Văn hóa dân gian dân tộc Ê đê ppt

LỚP TẬP HUẤN
GIÁO DỤC BẢO TỒN
BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC THIỂU SỐ
(Dự án JFPR – 9099 –VIE)
(Quy Nhơn, ngày 20 tháng 10 năm 2010)


Đoàn Cao đẳng Sư phạm ĐăkLăk,
Chào mừng quý thầy cô giaó!


THIẾT KẾ HỌC THEO DỰ ÁN
Văn hóa dân gian
của dân tộc Ê Đê

Mục đích lý do chọn đề tài dự án
(GV hướng dẫn SV tìm hiểu)

Tây Nguyên đại ngàn hùng vĩ chứa đựng kho tàng văn hóa
dân gian phong phú và đa dạng, còn tiềm ẩn nhiều vấn đề hấp
dẫn cần khai thác tìm hiểu, sưu tầm.

Ý tưởng tìm hiểu lưu giữ và phát huy bản sắc văn hóa các
dân tộc thể hiện tình cảm ý thức tự hào về dân tộc

Định hướng về nội dung và phương pháp giúp sinh viên
Ngành Việt Nam học thực hành học theo dự án khi học chuyên
đề Văn hóa các dân tộc Tây Nguyên.

Mục tiêu dự án

KIẾN THỨC:
+ Hiểu biết, phân tích những nét đặc sắc về VH dân gian của dân tộc Ê Đê
+ Nhận diện,phân tích thực trạng văn hóa dân gian trong đời sống sinh hoạt
của đồng bào Ê đê ở ĐăkLăk.
+ Đề xuất những giaỉ pháp để giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân gian
của đồng bào Ê Đê ở ĐăkLăk

KỸ NĂNG
+ Thu thập, thống kê, phân loại tư liệu Văn hóa dân gian của dân tộc Ê Đê
+ Phân tích tổng hợp đặc trưng của VHDG Êđê

THÁI ĐỘ
+ Trân trọng, yêu mến kho tàng VHDG của dân tộc Êđê
+ Ý thức bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa dân gian của dân tộc Êđê


Dự kiến kế hoạch triển khai của dự án
Thời gian và địa điểm

Thời gian triển khai: 1 tuần (từ ngày 25 đến
ngày 30 tháng 10 năm 2010)

Địa điểm: Thành phố Buôn Ma Thuột và một
số huyện (Krông Buk. Bản Đôn, Lăk, EaKar)


Dự kiến kế hoạch triển khai của dự án
PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC


Tài liệu: sách vở, mạng internet

Kỹ thuật hỗ trợ: Computeur, máy ảnh, ghi
âm, quay phim

Kinh phí đi điền dã

Dự kiến những vấn đề triển khai của dự án
(GV dùng kỹ thuật công não cho SV thảo luận nhóm phát hiện những
vấn đề cần nghiên cứu về văn hóa DG Ê đê)

CÔNG NÃO!
VĂN HÓA
DÂN GIAN ?
?

VĂN HÓA
DÂN GIAN
Ê ĐÊ
Tín ngưỡng
Hát Ayray
Cồng chiêng
Âm nhạc
Ẩm thực
Trang phục
Lễ hội
Văn học
Mẫu hệ Rượu cần
Tượng nhà

mồ
Đâm trâu
Nhà sàn
Đinh Năm

VĂN HÓA DG Ê ĐÊ
KIẾN
TRÚC
PHONG
TỤC
TÍN
NGƯỠNG
ÂM
NHẠC
LỄ
HỘI

Đàn
T’rưng
Đinh
Năm
K’lông
put
Đinh
Năm
Ma
chay
Hôn
nhân
Nhà

sàn
Tượng
Nhà
mồ
Ăn
mặc
Đâm
trâu
Cồng
chiêng
Đa
thần
SƠ ĐỒ GRAPH VỀ CÁC CẤP ĐỘ TÌM HIỂU
MỘT SỐ LOẠI HÌNH VĂN HÓA DÂN GIAN Ê ĐÊ

