Thuốc ức chế bơm proton: Độc tính và những tương tác cần chú ý ppt

Thuốc ức chế bơm proton:
Độc tính và những tương tác cần chú ý
Thuốc ức chế bơm proton (PPI) như omeprazol,
lanzoprazol, pantoprazol, rabeprazol
esomeprazol được dùng khá rộng rãi cho người
viêm loét dạ dày, hội chứng mạch vành. Tuy
nhiên, khi sử dụng chúng có nhiều tác dụng phụ
và những tương tác bất lợi khi dùng cùng với các
thuốc khác
Sau hội chứng mạch vành cấp (HCMVC), người
bệnh được cho dùng thuốc kháng tập kết tiểu cầu
(aspirin, clopidogrel) và thường cho dùng thêm PPI,
nhằm giảm nguy cơ xuất huyết tiêu hóa do dùng liệu
pháp kháng tập kết tiểu cầu.
Trong một nghiên cứu hồi cứu thuần tập (công bố
3/2009) trên 8.205 người bệnh (2003-2006) đã dùng
kháng tập kết tiểu cầu (clopidogrel) cho biết: Trong
số này có 64% người có dùng PPI và 36% không
dùng PPI. Những người có dùng kèm PPI có xu
hướng già hơn, có nhiều bệnh đi kèm hơn (đái tháo
đường, nhồi máu cơ tim, mạch máu ngoại biên, viêm
phổi). So sánh nhóm 1 dùng clopidogrel cùng lúc
với dùng PPI (có 5.244 người) và nhóm 2 dùng
clopidogrel nhưng không dùng PPI (có 2.961 người)
thì thấy tất cả các bệnh tim mạch thứ cấp liên quan ở
nhóm 1 đều cao hơn nhóm 2 có ý nghĩa thông kê.
Nguyên nhân làm tăng các bệnh tim mạch thứ cấp
có thể là do PPI trực tiếp làm giảm sự ức chế kết
dính tiểu cầu, hoặc PPI cản trở tác dụng của
clopidogrel (ức chế sự biến đổi của clopidogrel tại
gan thành các chất có hoạt tính ức chế tập kết tiểu

cầu). Một số nghiên cứu sau này cũng cho thấy: sự
ức chế tập kết tiểu cầu ở nhóm dùng PPI có sự giảm
sút hơn so với nhóm không dùng PPI và sự khác
biệt này gần sát với mức có ý nghĩa thống kê.
Từ đó đưa ra khuyến cáo, giữa các kháng tập kết tiểu
cầu và các PPI thực sự có tương tác. Tương tác này
tuy không dẫn đến tăng có ý nghĩa tử vong chung,
nhưng đều nguy hiểm. Trong khi đó việc dùng PPI
dự phòng xuất huyết dạ dày là quá rộng rãi (khoảng
50%), cần tránh sự lạm dụng này. Khi dùng thuốc
kháng tiểu cầu vẫn có thể dùng PPI nhưng chỉ khi
thật cần thiết (có nguy cơ xuất huyết tiêu hóa). Với
một số người, có thể dùng các kháng thụ thể
histamin H2 thì an toàn hơn như ranitidin (zantac),
famotidin (pepcid).

Hình ảnh loét dạ
dày.
Các tác dụng phụ tương tác khác
Trước đây, các tác dụng phụ và tương tác của PPI đã
được biết tới. Sau khi tác dụng, PPI chuyển hoá hoàn
toàn tại gan nhờ enzym cytocrom P-450, thành chất
không có hoạt tính, không độc. Nhưng vì PPI ức chế
enzym cytocrom- 450 nên gây tương tác với các
thuốc mà sự chuyển hoá lệ thuộc vào enzym này.
Nếu dùng chung với diazepam (thuốc ngủ),
phenytonin (chống động kinh) nifedipin (hạ huyết
áp), varfarin, ducoumazol (chống đông máu) thì
PPI làm giảm chuyển hoá các thuốc này. Tương tác
này yếu, không gây ra hiệu ứng lâm sàng quan trọng

(lasoprazol yếu hơn omeprazol), không làm cho
dược động học của các thuốc bị thay đổi ở người cao
tuổi, nên không cần giảm liều. Tuy nhiên với người
suy gan thì cần phải giảm liều.
Các kháng viêm không steroid đều làm giảm các
chất bảo vệ dạ dày (do ức chế COX-1). Không dùng
chúng khi dùng PPI. Các PPI làm giảm tiết acid
đồng thời làm giảm gastrin (chất bảo vệ dạ dày) tạm
thời, có hồi phục. Khi dùng PPI liều cao (cơ thể đã
quen) thì không giảm liều đột ngột. PPI che lấp triệu
chứng u ác tính nên chỉ dùng PPI khi đã loại trừ
nguyên nhân này.
PPI tăng nguy cơ nhiễm clostridium difficile (nghiên
cứu tại Anh, Canada). Vi khuẩn này thường gây
viêm kết tràng màng giả. Riêng omeprazol làm tăng
nhiễm nấm Candida.
Omeprazol làm tăng tạm thời transaminase, viêm
gan vàng da hay không vàng da, nhức đầu buồn ngủ,
chóng mặt, mất ngủ, rối loạn cảm giác; buồn nôn,
đau bụng, táo bón, trướng bụng; giảm bạch cầu, tiểu
cầu, mất bạch cầu hạt; lú lẫn có hồi phục, kích động,
trầm cảm, rối loạn thính giác; gây vú to ở đàn ông,
gây co thắt phế quản, đau khớp, viêm thận kẽ (chỉ
mức thấp 1%o). Các tác dụng không mong muốn
của lasoprazol trên gan, thần kinh, tiêu hoá, máu
tương đương như omeprazol.
Lasoprazol có gây ung thư với chuột nhắt khi dùng
liều cao kéo dài, bài tiết qua sữa. Tuy nhiên chưa
thấy điều này ở các động vật thực nghiệm khác và
trên người. Vì vậy, không dùng cả hai thuốc trong 3

tháng đầu thai kỳ và người cho con bú. Không lạm
dùng PPI đặc biệt là với người bị bệnh tim mạch,
việc dùng càng phải thận trọng.