107 Kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán AASC

LI M U
Sau khi đổi mới đất nớc, yêu cầu về xây dựng và phát triển nền kinh tế đợc
Đảng và Nhà nớc đặt lên hàng đầu. Mọi đờng lối chủ trơng lúc này đều hớng tới
xây dựng một nền kinh tế vững mạnh, tự chủ và độc lập làm tiền đề để củng cố và
ổn định về chính trị. Trong đó, kế toán đợc xác định là một công cụ quan trọng để
quản lí nền kinh tế, muốn có một hệ thống kế toán trong sạch, vững mạnh thì
chúng ta phải không ngừng phát triển và hoàn thiện công tác kiểm toán. Sớm nhận
thức đợc điều đó, năm 1991 Bộ Tài chính đã ra quyết định cho phép thành lập các
công ty chuyên hoạt động trong lĩnh vực kế toán và kiểm toán.
Hoạt động kiểm toán là một loại hình rất mới mẻ ở Việt Nam, tuy gặp rất nhiều
khó nhăn và thách thức từ những chuyển đổi của nền cơ chế thị trờng nhng kiểm
toán Việt Nam đã phát triển hết sức nhanh chóng. Hiện nay Việt Nam đã có trên
160 Công ty Kiểm toán đợc thành lập với nhiều hình thức sở hữu khác nhau.
Công ty Dịch vụ T vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán ( tên tiếng Anh là
Auditing and Accounting Financial Consultancy Service Company Limited, viết tắt
là AASC) là một trong những Công ty Kiểm toán đợc thành lập đầu tiên ở nớc ta.
Là một doanh nghiệp Nhà nớc ra đời từ rất sớm, AASC có đợc những lợi thế riêng
trong những năm đầu phát triển của mình. Nhng trong điều kiện hiện nay, trớc sự
cạnh tranh gay gắt của các Công ty Kiểm toán nớc ngoài trong xu thế hội nhập và
toàn cầu hóa, các Công ty kiểm toán trong nớc nói chung và AASC nói riêng đang
đứng trớc rất nhiều khó khăn. Tuy không còn sự hỗ trợ đặc biệt từ Nhà nớc, nhng
AASC vẫn không ngừng phát triển và lớn mạnh, những đóng góp của công ty cho
nền kinh tế và ngân sách Nhà nớc ngày càng tăng. Đây chính là lí do em chọn
AASC làm nơi thực tập và nghiên cứu cho Chuyên đề thực tập của mình.
Khoản mục Doanh thu nói chung và Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
nói riêng luôn là chỉ tiêu đợc quan tâm hàng đầu trên BCTC, các kết luận về tính
1
trung thực và hợp lí của khoản mục doanh thu sẽ là cơ sở để đánh giá hiệu quả
SXKD của DN, đặc biệt là đối với các DN SX. Các hoạt động kiểm toán khác nh
kiểm toán hoạt động bán hàng- thu tiền, kiểm toán chi phí và giá vốn hàng bán,
đều hớng tới mục tiêu cuối cùng là khẳng định doanh thu đạt đợc có chính xác và

hợp lí hay không, đây là cơ sở để ra các quyết định quản lí của chủ DN và những
ngời quan tâm khác. Chính vì vậy, em đã chọn kiểm toán khoản mục doanh thu
làm trọng tâm cho Chuyên đề thực tập tốt nghiệp của mình.
Chuyên đề thực tập của em có tiêu đề là Hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản
mục Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ trên Báo cáo tài chính tại Công ty
Dịch vụ T vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán, nội dung gồm có 3 phần:
- Phần I: Tổng quan về Công ty Dịch vụ T vấn Tài chính Kế toán Và Kiểm
toán.
- Phần II: Thực trạng kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán Báo cáo
tài chính tại Công ty Dịch vụ T vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán.
- Phần III: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục
doanh thu tại Công ty Dịch vụ T vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán.
Em xin chân thành cảm ơn sự chỉ dẫn tận tình của thầy và sự giúp đõ nhiệt tình
của các anh chị kiểm toán viên phòng kiểm toán 3 nói riêng và Công ty kiểm toán
AASC nói chung đã giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề thực tập này.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên
Trần Xuân Bách
2
Phần I: Tổng quan về Công ty Dịch vụ T vấn Tài chính Kế toán Và Kiểm
toán.
1.1 Thông tin chung
Công ty TNHH Dịch vụ T vấn tài chính Kế toán và Kiểm toán ( AASC) đợc
chuyển đổi từ doanh nghiệp nhà nớc Công ty Dịch vụ T vấn tài chính Kế toán và
Kiểm toán - thành lập ngày 13/05/1991 theo Quyết định số 164 TC/TCCB của Bộ
trởng Bộ tài chính. AASC là một trong hai tổ chức hợp pháp lớn nhất và đầu tiên ở
Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực kiểm toán, kế toán, t vấn tài chính và xác định
giá trị doanh nghiệp. Hiện tại, a có trụ sở chính đặt tại Hà Nội, chi nhánh TP Hồ
Chí Minh và Văn phòng đại diện tại Quảng Ninh.
Do những thành tích và những đóng góp của AASC đối với ngành Tài chính, Kế

