Rủi ro trong tín dụng chứng từ tại VP Bank và các biện pháp phòng ngừa

i
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................v
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT...................................................................vii
Lời nói đầu .......................................................................................................viii
1. Lý do chọn đề tài:................................................................................................... viii
2. Đối tượng, mục đích, phạm vi nghiên cứu: ............................................................... ix
2.1 Đối tượng: .......................................................................................................... ix
2.2 Mục tiêu: ............................................................................................................ ix
2.3 Phạm vi nghiên cứu: ........................................................................................... ix
3. Phương pháp nghiên cứu:.......................................................................................... x
4. Điểm mới của luận văn:............................................................................................. x
5. Nội dung nghiên cứu: ............................................................................................... xi
Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro và quản trị rủi ro trong
phương thức tín dụng chứng từ..........................................................................1
1.1 Tổng quan về rủi ro ................................................................................................. 1
1.1.1 Khái niệm:........................................................................................................ 1
1.1.1.1 Trường phái tiêu cực:..................................................................................... 1
1.1.1.2 Trường phái trung hòa: .................................................................................. 1
1.1.2 Phân loại:.......................................................................................................... 2
1.1.2.1 Rủi ro do môi trường thiên nhiên: .................................................................. 2
1.1.2.2 Rủi ro do môi trường văn hóa: ....................................................................... 3
1.1.2.3 Rủi ro do môi trường xã hội:.......................................................................... 3
1.1.2.4 Rủi ro do môi trường chính trị:....................................................................... 3
1.1.2.5 Rủi ro do môi trường luật pháp: ..................................................................... 4
1.1.2.6 Rủi ro do môi trường kinh tế:......................................................................... 4
1.1.2.7 Rủi ro do môi trường hoạt động của tổ chức:.................................................. 5
1.1.2.8 Rủi ro do nhận thức của con người:................................................................ 5
1.1.3 Quản trị rủi ro................................................................................................... 5
1.1.3.1 Khái niệm:..................................................................................................... 5

1.1.3.2 Nhận dạng rủi ro:........................................................................................... 6
1.1.3.3 Phân tích rủi ro: ............................................................................................. 6
1.1.3.4 Đo lường rủi ro:............................................................................................. 6
1.1.3.5 Kiểm soát, phòng ngừa rủi ro:........................................................................ 7
1.1.3.5.1 Các biện pháp né tránh rủi ro:...................................................................... 7
1.1.3.5.2 Các biện pháp ngăn ngừa tổn thất:............................................................... 7
1.1.3.5.2 Các biện pháp giảm thiểu tổn thất: .............................................................. 7
1.1.3.5.3 Tài trợ rủi ro:............................................................................................... 7
1.2 Giới thiệu phương thức tín dụng chứng từ ............................................................... 8
1.2.1 Khái niệm phương thức tín dụng chứng từ:....................................................... 8
ii
1.2.2 Các bên tham gia trong nghiệp vụ chứng từ: ..................................................... 8
1.2.3 Trình tự thực hiện : ........................................................................................... 9
1.2.5 Đặc trưng của phương thức tín dụng chứng từ:................................................ 10
1.2.5.1 Giao dịch tín dụng chứng từ độc lập với các giao dịch khác: ........................ 10
1.2.5.2 Tuân thủ nghiêm ngặt: ................................................................................. 10
1.2.6 Phân loại thư tín dụng..................................................................................... 10
1.3 Rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ .......................................................... 10
1.3.1 Đối với nhà nhập khẩu:................................................................................... 11
1.3.2 Đối với nhà xuất khẩu:.................................................................................... 11
1.3.3 Đối với ngân hàng phát hành: ......................................................................... 12
1.3.3.1 Khi phát hành thư tín dụng:.......................................................................... 12
1.3.3.2 Từ phía nhà xuất khẩu:................................................................................. 12
1.3.3.3 Khi xử lý chứng từ bất hợp lệ:...................................................................... 13
1.3.3.4 Khi rủi ro phát sinh ngoài tầm kiểm soát:..................................................... 13
1.3.3.5 Khi phát hành bảo lãnh nhận hàng: .............................................................. 13
1.3.3.6 Từ ngân hàng xuất trình:.............................................................................. 13
1.3.4 Đối với ngân hàng thông báo thư tín dụng:...................................................... 14
1.3.5 Đối với ngân hàng chỉ định:............................................................................ 14
1.3.6 Đối với ngân hàng xác nhận:........................................................................... 14

1.3.7 Đối với ngân hàng chiết khấu:......................................................................... 15
1.3.8 Rủi ro chính trị:............................................................................................... 15
1.4 Các văn bản pháp lý có liên quan đặt nền tảng cho việc phòng chống rủi ro trong tín
dụng chứng từ ............................................................................................................. 16
1.4.1 Các tập quán quốc tế:...................................................................................... 16
1.4.1.1 UCP:............................................................................................................ 16
1.4.1.2 ISBP: ........................................................................................................... 18
1.4.1.3 URR525:...................................................................................................... 18
1.4.1.4 ISP98:.......................................................................................................... 18
1.4.1.5 Incoterms 2000 ............................................................................................ 19
1.4.1.6 Các điều kiện bảo hiểm ICC clauses 1982.................................................... 19
1.4.1.7 Quy định về cấm vận của Hoa Kỳ:............................................................... 19
1.4.2 Các văn bản pháp luật trong nước: .................................................................. 19
1.4.3 Tài liệu nội bộ:................................................................................................ 20
1.4.4 Mối quan hệ giữa tập quán quốc tế và luật Việt Nam: ..................................... 20
1.5 Bài học kinh nghiệm từ những rủi ro trong thanh toán theo phương thức tín dụng
chứng từ của Citi Group: ......................................................................................... 20
1.5.1 Phát hành thư tín dụng:................................................................................... 20
1.5.2 Kiểm tra chứng từ:.......................................................................................... 20
1.5.3 Bảo lãnh nhận hàng: ....................................................................................... 21
1.5.4 Thông báo, xác nhận thư tín dụng:.................................................................. 21
1.5.5 Chiết khấu thư tín dụng:.................................................................................. 21
1.5.6 Ngăn chận gian lận thương mại:...................................................................... 21
Kết luận chương 1............................................................................................. 23
Chương 2: Thực trạng hoạt động quản trị rủi ro đối với phương thức tín dụng
chứng từ tại VPBank ........................................................................................ 24
iii
2.1 Giới thiệu VPBank ................................................................................................ 24
2.1.3 Sơ đồ tổ chức:................................................................................................. 26
2.2 Tình hình hoạt động thanh toán quốc tế: ................................................................ 27

