Bệnh Học Thực Hành: CHỨNG QUYẾT potx

CHỨNG QUYẾT
Đại Cương
Là chứng tự nhiên ngã lăn ra bất tỉnh, sắc mặt trắng nhạt, chân tay lạnh nhưng một
thời gian sau sẽ tỉnh lại dần. Sau khi tỉnh, không để lại di chứng nào như mắt lệch
miệng méo, liệt nửa người.
Sách Nội Kinh Tố Vấn đã dành hẳn một thiên để bàn về chứng này.
Sau này, dựa trên kinh nghiệm lâm sàng, các thầy thuốc lại chia làm nhiều loại
khác như: Khí quyết, Huyết quyết, Đờm quyết, Thử quyết, Thực quyết và Uế ác
quyết.
Trên lâm sàng, thường gặp 3 loại chính là Khí quyết, Đờm quyết và Thực Quyết.
Nguyên Nhân
+ Khí Quyết: Thường do giận dữ làm cho khí nghịch lên, che lấp thanh khiếu gây
nên hôn mê, bất tỉnh. Thiên ‘Quyết Chứng’ (Tố Vấn) viết: «Giận thì khí nghịch
lên… đột nhiên ngã lăn ra bất tỉnh…». Cũng có thể do khí bị hư gây nên quyết.
Sách ‘Chứng Trị Chuẩn Thằng’ viết: «Có người nguyên khí vốn suy yếu, hoặc quá
lao lực hoặc do ham muốn làm tổn thương khí mà đột nhiên bị chứng quyết».
+ Đờm Quyết: Người béo mập đa số có thấp, thấp tụ lại sinh ra đờm, đờm nhiều thì
khí bị ngăn trở, khí bị ngăn trở thì nhiều đờm. Đờm ủng tắc ở bên trên sẽ che lấp
dương khí, khí thanh dương bị ngăn trở không đưa lên được, gây nên chứng quyết.
+ Thực Quyết: Ăn uống không điều độ, no đói thất thường khiến cho khí của thức
ăn bị đình trệ lại, không thông, khí nghịch lên gây ra chứng quyết. Trường hợp ăn
no mà tức giận, khí của thức ăn và khí tức giận hợp lại với nhau rất dễ gây nên
chứng quyết.
Điều Trị
+ Khí Quyết:Vì khí bị uất, nên dùng phép thuận khí, khai uất. Dùng bài Ngũ Ma
Ẩm hoặc Mộc Hương Điều Khí Tán.
Khí bị hư nên dùng phép bổ dưỡng khí huyết. Dùng bài Bát Trân Thang.
+ Đàm Quyết: Dùng phương pháp khoát đờm, thuận khí. Dùng bài Đạo Đờm
Thang.
+ Thực Quyết: Hoà trung, tiêu thực. Dùng bài Bảo Hoà Hoàn
nếu bụng đầy trướng, đại tiện không thông, mạch Hoạt, Thực, rêu lưỡi bẩn, dùng

bài Tiểu Thừa Khí Thang.
PHI DƯƠNG HẦU
- Chứng: Tự nhiên trong họng nổi lên một vết phỏng, che lấp đầu họng, mầu đỏ
hoặc tím đen. Da nốt bỏng nổi lên mà mỏng. Vì bệnh phát ở họng (hầu) một cách
nhanh chóng (phi dương), cho nên gọi là Phi Dương Hầu.
- Nguyên nhân: Do ăn thức ăn gây nên xây xát cuống họng hoặc bị bỏng nước
sôi…
- Điều trị:
+ Nên dùng kim châm cho vỡ, chảy hết máu tím thì mụn sẽ tự tiêu. Nếu không
mụn càng ngày càng to, gây nên khó thở.
Dùng bài: Kinh Phòng Bại Độc Tán (20) [ Khương hoạt + Kinh giới + Phòng
phong có tác dụng tân ôn giải biểu, phát tán phong hàn; Độc hoạt ôn thông kinh
lạc; Xuyên khung hoạt huyết, khu phong; Sài hồ giải cơ, thanh nhiệt; Bạc hà sơ tán
phong nhiệt; Tiền hồ + Cát cánh thanh tuyên Phế khí; Chỉ xác khoan trung, lý khí;
Phục linh lợi thấp].
Hoặc Ngưu Bàng Thang, thêm Hoàng liên, Sơn đậu căn, Xạ can…
Biểu tà đã giải mà nhiệt độc còn nặng, có thể dùng bài Hoàng Liên Giải Độc
Thang (17) thêm Sinh địa, Tê giác, Tri mẫu, Đơn bì, Liên kiều, Lô căn để thanh
hỏa, giải độc.