toán và Kiểm toán Việt Nam, ngày 15/08/2001 - chủ tịch nớc đã có Quyết định số
737/2005/QĐ/CTN tặng thởng huân chơng Lao động Hạng nhì cho AASC và
Huân chơng Lao động hạng ba cho Giám đốc AASC. Ngày 27/07/2001 - Thủ tớng
Chính phủ đã có Quyết định số 922/QĐ/TTg tặng thởng Cờ thi đua và Bằng khen
cho nhiều tập thể và cá nhân. Ngày 25/08/2005 Thủ tớng Chính phủ đã có quyết
định số 860/QĐ-TTg về việc phong tặng chiến sỹ thi đua toàn quốc cho một đồng
chí phó Giám đôc AASC và ngày 05/07/2005 ký Quyết định số 632/QĐ-TTg về
việc tặng Bằng khen của Thủ tớng chính phủ cho 02 tập thể phòng và một số cá
nhan của công ty.
AASC là doanh nghiệp đầu tiên của Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực t vấn tài
chính kế toán kiểm toán độc lập vinh dự đợc hai lần Chủ tịch nớc tặng phần thởng
cao quý Huân chơng Lao đọng Hạng nhì và Hạng Ba. Ban Giám đốc Công ty cũng
vinh dự đợc Nhà nớc tặng thởng Huân chơng Lao động và danh hiệu Chiến sỹ thi
đua toàn quốc.
3
Mục tiêu hoạt động
Với quan điểm vì lợi ích cao nhất của khách hàng, mục tiêu hoạt động của
AASC là cung cấp các dịch vụ chuyên ngành và các thông tin đáng tin cậy nhằm
giúp khách hàng ra các quyết định quản lý, tài chính và kinh tế một cách có hiệu
quả. Hơn thế nữa, với kinh nghiệm thực tiễn về chuyên ngành, gần gũi với khách
hàng, tận tình, thông thạo nghiệp vụ, AASC am hiểu các yêu cầu, các khó khăn mà
khách hàng gặp phải khi tiến hành kinh doanh tại Việt Nam. Dựa trên cơ sở này,
AASC sẽ hỗ trợ khách hàng giải quyết tốt cac vấn đề mà ít có một tổ chức dịch vụ
chuyên ngành nào có thể làm đợc.
Đội ngũ nhân viên
Để hoạt động thành công và có hiệu quả chúng tôi luôn coi trọng vấn đề trình
độ và kinh nghiệm đội ngũ nhân viên, hiện nay AASC có gần 200 cán bộ, kiểm
toán viên, thầm định viên và kỹ thuật viên đợc đào tạo đại học và trên đại học
chuyên ngành tài chính, ngân hàng - kế toán và kiểm toán, kỹ thuật xây dựng, công
nghệ thông tin và thẩm định giá ở trong nớc và ở nớc ngoài, trong đó có 47 kiểm

toán viên đợc cấp chứng chỉ kiểm toán cấp Nhà nớc, 08 thẩm định viên về giá cấp
Nhà nớc và 15 Tiến sĩ, Thạc sĩ, đang theo học cao học, ACCA cùng hàng trăm
cộng tác viên bao gồm các Giáo s, Tiến sĩ, chuyên gia đầu ngành với kinh nghiệm
và chuyên môn dày dặn chắc chắn sẽ đáp ứng những yêu cầu cao nhất của khách
hàng.
AASC với sự trợ giúp kỹ thuật và đào tạo nghiệp vụ của Liên minh châu Âu
4
Từ năm 1996 đến năm 1999, đội ngũ các Kiểm toán viên của AASC đã đợc Liên
minh Châu Âu trợ giúp kỹ thuật và đào tạo nghiệp vụ tại Việt Nam và các nớc
Anh, Pháp, Bỉ, Hà Lan, Ailen, Italia, Đức, Thụy Điểntrong khuôn khổ Dự án kế
toán và kiểm toán EURO - TAPVIET.
Hàng năm, AASC thởng kết hợp với một số công ty kiểm toán nớc ngoài ( nh
Price Waterhouse, Ernst & Young, KPMG, Coopers) và các tổ chức kế toán
kiểm toán khác tổ chức các khóa đào tạo và bồi dỡng cho cán bộ của mình tại các
nớc Châu Âu ( nh Anh, Pháp, Đức, Bỉ, Hà Lan, Italya,) và các nớc Châu á ( nh
Thái Lan, Malaixia, Singapo, Trung Quốc,)
Ph ơng châm dịch vụ của AASC
Nhằm đảm bảo cung cấp những dịch vụ có chất lợng tốt nhất, mọi hoạt động
của AASC luôn tôn trọng nguyên tắc: độc lập, trung thực, khách quan và bảo mật,
tuân thủ các quy định của Nhà nớc Việt Nam, các Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam
do Nhà nớc ban hành cũng nh các Chuẩn mực quốc tế đợc chấp nhận chung. Bên
cạnh đó AASC cũng luônn nhận thức đặt lợi ích hợp pháp của khách hàng lên hàng
đầu.
Sự thừa nhận trong n ớc và quốc tế
Cùng với sự phát triển và thành công qua 19 năm hoạt động, AASC đã có những
bớc tiến vững chắc và trở thành một Công ty Kiểm toán hàng đầu tại Việt Nam.
Dịch vụ của AASC đợc biết đến và đợc tín nhiệm ở nhiều tổ chức trong và ngoài n-
ớc.
AASC là một trong 12 Công ty Kiểm toán đợc ủy ban chứng khoán Nhà nớc
chấp thuận là tổ chức kiểm toán độc lập đợc phép tham gia kiểm toán các tổ chức