BẢNG PHÂN CÔNG NHIỆM VỤ
S
tt
Tên nhóm Nhiệm vụ Phương tiện Thời gian
hoàn thành
Sản phẩm dự kiến
1
ĐẠI NGÀN
Tổng hợp kết quả Máy vi tính 4 ngày Văn bản dưới dạng
Word và Power
Point
2
RỪNG XANH
Phỏng vấn Phiếu phỏng vấn, máy
ghi âm

4 ngày Tư liệu văn bản,
băng ghi âm
3
ĐĂM SAN
Sưu tầm tư liệu: chủ đề
phong tục, tín ngưỡng
Sách vở, Internet, máy
ảnh, máy ghi âm
4 ngày Tư liệu hình ảnh,
phim, băng ghi âm
4
THÁC ĐỔ
Sưu tầm tư liệu: chủ đề
kiến trúc, điêu khắc
Sách vở, Internet, máy
ảnh, máy ghi âm
4 ngày Tư liệu hình ảnh,
phim, băng ghi âm
5
CỒNG CHIÊNG
Sưu tầm tư liệu: chủ đề
âm nhạc, lễ hội
Sách vở, Internet, máy
ảnh, máy ghi âm
4 ngày Tư liệu hình ảnh,
phim, băng ghi âm
6
BA ZAN
Hậu cần chuẩn bị hồ sơ Giấy bút, thiết bị ghi âm,
máy ảnh, xe cộ

1 ngày
GV tổ chức phân nhóm SV thực hiện
các nhiệm vụ của dự án

Nội dung các hoạt động
(GV hướng dẫn các nhóm tổ chức các hoạt động)

HOẠT ĐỘNG 1: Giao tiếp chia sẻ - Thiết lập mối quan hệ tin cậy với
chính quyền, ban ngành, và người dân bản địa để hội nhập vào cộng
đồng dân tộc Ê Đê tìm hiểu về văn hóa dân gian.

HOẠT ĐỘNG 2: Quan sát, tìm hiểu, thu thập tư liệu từ đó phân tích,
xây dựng hồ sơ để có cái nhìn tổng quan về một số khía cạnh đặc trưng
của văn hóa dân gian Ê Đê

HOẠT ĐỘNG 3: Tìm hiểu thực trạng văn hóa dân gian trong đời sống
sinh hoạt cộng đồng hiện nay của đồng bào Ê đê ở Đăklăk

HOẠT ĐỘNG 4: Chia sẻ một số giải pháp để bảo tồn phát huy những
giá trị của văn hóa dân gian Ê Đê.
Dự kiến những vấn đề triển khai của dự án
Xây dựng chương trình hành động cụ thể để nhân rộng những
giá trị của văn hóa dân gian Ê Đê trường tồn vĩnh cửu

Phương pháp triển khai

Đọc tài liệu : sách vở, mạng Internet

Phỏng vấn (Kỹ thuật lắng nghe phản hồi )


Quan sát tương tác

Thảo luận nhóm (Kỹ thuật mảnh ghép, khăn trải
bàn)

So sánh đối chiếu,Phân tích tổng hợp kết quả
Dự kiến những vấn đề triển khai của dự án

THỰC HIỆN TRIỂN KHAI DỰ ÁN
1.Chuẩn bị đầy đủ các phương tiện trang thiết bị

Soạn thảo và thống nhất một số biểu bảng, phiếu điểu tra
phỏng vấn để thu thập tư liệu
+ Phiếu khảo sát về các chủ đề văn hóa dân gian Ê đê
+ Phiếu phỏng vấn về thực trạng văn hóa dân gian trong đời
sống sinh hoạt cộng đồng hiện nay
+ Phiếu phỏng vấn về những suy nghĩ của đồng bào bảo tồn
phát huy những giá trị của văn hóa dân gian Ê Đê.

