ù
- =
ù

2)
6 2
3
2 2
3 4
1
2 2
x y x y
x y x y

+ =
ù

- +
ù

ù
+ = -
ù
- +

3)
6 3 2
5
1 1
4 2 4
2
1 1
x y
y x
x y
y x
-

- =
ù
- +
ù

-
ù
- =
ù

- +


4)
2
2
2 2 1 3
2 1 4
x x y
x x y

+ - - =
ù

+ + - =
ù

5)
3 6
1
1 2
2 3
7
1 2
x x
y y
x x
y y
-


- =
ù
+ -
ù

-
ù
+ =
ù
+ -

6)
2 3 7
5
2 3
1 3 1
5
2 3
x y
x y
x y
x y
- +

+ =
ù
- +
ù

+ +

ù
+ =
ù
- +


7)
(
)
(
)
1 1
3 2 6
1 1
3 2 4
x y
x y
x y
x y

ổ ử
+ + - =
ù
ỗ ữ
ù ố ứ

ổ ử
ù
- + + =
ỗ ữ

ù
ố ứ

8)
4 1
3
1
2 2
4
1
x y
x y

+ =
ù
-
ù

ù
- =
ù
-

9)
3( )
7
5 5
3
x y
x y

x y
y x
+

= -
ù
-
ù

-
ù
=
ù
-


10)
8 1
17
7 3
x y
x y xy

+ =
ù

ù
- =



11)
2
2
3 1
2 7 15
x y
x y

+ =
ù

- =
ù

12)
2
2
5
2(4 ) 2
2
4 4
x
y
x
y

- + =
ù
ù


ù
- + =
ù


13)
1 0
2 1
x y
x y

- + =
ù

- =
ù

14)
1 2 1
1 3
x y
x y

- + - =
ù

- + =
ù

15)

2 2
2 3 1
x y
x y
+ =

ù

- =
ù


Chuyên
đề
H
Ệ PHƯƠNG TRÌNH

Luyện thi Đại học 2011

Giáo viên:
LÊ BÁ BẢO

Tổ Toán THPT Phong Điền

Dạng
2:
Hệ gồm một phương trình bậc hai và một phương trình bậc nhất


Dạng tổng quát:


2 2
0

0
ax by cxy dx fy e
Ax By C
ì
+ + + + + =
í
+ + =
î

Phương
pháp:
Từ phương trình bậc nhất, rút một ẩn theo ẩn còn lại và thay vào phương
trình bậc hai.

Bài tập
:
Gi
ải
c
ác h

ph
ươ
ng tr
ình sau:
1)

2 2
2 7 0
2 2 4 0
x y
y x x y
- - =
ì
í
- + + + =
î

2)
2
4 9 6
3 6 3 0
x y
x xy x y
+ =
ì
í
+ - + =
î

3)
2
2
2 1 0
12 2 10 0
x x y
x x y

ì
+ + + =
ï
í
+ + + =
ï
î
4)
(
)
(
)
2
2 1 2 2 0
3 1 0
x y x y
xy y y
ì
+ + + + =
ï
í
+ + + =
ï
î

5)
2 2
2 3 7 12 1
1 0
x xy y y y

x y
ì
- + = + -
í
- + =
î
6)
(
)
(
)
2 3 2 5 3 0
3 1
x y x y
x y
ì
+ - - - =
ï
í
- =
ï
î

7)
2 2
11 5
2 3 12
x y
x y
ì

+ =
í
+ =
î
8)
2 2
9 4 6 42 40 135 0
3 2 9 0
x y xy x y
x y
ì
+ + + - + =
í
- + =
î

9)
2 2
7 9 12 5 3 5 0
2 3 1
x y xy x y
x y
ì
+ - + + + =
í
- =
î

10)
2 2

6 2 0
8 0
x y x y
x y
ì
+ + + =
í
+ + =
î

11)
2 2
2 6
2 3
x xy y x y
x y
ì
+ + - - =
í
- =
î
12)
2
10
2 5
x xy x
x y
ì
+ + =
í

- = -
î

13)
3
2
1 2
4
x y x y
x y
x y
+ -
ì
- =
ï
-
í
ï
- =
î

14)
2 2
1 1 1
3 2 3
1 1 1
9 4 4
x y
x y
ì

- =
ï
ï
í
ï
- =
ï
î

15)
(
)
2
2
1 1 1
1 3
1 1 1
4
1
x y
y
x
ì
+ =
ï
+
ï
í
ï
- =

ï
+
î
16)
(
)
(
)
4 2
4 117 0
25
x y x y
x y
ì
+ + + - =
ï
í
- =
ï
î

17)
3 3
1
7
x y
x y
- =
ì
í

- =
î
18)
(
)
(
)
2 2
18 18 18 17 12 12 1 0
3 4 0
x x y x xy
x y
ì
+ + - - - =
ï
í
+ =
ï
î

19)
(
)
(
)
2 2
45
5
x y x y
x y

ì
- - =
ï
í
+ =
ï
î








Chuyên
đề
H
Ệ PHƯƠNG TRÌNH

Luyện thi Đại học 2011

Giáo viên:
LÊ BÁ BẢO

Tổ Toán THPT Phong Điền

Dạng
3: H



ĐỐI
X
ỨNG
LO

I 1

Dạng tổng quát:

(
)
(
)
; 0

; 0
f X Y
g X Y
ì
=
ï
í
=
ï
î
(*)
Trong
đó
hoán v


gi
ữa

,
X Y
th
ì bi
ểu
th

c
(
)
(
)
; , ;f X Y g X Y
không thay đổi
.
Phương
pháp:

+
Đ
ặt

.
S X Y
P X Y
= +

ì
í
=
î
. Thay vào h

(*), t
ìm ra
,
S P
.