2.2.1 Tổ chức hoạt động thanh toán quốc tế:............................................................ 27
2.2.2 Kết quả hoạt động thanh toán quốc tế:............................................................. 27
2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động tín dụng chứng từ....................................... 29
2.3.1 Ảnh hưởng tích cực: ....................................................................................... 29
2.3.1.1 Các nhân tố khách quan: .............................................................................. 29
2.3.1.2 Các nhân tố chủ quan:.................................................................................. 30
2.3.2 Ảnh hưởng tiêu cực......................................................................................... 31
2.3.1.1 Các nhân tố khách quan: .............................................................................. 31
2.3.2.2 Các nhân tố chủ quan:.................................................................................. 31
2.4 Các rủi ro thường gặp đối với phương thức tín dụng chứng từ tại VPBank............. 33
2.4.1 Đối với thư tín dụng nhập khẩu:...................................................................... 33
2.4.1.1 Rủi ro do thiên tai: ....................................................................................... 35
2.4.1.2 Khách hàng khiếu kiện tình trạng bộ chứng từ: ............................................ 36
2.4.1.3 Bất đồng quan điểm chứng từ bất hợp lệ giữa các ngân hàng:....................... 38
2.4.1.4 Không nhận được đúng hàng hóa thỏa thuận trong hợp đồng: ...................... 40
2.4.1.5 Phát hành thư tín dụng không đúng hợp đồng:.............................................. 41
2.4.1.6 Phát hành bảo lãnh nhận hàng:..................................................................... 42
2.4.2 Đối với thư tín dụng xuất khẩu:....................................................................... 43
2.4.2.1 Không thể thực hiện những điều khoản trong thư tín dụng: .......................... 45
2.4.2.2 Chiết khấu bộ chứng từ bất hợp lệ:............................................................... 46
2.5 Đánh giá công tác phòng chống rủi ro tín dụng chứng từ tại VPBank..................... 49
2.5.1 Trước khi phát hành thư tín dụng nhập khẩu: .................................................. 49
2.5.2 Khi nhận được bộ chứng từ hàng nhập khẩu: .................................................. 50
2.5.3 Thanh toán chứng từ hàng nhập khẩu:............................................................. 50
2.5.4 Phát hành bảo lãnh nhận hàng:........................................................................ 51
2.5.5 Thông báo thư tín dụng xuất khẩu:.................................................................. 51
2.5.6 Đòi tiền / chiết khấu bộ chứng từ thư tín dụng xuất khẩu:................................ 52
Kết luận chương 2............................................................................................. 54
Chương 3: Các giải pháp phòng ngừa rủi ro trong phương thức tín dụng
chứng từ tại VPBank ........................................................................................ 55

3.1 Mục đích xây dựng giải pháp................................................................................. 55
3.2 Căn cứ để xây dựng giải pháp................................................................................ 55
3.3. Các giải pháp phòng ngừa rủi ro ........................................................................... 55
3.3.1 Giải pháp ngăn ngừa người bán giao hàng không đúng hợp đồng, lập chứng từ
giả để đòi tiền.......................................................................................................... 55
3.3.3 Giải pháp ngăn ngừa rủi ro không thể thực hiện những điều khoản thư tín dụng
................................................................................................................................ 58
3.3.3.1 Mục tiêu: ..................................................................................................... 58
3.3.3.2 Cách tổ chức thực hiện:................................................................................ 58
3.3.3.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp:.......................................................................... 61
3.3.4 Giải pháp ngăn ngừa rủi ro khi chiết khấu bộ chứng từ bất hợp lệ................... 61
3.3.4.1 Mục tiêu: ..................................................................................................... 61
iv
3.3.4.2 Cách tổ chức thực hiện:................................................................................ 62
3.3.4.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp:.......................................................................... 63
3.3.5 Nâng cao trình độ kỹ năng nghiệp vụ của cán bộ thanh toán quốc tế ............... 63
3.3.5.1. Mục tiêu:..................................................................................................... 63
3.3.5.2 Cách tổ chức thực hiện:................................................................................ 63
3.3.5.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp:.......................................................................... 65
3.3.6 Ngăn ngừa rủi ro do thiên tai:.......................................................................... 66
3.3.6.1 Mục tiêu: ..................................................................................................... 66
3.3.6.2 Cách tổ chức thực hiện:................................................................................ 66
3.3.6.3 Dự kiến hiệu quả giải pháp:.......................................................................... 66
3.3.7 Xây dựng cẩm nang kiểm tra chứng từ:........................................................... 66
3.3.8 Kỹ thuật công nghệ......................................................................................... 67
3.3.9 Làm tốt công tác hỗ trợ hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu:........................ 67
3.3.10 Mở các lớp chuyên đề UCP:.......................................................................... 69
3.5 Nhóm giải pháp hạn chế thiệt hại khi xảy ra rủi ro:................................................ 71
3.5.1 Trang bị và nâng cao khả năng ứng phó với rủi ro của cán bộ nghiệp vụ:........ 71
3.5.2 Kiểm soát và tài trợ rủi ro thông qua việc trích dự phòng rủi ro, xây dựng mức

ký quỹ hoặc mua bảo hiểm rủi ro:............................................................................ 71
3.6 Kiến nghị:.............................................................................................................. 72
3.6.1 Chính phủ:...................................................................................................... 72
3.6.2 Ngân hàng nhà nước:...................................................................................... 73
Kết luận chương 3............................................................................................. 74
Kết luận .............................................................................................................. A
Tài liệu tham khảo ............................................................................................. B
PHỤ LỤC ........................................................................................................... D
PHỤ LỤC 1 ................................................................................................................. D
PHỤ LỤC 2 ................................................................................................................. K
PHỤ LỤC 3 ..................................................................................................................R
v
LỜI CAM ĐOAN
Để thực hiện luận văn này, tác giả đã dành nhiều thời gian nghiên cứu sách chuyên
ngành, hồ sơ giao dịch thực tế có liên quan đến rủi ro trong tín dụng chứng từ, soạn
thảo biểu mẫu khảo sát, gởi đi điều tra nhằm làm cơ sở giải thích các vấn đề liên
quan đến rủi ro trong thanh toán tín dụng chứng từ tại VPBank. Tác giả xin cam
đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu và kết quả trong luận
văn là trung thực, có nguồn trích dẫn được đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa
từng công bố trong các công trình nghiên cứu khác.
Người viết
Bế Quang Minh
vi
LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin gởi lời cảm ơn chân thành đến: Ban Giám Hiệu, khoa Thương Mại Du
Lịch, Khoa Đào Tạo Sau Đại Học trường Đại Học Kinh Tế TPHCM đã tạo điều
kiện cho tôi trong suốt khóa học và thực hiện đề tài.
Đặc biệt xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Giáo Sư – Tiến Sĩ Võ Thanh Thu,
người đã tận tình hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn này.
Sau cùng, tác giả rất cảm ơn Thư viện sau đại học và các chị đồng nghiệp ở