Chuẩn bị các phương tiện trang thiết bị thu thập dữ liệu
(Giấy, máy ảnh, ghi âm, quay phim, máy tính…)

PHIẾU ĐIỀU TRA
Tên chủ đề Nguồn gốc Mô tả (Đặc
điểm, tính
chất,
tiến trình…)
Ý nghĩa
Âm nhạc Đàn T.rưng
Đinh Năm

K’lôngput
Tín ngưỡng Đa thần
Kiến trúc -
Điêu khắc
Nhà sàn
Tượng nhà mồ
Lễ hội Lễ đâm trâu
Lễ hội cồng
chiêng

PHIẾU PHỎNG VẤN
Gợi ý một số vấn đề phỏng vấn:
1. Hiểu gì về VHDG của dân tộc Êđê
2. Thuyết minh (giới thiệu, mô tả) các loại hình văn
hóa GD): âm nhạc, lễ hội, tín ngưỡng, phong tục…
3. Thực trạng việc bảo tồn VHDG ở buôn làng
(những thuận lợi, khó khăn)
4. Suy nghĩ về việc giữ gìn và phát huy bản sắc
văn hóa dân tộc

Quan sát, điều tra thu thập dữ liệu của các
tiểu chủ đề của dự án
(GV hướng dẫn SV điền dã điều tra)
Những nét đặc sắc của văn hóa dân gian Ê đê
Âm nhạc dân gian Ê đê: Tìm hiểu một số nhạc cụ
dân gian Ê Đê (Đàn T’rưng, Đinh Năm, K’lôngput)
trên các bình diện: Mô tả đặc điểm, môi trường diễn
xướng, ý nghĩa
THỰC HIỆN TRIỂN KHAI DỰ ÁN

Quan sát, điều tra thu thập dữ liệu của các tiểu
chủ đề của dự án
(GV hướng dẫn SV điền dã điều tra)
Những nét đặc sắc của văn hóa dân gian Ê đê
Phong tục tập quán dân gian Ê đê:
+ Hôn lễ: Tìm hiểu tập tuc nối dây (Chế độ mẫu hệ)
+ Tang lễ: Tìm hiểu tập tục bỏ mả
+ Trang phục: Tìm hiểu trang phục của người Êđê gắn liền
với những tập tục
+ Trò chơi dân gian: tìm hiểu một số trò chơi dân gian gắn
liền với tính cách tâm hồn người Êđê
THỰC HIỆN TRIỂN KHAI DỰ ÁN

Quan sát, điều tra thu thập dữ liệu của các
tiểu chủ đề của dự án
(GV hướng dẫn SV điền dã điều tra)
Những nét đặc sắc của văn hóa dân gian Ê đê
Kiến trúc, điêu khắc: Tìm hiểu đặc trưng, ý nghĩa
của kiến trúc dân gian Êđê qua hình ảnh nhà sàn và
tượng nhà mồ; kiến trúc gắn liền với sinh hoạt cộng
động và tín ngưỡng dân gian.
THỰC HIỆN TRIỂN KHAI DỰ ÁN

Điều tra về thực trạng việc giữ gìn và phát huy bản sắc
văn hóa dân gian Ê Đê:
Yêu cầu: thu thập và xử lý tư liệu đầy đủ, điển hình
1. Phỏng vấn các già làng, cán bộ văn hóa ở buôn làng và
một số đồng bào Êđê về các nội dung sau:
+ Việc lưu giữ và bảo tồn các giá trị văn hóa (cơ chế, chính
sách, ý thức của cộng đồng…)