+ Lúc
đó
,
,
X Y
l
à nghi
ệm
c
ủa
ph
ươ
ng trình
2
0t St P- + =
(1)
Các nhận xét:


* Do tính
đối
x
ứng
c
ủa

, X Y
nên n
ếu
ph
ươ
ng trình (1) có các nghi
ệm


1 2
, t t
th
ì h

(*) có nghi
ệm

(
)
(
)
1 2 2 1
; , ;

t t t t
.
* C
ũng
do tính
đối
x
ứng
nên
để
h

(*) có nghi
ệm
duy nh
ất
thì
điều kiện

c
ần

X Y=
(thay
vào hệ tìm tham số, sau đó thay vào hệ (*) để tìm điều kiện đủ
)
* Do
, X Y
là nghi
ệm

c
ủa
ph
ươ
ng trình
2
0t St P- + =
n
ên
điều kiện cần và đủ

để
h


(*) có nghi
ệm
là:
Phương trình (1) có nghiệm trên tập giá trị của
, X Y
.
Bài tập
:
Gi
ải
c
ác h

ph
ươ

ng tr
ình sau:
1)
2 2
4
2
x xy y
x xy y
ì
+ + =
í
+ + =
î
2)
2 2
5
13
x xy y
x y xy
+ - =
ì
í
+ + =
î
3)
2 2
4 2 2 4
7
21
x xy y

x x y y
ì
+ + =
ï
í
+ + =
ï
î

4)
2 2
4 2 2 4
5
13
x y
x x y y
ì
+ =
ï
í
- + =
ï
î
5)
6
12
2 2 2
3
x y z
xy yz zx

x y z
ì
ï
+ + =
ï
ï
+ + =
í
ï
ï
+ + =
ï
î
6)
2 2
2 2
1 1
5
1 1
9
x y
x y
x y
x y
ì
+ + + =
ï
ï
í
ï

+ + + =
ï
î

7)
*
2 2
2 2
1 1
4
1 1
4
x y
x y
x y
x y
ì
+ + + =
ï
ï
í
ï
+ + + =
ï
î
8)
2 2
7
5
x xy y

x y
ì
- + =
í
+ =
î
9)
2 2
18
12
x y
y x
x y
ì
+ =
ï
í
ï
+ =
î
9)*

2 2 2
4
3
2
x y z
x y z
xyz
+ + =

ì
ï
+ + =
í
ï
=
î

10)
3 3
7
( ) 2
x y
xy x y
ì
+ =
í
+ = -
î

11)
3 3 3
1
4
1
x y z
xy yz xz
x y z
+ + =
ì

ï
+ + = -
í
ï
+ + =
î
12)*
2 2 2
6
7
14
x y z
xy yz xz
x y z
+ + =
ì
ï
+ - =
í
ï
+ + =
î

13)
4 4
2 2
17
3
x y
x y xy

ì
+ =
ï
í
+ + =
ï
î

14)
2 2
5
6
x xy y
x y xy
+ + =
ì
í
+ =
î

15)
2 2
18
( 1). ( 1) 72
x x y y
x x y y
ì
+ + + =
í
+ + =

î

16)
3 3
19
( )(8 ) 2
x y
x y xy
ì
+ =
í
+ + =
î
17)
2 2
7
2
5
2
x y xy
x y xy
ì
+ + =
ï
ï
í
ï
+ =
ï
î

18)
9
( )
20
x
x y
y
x y x
y
ì
+ + =
ï
ï
í
+
ï
=
ï
î

Chuyên
đề
H
Ệ PHƯƠNG TRÌNH

Luyện thi Đại học 2011

Giáo viên:
LÊ BÁ BẢO


Tổ Toán THPT Phong Điền

19)
3
( )
2
x
x y
y
x y x
y
ì
- + =
ï
ï
í
-
ï
=
ï
î

20)
2 2
19
7
x xy y
x xy y
ì
- + =

í
+ + = -
î

21)
2 2
11
3( ) 28
x y xy
x y x y
+ + =
ì
í
+ + + =
î

22)
2 2
1
1
2
x y
x y
ì
+ =
ï
í
+ =
ï
î

23)
2
( 2)(2 ) 9
4 6
x x x y
x x y
+ + =
ì
í
+ + =
î

24)
(
)
(
)
2 2
2 2
1 1
5
1 1
49
x y
x y
x y
x y
ì
æ ö
+ + =

ï
ç ÷
ï è ø
í
æ ö
ï
+ + =
ç ÷
ï
è ø
î

25)
11
6 6
11
x y xy
xy
x y
+ + =
ì
ï
í
+ + =
ï
î
26)
5 5
9 9 4 4
1x y

x y x y
ì
+ =
ï
í
+ = +
ï
î
27)
(
)
(
)
2 2
2 2 4 4
3 5
7 155
xy x y
x y x y
ì
- + =
ï
í
- + =
ï
î