VPBank đã giúp đỡ cung cấp thông tin để tôi hoàn thành luận văn này.
TPHCM, ngày 01 tháng 09 năm 2008
Người viết
Bế Quang Minh
vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ACB Asia Commercial Bank (Ngân hàng Á Châu)
CIC Credit Information Center
(Trung tâm thông tin tín dụng Ngân Hàng Nhà Nước)
ICC International Chamber of Commerce (Phòng Thương Mại Quốc Tế)
ISBP International Standard Banking Practice for the Examination of
Documents under Documentary Credit
(Tiêu chuẩn quốc tế về nghiệp vụ ngân hàng dùng cho việc kiểm tra
chứng từ trong Tín dụng chứng từ của phòng Thương Mại Quốc Tế)
ISP International Standby Practices
(Quy tắc thực hành tín dụng dự phòng quốc tế)
L/C Letter of Credit (Thư tín dụng)
OCBC Oversea Chinese Banking Banking Corporation Ltd
(Ngân hàng Hoa kiều Singapore)
SWIFT Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication
(Hiệp hội tài chính viễn thông liên ngân hàng toàn cầu)
UCP Uniform Customs and Practice for Documentary Credit
(Quy tắc thực hành và thống nhất về tín dụng chứng từ)
VPBANK Vietnam Joint Stock Commercial Bank for Private Enterprises
(Ngân hàng thương mại cổ phần các doanh nghiệp ngoài quốc doanh
Việt Nam)
WTO World Trade Organization (Tổ chức thương mại thế giới)
viii
Lời nói đầu
1. Lý do chọn đề tài:

Trong thời đại ngày nay, sự phát triển của nền kinh tế gắn liền với các hoạt động
kinh tế xã hội, thị trường ngày càng mở rộng và phát triển trong mối quan hệ kinh tế
khu vực và quốc tế. Đây là điều kiện thuận lợi để phát triển thương mại và các hoạt
động dịch vụ của ngân hàng. Đặc biệt là khi hiện nay Việt Nam đã là thành viên của
tổ chức thương mại thế giới (WTO) và bắt đầu mở cửa thị trường tài chính vào ngày
01/04/2007 theo đúng lộ trình cam kết gia nhập tổ chức thương mại thế giới. Tuy
nhiên, mức độ rủi ro tiềm ẩn cũng gắn liền với các cơ hội do nền kinh tế hội nhập
mang lại.
Vì vậy, VPBank cũng như các ngân hàng thương mại khác không ngừng đầu tư
nâng cao hiệu quả hoạt động của các phương thức thanh toán quốc tế: chuyển tiền,
nhờ thu, tín dụng chứng từ. Tuy nhiên, tín dụng chứng từ không phải là một nghiệp
vụ đơn giản, rủi ro tín dụng chứng từ, nếu xảy ra sẽ có tác động rất lớn và ảnh
hưởng đến sự tồn tại và phát triển cũng như uy tín của ngân hàng đó. Thực tế đã cho
thấy khi xảy ra rủi ro tín dụng chứng từ không chỉ gây thiệt hại cho ngân hàng mà
cả các tổ chức xuất nhập khẩu tham gia phương thức tín dụng chứng từ.
Vì lý do đó với VPBank, một ngân hàng cổ phần có hệ thống chi nhánh trải dài từ
Bắc vô Nam, trải qua 15 năm hoạt động và phát triển bên cạnh những thành tựu đạt
được cũng gặp không ít rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ. Những rủi ro
này gây thiệt hại cho VPBank không chỉ về mặt tài chính mà còn uy tín trên thị
trường quốc tế. Chính vì vậy, việc phòng ngừa hạn chế rủi ro trong phương thức tín
dụng chứng từ là việc làm cần thiết mà VPBank và các ngân hàng thương mại Việt
Nam cũng như các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cần quan tâm.
ix
Do vậy, trên cơ sở các tài liệu lý luận về rủi ro, quản trị rủi ro và những kinh
nghiệm thực tế trong quá trình làm việc tại VPBank, tác giả quyết định nghiên cứu
đề tài: “Rủi ro trong tín dụng chứng từ tại VPBank và các biện pháp phòng
ngừa”. Với mong muốn những giải pháp này không chỉ có thể áp dụng tại VPBank
mà còn có thể áp dụng cho hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam.
2. Đối tượng, mục đích, phạm vi nghiên cứu:
Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu các nội dung sau:

2.1 Đối tượng:
Các rủi ro phát sinh trong phương thức tín dụng chứng từ và các biện pháp phòng
ngừa cho VPBank.
2.2 Mục tiêu:
Luận văn tập trung nghiên cứu một số vấn đề sau:
- Phân tích các quy định trong các văn bản pháp lý liên quan đến tín dụng chứng từ,
nhất là UCP600, ISBP681.
- Thực trạng hoạt động tín dụng chứng từ tại VPBank từ 2005 – 2007
- Phân tích các rủi ro phát sinh khi VPBank là ngân hàng phát hành, ngân hàng
thông báo, ngân hàng chiết khấu… bằng các ví dụ thực tế xảy ra ở VPBank
- Đưa ra các giải pháp phòng ngừa rủi ro cho VPBank khi thực hiện phương thức tín
dụng chứng từ.
2.3 Phạm vi nghiên cứu:
- Không gian: Rủi ro trong thanh toán bằng phương thức tín dụng chứng từ tại
VPBank. Tác giả đứng trên góc độ của ngân hàng nghiên cứu về rủi ro trong tín
dụng chứng từ tại VPBank
- Thời gian: Giai đoạn 2005 – 2007.
x
3. Phương pháp nghiên cứu:
Để làm nổi bật các vấn đề liên quan đến rủi ro, rút ra bài học kinh nghiệm và đưa ra
các giải pháp có tính khả thi, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu như
sau:
- Mô tả, phân tích, tổng hợp các tư liệu thực tế về rủi ro trong tín dụng chứng từ tại
VPBank.
- Để nghiên cứu các rủi ro thường gặp nhằm mục đích đề ra các giải pháp ngăn
ngừa rủi ro cho VPBank khi thực hiện phương thức tín dụng chứng từ, tác giả đã lập
bảng câu hỏi khảo sát tập trung vào vấn đề các rủi ro thường gặp cũng như các kiến
nghị trong việc hạn chế rủi ro. Kế đó, gửi bảng câu hỏi cho 100 người đang làm
việc trong hệ thống VPBank để thu thập ý kiến người trả lời. Sau đó, tập hợp và xử
lý dữ liệu trên SPSS từ 100 mẫu trả lời để ra kết quả. (phụ lục 1).