5
phát hành và kinh doanh chứng khoán; AASC đợc Ngân hàng Nhà nớc chấp thuận
là tổ chức kiểm toán độc lập đợc phép kiểm toán các tổ chức tín dụng trong nớc.
AASC là 1 trong 2 Công ty Kiểm toán Việt Nam cùng với 4 Công ty Kiểm toán
Quốc tế hoạt động tại Việt Nam đợc phép tham gia kiểm toán các dự án tài trợ bởi
các tổ chức quốc tế nh Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu á
( ADB) và các tổ chức khácvv. Ngoài ra, AASC còn vinh dự là một Công ty
Kiểm toán nằm trong danh sách chọn lọc đợc tham gia dự thầu hầu hết các Dự án
tài trợ bởi nguồn vốn của các tổ chức Chính phủ và phi Chính phủ.
Tháng 7 năm 2005, AASC đợc chính thức công nhận là thành viên của mạng lới
Quốc tế về Kế toán và Kiểm toán INPACT. AASC và các thành viên của INPACT
cam kết hợp tác và phát triển với mục tiêu đem đến cho khách hàng những dịch vụ
chuyên ngành đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Năng lực và tính chuyên nghiệp của AASC còn đợc thừa nhận tại tất cả các
doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế xã hội hoạt động tại Việt Nam nh các tập đoàn
kinh tế, các Tổng Công ty 90, 91, các doanh nghiệp các thành phần kinh tế khác
vv
Khách hàng
Do chất lợng dịch vụ cung cấp, hiện nay AASC đã có hàng nghìn khách hàng
hoạt động trên mọi lĩnh vực. Góp phần vào sự phát triển chung của đất nớc và cam
kết đảm bảo chất lợng các dịch vụ cung cấp cho từng khách hàng, AASC luôn là
ngời bạn đồng hành, luôn chia sẻ kinh nghiệm của mình với khách hàng và sự
thành công của khách hàng luôn là mục tiêu phấn đấu của AASC.
Với trình độ và những kinh nghiệm thực tiễn, AASC sẽ là đơn vị đi tiên phong,
dẫn đầu trong hoạt động cung cấp dịch vụ chuyên ngành kiểm toán, kế toán, t vấn
6
tài chính, thuế, tại Việt Nam và luôn đáp ứng mọi yêu cầu cao nhất của khách
hàng.
1.2. Các dịch vụ chuyên ngành chủ yếu của AASC
Kiểm toán Báo cáo tài chính

Kiểm toán Báo cáo tài chính doanh nghiệp là một trong những yếu tố cơ bản
làm nên thơng hiệu AASC và là một trong những thế mạng của Công ty. Hoạt động
này đã có sự phát triển không ngừng về cả số lợng và chất lợng. Hiện nay, trong
lĩnh vực kiểm toán Báo cáo tài chính, AASC đã có gần 200 chuyên gia với kinh
nghiệm chuyên sâu về tài chính, kế toán, kiểm toán, tín dụng, thuếHằng năm,
đội ngũ này đã thực hiện kiểm toán rất nhiều hợp đồng kiểm toán Báo cáo tài chính
cho các doanh nghiệp, các dự án tài trợ, vay vốn của các tổ chức quốc tế. Trong đó
7
dịch vụ
chuyên
nghành
Kim toỏn
Đào tạo, hỗ trợ
tuyển dụng,
dịch vụ khác
Dch v k toỏn
Xác định giá trị
doanh nghiệp và
tư vấn cổ phần
hóa DN
Công nghệ
thông tin
Tư vấn
tài chính
thuế
có nhiều doanh nghiệp Nhà nớc hầu hết là các tập đoàn kinh tế lớn, các Tổng Công
ty 91; Tổng Công ty 90, Các doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài; các Ngân hàng
thơng mại, các tổ chức, các đơn vị hành chính sự nghiệp, các doanh nghiệp khác
trong phạm vi cả nớc.
Đặc biệt Công ty có rất nhiều kinh nghiệm trong dịch vụ kiểm toán báo cáo tài

chính cho các dự án do các tổ chức tài chính quốc tế tài trợ. Một số dự án tiêu biểu
mà AASC đã cung cấp dịch vụ trong thời gian qua là:
Dự án tăng cờng Năng lực cho Kiểm toán nhà nớc Việt Nam
Dự án Phát triển ngành lâm nghiệp
Dự án chăm sóc sức khỏe nhân dân các tỉnh Tây Nguyên
Dự án Nâng cấp đô thị Thành phố Hải Phòng
Dự án nâng cấp đô thị Thành phố Nam Định
Dự án Cơ sỏ hạ tầng nông thôn dựa vào cộng đồng
Dự án Phát triển du lịch đồng bằng sông Mê Kong
Dự án Cấp nớc Hải Phòng
Dự án Giáo dục Kỹ thuật và dạy nghề
Dự án cải thiện môi trờng đô thị miền Trung
Dự án Bổ sung chất sắt vào nớc mắm
Dự án nâng cao năng lực của Hội điều dỡng Việt Nam
Dự án Cấp nớc Bắc Ninh
Dự án phòng chống bệnh SARS
Dự án An toàn giao thông đờng bộ Việt Nam

8
Qua hoạt động kiểm toán, Công ty đã giúp các doanh nghiệp khắc phục những
điểm còn tồn tại, hoàn thiện hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ, từ đó
nâng cao chất lợng công tác quản lý tài chính và điều hành doanh nghiệp.
Kiểm toán Báo cáo Quyết toán vốn đầu t
Thực hiện chủ trơng của Đảng và Nhà nớc về thực hành tiết kiệm chống lãng
phí trong lĩnh vực XDCB, từ năm 1993, AASC đã tuyển chọn và đào tạo đợc đội
ngũ cán bộ, kiểm toán viên có phẩm chất đạo đức tốt, có trình độc chuyên môn
cao, trong đó gần 30 kỹ s Xây dựng. Hoạt động kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn
đầu t của AASC đã góp phần giúp các chủ đầu t loại bỏ đợc các chi phí bất hợp lý,
tiết kiệm cho Ngân sách Nhà nớc và cho chủ đầu t hàng ngàn tỉ đồng. Đặc biệt,
Công ty đã góp phần thúc đẩy công tác quyết toán và phê duyệt quyết toán vốn đầu