+ Quan niệm nhận thức và tình cảm của mọi người về văn
hóa dân gian (Đặc biệt chú ý đến đối tượng thanh thiêu niên)
trước những tác động của nhịp sống hiện đại (Internet, âm
nhạc hiện đại).
2. Quan sát tìm hiểu thống kê những hiện vật (văn hóa vật
thể) hiện nay còn lại ở buôn làng: Nhà sàn, tượng nhà mồ,
cộng chiêng, nhạc cụ… và tìm hiểu thực tế việc bảo tồn
những hiện vật đó như thế nào?
THỰC HIỆN TRIỂN KHAI DỰ ÁN
(GV hướng dẫn SV điền dã điều tra)

1. Thu thập và xử ký kết quả điều tra từ các thành viên trong nhóm dự án
2. So sánh đối chiều tư liệu thu thập từ khảo sát thực tế với những nguồn
tư liệu khác có liên quan đến nội dung dự án (sách vở, Internet…) để
nhận ra những nét tương đồng và loại biệt.
3. Phân tích tổng hợp thành những thông tin có giá trị, độ tin cậy chính
xác; có ý nghĩa và coi đây là những đóng góp của dự án.
4. Thảo luận thống nhất về hình thức sản phẩm của dự án:
+ Sản phẩm trình bày dưới dạng báo cáo văn bản
+ Sản phẩm được minh họa bằng hình thức trình chiếu Power point,
thuyết minh bằng tranh ảnh, video Clip và nhạc.
5. Phân công thành viên xây dựng và giới thiệu sản phẩm.
TỔNG HỢP KẾT QUẢ
(GV hướng dẫn các nhóm tổng hợp kết quả điền dã điều tra)

TRÌNH BÀY SẢN PHẨM
Tìm hiểu nét đặc sắc về
Văn hóa dân gian
của dân tộc Ê Đê
(Âm nhạc, phong tục,kiến trúc)

Nhạc cụ dân gian Ê Đê
Đinh Năm -
Nhạc cụ
Hát AyRay

Loại nhạc cụ rất quen thuộc của đồng bào Êđê được
chế tạo bằng 1 quả bầu khô và 6 ống nứa cắm xuyên
qua quả bầu và được trát bằng sáp ong. Phần núm của
quả bầu được uốn cong từ khi còn non để làm đầu thổi

Khi diễn tấu, người chơi ở tư thế đứng, tay trái đảm
nhiệm lỗ bấm hàng trên, tay phải đảm nhiệm lỗ bấm
hàng dưới. Miệng ngậm vào núm quả bầu và thổi vào
1 luồng hơi hoặc hút hơi làm rung lưỡi gà.

Đing Nǎm dành cho nam giới sử dụng trong ngày lễ.
Trong ngày thường thanh niên Êđê cũng rất ưa chuộng
Đing Nǎm, họ hay thổi Đing Nǎm trên nương,rẫy hoặc
đệm cho hát Aray


Nhạc cụ dân gian Ê Đê
Đàn Đing Năm -
Người bạn thân thương
của đồng bào Ê Đê

Nhạc cụ dân gian Ê Đê
ĐÀN T’RƯNG TÂY NGUYÊN
- Nhạc cụ gõ phổ biến ở Tây Nguyên, làm

bằng một số ống tre lồ ô hay nứa ngộ có kích
cỡ khác nhau.
- Đàn t'rưng chuyên nghiệp có khoảng 12
đến 16 ống xếp thành hàng trên giá đàn theo
thứ tự đi dần lên từ ống lớn đến ống nhỏ, từ
ống dài đến ống ngắn.
- Kỹ thuật diễn tấu nhạc cụ này khá đơn
giản, dùng dùi (bằng tre hoặc gỗ) gõ vào ống
để tạo ra âm thanh.

- Theo truyền thống, T'rưng là nhạc cụ do
nam giới sử dụng, chỉ được chơi trên nương
rẫy, kiêng cữ đánh trong nhà và trong làng.
Vì người dân tộc tin rằng trong mỗi ống đàn
có một vị thần cư trú, giúp con người bảo vệ
cây trồng trên rẫy.