- Case study bằng việc chọn lọc minh họa các tình huống rủi ro phát sinh thực tế tại
VPBank.
4. Điểm mới của luận văn:
Phương thức tín dụng chứng từ không phải là vấn đề mới và đã có các đề tài nghiên
cứu gần đây như:
- “Rủi ro trong hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu tại ngân hàng ngoại thương
Việt Nam và các biện pháp phòng ngừa, hạn chế thiệt hại” của tác giả Biện Phi
Hùng
- “Thanh toán quốc tế bằng phương thức tín dụng chứng từ, giải pháp phòng ngừa
và hạn chế rủi ro tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam” của
tác giả Nguyễn Thị Thanh Xuân.
Tuy nhiên tác giả nhận thấy hai đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu phạm vi của
ngân hàng thương mại quốc doanh và trong thời gian UCP600 mới bắt đầu có hiệu
lực và các rủi ro được nghiên cứu trong giai đoạn này chủ yếu được điều chỉnh bởi
xi
UCP500 & ISBP645. Bên cạnh đó, sau khi UCP600 ra đời cần có văn bản bổ sung
giải thích cụ thể thay thế cho ISBP645.
Do đó, trên cơ sở tiếp thu và kế thừa những kết quả nghiên cứu của hai công trình
trên, điểm mới của luận văn này là nghiên cứu rủi ro tín dụng chứng từ tại một ngân
hàng thương mại cổ phần có quy mô trung bình, VPBank. Hơn nữa, bởi vì từ trước
đến nay chưa có chương trình nào của ngân hàng nghiên cứu về phòng chống rủi ro
tín dụng chứng từ tại VPBank. Kế đó, việc nghiên cứu các tình huống rủi ro phát
sinh trong giai đoạn UCP600 đã có hiệu lực hơn một năm và văn bản bổ sung giải
thích UCP600 đã ra đời. Đó là Tiêu chuẩn quốc tế về nghiệp vụ ngân hàng dùng
cho việc kiểm tra chứng từ trong Tín dụng chứng từ của phòng Thương Mại
Quốc Tế, số xuất bản 681 năm 2007- International Standard Banking Practice for
the Examination of Documents under Documentary Credit (ISBP681). Đây là tài
liệu bổ sung mang tính thực tiễn cho UCP600.
5. Nội dung nghiên cứu:
Luận văn gồm có 3 chương và có kết cấu như sau:

Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro và quản trị rủi ro trong
phương thức tín dụng chứng từ
Chương này nêu những lý luận cơ bản về rủi ro, quản trị rủi ro, phương thức tín
dụng chứng từ và những rủi ro đối với phương thức này cũng như các văn bản pháp
lý điều chỉnh. Đây là cơ sở lý luận làm nền tảng cho việc phân tích rủi ro trong tín
dụng chứng từ ở chương tiếp theo.
Chương 2: Thực trạng hoạt động quản trị rủi ro đối với phương thức tín dụng
chứng từ tại VPBank
- Giới thiệu khái quát về VPBank cũng như thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế
giai đoạn 2005 - 2007.
xii
- Phân tích những ví dụ rủi ro thực tế đã xảy ra ở VPBank để từ đó biết được những
nguyên nhân dẫn đến rủi ro, rút ra những bài học kinh nghiệm làm căn cứ cho việc
đề xuất các giải pháp và kiến nghị ở chương 3.
- Đánh giá công tác phòng chống rủi tín dụng chứng từ tại VPBank.
Chương 3: Các giải pháp phòng ngừa rủi ro trong phương thức tín dụng
chứng từ tại VPBank
- Mục đích và căn cứ xây dựng các giải pháp.
- Đề xuất các giải pháp hạn chế rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ ở
VPBank.
- Kiến nghị đối với chính phủ, ngân hàng nhà nước.
1
Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro và quản trị
rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ
1.1 Tổng quan về rủi ro
1.1.1 Khái niệm:
Cho đến nay vẫn chưa có được định nghĩa thống nhất về rủi ro, những trường phái
khác nhau, tác giả khác nhau đưa ra những định nghĩa rủi ro khác nhau. Những định
nghĩa này rất đa dạng phong phú nhưng tóm lại có thể chia thành hai trường phái
lớn

1.1.1.1 Trường phái tiêu cực:
- Theo từ điển tiếng Việt do Trung tâm từ điển học Hà Nội xuất bản năm 1995 thì
“Rủi ro là điều không lành, không tốt, bất ngờ xảy đến”.
- Theo Giáo sư Nguyễn Lân thì “Rủi ro là sự không may” (Từ điển và từ ngữ Việt
Nam, năm 1998, trang 1540).
- Theo từ điển Oxford thì “Rủi ro là khả năng gặp nguy hiểm, bị đau đớn, thiệt
hại”.
- Một số từ điển khác đưa ra các khái niệm tương tự như: “Rủi ro là sự bất trắc
gây ra mất mát, hư hại” hay “Rủi ro là yếu tố liên quan đến nguy hiểm, sự khó
khăn điều không chắc chắn”
- Trong kinh doanh, tác giả Hồ Diệu cho rằng “Rủi ro là sự tổn thất về tài sản hay
là sự giảm sút lợi nhuận thực tế so với lợi nhuận dự kiến” hoặc ”Rủi ro là
những bất trắc ngoài ý muốn xảy ra trong quá trình sản xuất, kinh doanh của
doanh nghiệp, tác động xấu đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp”.
Tóm lại, theo trường phái tiêu cực thì “Rủi ro là những thiệt hại, mất mát, nguy
hiểm hoặc các yếu tố liên quan đến nguy hiểm, khó khăn, hoặc điều không
chắc chắn có thể xảy ra cho con người”.
1.1.1.2 Trường phái trung hòa:
- “Rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được” (Frank Knight).
2
- “Rủi ro là sự bất trắc có thể liên quan đến việc xuất hiện những biến cố
không mong đợi” (Allan Willet).
- “Rủi ro là những tổng hợp ngẫu nhiên có thể đo lường bằng xác xuất” (Irving
Preffer)
- “Rủi ro là giá trị và kết quả mà hiện thời chưa biết đến”
- Trong cuốn Risk management and Insurance, các tác giả C.Arthur William, Jr.
Micheal, L. Smith viết “Rủi ro là sự biến động tiềm ẩn ở những kết quả. Rủi ro
có thể xuất hiện trong hầu hết mọi hoạt động của con người. Khi có rủi ro,
người ta không thể dự đoán được chính xác kết quả. Sự hiện diện của rủi ro
gây nên sự bất định. Nguy cơ rủi ro phát sinh bất cứ khi nào một hành động