t XDCB đợc kịp thời, hỗ trợ khách hàng hoàn thiện hệ thống kế toán và hệ thống
kiểm toán nội bộ.
Dịch vụ kế toán
AASC đợc hình thành và phát triển tử khởi đầu là một đơn vị chuyên cung cấp
các dịch vụ kế toán. Dịch vụ kế toán của Công ty đã đợc Bộ Tài Chính và đông đảo
khách hàng tín nhiệm và đánh giá cao. Đây cũng là một trong các lĩnh vực mà
AASC có các nguồn lực đông đảo và nhiều kinh nghiệm. AASC đã cung cấp cho
các khách hàng nhiều loại dịch vụ kế toán bao gồm:
Xây dựng các mô hình tổ chức bộ máy kế toán và tổ chức công tác kế
toán cho các doanh nghiệp mới thành lập, xây dựng hệ thống thông tin
kinh tế nội bộ phục vụ công tác quản trị kinh doanh;
Rà soát, phân tích, cải tổ, hợp lý hóa bộ máy kế toán - tài chính đã sẵn có;
9
T vấn giúp các doanh nghiệp thực hiện đúng cac qui định về việc lập
chứng từ, luân chuyển chứng từ, mở và ghi sổ kế toán, việc tập hợp chi
phí tính giá thành sản phẩm, soát xét, điều chỉnh số liệu kế toán và khóa
sổ kế toán, lập báo cáo, lập báo cáo quyết toán vốn đầu ttheo quy định
Đặc biệt AASC đã cùng cán bộ Tổng Cục Thuế và các Cục thuế ở Hà nội, TP
Hồ Chí Minh , Hải Phòng, Nam Định, Hng Yêngiúp đỡ và hớng dẫn hàng vạn
doanh nghiệp t nhân, các hộ kinh doanh t nhân mở và ghi chép sổ kế toán theo quy
định của Nhà nớc. Thông qua hoạt động này, Công ty đã hỗ trợ cơ quan thuế, cơ
quan tài chính nắm bắt đợc tình hình hoạt động của các hộ kinh doanh từ đó có cơ
sở để điều chỉnh mức thu và có căn cứ nghiên cứu chính sách thuể với khu vực
kinh tế này.
Dịch vụ t vấn
Với kinh nghiệm thực tiễn sâu sắc, AASC đã thực hiện đa dạng nhiều loại hình
dịch vụ t vấn đợc khách hàng đánh giá cao nh:
T vấn lập Báo cáo tài chính doanh nghiệp; t vấn lập báo cáo dự án; t vấn lập
báo cáo quyết toán vốn đầu t; lựa chọn mô hình kế toán doanh nghiệp; t vấn
chọn hình thức kế toán; t vấn soạn thảo hồ sơ thành lập doanh nghiệp; t vấn

thực hiện các thủ tục đăng ký kế toán, t vấn xây dựng quy chế tài chính;
thuế; t vấn tính và lập bảng kê khai thuế; t vấn chọ phơng án đầu t; t vấn
thẩm định giá trị tài sản; t vấn về cổ phần hóa doanh nghiệp; t vấn soạn thảo
hồ sơ mời thầu; t vấn chấm và lựa chọn hồ sơ thầu, t vấn quản trị tài chính
doanh nghiệp.
AASC đã khảo sát, nghiên cứu đa ra các ý kiến t vấn hoặc trực tiếp xây dựng
giúp các doanh nghiệp sắp xếp lại tổ chức sản xuất kinh doanh, tổ chức quản
lý, soạn thảo và hớng dẫn thực hiện các qui định về quản trị - kinh doanh,
10
phân cấp quản lý, phân cấp tài chính, thực hiện cơ chế khoán phù hợp với
từng loại hình hoạt động của các doanh nghiệp.
Dịch vụ xác định giá trị doanh nghiệp và t vấn cổ phần hóa
Thực hiện chủ trơng của Đảng và Nhà nớc về việc chuyển đổi hình thức sở hữu
các doanh nghiệp Nhà Nớc sang công ty cổ phần, từ năm 2003 đến nay AASC đã
có những bớc phát triển vợt bậc trong mọi hoạt động cung cấp dịch vụ xác định giá
trị doanh nghiệp và t vấn cổ phần hóa.
AASC đã cung cấp dịch vụ cho phần lớn các doanh nghiệp thuộc Bộ Công
nghiệp, Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch và Đầu t, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông
thôn, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Thuong mạicác thành viên của Tổng công ty L-
ơng thực miền Nam, tổng Công ty Xuất nhập khẩu xây dựng Vinaconex, tổng
Công ty Điện lực Việt Nam, tổng Công ty Hàng Hải, TCT Hàng Không, TCT Lắp
máy Việt Nam, TCT Xi măng Việt Nam, TCT Thủy tinh và gốm XD, TCT Dâu tơ
tằmUBND thành phố Hà nội, UBND TP Hồ Chí Minh, UBND tỉnh Hải Dơng,
Quảng Ninh, Lạng Sơn, Tiền Giang, Cà Mauvà đợc đông đảo khách hàng trên cả
nớc tín nhiệm.
Sau khi tiến hành xác định giá trị doanh nghiệp, hầu hết các đơn vị đã tín nhiệm
và yêu cầu AASC cung cấp thêm các dịch vụ t vấn cho doanh nghiệp để đẩy nhanh
tiến trình cổ phần hóa, t vấn xác định giá trị doanh nghiệp giai đoạn 2 để phục vụ
bàn giao giữa doanh nghiệp Nhà nớc và công ty cổ phần sau khi đã chuyển.
Trong những năm tới, theo yêu cầu của hội nhập và phát triển, AASC sẽ không

