Tại sao vi khuẩn lao kháng thuốc? pot

Tại sao vi khuẩn lao kháng thuốc?
Bệnh lao gây nên bởi vi khuẩn lao (Mycobacterium
tuberculosis). Bệnh lao được xếp vào một trong các bệnh xã hội
như sốt rét, bướu cổ, Điều kiện thuận lợi cho bệnh lao phát
triển là đời sống khó khăn, sống thiếu thốn (sống ẩm thấp,
thiếu ánh nắng, thiếu không khí ) tạo điều kiện thuận lợi cho
vi khuẩn lao tồn tại, phát triển đồng thời do sức đề kháng của
cơ thể kém với nhiều lý do khác nhau, trong đó có sự liên quan
đến ăn uống không đầy đủ về chất và lượng.
Vi khuẩn lao có những đặc điểm riêng của nó:
Vi khuẩn lao thuộc loại vi khuẩn có cấu tạo đặc biệt bởi lớp sáp do
đó sức đề kháng của chúng rất mạnh với môi trường bên ngoài khi
chúng ra ngoại cảnh. Ngay cả cồn và axit ở một đậm độ nhất định
làm chết các vi khuẩn khác nhưng vi khuẩn lao vẫn tồn tại. Vì vậy
người ta gọi vi khuẩn lao là loại vi khuẩn kháng cồn-kháng toan.
Trong cơ thể của bệnh nhân lao,vi khuẩn lao rất dễ kháng lại một
số thuốc mà thầy thuốc dùng để tiêu diệt chúng. Người ta phân ra 4
loại vi khuẩn lao chính là: vi khuẩn lao người (Mycobacterium
tuberculosis), vi khuẩn lao bò (Mycobacterium bovis), vi khuẩn lao
chim (Mycobacterium avium) và vi khuẩn lao không xếp hạng.
Cần đặc biệt lưu ý là cả 4 loại vi khuẩn lao này đều gây bệnh cho
người với mọi hình thức lao.
Xét nghiệm bệnh lao ở tuyến cơ sở.

Tại sao vi khuẩn lao kháng thuốc?
Vi khuẩn lao càng ngày càng có xu hướng kháng lại thuốc dùng
trong điều trị. Hiện tượng kháng thuốc của vi khuẩn lao làm cho
công tác điều trị gặp không ít khó khăn. Tại sao vi khuẩn lao kháng
thuốc? Đây là một vấn đề được thực sự quan tâm của ngành y tế
toàn cầu, có nhiều giả thuyết được đưa ra nhưng thuyết do đột biến
gen có sức thuyết phục hơn cả.