dẫn đến khả năng được hoặc mất không thể đoán trước”.
Như vậy, theo trường phái trung hòa “Rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường
được”. Rủi ro vừa mang tính tích cực, vừa mang tính tiêu cực. Rủi ro có thể mang
đến những tổn thất, mất mát, nguy hiểm cho con người nhưng cũng có thể mang
đến những cơ hội. Nếu tích cực nghiên cứu, nhận diện, đo lường rủi ro, người ta có
thể tìm ra biện pháp phòng ngừa, hạn chế những rủi ro tiêu cực, đón nhận những cơ
hội mang lại kết quả tốt đẹp cho tương lai. Tóm lại, rủi ro là những trở ngại thử
thách trong cuộc sống mà mỗi người ai cũng gặp phải. Vấn đề là chúng ta vượt qua
những thách thức này như thế nào để ngày càng trưởng thành hơn.
1.1.2 Phân loại:
1.1.2.1 Rủi ro do môi trường thiên nhiên:
Đây là nhóm rủi ro do các hiện tượng thiên nhiên như: Động đất, núi lửa, bão, lũ
lụt, sóng thần, sét đánh, đất lở, hạn hán… gây ra. Những rủi ro này thường dẫn đến
những thiệt hại to lớn về người và của làm cho các doanh nghiệp, trong đó có doanh
nghiệp xuất nhập khẩu bị thiệt hại nặng nề.
3
1.1.2.2 Rủi ro do môi trường văn hóa:
Là những rủi ro do sự thiếu hiểu biết về phong tục, tập quán, tín ngưỡng, lối sống,
nghệ thuật, đạo đức… của dân tộc khác, từ đó dẫn đến cách hành xử không phù
hợp, gây ra những thiệt hại, mất mát, mất cơ hội kinh doanh.
Trong điều kiện hội nhập, khi Việt Nam đã là thành viên của WTO, số công dân ở
nước ngoài đến làm việc, học tập ở Việt Nam ngày càng đông, nếu không nghiên
cứu văn hóa của các dân tộc khác thì có thể gặp rủi ro ngay trên chính quê hương
mình.
1.1.2.3 Rủi ro do môi trường xã hội:
Sự thay đổi các chuẩn mực giá trị, hành vi của con người, cấu trúc xã hội, các định
chế… là một nguồn rủi ro quan trọng. Nếu không nắm được điều này có thể phải
gánh chịu những thiệt hại nặng nề. Chẳng hạn: khi kinh doanh tại Nhật, nếu không
biết những chuẩn mực xã hội đặc biệt như xem trọng tuổi tác, địa vị xã hội, trọng
nam khinh nữ, ngay buổi đầu đã cử một nữ đàm phán trẻ tuổi thì rất khó thành công.

Hay kinh doanh ở Nga hay Đông Âu hiện nay mà vẫn theo tư duy kiểu cũ (trước
1990) thì chắc chắn sẽ thất bại.
1.1.2.4 Rủi ro do môi trường chính trị:
Môi trường chính trị có ảnh hưởng rất lớn đến bầu không khí kinh doanh. Môi
trường chính trị ổn định sẽ giảm thiểu rất nhiều rủi ro cho các doanh nghiệp. Khi
một chính thể mới ra đời sẽ có thể làm đảo lộn hoạt động của nhiều doanh nghiệp,
tổ chức. Trong kinh doanh quốc tế, ảnh hưởng của môi trường chính trị lại càng lớn.
Chỉ có những ai biết nghiên cứu kỹ, nắm vững và có những chiến lược sách lược
thích hợp với môi trường chính trị không chỉ ở nước mình mà còn ở nước mình đến
kinh doanh thì mới có thể gặt hái được thành công rực rỡ.
4
1.1.2.5 Rủi ro do môi trường luật pháp:
Có rất nhiều rủi ro phát sinh từ hệ thống luật pháp. Luật pháp đề ra các chuẩn mực
mà mọi người phải thực hiện và các biện pháp trừng trị những ai vi phạm. Luật
pháp đảm bảo sự công bằng cho các doanh nghiệp chống lại sự cạnh tranh không
lành mạnh. Nhưng xã hội luôn phát triển, tiến hóa, nếu các chuẩn mực luật pháp
không phù hợp với bước tiến của xã hội thì sẽ gây ra nhiều rủi ro. Ngược lại, nếu
luật pháp thay đổi quá thường xuyên, không ổn định cũng gây ra những khó khăn
rất lớn. Khi luật pháp thay đổi, các tổ chức cá nhân không nắm vững những đổi
thay, không theo kịp những chuẩn mực mới chắc chắn sẽ gặp rủi ro.
Trong kinh doanh quốc tế môi trường luật pháp phức tạp hơn rất nhiều, bởi chuẩn
mực luật pháp của các nước khác nhau là khác nhau. Nếu chỉ nắm vững và tuân thủ
các chuẩn mực luật pháp nước mình mà không am hiểu luật pháp nước đối tác thì sẽ
gặp rủi ro.
1.1.2.6 Rủi ro do môi trường kinh tế:
Trong điều kiện hội nhập và toàn cầu hóa kinh tế thế giới. mặc dù trong mỗi nước
môi trường kinh tế thường vận động theo môi trường chính trị, nhưng ảnh hưởng
môi trường kinh tế chung của thế giới đến từng nước là rất lớn. Mặc dù hoạt động
của một chính phủ (đặc biệt là chính phủ của các siêu cường quốc) có thể ảnh
hưởng sâu sắc đến thị trường thế giới nhưng họ cũng không thể kiểm soát nổi toàn