ngừng cải thiện chất lợng dịch vụ và cung cấp cho khách hàng những dịch vụ xác
11
định giá trị doanh nghiệp tốt nhất và t vấn những phơng pháp tối u nhất giúp khách
hàng thực hiện thành công mục tiêu cổ phần hóa của mình.
Dịch vụ đào tạo, hỗ trợ tuyển dụng
AASC đã trực tiếp tổ chức thực hiện hoặc hợp tác với các trờng đại học, các
ngành, các địa phơng ở trong nớc và các tổ chức quốc tế, mở các khóa bồi dỡng,
đào tạo và nâng cao kiến thức về quản trị kinh doanh, về tài chính kế toán và kiểm
toán, về phân tích đầu t, chứng khoán, về thuế và bảo hiểmcho hàng trăm kế
toán viên, kế toán trởng và các kiểm toán viên nội bộ, qua đó góp phần nâng cao
chất lợng công tác kế toán, kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp.
AASC đã trực tiếp hỗ trợ các doanh nghiệp, các tổ chức trong lĩnh vực tuyển
dụng nhân viên chuyên ngành t vấn tài chính kế toán và kiểm toán đáp ứng đợc
yêu cầu công việc chuyên môn đợc khách hàng đánh giá cao về mặt chất lợng cán
bộ.
H ớng dẫn, cung cấp, giải thích và cung cấp các văn bản pháp luật, quản lý
kinh tế tài chính kế toán và kiểm toán.
AASC đã thực hiện chỉ dẫn, giải thích và cung cấp các văn bản pháp quy về chủ
trơng, chế độ và quy định về quản lý kinh tế tài chính kế toán, kiểm toánnhằm
giúp cho các doanh nghiệp hiểu và áp dụng đúng chế độ, thể lệ tài chính, kế toán
phù hợp với hoạt động của mình. AASC luôn duy trì mối quan hệ thờng xuyên với
khách hàng, thông báo và cung cấp các văn bản về tài chính, kế toán, pháp luật
mới nhất, phù hợp với tình hình kinh doanh của doanh nghiệp và sẵn sàng giải đáp
thỏa đáng những thắc mắc từ phía khách hàng.
12
AASC đã soạn thảo và ban hành Quy chế quản lý tài chính, quy chế quản lý nội bộ
cho nhiều doanh nghiệp góp phần thiết thực giúp doanh nghiệp có cơ sở để thực
hiện đúng các quy định về tài chính và kế toán.
1.3 . Văn phòng và các chi nhánh của AASC
Website Công ty: /> Trụ sở chính

Địa chỉ : Số 1 Lê Phụng Hiểu, Hoàn Kiếm, Hà Nội
ĐT : 84-4-8241990/1
Fax : 84-4-8253973
Email :
Chi nhánh TP Hồ Chí Minh
Địa chỉ : số 27 Lam Sơn, phờng 2, TP HCM
ĐT: 84-8-5265796/7
Fax: 84-8-8435590
Văn phòng đại diện tại Quảng Ninh
Địa chỉ: Số 2 Nguyễn Văn Cừ, phờng Hồng Hải TP Hạ Long -
Quảng Ninh
ĐT: 84-033-0627571
Fax: 84-033-627572
13
Mạng lới INPACT
INPACT Quốc tế
Địa chỉ: Audrey House - 16/20 Ely Place London -EC1N 6SN -Anh
ĐT : +44 20 7404 7604
Fax: + 44 20 7831 5233
Email:
INPACT Châu Mỹ
Địa chỉ : PO Box 495 Frederick-MD 21705-0495-Hoa Kỳ
ĐT: + 1 301 694 8580
Fax: + 1 301 694 5804
Emaill :
INPACT Châu á-Thái Bình Dơng
Địa chỉ Rooms A&B -12/F, Seabright Plaza-9-23 Shell Street, Hong
Kong
ĐT: 44 20 7404 7604
Fax: 44 20 7831 5233

Email:
SƠ Đồ 2: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý Công ty Dịch vụ t vấn tài chính kế toán và
kiểm toán (AASC)
14
2. Khái quát về hoạt động kiểm toán của Công ty.
2.1. Quy trình kiểm toán chung tại Công ty AASC.
Quy trình kiểm toán tại công ty AASC gồm 5 bớc:
Kí kết hợp đồng cung cấp dịch vụ
Lập kế hoạch kiểm toán và chương trình kiểm toán
Thực hiện kiểm toán
Soát xét chất lượng và phát hành báo cáo kiểm toán.
Khảo sát, đánh giá khách hàng
15
B ớc 1: Khảo sát và đánh giá khách hàng.
Đây là một bớc quan trọng trong quá trình kiểm toán, nhằm cung cấp các thông
tin tổng quan về khách hàng để đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán.
Trong giai đoạn này, công ty cần thu thập đợc các thông tin sau:
o Các thông tin chung về khách hàng (Loại hình doanh nghiệp,
nghành nghề kinh doanh, hồ sơ pháp lí)
o Cơ cấu tổ chức hoạt động.
o Các Báo cáo kế toán của khách hàng.
o Thông tin về hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng.
Xử lí tốt thông tin trong giai đoạn này là tiền đề để thực hiện thành công cuộc
kiểm toán.
B ớc 2: Kí kết hợp đồng cung cấp dịch vụ với khách hàng.
Công việc này đợc thực hiện sau khi công ty đã thu thập đợc đầy đủ thông tin
về khách hàng. Trong hợp đồng phải nêu rõ quyền lợi và trách nhiệm pháp lí của
mỗi bên, đồng thời trong giai đoạn này phải xác định đựoc một thông tin quan
trọng là giá phí của dịch vụ mà công ty cung cấp cho khách hàng.
B ớc 3: Lập kế hoạch và ch ơng trình kiểm toán.

