BÀI 15 : DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH pdf

BÀI 15 : DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH

I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Nêu được cơ chế xác định giới tính bằng NST.
- Nêu được đặc điểm di truyền của các gen nằm trên NST giới tính
- Giải thích được nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt về cách thức di truyền
của gen trên NST thường và NST giới tính.
- Nêu được một số điểm sai khác giữa NST thường và NST giới tính.
2. Kĩ năng:
- Hình thành kĩ năng nhận biết, lập luận để xác định được di truyền liên
kết giới tính
II. Phương tiện:
- Hình: Hình vẽ 12.1 , hình 12.2 trong SGK
- Thiết bị dạy học: máy chiếu,tranh ảnh
III. Phương pháp:
- Vấn đáp
- Nghiên cứu SGK (kênh hình)
IV. Tiến trình:
1. ổ định tổ chức: - Kiểm tra sĩ số và nhắc nhở giữ trật tự:
2. KTBC
- Cơ sở của hiện tượng hoán vị gen? tần số HVG phụ thuộc vào điều gì?
3. Bài mới :
Phương pháp Nội dung

Hoạt động 1 : tìm hiểu về NST
giới tính
GV: Hãy cho biết đặc điểm của
các gen nằm trên vùng tương đồng
hoặc không tương đồng ?(về trạng
thái tồ tại của các alen, có cặp alen

ko? sự biểu hiện thành kiểu hình
của các gen tại vùng đó )
GV:Thế nào là NST giới tính ?
GV: NST thường và NST giới tính
khác nhau như thế nào ?
GV: Bộ NST giới tính của nam và
nữ có gì giống và khác nhau ?
GV: Tế bào sinh trứng giảm phân
cho mấy loại trứng ?
I.NST giới tính
a) NST giới tính.
- Trong tế bào sinh dưỡng(2n) của SV
có 2loại NST
+NST thường luôn tồn tại thành từng
cặp tươngđồng +NST giới tính là NST
đặc biệt có thể tương đồng hoặc không
tương đồng tuỳ theo giới tính của từng
nhóm loài .
- NST giới tính chứa gen quy định giới
tính (có thể chứa các gen khác)
- Cặp NST giới tính XX gồm 2 chiếc
tương đồng, cặP XY có vùng tương
đồng ,có vùng không tương đồng.
b) Một số loại NST giới tính (có 2 loại
X,Y)

GV:Thế nào là di truyền liên kết
với giới tính?

GV:Quan sát hình 15.2 và giải
thích sự di truyền màu mắt ở ruồi
giấm ?
GV: Nhận xét gì về sự khác nhau
ở phép lai thuận và nghịch ?
GV: Kết qua đó có gì khác so với
kết quả thí nghiệm phép lai thuận
nghịch của Međen ?
- gen quy định màu mắt nằm trên
NST giới tính nào ?

* Kiểu XX, XY
- Con cái XX (thể đồng G), con đực
XY(thể dị G): người động vật có vú
ruồi giấm cây gai, cây chua me…
- con cái XY, con đực XX :chim, ếch
nhái, bướm,bò sát ,dâu tây….
* kiểu XX, XO:
- Con cái XX, con đực XO: châu chấu
,rệp, bọ xit
- con cái XO, con đực XX : bọ nhậy
c) khái niệm
- di truyền liên kết với giới tính là hiện
tượng di truyền các tính trạng mà các
gen xác định chúng nằm trên NST giới
tính

II.Gen trên NST X:
* Thí nghiệm của Moocgan:
- Lai thuận:
P : c Mắt đỏ x đ Mắt trắng
F1: 100% mắt đỏ
GV: Hãy nhận xét đặc điểm di
truyền cua gen trên NST X ( chú ý
sự di truyền tính trặng màu mắt
trắng cho đời con ở phép lai thuận
)
- Phép lai thuận:
PT/C: XWXW x
XwY
( mắt đỏ) ( mắt
trắng)
GP: XW Xw ,
Y
F1: XW Xw x
XW Y
( 100% mắt đỏ)
GF1: XW , Xw
XW , Y
F2: XW XW ; XW Y ; XW
Xw ; Xw Y
( 3 m
ắt đỏ)
F2: 3 mắt đỏ : 1 mắt trắng( toàn
ruồi đực)
- Lai nghịch:
P: P : đực Mắt đỏ x cái Mắt

trắng
F1: 100% cái mắt đỏ x 100% đực
mắt trắng
F2: 50% cái mắt đỏ : 50% đực mắt
trắng :
50% đ mắt đỏ : 50% cái mắt
trắng.
*Nhận xét :
kết quả của 2 phép lai thuận nghịch của
Moocgan là khác nhau và khác kết quả
của phép lai thuận nghịch của Menđen.
* giải thích :
Gen quy định tính trạng màu mắt chỉ
có trên NST X mà không có trên Y→ vì
vậy cá thể đực ( XY) chỉ cần 1 gen lặn
nằm trên NST X đã biểu hiện ra KH.
(1mắt trắng đ)
- Phép lai nghịch:
PT/C: XwXw
x
XW Y
( mắt trắng) (
mắt đỏ)
GP : Xw
XW , Y
F1: XWXw x
XW , Y
( 100% mắt đỏ)
GF1: XW , Xw
XW , Y

F2: XWXW ; XW Y ; Xw
Xw ; Xw Y 25% cái Đ: 25%
đực Đ : 25% cái T :25% đ T
*Hoạt động 3: các gen trên NST
Y
GV: Làm thế nào để biết gen quy
định tính trạng đang xét nằm trên
- Cơ sở tế bào học: Mắt đỏ được quy
định bởi gen trội W , mắt trắng được
bởi gen lặn w nằm trên NST X, không
có alen tương ứng trên Y.
* SĐL
- Tính chất di truyền của gen nằm trên
NST X.
+ Kết quả lai thuận và nghịch là khác
nhau.
+ có hiện tượng di truyền chéo: ( ông
ngoại -> con gái -> cháu trai)
+ ở người bệnh mù màu, máu khó
đômg do các gen lặn nằm / NST X quy
định.
III. Gen trên NST Y
- gen quy định tính trạng nằm trên NST
Y, ko có alen tương ứng trên X→ Di
truyền cho tất cả cá thể mang kiểu gen
XY trong dòng họ=> di truyền thẳng
- VD
Y?
GV: Tính chất di truyền của gen
nằm trên NST Y ?

GV: nếu đã biết các gen trên NST
giới tính X, có thể phát hiện gen
trên NST X ,nếu ko thấy có hiện
tượng di truyền thẳng của tính
trạng đang xét ( nghĩa là gen ko
nằm trên Y )

GV: Ý nghĩa của hiện tượng di
truyền liên kết với giới tính ?
P: ®ùc XaXa (sÉm) x c¸i XAY
(s¸ng)
F1: §ùc XAXa (s¸ng) : c¸i XaY
(sÉm)
IV. ý nghĩa của hiện tượng di truyền
liên kết với giới tính
- điều khiển tỉ lệ đực cái theo ý muốn
trong chăn nuôi trồng trọt
- nhận dạng được đực cái từ nhỏ đẻ
phân loại tiện cho việc chăn nuôi
- phát hiện được bệnh do rối loạn cơ
chế phân li, tổ hợp của cặo NST giới
tính
1. Củng cố:
BTVN:Học và làm bài theo câu hỏi SGK