bộ thị trường thế giới rộng lớn này và từ đó có rất nhiều rủi ro, bất ổn trong môi
trường kinh tế.
Mọi hiện tượng diễn ra trong môi trường kinh tế như: tốc độ phát triển kinh tế,
khủng hoảng, suy thoái kinh tế, lạm phát… đều ảnh hưởng đến các hoạt động của
doanh nghiệp gây ra những rủi ro, bất ổn.
5
1.1.2.7 Rủi ro do môi trường hoạt động của tổ chức:
Trong quá trình hoạt động của mọi tổ chức có thể phát sinh rất nhiều rủi ro. Rủi ro
có thể phát sinh ở mọi lĩnh vực như: công nghệ, tổ chức bộ máy, văn hóa tổ chức,
tuyển dụng, đãi ngộ nhân viên, quan hệ với khách hàng (nhà cung cấp, người tiêu
thụ), đối thủ cạnh tranh, tâm lý của người lãnh đạo… Rủi ro do môi trường hoạt
động của tổ chức có thể xuất hiện dưới nhiều dạng. Ví dụ như: thiếu thông tin hoặc
thông tin không chính xác dẫn đến bị lừa đảo, máy móc thiết bị bị sự cố, xảy ra tai
nạn lao động, hoạt động quảng cáo khuyến mãi bị sai sót, chính sách tuyển dụng,
đãi ngộ, sa thải nhân viên không phù hợp…
1.1.2.8 Rủi ro do nhận thức của con người:
Môi trường nhận thức là rủi ro đầy thách thức. Một khi nhận diện không đúng sẽ
đưa ra kết luận sai. Nếu nhận thức và thực tế hoàn toàn khác nhau thì rủi ro sẽ vô
cùng lớn.
1.1.3 Quản trị rủi ro
1.1.3.1 Khái niệm:
Cho đến nay chưa có khái niệm thống nhất về quản trị rủi ro. Có nhiều trường phái
nghiên cứu về rủi ro và quản trị rủi ro, đưa ra những khái niệm về quản trị rủi ro rất
khác nhau, thậm chí mâu thuẫn trái ngược nhau.
Có những tác giả cho rằng quản trị rủi ro đồng nghĩa với việc mua bảo hiểm. Ngược
lại, có những tác giả cho rằng cần phải quản trị tất cả mọi rủi ro của tổ chức một
cách toàn diện nghĩa là “tiếp cận rủi ro một cách khoa học, toàn diện và có hệ
thống nhằm nhận dạng kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu những tổn thất,
mất mát, những ảnh hưởng bất lợi của rủi ro”.
Quản trị rủi ro bao gồm các nội dung: nhận dạng, phân tích, đo lường rủi ro, kiểm

soát phòng ngừa rủi ro, tài trợ rủi ro khi nó đã xuất hiện.
6
1.1.3.2 Nhận dạng rủi ro:
Để quả trị rủi ro trước hết phải nhận dạng được rủi ro. Nhận dạng rủi ro là quá trình
xác định liên tục và có hệ thống các rủi ro trong hoạt động kinh doanh của tổ chức.
Hoạt động nhận dạng rủi ro nhằm phát triển các thông tinh về nguồn gốc rủi ro, các
yếu tố mạo hiểm, hiểm họa, đối tượng rủi ro và các loại tổn thất. Nhận dạng rủi ro
gồm các công việc theo dõi, xem xét, nghiên cứu môi trường hoạt động và toàn bộ
mọi hoạt động của tổ chức nhằm thống kê được các rủi ro đang xảy ra mà còn dự
báo được những dạng rủi ro mới có thể xuất hiện đối với tổ chức, trên cơ sở đó đề
xuất các giải pháp kiểm soát và tài trợ rủi ro thích hợp. Việc nhận dạng rủi ro có thể
thực hiện theo nhiều phương pháp khác nhau như: lập bảng câu hỏi về rủi ro và tiến
hành điều tra, phân tích các báo cáo tài chính, phương pháp lưu đồ, thanh tra hiện
trường, phân tích các hợp đồng.
1.1.3.3 Phân tích rủi ro:
Đây là bước tiếp theo để xác định được những nguyên nhân gây ra rủi ro, trên cơ sở
đó mới có thể tìm ra các biện pháp phòng ngừa. Đây là công việc phức tạp bởi vì
không phải mỗi rủi ro chỉ là do một nguyên nhân gây ra mà do nhiều nguyên nhân
trong đó có nguyên nhân trực tiếp, nguyên nhân gián tiếp, nguyên nhân gần, nguyên
nhân xa.
1.1.3.4 Đo lường rủi ro:
Bởi vì rủi ro có nhiều loại nên một tổ chức không thể nào cùng một lúc kiểm soát,
phòng ngừa tất cả rủi ro. Do đó, cần phải phân loại rủi ro để biết được đối với tổ
chức loại rủi ro nào xuất hiện nhiều, loại rủi ro nào xuất hiện ít, loại nào gây ra hậu
quả nghiêm trọng, loại nào gây ra hậu quả không nghiêm trọng… từ đó có biện
pháp quản trị rủi ro thích hợp. Kế đó, xác định tần suất xuất hiện rủi ro và mức độ
nghiêm trọng của rủi ro.
7
1.1.3.5 Kiểm soát, phòng ngừa rủi ro:
Là việc sử dụng các biện pháp, kỹ thuật, công cụ, chiến lược, các chương trình hoạt

động… để ngăn ngừa, né tránh hoặc giảm thiểu những tổn thất, những ảnh hưởng
không mong đợi có thể đến với tổ chức. Các biện pháp cơ bản để kiểm soát rủi ro
gồm có:
1.1.3.5.1 Các biện pháp né tránh rủi ro:
Là việc né tránh những hoạt động hoặc những nguyên nhân làm phát sinh tổn thất,
mất mát có thể có. Để né tránh rủi ro có thể sử dụng một trong hai biện pháp: chủ
động né tránh trước khi rủi ro xảy ra, né tránh bằng cách loại bỏ những nguyên nhân
gây ra rủi ro.
1.1.3.5.2 Các biện pháp ngăn ngừa tổn thất:
Là việc sử dụng các biện pháp để giảm thiểu số lần xuất hiện các rủi ro hoặc giảm
mức độ thiệt hại do rủi ro mang lại. Các biện pháp ngăn ngừa tổn thất bao gồm: tập
trung tác động vào chính mối nguy cơ để ngăn ngừa tổn thất, tác động vào môi
trường rủi ro, sự tương tác giữa mối nguy cơ và môi trường rủi ro.
1.1.3.5.2 Các biện pháp giảm thiểu tổn thất:
Đây là biện pháp để giảm thiểu những thiệt hại, mất mát do rủi ro mang lại, bao
gồm: cứu vớt những tài sản còn sử dụng được, chuyển nợ, xây dựng và thực hiện
các kế hoạch phòng ngừa rủi ro, dự phòng, phân tán rủi ro.
1.1.3.5.3 Tài trợ rủi ro:
Nhằm bù đắp những thiệt hại mất mát khi có tổn thất xảy ra. Các biện pháp tài trợ
gồm có:
- Tự khắc phục rủi ro là phương pháp người, tổ chức bị rủi ro tự mình thanh toán
các tổn thất. Nguồn bù đắp rủi ro là vốn tự có của chính tổ chức đó và các khoản đi
vay.
8
- Chuyển giao rủi ro bằng cách chuyển tài sản hoặc hoạt động có rủi ro đến cho
người, tổ chức khác và thông qua con đường ký hợp đồng với người, tổ chức khác
trong đó quy định chỉ chuyển giao rủi ro không chuyển giao tài sản cho người nhận
rủi ro (mua bảo hiểm) hoặc đa dạng hóa rủi ro.
1.2 Giới thiệu phương thức tín dụng chứng từ
1.2.1 Khái niệm phương thức tín dụng chứng từ:

Phương thức tín dụng chứng từ là một sự thoả thuận mà trong đó một ngân hàng
(ngân hàng mở thư tín dụng) theo yêu cầu của khách hàng (người xin mở thư tín
dụng) cam kết sẽ trả một số tiền nhất định cho một người thứ ba (người hưởng lợi
số tiền của thư tín dụng) hoặc chấp nhận hối phiếu do người thứ ba ký phát trong
phạm vi số tiền đó, khi người thứ ba này xuất trình cho ngân hàng một bộ chứng từ
thanh toán phù hợp với những quy định đề ra trong thư tín dụng. Phương thức này
hiện đang được sử dụng rất phổ biến, vì nội dung của nó được thực hiện theo “Quy
tắc và thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ” – UCP600 do Phòng Thương mại
Quốc tế tại Paris (ICC) ban hành (bản sửa đổi mới nhất vào năm 2007).
1.2.2 Các bên tham gia trong nghiệp vụ chứng từ:
- Ngân hàng thông báo: Là ngân hàng thông báo tín dụng theo yêu cầu của ngân
hàng phát hành.
- Người yêu cầu (người mua): Là bên yêu cầu mở thư tín dụng.
- Người thụ hưởng (người bán):
- Ngân hàng phát hành: Là ngân hàng phát hành thư tín dụng theo yêu cầu của
người mua
- Ngân hàng xác nhận: Là ngân hàng được sự ủy quyền của ngân hàng phát hành
thêm sự xác nhận của mình vào thư tín dụng.
- Ngân hàng chỉ định: Là ngân hàng mà thư tín dụng quy định có giá trị tại ngân
hàng đó hoặc có giá trị tại bất cứ ngân hàng nào trong trường hợp thư tín dụng quy
định có giá trị tại bất cứ ngân hàng nào.
9
1.2.3 Trình tự thực hiện :
Bước 1: Người nhập khẩu và người xuất khẩu ký kết hợp đồng.
Bước 2: Người nhập khẩu gởi yêu cầu phát hành thư tín dụng cho ngân hàng phát
hành.
Bước 3: Căn cứ vào yêu cầu mở thư tín dụng của người nhập khẩu, ngân hàng phát
hành trích tài khoản ký quỹ của người nhập khẩu và phát hành thư tín dụng gởi cho
ngân hàng thông báo.
Bước 4: Khi nhận được thư tín dụng của ngân hàng phát hành, ngân hàng thông báo

kiểm tra tính xác thực của thư tín dụng và thông báo cho người xuất khẩu.
Bước 5: Người xuất khẩu khi nhận được thư tín dụng sẽ kiểm tra các điều khoản thư
tín dụng rồi mới tiến hành giao hàng. Tuy nhiên, nếu có những điều khoản trên thư
tín dụng không thực hiện được, người xuất khẩu sẽ yêu cầu người nhập khẩu thực
hiện việc sửa đổi thư tín dụng rồi mới giao hàng.
Bước 6: Người xuất khẩu lập bộ chứng từ gởi ngân hàng thông báo.
Bước 7: Ngân hàng thông báo nhận chứng từ của người xuất khẩu và kiểm tra
chứng từ. Nếu bộ chứng từ hợp lệ thì sẽ gởi cho ngân hàng phát hành để thu tiền.
Nếu bộ chứng từ có bất hợp lệ, ngân hàng thông báo sẽ yêu cầu người xuất khẩu
điều chỉnh chứng từ cho phù hợp với các điều khoản của thư tín dụng.
Ngân hàng
phát hành
Ngân hàng
thông báo
Người
nhập khẩu
Người
xuất khẩu
Hợp đồng (1)
Đề
nghị
mở
thư
tín
dụng
(2)
Phát hành thư tín dụng (3)
Thông
báo thư
tín

dụng
(4)
Giao hàng (5)
Lập
chứng
từ
(6)
Gởi chứng từ (7)
Nộp
tiền,
nhận
chứng
từ
(8)
Thanh toán (9)
Thanh
toán
(9)
10
Bước 8: Ngân hàng phát hành nhận chứng từ và kiểm tra chứng từ. Nếu bộ chứng từ
hợp lệ sẽ thông báo người nhập khẩu nộp tiền để lấy chứng từ đi nhận hàng. Nếu bộ
chứng từ có bất hợp lệ thì sẽ thông báo cho người nhập khẩu để người nhập khẩu có
ý kiến chấp nhận hay từ chối thanh toán.
Bước 9: Ngân hàng phát hành thanh toán tiền hàng cho ngân hàng thông báo và
ngân hàng thông báo ghi có tài khoản người xuất khẩu.
1.2.5 Đặc trưng của phương thức tín dụng chứng từ:
1.2.5.1 Giao dịch tín dụng chứng từ độc lập với các giao dịch khác:
Về bản chất, thư tín dụng là một giao dịch riêng biệt với các hợp đồng thương mại
mà thư tín dụng được phát hành dựa trên cơ sở của hợp đồng thương mại ngay cả
khi thư tín dụng có dẫn chiếu đến các hợp đồng đó. Kế đó, ngân hàng chỉ giao dịch

bằng chứng từ và không giao dịch bằng hàng hóa, dịch vụ có liên quan đến chứng
từ.
1.2.5.2 Tuân thủ nghiêm ngặt:
Thư tín dụng là sự bảo lãnh của ngân hàng phát hành cho thanh toán cho người thụ
hưởng khi họ xuất trình chứng từ phù hợp với tín dụng thư. Do đó, ngân hàng phát
hành sẽ kiểm tra kỹ bộ chứng từ của người thụ hưởng xuất trình để quyết định thanh
toán hay từ chối thanh toán.
1.2.6 Phân loại thư tín dụng
Thư tín dụng trả ngay, trả chậm, xác nhận, chuyển nhượng, giáp lưng, đối ứng, tuần
hoàn, có điều khoản đỏ, dự phòng.
1.3 Rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ
Rủi ro trong hoạt động phương thức tín dụng chứng từ là vấn đề xảy ra ngoài ý
muốn trong quá trình tiến hành hoạt động và ảnh hưởng xấu đến hoạt động kinh
11
doanh. Trong quá trình tiến hành hoạt động tín dụng chứng từ, rủi ro có thể xảy ra
với tất cả các bên tham gia.
1.3.1 Đối với nhà nhập khẩu:
Việc thanh toán của ngân hàng cho nhà xuất khẩu chỉ căn cứ vào bộ chứng từ xuất
trình mà không căn cứ vào việc kiểm tra thực tế hàng hóa. ngân hàng chỉ kiểm tra
tính hợp lệ bề ngoài của chứng từ. Nếu nhà xuất khẩu chủ tâm gian lận có thể xuất
trình chứng từ giả mạo cho ngân hàng để thanh toán. Như vậy, sẽ không có sự bảo
đảm nào cho nhà nhập khẩu rằng hàng hoá sẽ đúng như hợp đồng về số lượng,
chủng loại và không bị hư hỏng gì. Trong trường hợp này nhà nhập khẩu vẫn phải
hoàn trả đầy đủ tiền đã thanh toán cho ngân hàng phát hành. Kế đó, nhà nhập khẩu
phải chịu chi phí bảo lãnh nhận hàng trong trường hợp hàng đã về đến cảng nhưng
chứng từ chưa đến tay ngân hàng phát hành. Hơn nữa, một số hãng tàu không chấp
nhận bảo lãnh nhận hàng của ngân hàng làm nhà nhập khẩu bị chậm trễ việc nhận
hàng ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất.
1.3.2 Đối với nhà xuất khẩu:
Nhà xuất khẩu gặp khó khăn khi thực hiện các điều khoản trong thư tín dụng hoặc