Đây là một khâu đặc biệt trong quy trình kiểm toán, là cơ sở để tiến hành cung
cấp dịch vụ kiểm toán cho khách hàng. Công việc này đợc thực hiện sau khi đã thu
thập đợc các thông tin về khách hàng ở giai doạn 1. Căn cứ vào các tài liệu, kiểm
toán viên sẽ tiến hành lập kiểm toán chi tiết cho từng công việc, cụ thể:
o Tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng nhằm xác định mức
trọng yếu và đánh giá ban đầu rủi ro kiểm toán của từng khoản mục trên Báo cáo
tài chính.
16
o Tổng hợp rủi ro liên quan đến số d tài khoản và sai sót tiềm tàng để xác
định mục tiêu , nội dung kiểm toán cho từng khoản mục: xác định phơng pháp
kiểm toán, các thủ tục kiểm tra chi tiết, các thử nghiệm cơ bản
o Tổng hợp và phổ biến kế hoạch kiểm toán: yêu cầu của công việc này là
phải xác định đợc thời gian, phạm vi của cuộc kiểm toán, lực lợng tham gia, thời
gian hoàn thành kiểm toán
Nếu việc lập kế hoạch và thiết kế chơng trình kiểm toán đợc thực hiện một
cách khoa học sẽ bảo đảm cho cuộc kiểm toán đợc thực hiện với chất lợng cao.
B ớc 4: Thực hiện kiểm toán:
Sau khi đã lập kế hoạch và thiết kế chơng trình kiểm toán phù hợp với từng
khách hàng, kiểm toán viên sẽ tiến hành các thực hiện kiểm toán.
Rà soát đánh giá thực hiện các thử nghiệm kiểm soát nội bộ.
Để có những đánh giá ban đầu về mức độ tin cậy của hệ thống kiểm soát nội bộ, về
việc tuân thủ các chế độ, chuẩn mực kế toán cũng nh các quy định khác có liên
quan, kiểm toán viên sẽ tiến hành xem xét hệ thống kế toán, phân tích môi trờng
kiểm soát chung, các thủ tục kiểm soát đợc sử dụng ở khách hàng
Sau khi thu thập đợc thông tin và có những đánh giá về hệ thống kiểm soát nội
bộ, kiểm toán viên sẽ xác định đợc các thủ tục kiểm toán cần thực hiện, xem xét
nên tăng cờng hay giảm thiểu các trắc nghiệm đạt yêu cầu trong quá trình kiểm
toán.
Thực hiện các thủ tục phân tích.
áp dụng các thủ tục phân tích giúp kiểm toán viên xác định đợc nội dung, phạm

vi của các thủ tục kiểm toán khác cần thực hiện, đồng thời kiểm tra đợc tính hợp lí
của các số liệu trong khâu soát xét cuối cùng trớc khi phát hành Báo cáo kiểm
toán. Đây là công việc đợc thực hiện phổ biến trong bất cứ cuộc kiểm toán nào.
Kiểm tra chi tiết các nghiệp vụ phát sinh, kiểm tra chi tiết số d.
17
Kiểm toán viên sẽ tiến hành chọn mẫu để kiểm tra chi tiết các nghiệp vụ kiểm
toán phát sinh. Việc chọn mẫu phải bảo đảm thu thập đợc các bằng chứng kiểm
toán đầy đủ và hợp lí, đồng thời phải đảm bảo đại diện cho cả tổng thể.
Việc kiểm tra chi tiết số d đợc thực hiện đối với những khoản mục trên Bảng
cân đối kế toán.
B ớc 5: Phát hành Báo cáo kiểm toán.
Giai đoạn này bao gồm 2 công việc:
o Soát xét lại công việc kiểm toán đã thực hiện
o Phát hành Báo cáo kiểm toán
Tùy thuộc vào đặc điểm của từng khách hàng, mà công ty thiết kế chơng trình
kiểm toán cho phù hợp.
2.2. Quy trình kiểm soát chất l ợng tại Công ty AASC.
Kiểm soát chất lợng nhằm kiểm tra xem cuộc kiểm toán có tuân thủ theo đúng
chuẩn mực kiểm toán hay không, có nhận dạng đợc các sai phạm trong báo cáo
của khách hàng không, có đa ra đợc các kết luận kiểm toán phù hợp
khôngvà hớng tới mục tiêu cuối cùng là đảm bảo chất lợng công việc kiểm toán
đã thực hiện.
Việc kiểm soát chất lợng tại AASC do phòng Đào tạo và hợp tác quốc tế thực
hiện. Quy trình này đợc thực hiện theo 3 cấp, bao gồm:
o Kiểm toán viên chính:
Kiểm toán viên chính sẽ tổng hợp các tài liệu do trợ lí thu thập, dựa vào óc xét
đoán nghề nghiệp và kinh nghiệm để đa ra những ý kiến điều chỉnh cuối cùng về
báo cáo kế toán của khách hàng. ý kiến của kiểm toán viên sẽ đợc trình lên ban
kiểm soát để phê duyệt
o Ban Kiểm soát.

18
Ban kiểm soát có trách nhiệm thẩm tra lại xem ý kiến điều chỉnh mà kiểm toán
viên đa ra có chính xác và hợp lí hay không. Ban kiểm soát phải gồm những thành
viên có trình độ và năng lực kiểm toán, có khả năng nhận diện những sai phạm mà
kiểm toán viên chính không phát hiện ra. ý kiến của Ban Kiểm soát sẽ đợc trình lên
Ban Giám đốc thẩm định và phê duyệt.
o Ban Giám đốc.
Đây là cấp soát xét cuối cùng trong quy trình kiểm soát tại công ty AASC. Sau
khi Ban Giám đốc kiểm tra lại kết quả kiểm toán, công ty sẽ phát hành báo cáo
kiểm toán để gửi cho khách hàng.
Quá trình soát xét này đợc phản ánh trong hồ sơ kiểm toán của công ty, nó đợc
coi là một giấy làm việc và làm cơ sở quan trọng đảm bảo chất lợng của cuộc kiểm
toán đã thực hiện.
Phần II. Thực trạng kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán Báo
cáo tài chính tại công ty dịch vụ t vấn tài chính kế toán và kiểm toán.
2.1. Giới thiệu về khách hàng kiểm toán.
Để tìm hiểu toàn diện về quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu tại Công ty
AASC, em đã lựa chọn 2 khách hàng có những đặc điểm kinh doanh khác nhau để
tìm hiểu và phân tích, đó là Công ty Cổ phần ABC và Công ty Xuất nhập khẩu
XYZ.
Công ty Cổ phần ABC là đơn vị đợc chuyển đổi từ một DNNN, đợc thành lập
theo Quyết định của UBND Thành phố Hà Nội ngày năm 1995.
Vốn điều lệ: 15.758.636đ. Trong đó, vốn NN: 10.550.632đ- Chiếm 73.3%
Vốn khác: 4.208.004đ- Chiếm 26.7%
Ngành nghề kinh doanh của đơn vị là:
19
- Sản xuất, phối chế, thử nghiệm, sử dụng VLNCN.
- Nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học kĩ thuật vào sản xuất, phối chế, thử
nghiệm, sử dụng VLNCN.
- Xuất khẩu VLNCN, nguyên vật liệu, hóa chất để SXKD VLNCN.

