Bệnh huyết khối động mạch chủ cấp do thuốc pot

Bệnh huyết khối động mạch chủ cấp do
thuốc
Tăng nguy cơ hình thành huyết khối ở bệnh nhân ung thư
đang hoạt động có thể do nhiều nguyên nhân. Đối với
bệnh huyết khối động mạch chủ là một biến chứng hiếm
gặp nhưng có khả năng tàn phá cao ở bệnh nhân ung thư
đang được hóa trị dựa trên cisplatin. Vì vậy, cần phải
chẩn đoán sớm và điều trị dứt điểm để giảm tỷ lệ bệnh tật
và tử vong.
Hóa trị liệu được xem là một trong những yếu tố nguy cơ
quan trọng nhất gây thuyên - huyết tắc tĩnh mạch và động
mạch ở các bệnh nhân ung thư. Một nghiên cứu lớn dựa
trên dân số đã chứng minh rằng, bệnh nhân có bệnh ác
tính đang hoạt động có nguy cơ bệnh huyết khối tăng gấp
4, 5 lần so với dân số không ung thư. Ở bệnh nhân đang
hóa trị ung thư, nguy cơ tăng gấp 6 lần so với dân số
không ung thư.

Hình ảnh động mạch chủ
bụng bị cắt cụt trên phim
DSA.
Cisplatin, một thuốc hóa trị là tác nhân nền tảng trong
điều trị nhiều loại ung thư như ung thư biểu mô buồng
trứng, ung thư phổi, u lympho, sarcôm và các u tế bào
mầm. Một trong những biến chứng quan trọng nhất của
hóa trị liệu dựa trên cisplatin là nguy cơ cao xảy ra các
biến cố thuyên - huyết tắc mạch. Hầu hết các trường hợp
đều có liên quan đến tim (nhồi máu cơ tim), não (đột quỵ,
thiếu máu cục bộ) và động mạch chi dưới. Bệnh huyết
khối động mạch chủ cấp là một biến chứng hiếm gặp
nhưng gây tàn phá nhiều ở bệnh nhân đang điều trị

cisplatin, cần được phát hiện sớm và kịp thời điều trị.
Cisplatin có xu hướng gây ra các biến cố mạch máu ở giai
đoạn sớm của quá trình hóa trị, với khoảng 45% xảy ra
trong hai chu kỳ điều trị đầu tiên.
Cơ chế gây ra biến cố mạch máu của cisplatin chưa rõ,
nhưng tổn thương nội mạc dường như đóng vai trò chính
yếu. Cisplatin còn được biết là gây tình trạng hạ magnesi
máu, được xem là có liên quan đến các biến cố mạch máu.
Hạ magnesi máu có thể gây co thắt mạch máu, nhưng
không được xem là nguyên nhân gây ra huyết khối ở
mạch máu lớn.
Các nghiên cứu đã cho thấy, yếu tố nguy cơ tiềm tàng gây
biến chứng thuyên - huyết tắc ở bệnh nhân dùng cisplatin
bao gồm: bệnh xơ vữa động mạch hệ thống, di căn gan và
liệu pháp chống nôn bằng dexamethasone. Trong thực tế,
hầu hết các trường hợp huyết khối động mạch do cisplatin
gây ra được mô tả trong y văn đều xảy ra ở những bệnh
nhân có ít nhất một trong các yếu tố nguy cơ kể trên.
Cần sớm chẩn đoán và khẩn trương điều trị những bệnh
nhân có huyết khối động mạch chủ cấp để ngăn chặn
huyết khối và tránh tình trạng thuyên - huyết tắc lan tỏa.
Thiếu máu cục bộ ở các cơ quan trong ổ bụng và ở chi là
biến chứng rất nghiêm trọng ảnh hưởng xấu đến kết cục.
Huyết khối động mạch chủ cấp hiện chưa có điều trị tiêu
chuẩn.
Thuốc tan sợi huyết, thuốc kháng đông và phẫu thuật đã
được sử dụng với các kết quả thay đổi trên những bệnh
nhân có huyết khối liên quan đến cisplatin.

Hóa trị liệu là một yếu tố nguy cơ

gây huyết khối động mạch ở bệnh
nhân ung thư .
Hướng dẫn hiện nay cho thấy rằng, ở những bệnh nhân bị
thuyên - huyết tắc động mạch cấp, việc điều trị ban đầu
nên bao gồm xử trí ngay với kháng đông heparin không
phân đoạn.
Ở những bệnh nhân đã được phẫu thuật lấy huyết khối
động mạch (embolectomy), khuyến nghị điều trị khởi đầu
với heparin toàn phần, tiếp theo là dùng đối kháng
vitamin K kéo dài hoặc heparin trọng lượng phân tử thấp
(LMWH) dài hạn, tuy nhiên trong nhiều trường hợp, tình
trạng suy yếu của bệnh nhân ung thư có thể là chống chỉ
định của phẫu thuật.
Huyết khối động mạch chủ bụng cấp có tiên lượng rất xấu
nếu không kịp thời được phát hiện và điều trị. Do các
triệu chứng có thể rất kín đáo nên bệnh nhân xem nhẹ, vì
thế, bác sĩ cần phải chú ý cao tới những biến chứng mạch
máu ở bệnh nhân hóa trị dựa trên cisplatin. Cần xem bệnh
sử chi tiết và khám lâm sàng kỹ lưỡng, kiểm tra mạch
ngoại vi cần được thực hiện thường quy. Nên kiểm tra
ngay CT scan hoặc siêu âm duplex bụng khi phát hiện các
triệu chứng và dấu hiệu lâm sàng kín đáo