28)
30
35

x y y x
x x y y
ì
+ =
ï
í
+ =
ï
î
29)
4
4
x y
x y xy
ì
+ =
ï
í
+ - =
ï
î
30)
7
1
78
x y
y x
xy
x xy y xy
ì

+ = +
ï
í
ï
+ =
î

31)
1 1 3
1 1 1 1 6
x y
x y y y y x
ì
+ + + =
ï
í
+ + + + + + + =
ï
î
32)
1 1 1
3
1 1 1
3
1
1
x y z
xy yz zx
xyz
ì

+ + =
ï
ï
ï
+ + =
í
ï
ï
=
ï
î

Dạng 3:

H


Đ
ỐI
X
ỨNG
LO

I
2
H

ph
ươ
ng trình

được
g
ọi
là h


đối
x
ứng
lo
ại
2 khi thay
X
b
ởi
Y
ho
ặc thay
Y
b
ởi
X
thì hệ phương trình không thay đổi.


D
ạng tổng quát:
(
)
(

)
; 0
(*)
; 0
f X Y
f Y X
ì
=
ï
í
=
ï
î

Phương
pháp: N
ếu

(
)
;f X Y

đ
a th
ức
thì thông th
ường
h

(*)

được
gi
ải
nh
ư
sau:
Bi
ến

đổi
(*)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
; ; 0 . ; 0
; 0 ; 0
f X Y f Y X X Y g X Y
f X Y f X Y
ì ì
- = - =
ï ï

Û Û
í í
= =
ï ï
î î

Bài tập
: Gi
ải
các h

ph
ươ
ng trình sau:
1)
3
3
3 8
3 8
x x y
y y x
ì
= +
ï
í
= +
ï
î
2)
4

3
4
3
y
x y
x
x
y x
y
ì
- =
ï
ï
í
ï
- =
ï
î

3)
3
3
3
4
2
3
4
2
x x y
y y x

ì
+ = +
ï
ï
í
ï
+ = +
ï
î
4)
2 2
2 2
2 5 4
2 5 4
x y y
y x x
ì
- = +
ï
í
- = +
ï
î

Chuyên
đề
H
Ệ PHƯƠNG TRÌNH

Luyện thi Đại học 2011


Giáo viên:
LÊ BÁ BẢO

Tổ Toán THPT Phong Điền

4)
3
3
2
2
x x y
y y x
ì
= +
ï
í
= +
ï
î
5)
2
2
2
2
2
3
2
3
y

y
x
x
x
y
ì
+
=
ï
ï
í
+
ï
=
ï
î

6)
1 3
2
1 3
2
x
y x
y
x y
ì
+ =
ï
ï

í
ï
+ =
ï
î
7)
2 2
2 2
2 3 2
2 3 2
x x y
y y x
ì
- = -
ï
í
- = -
ï
î

7)
2
2
1
2
1
2
x y
y
y x

x
ì
= +
ï
ï
í
ï
= +
ï
î
8)
2
2
2 4
2 4
x x y
y y x
ì
= + +
ï
í
= + +
ï
î
9)
2
2
2 4 5
2 4 5
x y y

y x x
ì
= - +
ï
í
= - +
ï
î
10)
2
2
3 2
3 2
x x y
y y x
ì
= +
ï
í
= +
ï
î

11)
2
2
x x y
y y x
ì
= +

ï
í
= +
ï
î
12)
2
2
1
1
xy x y
yx y x
ì
+ = -
ï
í
+ = -
ï
î
13)
2 2
2 2
2 2
2 2
x y x y
y x y x
ì
- = +
ï
í

- = +
ï
î
14)
3
3
y x
x y
ì
=
ï
í
=
ï
î


D
ạng 4:

HỆ PHƯƠNG TRÌNH ĐẲNG CẤP

H

ph
ươ
ng trình
đại
s



đẳng cấp bậc hai theo
, x y
.

Dạng tổng quát:

2 2
1 1 1 1
2 2
2 2 2 2

a x b xy c y d
a x b xy c y d
ì
+ + =
ï
í
+ + =
ï
î

(*)
Phương

pháp:
+ Gi
ải
h


khi
0x =
.
+ Khi
0x ¹
,
đặ
t
y tx=
th
ế
vào h

(*), kh


x

được
ph
ươ
ng trình theo
t
.
+ Gi
ải

t
, r
ồi

tìm
, x y
.
Bi
ến đổi:

(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
2
2 2
2
1 1 1 1
1 1 1 1
2
2 2
2
2 2 2 2
2 2 2 2
(1)
(1)

. LËp tû
(2)
(2)
x a b t c t d
a x b tx c tx d
x a b t c t d
a x b tx c tx d
ì
ì
+ + =
+ + =
ï ï
Û
í í
+ + =
+ + =
ï ï
î
î

Bài tập
: Gi
ải
các h

ph
ươ
ng trình sau:
1)
2 2

2 2
3 1
3 3 13
x xy y
x xy y
ì
- + = -
ï
í
- + =
ï
î
2)
2 2
2 2
3 2 11
2 3 17
x xy y
x xy y
ì
+ + =
ï
í
+ + =
ï
î
3)
(
)
3 3