không thể thực hiện được do nhà nhập khẩu yêu cầu phát hành thư tín dụng không
đúng với hợp đồng. Kế đó, khi nhà xuất khẩu xuất trình bộ chứng từ không phù hợp
với thư tín dụng thì mọi khoản thanh toán (chấp nhận) đều có thể bị từ chối và nhà
xuất khẩu sẽ phải tự giải quyết bằng cách dỡ hàng, lưu kho, bán đấu giá… cho đến
khi vấn đề được giải quyết hoặc phải chở hàng quay về nước. Nhà xuất khẩu còn
phải trả các khoản chi phí như lưu tàu quá hạn, phí lưu kho, mua bảo hiểm hàng
hóa… trong khi không biết nhà nhập khẩu có đồng ý nhận hàng hay từ chối nhận
hàng vì lý do bộ chứng từ có bất hợp lệ. Sau đó, nếu ngân hàng phát hành hoặc ngân
hàng xác nhận mất khả năng thanh toán thì mặc dù bộ chứng từ xuất trình có hợp lệ
cũng không được thanh toán. Do đó, nhà xuất khẩu sẽ phải chịu rủi ro về hệ số tín
12
nhiệm của ngân hàng phát hành cũng như rủi ro chính trị hay rủi ro do cơ chế chính
sách của nhà nước thay đổi.
1.3.3 Đối với ngân hàng phát hành:
1.3.3.1 Khi phát hành thư tín dụng:
Việc phát hành thư tín dụng luôn mang yếu tố rủi ro khi nhà nhập khẩu ký quỹ
không đủ 100% trị giá thư tín dụng. Vào thời điểm thanh toán, ngân hàng phát hành
sẽ gặp rủi ro khi phải thực hiện thanh toán cho người thụ hưởng theo quy định của
thư tín dụng trong trường hợp nhà nhập khẩu chủ tâm không thanh toán hay không
có khả năng thanh toán: không có tiền, thị trường hàng hóa nhập khẩu có sự biến
động giá cả, cố tình không thanh toán hoặc bị phá sản. Do đó, ngân hàng phát hành
sẽ phải thanh toán cho ngân hàng xuất trình khi nhà nhập khẩu viện lý do hàng hóa
có vấn đề để từ chối thanh toán. Kế đó, khi phát hành thư tín dụng, nếu ngân hàng
phát hành chuyển tải không hết, hoặc không đúng nội dung trên đơn đề nghị mở thư
tín dụng của nhà nhập khẩu. Nếu có tranh chấp thì ngân hàng phát hành phải chịu
rủi ro do nhà nhập khẩu từ chối nhận chứng từ và thanh toán cho ngân hàng phát
hành.
Kế đó, khi phát hành thư tín dụng với điều khoản “một bản vận đường đường biển
bản gốc gởi cho nhà nhập khẩu” dù cho vận đơn được lập theo lệnh của ngân hàng
phát hành nhưng vẫn có rủi ro. Bởi vì nhà nhập khẩu có thể lợi dụng mối quan hệ

giữa mình và hãng tàu để nhận hàng trước khi bộ chứng từ gởi cho ngân hàng rồi từ
chối thanh toán.
1.3.3.2 Từ phía nhà xuất khẩu:
Ngân hàng phát hành chỉ có thể kiểm tra tính phù hợp của chứng từ trên bề mặt so
với thư tín dụng chứ không thể thẩm định tính chân thực của chứng từ và tình trạng
hàng hóa. Do đó, nếu nhà xuất khẩu cố tình giao hàng hóa không phù hợp với thư
13
tín dụng hay không giao hàng nhưng lập chứng từ giả phù hợp với quy định thư tín
dụng để đòi tiền thì ngân hàng phát hành vẫn phải thanh toán cho nhà xuất khẩu.
1.3.3.3 Khi xử lý chứng từ bất hợp lệ:
Ngân hàng phát hành mất quyền từ chối thanh toán và phải thực hiện việc thanh
toán bất kể tính hợp lệ của chứng từ khi:
- Thông báo từ chối chứng từ nhưng không nêu rõ các bất hợp lệ.
- Thông báo chứng từ bất hợp lệ bị ngân hàng xuất trình bác bỏ bằng các luận điểm
phù hợp với UCP600 và ISBP681.
- Thông báo chứng từ bất hợp lệ vượt quá 5 ngày làm việc sau ngày nhận chứng từ.
1.3.3.4 Khi rủi ro phát sinh ngoài tầm kiểm soát:
Theo điều 35 UCP600, ngân hàng phát hành vẫn phải thanh toán cho ngân hàng
xuất trình khi chứng từ xuất trình phù hợp quy định thư tín dụng bị thất lạc trong
quá trình chuyển từ ngân hàng xuất trình đến ngân hàng phát hành.
1.3.3.5 Khi phát hành bảo lãnh nhận hàng:
Ngân hàng phát hành có trách nhiệm thanh toán sau khi phát hành bảo lãnh nhận
hàng ngay cả khi trị giá chứng từ lớn hơn trị giá thư bảo lãnh.
1.3.3.6 Từ ngân hàng xuất trình:
Đối với thư tín dụng cho phép đòi tiền bằng điện, ngân hàng phát hành thanh toán
cho ngân hàng xuất trình dựa trên điện đòi tiền có xác nhận tình trạng chứng từ hợp
lệ. Sau đó, khi nhận được bộ chứng từ, ngân hàng phát hành kiểm tra và phát hiện
bất hợp lệ và thông báo tình trạng chứng từ cho nhà nhập khẩu. Khi nhà nhập khẩu
từ chối thanh toán, ngân hàng phát hành phải tiến hành đòi tiền lại ngân hàng xuất
trình nhưng ngân hàng xuất trình không đồng ý hoàn trả lại số tiền đã thanh toán.