Hiện tượng vi khuẩn lao kháng thuốc xảy ra do sự thay đổi một
cách tự nhiên không cần sự tác động của thuốc chống lao. Thuốc
chống lao chỉ có vai trò chọn lọc mà thôi, tức là tiêu diệt những
chủng còn chịu thuốc, như vậy các chủng kháng lại thuốc vẫn tồn
tại và đồng thời các chủng đề kháng thuốc càng ngày càng tăng
lên. Các nhà nghiên cứu cho rằng cơ chế kháng thuốc của vi khuẩn
lao là do di truyền ở tầm nhiễm sắc thể bằng cách đột biến sinh ra
chủng vi khuẩn lao kháng thuốc. Hiện tượng này diễn ra khi những
chủng vi khuẩn lao chưa một lần tiếp xúc với thuốc chống lao
nhưng ngay từ khi tiếp xúc lần đầu tiên chúng đã kháng lại thuốc
đó. Vì vậy, nhiều tác giả đã khẳng định cơ chế kháng thuốc của vi
khuẩn lao là do sự đột biến ngẫu nhiên của nhiễm sắc thể của vi
khuẩn lao đã trải qua sự sao chép và có thể được chọn lọc do trong
khi điều trị không sử dụng đầy đủ liều lượng và không kết hợp các
loại thuốc với nhau. Tần suất kháng thuốc của vi khuẩn lao cũng
không giống nhau ở từng loại thuốc trong cùng một chủng, ví dụ
INH tần suất là 10-6, RMP là 10-8.
Trong việc đề kháng thuốc của vi khuẩn lao có thể do tiên phát
hoặc thứ phát. Vi khuẩn lao kháng thuốc tiên phát là hiện tượng lây
nhiễm bởi một chủng đã kháng thuốc mà vi khuẩn này đã có sự đề
kháng tự nhiên. Vì vậy bệnh nhân mắc bệnh lao khi do sự lây
nhiễm này, ngay từ đầu vi khuẩn lao trong cơ thể của người bệnh
đó đã đề kháng với thuốc đang sử dụng. Còn hiện tượng kháng
thuốc thứ phát xảy ra đối với các chủng vi khuẩn lao có ở bệnh
nhân nào đó do dùng thuốc chống lao không đúng quy cách như sự
phối hợp thuốc, thời gian sử dụng thuốc, liều lượng thuốc đối với
từng bệnh nhân cụ thể. Trường hợp này vi khuẩn lao có thể đề
kháng với một hoặc hai thuốc chống lao trở lên mà ban đầu các
chủng lao này không hề đề kháng (hay còn gọi là vẫn nhạy cảm)
với các thuốc chống lao đó. Người ta cho rằng đây là hiện tượng

kháng thuốc của vi khuẩn lao do đột biến một bước nhiều gien.
Hiện tượng vi khuẩn lao kháng thuốc thứ phát thường xảy ra ở một
số bệnh nhân lao khoảng sau 3 tháng dùng thuốc. Khi xuất hiện
hiện tượng kháng thuốc thứ phát ở một bệnh nhân lao nào đó là bắt
đầu gặp khó khăn cho việc điều trị. Nếu xuất hiện hiện tượng đa
kháng thuốc của vi khuẩn lao thì việc điều trị cho bệnh đó càng
khó khăn hơn rất nhiều, đặc biệt trên những bệnh nhân vừa bị lao
vừa mắc bệnh AIDS.
Khi điều trị nghi có hiện tượng vi khuẩn lao kháng thuốc nên
làm gì?
Để hạn chế vi khuẩn lao kháng thuốc,
nếu có điều kiện nên tiến hành phân
lập, xác định vi khuẩn ngay từ đầu. Ở
cơ sở y tế nào đã có điều kiện phân
lập được vi khuẩn lao thì nên tiến
hành làm kỹ thuật kháng sinh đồ để
biết được mức độ nhạy cảm và đề
kháng với thuốc của chủng vi khuẩn
lao, trên cơ sở đó giúp cho bác sĩ điều trị tham khảo và cân nhắc
nên dùng thuốc gì và kết hợp thuốc như thế nào cho có hiệu quả
cao nhất (ví dụ kết hợp 3 loại thuốc là những thuốc gì, thời gian tấn

Vi khuẩn lao dư
ới kính hiển
vi.
công kéo dài bao lâu là chấp nhận được ). Nhược điểm của
phương pháp nuôi cấy và làm kỹ thuật kháng sinh đồ là thời gian
rất dài (thời gian nuôi cấy để xác định được vi khuẩn thì thời gian
để có kết quả kháng sinh đồ cũng mất xấp xỉ ngần ấy). Vì vậy
trong thời gian chờ đợi kết quả nuôi cấy và kết quả kháng sinh đồ

hoặc chưa có điều kiện nuôi cấy và làm kháng sinh đồ thì phải dựa
vào phác đồ điều trị của Bộ Y tế ban hành để điều trị ngay từ ban
đầu khi đã chẩn đoán xác định là bệnh lao.
Bên cạnh đó việc phát hiện càng sớm càng tốt và điều tri kịp thời
đối với bệnh nhân mắc bệnh lao cũng đóng góp đáng kể trong việc
hạn chế vi khuẩn lao kháng thuốc.