- Bảo quản, đóng gói, cung ứng, dự trữ quốc gia về VLNCN
- Sản xuất, cung ứng vật t kĩ thuật, dây diện, bao bì đóng gói thuốc nổ, giấy
sinh hoạt, than sinh hoạt, vật liệu xây dựng.
- Dịch vụ khoan nổ mìn, nổ mìn dới nớc.
- Nhập khẩu vật t thiết bị, nguyên liệu may mặc, cung ứng xăng dầu và vật t
thiết bị, gỗ trụ mỏ
- Vận tải đờng bộ, đờng sông, đờng biển, vận tải quá cảnh, quản lí và khai thác
cảng, sửa chữa các phơng tiện vận tải, thi công cải tạo phơng tiện cơ giới đờng bộ.
- Kinh doanh khách sạn, nhà nghỉ, dịch vụ ăn uống.
Công ty Xuất nhập khẩu XYZ là Công ty trách nhiệm hữu hạn 1 thành viên đợc
thành lập năm 1998 theo Quyết định của UBND tỉnh Quảng Ninh.
Vốn điều lệ: 30.909.870đ. Trong đó, vốn lu động: 8.000.000đ.
vốn cố định: 22.909.870đ.
Theo đó, nghành nghề hoạt động kinh doanh của Công ty là:
- Hàng xuất khẩu: hải sản, chế biến các loại gạo, tiêu, điều và các loại nông sản
khác.
- Hàng nhập khẩu:
+T liệu sản xuất nh: phân bón các loại, thuốc trừ sâu, trừ cỏ, xi măng đèn,
máy nổ và phụ tùng máy thủy, hóa chất, ng lới cụ, hạt nhựa, sợi dệt.
+Hàng tiêu dùng thiết yếu.
2.2. Thực trạng kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán Báo cáo
tài chính của Công ty AASC.
20
2.2.1. Khái quát về quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu tại Công ty
AASC
Quy trình kiểm toán khoản mục Doanh thu của Công ty AASC cũng đợc tiến
hành theo 3 bớc:
- Lập kế hoạch kiểm toán.
- Thực hiện kiểm toán.
- Kết thúc kiểm toán.

Tuy nhiên tùy thuộc vào đặc điểm của từng khách hàng: là khách hàng mới hay
khách hàng truyền thống, tùy thuộc vào hệ thống kế toán có đợc tổ chức chặt
chẽ và khoa học không, hệ thống kiểm soát nội bộ có hoạt động hữu hiệu
khôngmà các bớc công việc phải thực hiện trong mỗi giai đoạn của quy trình
kiểm toán khoản mục doanh thu cũng khác nhau. Do hạn chế về thời gian, em
chỉ xin tìm hiểu về kiểm toán khoản mục Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch
vụ trên Báo cáo tài chính tại AASC.
2.2.2. Lập kế hoạch kiểm toán
2.2.2.1. Kí kết hợp đồng kiểm toán.
Trớc khi tiến hành kí kết hợp đồng, kiểm toán viên cũng nh Công ty kiểm toán
phải tiến hành đánh giá một cách kĩ lỡng đồng thời phải có đợc những hiểu biết
nhất định về khách hàng. Việc thận trọng trong lựa chọn khách hàng sẽ đảm bảo
khi hợp đồng đợc kí kết, Công ty sẽ cung cấp đợc những dịch vụ với uy tín và chất
lợng cao nhất.
Với những khách hàng mới, khi nhận đợc th mời kiểm toán, Trởng phòng sẽ
tìm hiểu lí do mời kiểm toán của khách hàng, tiến hành thu thập các thông tin sơ
bộ nh giá phí của cuộc kiểm toán, thời gian kiểm toán, phạm vi kiểm toán, nghành
nghề kinh doanh, đặc điểm về hệ thống kế toán, Một thông tin quan trọng mà
kiểm toán viên phải tìm hiểu trớc khi tiến hành kiểm toán là tìm hiểu xem đơn vị
21
đã từng tiến hành kiểm toán cho năm tài chính nào hay cha? Nếu có, vì sao lại có
sự thay đổi kiểm toán viên. Đây là những thông tin cần thiết đảm bảo cho tính khả
thi của hợp đồng kiểm toán.
Đối với khách hàng truyền thống, trớc khi tiến hành kí kết hợp đồng kiểm toán
cho năm tài chính tiếp theo, Công ty cần dựa trên các Báo cáo kiểm toán đã phát
hành năm trớc, đồng thời dựa vào những sự kiện phát sinh trong năm để xây dựng
những điều khoản mới trong hợp đồng cho phù hợp.
Sau khi khảo sát về quy mô hoạt động, khối lợng công việc và thời gian thực
hiện kiểm toán, 2 bên sẽ tiến hành kí kết hợp đồng chính thức. Theo hợp đồng,
mức phí kiểm toán BCTC 2009 của Công ty Xuất nhập khẩu XYZ là 200 triệu (đã

