Khuyến cáo mới nhất về thuốc ức chế bơm proton potx

Khuyến cáo mới nhất về thuốc ức chế bơm proton
Loét dạ dày tá tràng có nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh khá phức
tạp, có sự tham gia của nhiều yếu tố, trong đó ảnh hưởng của dịch
vị dạ dày mà trực tiếp là acid HCl ở dạ dày đóng vai trò quan
trọng. Sự bài tiết HCl ở dạ dày là do tế bào viền đảm nhận, cơ chế
tiết khá phức tạp và ở công đoạn cuối cùng phải có sự tham gia của
enzym H
+
K
+
ATPase (còn gọi là bơm proton) nằm ở màng tế bào
viền để vận chuyển HCl đã được bài tiết ở trong lòng tế bào viền ra
bên ngoài đổ vào lòng dạ dày tạo nên dịch vị. Do đó trong các
trường hợp loét dạ dày có sự tăng tiết dịch vị thì người ta thường
sử dụng các thuốc ức chế bơm proton này. Các thuốc có tác dụng
bất hoạt enzym bằng cách gắn với enzym tạo nên phức hợp không
còn hoạt tính vận chuyển ion H
+
và được gọi là thuốc ức chế bơm
proton.
Các thuốc thường được sử dụng
Hiện nay đã có 5 thế hệ thuốc thuộc nhóm ức chế bơm proton được
sử dụng rộng rãi.
Omeprazole: Viên 20mg được tổng hợp năm 1979, có tác dụng ức
chế đặc hiệu không hồi phục đối với bơm proton H
+
K
+
ATPase
của tế bào thành, có vai trò quan trọng trong sự tiết acid ở giai
đoạn cuối cùng. Thuốc có tác dụng ức chế tiết acid mạnh, có thể

tạo ra vô toan. Với liều 20mg/ngày có thể làm giảm tiết 80%. Các
triệu chứng lâm sàng hết ngay từ những ngày đầu, với liều 20mg/
ngày dùng trong 2 tuần thì tỷ lệ liền sẹo là 70 – 80% và tăng lên
85% sau 4 tuần. Với liều 40mg/ngày, tỷ lệ liền sẹo đạt 90% và có
hiệu quả cao trong liền sẹo các vết loét ngoan cố. Nhưng nếu dùng
liều đơn độc cũng không ngăn cản được loét tái phát.
Lansoprazole: Hàm lượng 30mg là thuốc ức chế bơm proton thế hệ
thứ hai, với liều 30mg/ngày điều trị trong 8 tuần tỷ lệ liền sẹo loét
dạ dày đạt 89 – 92% và diệt HP 21 – 43%; tỷ lệ liền sẹo loét hành
tá tràng khoảng 96% và diệt HP từ 5 – 52%.
Pantoprazole: Hàm lượng 40mg là thuốc ức chế bơm proton thế hệ
thứ 3, liều thích hợp được sử dụng là 40mg/ngày nếu dùng trong
hai tuần tỷ lệ liền sẹo là 89% và tỷ lệ giảm đau là 89%; nếu sử
dụng trong 4 tuần thì tỷ lệ liền sẹo là 99%. Thuốc được dung nạp
tốt, liền sẹo nhanh, ít tác dụng phụ.
Rabeprazole: Hàm lượng 20mg là thuốc ức chế bơm proton thế hệ
thứ 4, tác dụng ức chế tiết acid mạnh hơn omeprazole 2 – 10 lần.
Thuốc nhanh chóng kiểm soát acid, với liều 20mg/ngày ngay trong
ngày đầu đã ức chế tiết acid tới 88%. Liều thích hợp dùng trong
lâm sàng là 20mg/ngày dùng trong 4 – 6 tuần.
Esomeprazole: Hàm lượng 20mg hoặc 40mg là thuốc ức chế bơm
proton thế hệ thứ 5, có tác dụng ức chế tiết acid kéo dài nhờ trong
công thức có đồng phân quang học S không bị chuyển hoá bởi hệ
men cytochrom P450 trong gan. Liều dùng 20 – 40mg/ngày, dùng
trong 4 – 6 tuần.

Những lưu ý khi sử dụng
Khi được sử dụng các thuốc ức chế bơm proton chưa phải là thuốc
mà ở dạng tiền thuốc, tức là sau khi uống được hấp thu vào máu
hoặc đi đến nơi dược chất tác động mới được chuyển hóa thành

thuốc khi đó mới có tác dụng. Do đó khi sử dụng các thuốc này
cần có một số chú ý: Là tiền thuốc và không bền ở môi trường
acid, vì vậy các thuốc ức chế bơm proton đều bao tan ở ruột.
Không nên bẻ nhỏ hoặc nghiền viên thuốc trước khi uống để bảo
vệ dược chất.
Nên uống thuốc ức chế bơm proton trước ăn 30 phút, khi đó thuốc
sẽ được đưa đến tế bào viền đúng lúc tế bào viền tiết ra acid do bữa
ăn, có acid tiền thuốc biến thành thuốc và phát huy tác dụng.
Thời gian bán thải của thuốc khoảng 1 – 2 giờ, nhưng nhờ gắn với
bơm proton bằng liên kết thuận nghịch, vì vậy tác dụng ức chế sự
tiết acid mạnh và kéo dài.
Một số thuốc có thể gây tương tác thuốc do ức chế cytocrom P450
đưa đến giảm sự chuyển hóa và thải trừ khi dùng chung như
seduxen, theophylin…
Những tác dụng không mong muốn và khuyến cáo mới nhất
Hiện nay, thuốc ức chế bơm proton là một thành phần cơ bản trong
các phác đồ điều trị viêm loét dạ dày, hành tá tràng hiện nay, tùy
theo thể bệnh và mức độ bệnh mà thời gian dùng thuốc sẽ từ 6 – 8
tuần. Ngoài các đặc điểm trên, cũng cần lưu ý một số tác dụng
không mong muốn có thể xảy ra như dùng kéo dài dẫn đến làm
tăng gastrin máu, mức gastrin sẽ trở về bình thường vài tuần sau
khi ngưng thuốc. Các tác dụng phụ thường thấy là tiêu chảy, táo
bón, đau đầu.
Gần đây, Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã
tiến hành các nghiên cứu về tính an toàn của thuốc ức chế bơm
proton khi dùng liều cao hoặc kéo dài. Ngày 25/5/2010, trên trang
web chính thức của mình, FDA đưa ra cảnh báo với các bác sĩ và
bệnh nhân khi sử dụng thuốc ức chế bơm proton liều cao hoặc kéo
dài trên một năm sẽ làm gia tăng nguy cơ gãy xương chậu, xương
cổ tay và xương cột sống. Đồng thời yêu cầu các hãng dược phẩm

bổ sung nguy cơ này vào nhãn thuốc.
Chính vì vậy, FDA khuyến cáo các bác sĩ cũng như bệnh nhân cần
cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ khi sử dụng thuốc này, từ đó đưa
ra thời gian điều trị và liều điều trị thích hợp. Khi người sử dụng có
bất cứ biểu hiện gì khác thường cần tới gặp bác sĩ. Bên cạnh đó,
FDA cũng yêu cầu các hãng dược phẩm bổ sung nguy cơ này vào
cả phần tác dụng không mong muốn và phần thận trọng khi dùng
thuốc.