7
2
x y
xy x y
ì
- =
ï
í
- =
ï
î

4)
2 2
5
2 5 2
2
x xy y
y x
x y xy
ì
+ - =
ï
í
- = - -
ï
î

5)
3 2 3

3 2 3
1
2 2
x xy y
x x y y
ì
- + =
ï
í
- + =
ï
î
6)
2 2
2 3 0
2
x xy y
x x y y
ì
- - =
ï
í
+ = -
ï
î

7)
2 2
2 2
3 5 5 37

5 9 3 15
x xy y
x xy y
ì
+ - =
ï
í
- - =
ï
î
8)
2 2
2 2
4 2 1
2 4
x xy y
x xy y
ì
- + =
ï
í
- + =
ï
î
9)
3 2 2 3
3 2 2
3 6
3 2 2
x x y xy y

y x y xy
ì
+ + + =
ï
í
+ - =
ï
î

10)
2 2
2 2
3 1
2 2 8
x xy y
x xy y
ì
- + = -
ï
í
+ + =
ï
î
11)
2 2
2 2
2 3 2
2 4
x xy y
x xy y

ì
+ - = -
ï
í
- + =
ï
î
12)
3 3
2 2
7
2 3 16
y x
x y xy
ì
- =
ï
í
+ =
ï
î

13)
3 3
2 2 3
1
2 2
x y
x y xy y
ì

+ =
ï
í
+ + =
ï
î
14)
2 2
2 2
3 5 4 3
9 11 8 13
x xy y
y xy x
ì
- - = -
ï
í
+ - =
ï
î
15)
(
)
(
)
(
)
(
)
2 2

2 2
13
25
x y x y
x y x y
ì
- + =
ï
í
+ - =
ï
î




Chuyên
đề
H
Ệ PHƯƠNG TRÌNH

Luyện thi Đại học 2011

Giáo viên:
LÊ BÁ BẢO

Tổ Toán THPT Phong Điền

ĐỀ THI ĐẠI HỌC TỪ 2002
-

2010
Chuyên đ
ề:


H
Ệ PHƯƠNG TRÌNH


1) (B- 2002)
Gi
ải hệ phương trình
:


3
2
x y x y
x y x y
ì
- = -
ï
í
+ = + +
ï
î

2) (D- 2002)
Giải hệ phương trình
:


3 2
1
2 5 4
4 2
2 2
x
x x
x
y y
y
+
ì
= -
ï
í
+
=
ï
î +

3)
(D
ự bị
-
2002)
Gi
ải hệ phương trìn
h
:


4 2
4 3 0
log log 0
x y
x y
ì
- + =
ï
í
- =
ï
î

4)
(Dự bị
- 2002)
Giải hệ phương trình
:

(
)
(
)
3 2
3 2
log 2 3 5 3
log 2 3 5 3
x
y

x x x y
y y y x
ì
+ - - =
ï
í
+ - - =
ï
î

5)
(A- 2003)
Gi
ải hệ phương trình

:

3
1 1
2 1
x y
x y
y x
ì
- = -
ï
í
ï
= +
î


6)
(Dự bị
- 2003)
Giải hệ phương trình
:

log log
2 2 3
y x
x y
xy y
ì
=
ï
í
+ =
ï
î

7)
(B- 2003)
Giải hệ phương trình
:

2
2
2
2
2

3
2
3
y
y
x
x
x
y
ì
+
=
ï
ï
í
+
ï
=
ï
î

8) (A- 2004)
Giải hệ phương trình
:

(
)
1 4
4
2 2

1
log log 1
25
y x
y
x y
ì
- - =
ï
í
ï
+ =
î

9) (D- 2004) Tìm
m

đ

h

sau c
ó nghi
ệm
:


1
1 3
x y

x x y y m
ì
+ =
ï
í
+ = -
ï
î



10)
(D- 2005)
Gi
ải hệ phương trình
:


2 3
9 3
1 2 1
3log 9 log 3
x y
x y
ì
- + - =
ï
í
- =
ï

î

11)
(Dự bị
- 2005)
Giải hệ phương trình
:

2 2
4
( 1) ( 1) 2
x y x y
x x y y y
ì
+ + + =
í
+ + + + =
î

12)
(Dự bị
- 2005)
Giải hệ phương trình
:

2 1 1
3 2 4
x y x y
x y
ì

+ + - + =
ï
í
+ =
ï
î

13
) (A- 2006)
Gi
ải hệ phương trình
:


3
1 1 4
x y xy
x y
ì
+ - =
ï
í
+ + + =
ï
î

14)
(D
ự bị
-

2006)
Gi
ải hệ phương trình
:


(
)
(
)
2
2
1 ( ) 4
1 2
x y y x y
x y x y
ì
+ + + =
ï
í
+ + - =
ï
î

15)
(Dự bị
- 2006)
Giải hệ phương trình
:


(
)
3 3
2 2
8 2
3 3 1
x x y y
x y
ì
- = +
ï
í
- = +
ï
î

16) (D- 2006) CMR:
0a" >
, h

ph
ươ
ng
tr
ình sau có duy nh
ất
nghi
ệm
:


(
)
(
)
ln 1 ln 1
x y
e e x y
y x a
ì
- = + - +
ï
í
- =
ï
î

17)
(Dự bị
- 2006)
Giải hệ phương trình
:

2 2
2 2 2
3( )
7( )
x xy y x y
x xy y x y
ì
- + = -

ï
í
+ + = -
ï
î

18)
(Dự bị
- 2006)
Giải hệ phương trình
:

(
)
(
)
2 2
ln 1 ln 1
12 20 0
x y x y
x xy y
ì
+ - + = -
ï
í
- + =
ï
î

19)

(D
ự bị
-
2006)
Gi
ải hệ phương trình
:


(
)
(
)
(
)
(
)
2 2
2 2
13
25
x y x y
x y x y
ì
- + =
ï
í
+ - =
ï
î




Chuyên
đề
H
Ệ PHƯƠNG TRÌNH

Luyện thi Đại học 2011

Giáo viên:
LÊ BÁ BẢO

Tổ Toán THPT Phong Điền

20)
(Dự bị
- 2007)
Giải hệ phương trình
:

2 1
2 1
2 2 3 1
2 2 3 1
y
x
x x x
y y y
-

-
ì
+ - + = +
ï
í
+ - + = +
ï
î

21)
(Dự bị
- 2007) Gi
ải hệ phương trình
:

4 3 2 2
3 2
1
1
x x y x y
x y x xy
ì
- + =
ï
í
- + =
ï
î

22)

(Dự bị
- 2007) CMR: H

ph
ươ
ng trình
sau có 2 nghi
ệm
tho


0, 0
x y> >
.


2
2
2007
1
2007
1
x
y
y
e
y
x
e
x

ì
= -
ï
-
ï
í
ï
= -
ï
-
î

23)
(D
ự bị
-
2007)
Gi
ải hệ phương trình
:


2
2
3
2
2
3
2
2 9

2
2 9
xy
x x y
x x
xy
y y x
y y
ì
+ = +
ï
- +
ï
í
ï
+ = +
ï
- +
î

24) (A- 2008)
Gi
ải hệ phương trình
:


2 3 2
4 2
5
4

5
(1 2 )
4
x y x y xy xy
x y xy x
ì
+ + + + = -
ï
ï
í
ï
+ + + = -
ï
î

25) (B- 2008)
Gi
ải hệ phương trình
:


4 3 2 2
2
2 2 9
2 6 6
x x y x y x
x xy x
ì
+ + = +
ï

í
+ = +
ï
î

26) (D- 2008)
Giải hệ phương trình
:

2 2
2
2 1 2 2
x y xy x y
x y y x x y
ì
+ + = -
ï
í
- - = -
ï
î

27)
ĐH
-A-2009
. Giải hệ phương trình:


2 2
2 2

2 2
log ( ) 1 log ( )
3 81
x y xy
x y xy
+ -
ì
+ = +
ï
í
=
ï
î

28) (B- 2009) G
iải hệ phương trình
:

+ + =
ì
í
+ + =
î
2 2 2
1 7
1 13
xy x y
x y xy y






29) (D- 2009)
Giải hệ phương trình
:

(
)
(
)
ì
+ - - =
ï
í
+ - + =
ï
î
2
2
1 3 0
5
1 0
x x y
x y
x

30)
(ĐH
-

B-2010)
Gi
ải hệ phương trình:

2
2
log (3 1)
4 2 3
- =
ì
í
+ =
î
x x
y x
y

31)
(ĐH
-D-2010)
Giải hệ phương trình:

2
2
2
4 2 0
2log ( 2) log 0
ì
- + + =
ï

í
- - =
ï
î
x x y
x y

32) (
ĐH
-
A-2010)
Gi
ải hệ phương trình:


(
)
(
)
ì
+ + - - =
ï
í
ï
+ + - =
î
2
2 2
4 1 3 5 2 0
4 2 3 4 7

x x y y
x y x

































Chuyờn

H
PHNG TRèNH

Luyn thi i hc 2011

Giỏo viờn:
Lấ B BO

T Toỏn THPT Phong in

CC DNG H PHNG TRèNH KHC



1) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:

2 2 1
3 2 10

x y y x
x y y x

- - - =
ù

- + - =
ù


G
i ý:
D
ng
hpt b
c
nh
t
ha
i
n

2) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:


1 1
2 2 2
x y
x y y

+ - =
ù

- + = -
ù


Gi ý:

Bỡnh ph

ng tr
ờn TX

.

3)
Gi
i
h

ph

ng trỡnh:


1 7 4
1 7 4
x y
y x

+ + - =
ù

+ + - =
ù


Gi ý:
B
ỡnh ph

ng tr
ờn TX


4) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:

(
)

(
)
2 2
2 2
2 3
10
y x y x
x x y y

- =
ù

+ =
ù


G
i ý:

Bi
n

i
:
2 2
2 2
2
2
(1) 2 3
. .