bao gồm thuế GTGT), khách hàng thanh toán 70% ngay sau khi kí kết hợp đồng,
30% còn lại sẽ đợc thanh toán sau khi Công ty AASC phát hành Báo cáo. Thời
gian tiến hành kiểm toán là 15 ngày. Báo cáo kiểm toán và th quản lí phát hành sẽ
đợc lập thành 5 bộ tiếng Việt, Công ty AASC giữ 2 bộ, khách hàng giữ 3 bộ có giá
trị pháp lý nh nhau.
Đối với Công ty Cổ phần ABC, phí kiểm toán BCTC 2009 là 90 triệu (đã bao
gồm thuế GTGT), khách hàng sẽ thanh toán 100% giá trị hợp đồng khi nhận đợc
Báo cáo kiểm toán. Thời gian tiến hành kiểm toán là 10 ngày, Báo cáo kiểm toán
và th quản lí (nếu có) về BCTC phát hành sẽ đợc lập thành 5 bộ, Công ty AASC
giữ 2 bộ, khách hàng giữ 3 bộ, trong đó có một bộ bằng tiếg Anh.
Riêng đối với Công ty Xuất nhập khẩu XYZ, đây là năm đầu tiên AASC tiến
hành kiểm toán, do vậy việc phát hành th quản lí là cần thiết, kiểm toán viên sẽ
nêu lên những thiếu sót cần khắc phục và những đề xuất nhằm cải thiện hệ thống
kế toán và HTKSNB của đơn vị.
2.2.2.2. Lập kế hoạch kiểm toán tổng thể
Sau khi đã thỏa thuận đợc sơ bộ với khách hàng, Trởng phòng chuyên trách sẽ
lựa chọn kiểm toán viên cho cuộc kiểm toán theo nguyên tắc: Kiểm toán viên đợc
22
thực hiện các dịch vụ kiểm toán cho các đơn vị khách hàng mà kiểm toán viên
không có quan hệ về kinh tế và không có quan hệ họ hàng thân thuộc với ngời lãnh
đạo đơn vị. Danh sách nhân sự tham gia kiểm toán của Công ty đều đảm bảo tuân
thủ quy chế kiểm toán độc lập và đợc khách hàng chấp nhận.
Thực hiện kiểm toán tại Công ty Cổ phần ABC gồm 2 kiểm toán viên và 3 trợ
lí kiểm toán.
Thực hiện kiểm toán tại Công ty Xuất nhập khẩu XYZ gồm 2 kiểm toán viên
và 4 trợ lí kiểm toán.
Sau khi đã lựa chọn đợc đội ngũ nhân sự tham gia kiểm toán, Công ty sẽ tiến
hành thu thập các thông tin quan trọng nh:
Thu thập thông tin cơ bản về khách hàng.
Thu thập thông tin về Ban lãnh đạo.

Thu thập thông tin về quá trình phát triển.
Thông tin về các đối tác thờng xuyên.
Thông tin về các khoản đầu t ra bên ngoài.
2.2.2.3. Đánh giá tính trọng yếu và rủi ro trong kiểm toán khoản mục
doanh thu trên BCTC.
Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán thì đánh giá tính trọng yếu và rủi ro
kiểm toán đợc coi là một trong những công việc quan trọng nhất. Đặc biệt với
khoản mục doanh thu, đây là chỉ tiêu nhạy cảm nhất trên BCTC, là chỉ tiêu đợc
quan tâm hàng đầu của các nhà đầu t, là cơ sở đánh giá hiệu quả SXKD của DN,
do vậy các DN luôn có xu hớng trình bày gian lận khoản mục này trên báo cáo của
mình.
Bảng 3: Mức trọng yếu với các khoản mục đợc quy định tai AASC
23
Chỉ tiêu Mức trọng yếu
Tỉ lệ
Min Max
Tổng tài sản 0.8% 1.0%
TSLĐ&ĐTDH 1.5% 2.0%
Doanh thu 0.4% 0.8%
Lợi nhuận trớc thuế 4.0% 8.0%
Bảng 4: Bảng ớc lợng mức trọng yếu đối với khoản mục Doanh thu
bán hàng và cung cấp dịch vụ
Chỉ tiêu
Số liệu
năm 2009
Mức trọng yếu
Tỉ lệ % Số tiền
Min Max Min Max
Doanh thu
Công ty

Cổ phần
ABC
45.992.882.500 0.4% 0.8% 183.971.530 367..943.060
Doanh
thu
Công ty
xuất nhập
khẩu
XYZ
795.156.721.612 0.4% 0.8% 3.180.626.886 6.361.253.773
Sau khi định dạng đợc mức sai số có thể cấp nhận đợc với từng khách hàng,
kiểm toán viên sẽ tiến hành xem xét lại BCTC của khách hàng nếu phát hiện có sự
sai sót cao hơn mức trọng yếu Max đợc đặt ra.
2.2.2.4. Thu thập thông tin về hệ thống kế toán và đánh giá HTKSNB.
24
Các khoản doanh thu của Công ty Cổ phần ABC và Công ty Xuất nhập khẩu
XYZ đợc xác định theo quy định tại Chuẩn mực Kế toán số 14 Doanh thu và thu
nhập khác ban hành theo QĐ số149/2002/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 của Bộ trởng
Bộ Tài Chính về ban hành và công bố Chuẩn mực kế toán (đợt 1) và các văn bản h-
ớngdẫn thực hành chuẩn mực kế toán. Các BCTC nh: BCĐKT, BCKQKD,
BCLCTT và Thuyết minh BCTC đều đợc lập và trình bày phù hợp với Chuẩn mực
và Chế độ kế toán Việt Nam.
Cả hai Công ty đều áp dụng hình thức Sổ Nhật kí chung. Riêng Công ty Cổ
phần ABC đã ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán, phần mềm kế
toán sử dụng là phần mềm EFECT . Còn Công ty Xuất nhập khẩu XYZ mới chỉ
ứng dùng phần mềm Fast từ năm 2007.
Sau khi đã thu thập thông tin về hệ thống kế toán của khách hàng, Công ty tiến
hành tìm hiểu và đánh giá HTKSNB.
Đối với khoản mục doanh thu, kiểm toán viên sẽ tiến hành đánh giá nh sau
Biểu 3: Đánh giá HTKSNB tại Công ty Xuất nhập khẩu XYZ

25