Từ tứ thanh tiếng Hán đến tám thanh Hán-Việt pot

Từ tứ thanh tiếng Hán đến tám thanh Hán-Việt
Từ một số cứ liệu thống kê về nguồn gốc của 8 thanh trong cách đọc Hán-Việt,
chúng ta có bảng tổng kết sau:
Hán Toàn thanh Thứ thanh Toàn trọc Thứ trọc
Hán-Việt
B

T

K

N

B

T

K

N

B

T

K

N

B

T

K

N

Ngang

736
12

22


351

12

33


503
14

19


Huyền 33

25

561
11

22


Hỏi 12

358

39


130
15

28

19

10


Ngã
16


56

22


181

28


Sắc khứ 12

34

406

10

18

172

10

27

19

12

N
ặng khứ 20

13


118

224
17

23

222


SẮC NHẬP
328

126
20

12

N
ẶNG NHẬP 17


200

182
B (Bình) – T (Thượng) – K (Khứ) – N (Nhập)
(Chỉ tính những trường hợp có 10 ví dụ trở lên)
# Chú giải thuật ngữ
Nếu gạt bỏ những trường hợp không đủ nhiều thì có thể nói rằng quy luật diễn biến
từ hệ thống tứ thanh của tiếng Hán trung cổ đến hệ thống thanh điệu Hán-Việt như
sau:

Toàn thanh Thứ thanh Toàn trọc Thứ trọc
Bình
Ngang
Ngang
Huyền
Ngang

Thượng
Hỏi Hỏi
N
ặng//Ngã
Ngã

Khứ
Sắc khứ Sắc khứ
N
ặng khứ
N
ặng khứ
Nhập
SẮC NHẬP SẮC NHẬP

N
ẶNG NHẬP
N
ẶNG NHẬP
* Nhận xét:
Qua bảng tổng kết trên, điều đầu tiên mà chúng ta nhận thấy là hệ thống tứ thanh
tiếng Hán đã nhân đôi số lượng, chuyển thành hệ thống tám thanh trong cách đọc
Hán-Việt. Sự nhân đôi này là một sự nhân đôi căn cứ về mặt âm vực. Cụ thể là:

Bình
Ngang

Thượng

Hỏi


Khứ
Sắc khứ

Nhập

sắc nhập

(Cao)

Huyền Ngã

Nặng khứ nặng nhập

(Thấp)
Nói như vậy không có nghĩa là ở Thiết vận, trong tứ thanh của tiếng Hán hoàn toàn
không có sự khác nhau về cao độ. Tuy nhiên, sự xuất hiện của các thanh cao, thanh
thấp lại nằm trong thế phân bố bổ túc (khi có phụ âm vô thanh thì thanh điệu thuộc
âm vực cao, khi có phụ âm hữu thanh thì thanh điệu thuộc âm vực thấp). Nhưng
khi sang đến Hán-Việt, do sự đối lập vô thanh/hữu thanh bị thủ tiêu nên sự đối lập
về cao độ của các thanh điệu lúc này lại trở thành yếu tố khu biệt. Và vì vậy, ở
cách đọc Hán-Việt phải tính là có 8 thanh điệu chứ không phải là 8 biến thể của 4
thanh.