(2) 10
1
2 3 1
. .
10
1
y x y x
x x y y
y
y
x
y
x
y
x
x
-
= =
+
ổ ử
-
ỗ ữ
ố ứ
= =
ổ ử
+
ỗ ữ
ố ứ

5) Gi

i
h

ph

ng trỡnh:

(
)
(
)
(
)
2 2
2 2
2 5 4 6 2 0
1
2 3
2
x y x y x y
x y
x y

+ - - + - =
ù

+ + =
ù
-



Gi ý:
(1) cú d
ng

ng
c
p
b
c
hai.
6) Gi
i
h

ph

ng tr
ỡnh:

2
2 4 1
5
2
3
2
x xy
x y
x
x y


+ +
= -
ù
+
ù

ù
= -
ù
+


Gi ý:


Bi
n

i
:
2 ( 2 ) 1 1
(1) 5 2 5
2 2
x x y
x
x y x y
+ +
= - + = -
+ +

7) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:

2 2
3 2 16
2 4 33
xy x y
x y x y
- - =


+ - - =


Gi ý:
Bi
n

i
:
Nhân (1) với 2 và cộng phơng trình (2)
:
(
)
(

)
(
)
(
)
2 2
2
2 8 8 65 0
8 65 0
5 13 0
x y xy x y
x y x y
x y x y
+ + - - - =
+ - + - =
+ + + - =

8) Gi
i

h

ph

ng tr
ỡnh:

2 2
2 2
1 1 18

1 1 2
x x y x y x y y
x x y x y x y y

+ + + + + + + + + =
ù

+ + + - + + + + - =
ù

Gi ý:
(1) (2) 8x y- + =

9) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:

2 2
2 2
3 4 1
3 2 9 8 3
x y x y
x y x y

+ - + =
ù


- - - =
ù


Gi ý:
Bi
n

i
:
(
)
(
)
(
)
(
)
2 2
2 2
3 4 1
3 3 2 4 3
x x y y
x x y y

- + + =
ù



- - + =
ù


10) Gi
i
h

ph

ng tr
ỡnh:

(
)
2 3
2
12
6
x x
y y
xy xy

ổ ử ổ ử
+ =
ù
ù
ỗ ữ ỗ ữ
ố ứ ố ứ


ù
+ =
ù


G
i ý:
M
i
ph

ng tr
ỡnh c
a
h



u
l

ph

ng trỡnh
i
s

theo
n
ph


.
11) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:
2 2
2 2 2
6
1 5
y xy x
x y x

+ =
ù

+ =
ù


Gi ý:
Bi
n

i
:
Chuyờn


H
PHNG TRèNH

Luyn thi i hc 2011

Giỏo viờn:
Lấ B BO

T Toỏn THPT Phong in

2
2
2
2
2
2 2
1
6
1
5
1
6 (1)
1
5 2 (2)
x
x
y y
x
x

y y
x
x
y y
x x
x
y y y

ổ ử
+ =
ù
ỗ ữ
ù ố ứ


ù ổ ử
+ =
ỗ ữ
ù
ố ứ


ổ ử
+ =
ù
ỗ ữ
ù ố ứ


ùổ ử ổ ử ổ ử

+ = +
ỗ ữ ỗ ữ ỗ ữ
ù
ố ứ ố ứ ố ứ


Thay (1) vo (2).
12)
Gi
i
h

ph

ng trỡnh:

6 5
2
x y x y
x y x y
xy
+ -

+ =
ù
- +

ù
=



G
i ý:
Ph

ng trỡnh (1) cú d
ng
b
c
hai.
13) Gi
i
h

ph

ng tr
ỡnh:

a)
2 2
20
136
x y x y
x y

+ + + =
ù

+ =

ù


b)
2 1 1
3 2 4
x y x y
x y

+ + - + =
ù

+ =
ù



c)
2 2
6
20
x y y x
x y y x

+ =
ù

+ =
ù




d)
2 2
2 8 2
4
x y xy
x y

+ + =
ù

+ =
ù


G
i ý:
Bi

n
i
:
(
)
(
)
(
)
2 2

2
2 2
2 2
2 2
2 2
(1) 2 2 16 2
2 2 2
2 2
2 2 0
x y xy
x y x y xy
x y x y
x y x y x y
+ = -
+ = + -
+ = +
+ = + - =

e)
2 2
5
2
21
x y
y x
x y xy

+ =
ù


ù
+ + =


14) Gi
i
h

ph

ng tr
ỡnh:

(
)
(
)
2 2
3 3
3
3
2 3
6
x y x y xy
x y

+ = +
ù

ù

+ =


Gi ý:

t

3
3
, u x v y= =

15) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:

2 2
2 2
3
3
3
0
x y
x
x y
y x
y

x y
+

+ =
ù
+
ù

-
ù
- =
ù
+



Gi ý:
Bi
n


i
:

2
2 2
2
2 2
3
(1) 3 (3)

3
(2) 0 (4)
3 1
(3) (4) 2 3 3
2
xy y
xy y
x y
xy x
xy
x y
y
xy y y
y
+
ị + =
+
-
ị - =
+
ổ ử
-
+ ị + = ị =
ỗ ữ
ố ứ

16) Gi
i
h


ph

ng trỡnh:

3 2
2 2
2 12 0
8 12
x xy y
x y

+ + =
ù

+ =
ù


Gi ý:
Bi
n

i
:
(
)
3 2 2 2
Thay (2) vào (1):
2 8 0
Đây là pt đẳng cấp bậc 3.

x xy x y yị + + + =

17) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:
a)
(
)
(
)
2
2
1
2 10
2
2
3
2
x y
x y
x y
x y

+ + =
ù
-

ù

+
ù
=
ù
-


b)
1
3
2
4
2
x
x y
x
x y

+ =
ù
+
ù

ù
= -
ù
+



c)
2 2
25 2
( ) 10
x y xy
y x y

+ = -

+ =


d)
(
)
(
)
2
2 2
2 2
19
7
x xy y x y
x xy y x y

+ + = -
ù

- + = -

ù


Chuyờn

H
PHNG TRèNH

Luyn thi i hc 2011

Giỏo viờn:
Lấ B BO

T Toỏn THPT Phong in

Gi ý
d): Ph

ng trỡnh (1)
ng
c
p
b
c
2.
18) Gi
i
h

ph


ng tr
ỡnh:
a)
2 2
2 2
12
12
x y x y
y x y

+ + - =
ù

- =
ù


G
i ý:


t

2 2
, u x y v x y= - = +

2
1
2

u
y v
v
ổ ử
ị = -
ỗ ữ
ố ứ


b)
20
16
5
y
x y x y
x
x
x y x y
y

= + + -
ù
ù

ù
= + - -
ù


Gi ý:

Nhõn v

theo v

2 ph

ng trỡnh.
c)
2 2
2 2
3 1 0
4 5 2 1 0
x x y
x x y

- - + =
ù

+ - - =
ù


Gi ý:
Nhõn (1) v
i

2-
, kh



y
.
d)
(
)
(
)
(
)
(
)
2 2
2 2
3
15
x y x y
x y x y

- - =
ù

+ + =
ù


Gi ý:
Cỏch 1: Hpt
ng
c
p

b
c
3.
Cỏch 2: Bi
n

i
:
(
)
(
)
(
)
(
)
2
2
4 3
2 15
x y x y xy
x y x y xy

ộ ự
+ + - =
ù ở ỷ


ộ ự
ù

+ + - =
ở ỷ


19) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:

2 2
3 2 16
2 4 33
xy x y
x y x y
- - =


+ - - =


Gi ý:
Bi
n

i
:
(

)
(
)
2 2
2
2 6 4 32
2 4 33
3 2 16
8 65 0
xy x y
x y x y
xy x y
x y x y
- - =



+ - - =

- - =

ù


+ - + - =
ù


20) Gi
i

h

ph

ng trỡnh:
a)
2 2
2 2
x y
x y

+ - =
ù

- + =
ù


Gi ý:
C
ỏch1: Bi
n


i
:

Đ
2 2
2 2


2 2 2 2
TX
y x
x y x
x y x y x


- = -
+ =
ù ù

ớ ớ
- = - + =
ù
ù


x yị =

Cỏch 2:
Lấy (1) (2) :
2 2

2 2
x y x y
x y y x
x y
x y x y
-

ị - = - - -
- -
= ị =
+ - + -

21) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:

6 2 3
6 2 3
x y
y x

+ - =
ù

+ - =
ù


G
i ý:

Cỏch 1: Bi
n


i
:
(
)
(1) (2) 6 6
6 6
1 1
0
6 6
x y x y
x y y x
x y x y
x y
x y x y
x y
- ị - = - - -
- -
=
+ - + -
ổ ử
- + =
ỗ ữ
ỗ ữ
+ - + -
ố ứ
=
Cỏch 2: B
t


ng
th
c
:
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
2
2

2 2
2
2 2
2
2 2
2 2
6 12
6 12
6 6 24
6 1 1 6
6 1 1 6
6 6 24
6
Dấu " " xãy ra khi chỉ khi
6
3
x y
y x
x y y x
x y x y
y x y x
x y y x
x y
y x
x y

+ - =
ù



ù
+ - =

ị + - + + - =

+ - Ê + + -
ù

ù
+ - Ê + + -

ị + - + + - Ê

= -
ù
=

= -
ù

= =
22) Gi
i
h

ph

ng trỡnh:
a)
2 2

2 2
3 4 0
2 2 11 6 2 0
x xy y y
x xy y x y

+ - + + =
ù

+ - + + - =
ù


Chuyờn

H
PHNG TRèNH

Luyn thi i hc 2011

Giỏo viờn:
Lấ B BO

T Toỏn THPT Phong in

Gi ý:
Thực hiện: (1) 2 3 -

C
ỏch khỏc: Th



0x =
.

t

y kx
=
.

b)
2 2
2 2
2 1 0
3 2 0
x x y
x y x y

+ + - =
ù

+ - + - =
ù


Gi ý:
(
)
2

2
1
(1) 1
1
y x
x y
y x
= +

+ =

= - -



c)
2 3
2 2 2
2 4 3 0
2 0
x y x
x y x y

+ - + =
ù

- + =
ù



Gi ý:


(
)
(
)
(
)
(
)
2
3
2
2
2
2
3
2 1 1 0 (1)
2
(2)
1
2
(2) : 1 1 1 1
1
(1) 2 1 1 0
x y
x
y
x

x
y
x
x y

- + + =
ù


=
ù
+

- Ê Ê ị - Ê Ê
+
ị - + +

23) Gi
i
c
ỏc h

ph

ng tr
ỡnh sau:
1)
(
)
3 2 2

3
2
64
2 6
y x x y
x y

+ = -
ù

+ = +
ù


Gi ý:

(
)
3
2
3 2
2
(2) : 6 2 8 2
8
0, 2
64 8
y x y
y x
x y
x y

+ = +

+
ù
ị ị = =

- Ê
ù



2)
2 2
2 2
1 1
3
1 1 3 2
7
xy
x y
x y
x y xy

+ = -
ù
ù

+
ù
+ = -

ù


Gi ý:

2 2
1 1
3
1 1 2
7
xy
x y
xy
x y xy

+ = -
ù
ù


ù
+ + = -
ù


2
1 1
3
1 1
Đặt

1 1
3
xy
x y
u
x y
v xy
xy
x y

+ = -

ù
= +
ù ù

ớ ớ
ổ ử
ù ù
=
+ = -

ỗ ữ
ù
ố ứ


3)
1 6
7

2
x y
x y xy

+ =
ù

ù
+ =


Gi ý:
Quy
ng
(1), kh


xy
.Ho
c
chia
(2) cho
xy
.
4)
(
)
2
1 3
4 5 5

x x y
x y

+ + + =
ù

+ - + =
ù


Gi ý:

ỏnh
giỏ B

T

ph

ng trỡnh (2).
5)
2 2
5
2
3
2
x y xy
x y
y x


+ =
ù
ù

ù
- =
ù


Gi ý:
H


ng
c
p
. Ho
c
chia (1) cho
xy
.
6)
3
2
2 2
3 4
1 1
x y x
x x y


+ + =
ù

ù
- + + =


Gi ý:
TX


2
1 1 1x x - Ê Ê


3
2
(1) : 3 4.x y x+ +

7)
8
5 11
x x x y
y x

+ =
ù

- = -
ù



G
i ý:
Ph

ng ph
ỏp th

.
CM pt vụ
nghi
m
.
8)
3
3
1 1 3
9
x y
x y

- + - =
ù

+ =
ù


G

i ý: t

3
3
1, 1u x v y= - = -

9)
2 2 7
3 2 23
x y x y
x y

+ + + + =
ù

+ =
ù


Gi ý:
Ph

ng phỏp th

. Ho
c

t



, 2 2u x y v x y= + = + +

10)
2 2
2
4 3 0
2 1 3
x xy y
x x y xy

+ + =
ù

+ + = -
ù


G
i ý:
Ph

ng tr
ỡnh (1)

ng
c
p
b
c
2.



11)
3 2 3
2
3 3 1
5
x x y x
x xy y

+ = - -
ù

+ + =
ù


Gi ý:
(
)
3 2 3
3
3
(1) 3 3 1
1 1
x x x y
x y y x
+ + + =
+ = = +


Chuyên
đề
H
Ệ PHƯƠNG TRÌNH

Luyện thi Đại học 2011

Giáo viên:
LÊ BÁ BẢO

Tổ Toán THPT Phong Điền

12)
5 2 7
2 5 7
x y
x y
ì
+ + - =
ï
í
- + + =
ï
î

13)
5
5 5 8
x y
x y

ì
+ =
ï
í
+ + + =
ï
î

Gợi ý:
Bi
ến

đổi
:
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
5 5 13
5 5 3
5 5 13
5 5

3
5 5
§Æt u 5, v 5
x x y y
x x y y
x x y y
x x y y
x x y y
ì
+ + + + + =
ï
Û
í
+ - + + - =
ï
î
ì
+ + + + + =
ï
ï
Û
í
+ =
ï
+ + + +
ï
î
= + + = + +

14)

2 2 7
2 1 3 1 7
x y x y
x y
ì
+ + + + =
ï
í
+ + + =
ï
î

Gợi ý:
Bi
ến

đ
ổi
:

LÊy (1) (2)
3 1 2 1 2 2
2 1 2 1
3 1 2 1 2 2
x y y x x y
x y x y
x y y x x y
-
Þ + - + = + - + +
- - - -

Û =
+ + + + + + +
15)
ï
ï
î
ï
ï
í
ì
=
+
-
=
+
+
4)
2
1
4(
32)
2
1
4(
y
xy
x
xy

16)

ï
ï
î
ï
ï
í
ì
=++
=++
49)
1
1)((
5)
1
1)((
22
22
yx
yx
xy
yx

17)
(
)
2
3 1
8 9
y x y
x y x y

ì
- + = -
ï
í
+ = - -
ï
î

G
ợi ý:

(
)
2
(1) 3 1 0
0 3 0 9
(2) : TX§: 9 0 9
x y y
x y x y
x y x y
Û - - = - + £
Û £ - £ Û £ - £
- - ³ Û - ³

18)
(
)
(
)
3

3 2
6
6
8
x y x y
x y x y
ì
+ + - =
ï
í
+ - =
ï
î

Gợi
ý:
3
3
3
3
3
3
6

8
0
6 (I)
8
0
6 (II)

8
x y x y
x y x y
x y
x y x y
x y x y
x y
x y x y
x y x y
ì
+ + - =
ï
Û
í
+ - =
ï
î
é
- ³
ì
ê
ï
+ + - =
ê
í
ê
ï
+ - =
ê
î

Û
ê
- <
ì
ê
ï
ê
+ + - =
í
ê
ï
ê
+ - = -
î
ë


















×